Мектеп информатика курсында компьютердің аппараттық бөлігі тарауын оқыту диплом жұмысы
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
ТАРАУ I. МЕКТЕП ИНФОРМАТИКА КУРСЫНДА «КОМПЬЮТЕРДІҢ АППАРАТТЫҚ БӨЛІГІ» ТАРАУЫН ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Мектеп информатика курсының оқытылу жағдайы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Мектеп информатика курсында «Компьютердің аппараттық бөлігі» тарауының мазмұнын анықтау... . . . . . . . . . . . . . . .
ТАРАУ II. МЕКТЕП ИНФОРМАТИКА КУРСЫНДА «КОМПЬЮТЕРДІҢ АППАРАТТЫҚ БӨЛІГІ» ТАРАУЫН ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ... . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Мектеп информатика курсында компьютердің аппараттық бөлігі тарауын оқытуда негізгі ұғымдарды қалыптастыру әдістемесі. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Мектеп информатика курсында компьютердің аппараттық бөлігі тарауын оқытуда әдістемелік құралдарды қолдану... . . . . . . . .
ҚОРЫТЫНДЫ... ... . . . . . .
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР... . . . . . . . . . . . . .
ҚОСЫМША... ... . . . . . . . . .
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 59 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
ТАРАУ I. МЕКТЕП ИНФОРМАТИКА КУРСЫНДА «КОМПЬЮТЕРДІҢ АППАРАТТЫҚ БӨЛІГІ» ТАРАУЫН
Мектеп информатика курсының оқытылу жағдайы. . . . .
Мектеп информатика курсында «Компьютердің аппараттық бөлігі» тарауының мазмұнын анықтау...
ТАРАУ II. МЕКТЕП ИНФОРМАТИКА КУРСЫНДА «КОМПЬЮТЕРДІҢ АППАРАТТЫҚ БӨЛІГІ» ТАРАУЫН
2.1. Мектеп информатика курсында компьютердің аппараттық бөлігі тарауын оқытуда
2.2. Мектеп информатика курсында компьютердің аппараттық бөлігі тарауын оқытуда
ҚОРЫТЫНДЫ... ... . . . . . .
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР... . . . . . . .
ҚОСЫМША... ... . . . . . . .
КІРІСПЕ
Білім беру жүйесін жаңарту жағдайында оқу үрдісінде адам тұлғасына
Ұғым – ғылыми білім жүйесінің ең маңызды құраушыларының бірі,
Қазіргі кезде оқушыларды информатика сабағын әр түрлі бағдарламалармен және
Дипломдық жұмыстың мақсаты - мектеп информатика курсындағы «Компьютердің
Түлектік жұмыстың мақсаты келесі міндеттердің тууына себепші болды;
Негізгі мектеп информатика курсында компьютердің аппараттық бөлігін оқыту дәрежесіне
Информатика пәнін жаңа технологиялармен оқытудың тиімді жолдарын қарастыру;
Жалпы білім беретін мектепке арналған информатиканы тереңдетіп оқыту курсының
Компьютердің аппараттық бөлігін оқытуға қажетті тапсырмалар мен қолдану әдістемесін
Компьютердің аппараттық бөлігін оқытуға арналған электронды оқу қүралын жасау
ТАРАУ I. МЕКТЕП ИНФОРМАТИКА КУРСЫНДА «КОМПЬЮТЕРДІҢ АППАРАТТЫҚ БӨЛІГІ» ТАРАУЫН
Мектеп информатика курсының оқытылу жағдайы
Жалпы білім беретін орта мектепке арналған информатиканы тереңдетіп оқыту
Қазіргі уақытта республика мектептеріне 7-11 сыныптарда информатиканы оқыту енгізіліп,
«Информатика» пән ретінде оқу жүктемесінің көлемі – 7-11 сыныптарда
Ұсынылып отырған бағдарлама 7-11 сыныптарда информатиканы тереңдетіп оқыту мәселелерін
Тереңдетілген курстың мақсаты төмендегідей:
мемлекеттік білім стандартында жаратылыстану-математика бағыты үшін мектептің негізгі және
бағдарламалау саласы, компьютерде есептерді шешу әдістері, модельдеу тәсілдері кең
Тереңдетілген курстың негізгі міндеті – оқушылардың ғылыми танымдық әдістерін,
Мектепте тереңдетілген курсты қолдану оқушыға мынадай мүмкіндік береді:
формализация, модельдеу, компьютерлік эксперимент ретіндегі ғылыми танымның қазіргі әдістерін
білім берудің ақпараттық бөліктерін меңгерту;
мектеп пәндері бойынша ғылыми жобаларды орындау, түрлі бағдарламалық құралдарын
алгоритмдеу және бағдарламалау курстарын тереңдету арқылы олимпиадаға оқушыларды дайындау;
ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы қазіргі қоғам талабына
Тереңдетілген курстың мазмұны төмендегі 4 білімнен тұрады:
теориялық информатика;
ақпараттық және бағдарламалық құралдар;
ақпараттық және коммуникациялық технологиялар;
әлеуметтік информатика.
Бөлімдер ішінде материалдың құрылымына сәйкес тақырыптар мен тақырыпшалар бар.
Ғалымдардың пікірінше, қазіргі мектепте информатика курсының оқытылуы дүниежүзілік педагогикалық
Қазіргі өскелең өмір бұл пәннің мектепке жылдам енуімен қатар
Теориялық зерттеулер мен практикалық эксперимент нәтижелері бүгінгі таңда мектептегі
Бірінші кезең – пропедевтикалық. Бұл кезеңде, төменгі сынып оқушыларын
Екінші кезең – базалық курс, информатика пәні бойынша оқушылар
Үшінші кезең – информатика саласы бойынша көлемі мен мазмұны
Базистік оқу жоспарына сәйкес информатика пәні орта мектептің 7-11
Қазіргі таңда информатика әлемдік ғылымның бірден-бір болашағы бар ғылым
«Информатика» пәні бойынша орта жалпы білімнің жалпыға міндетті мемлекеттік
Білім мазмұны оқушылардың қолданушы есебінде біліктілігін арттыруға бағытталған материалмен
Информатиканың даму болашағы туралы мәліметтер жалпы алғаш рет осы
Информатиканы мектепте оқыту сапасын жетілдіру мақсатында жүргізіліп жатқан жұмыстардың
Информатикадан білім сапасын жетілдірудің тағы бір бағыты есебінде, бағдарлы
«Программалау» курсы оқушыларды кәсіптік программалауға және программалау тілдері, сандық
«Іс қағаздарын жүргізуші және компьютер» курсы бітірушілерді ауыл шаруашылығында
Оқу мекемесінің бағдарына байланысты информатикадан басқа профильдік курстар дайындап,
Әрине, осы айтылғандармен қатар білім сапасын жетілдіруде оқытудың жаңа
Информатика пәнін жаңа технологиялармен оқытудың тиімді жолдары
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы Демократиялық білім үшін құрылған Консорциум
Бұл әдістеме бойынша сабақ үш кезеңнен тұруы керек. Бірінші
Логикалық есептер дайындап әкелу. Информатика пәнінен оқушылардың білімдерін толықтырып,
Кроссворд, ребустар ойластырып, құрып әкелу.
Ақпараттық диктанттар.
Лабораториялық жұмыстар. Оқушылар өздігімен жұмыс атқарғанда лабораториялық жұмыстарды орындау
Практикалық жұмыстар. Әр оқушы А4 форматқа басқа топтағы оқушылар
Жоғарыда аталған сабақты түрлендіру әдіс – тәсілдері бойынша үй
Компьютермен оқытудың негіздері
Қоғамда информатикаландыру, есептеу техникасы құралдарының кеңінен таралуымен байланысты, оқу
Дербес ЭЕМ-ді оқу процесінде барлық пәндерде техникалық оқу құралы
Компьютердің мүмкіндіктерін ескере отырып, оқыту мәселелеріне талдау жасасақ, психологияның,
Белгілі теориялық тұжырымдарға сүйеніп, сондай-ақ педагогикалық принциптерді ескере отырып,
компьютерлік оқытудың тәрбиелеу, білім беру және дамытудың бірлігін қамтамасыз
оқушылардың шығармашылық қабілетін қалыптастыру мақсатында дербес және саралап оқытуды
оқу процесін жетілдіру.
Компьютерлік оқытуға қойылатын дидактикалық талаптарды айқындасақ, біздің ойымызша олар
«Оқыту процестері – дидактиканың талас туғызатын мәселелерінің бірі. Сондықтан
Оқыту принциптерінің ішінде ерекше роль атқаратын басты принциптердің біреуі
Белсенділік принципі саналылық принципімен тығыз байланысты. Сондықтан үйретуші прораммалардың
Оқушылардың біліктілігі мен дағдысының ғылыми ізденісін қалыптастыру оқытудың ғылымилық
Оқытушылық таным нақты фактілер мен құбылыстарды сезімдік қабылдаудан басталады.
үйретуші программаларды жасағанда дидактикалық мақсаттарды орындай алатын модельді таңдап
процестерді бейнелегенде түстерді дұрыс таңдай білу;
дыбысты, дыбыс сигналдарын жазу, оларды бейнелеу және т.б.
Білімнің жақсы меңгерілуі үшін, олар түсінікті, ретке келтірілген болуы
Информатика курсының білім беру саласына пән ретінде енгізілуі оған
Компьютерлік оқыту жүйелері танымның жүйелі әдістерін оптимальды жүзеге асырады.
Біз оқу процесінің компьютерді қолданумен байланысты мәселелерін үш топқа
Оқыту теориясы оқу қызметімен байланысты оқушылар мен үйренушілер қызметінің
Оқыту технологиясы оқыту теориясымен оның практикалық жүзеге асырылуының арасындағы
Компьютерлік оқытудың психологиялық-педагогикалық жайы, ең алдымен, оқу мақсатына жетудің
Дәстүрлі оқу процесінде «оқушы-оқытушы» жүйесі қалыптасқан. Демек, оқу процесі
Бұл оқушы мен мұғалімнің алдында тұрған мәселені шешу –
Бірақ дәстүрлі оқытуда оқушылардың оқу әрекетін басқарудағы мұғалімнің мүмкіндіктері
Біздің ойымызша зерттеліп отырған компьютерлік оқытудың психологиялық-педагогикалық негізі ең
Қазіргі уақытта іс-әрекет категориясы үлкен методологиялық және теориялық мәнге
Қазіргі информатика курсы дүниежүзілік педагогика ісінде теңдесі жоқ құбылыс
Бір жағынан, бұл үрдіс жиырма жыл шамасы дерлік жалпыілімдік
пән саласының айқын сипаттамасы;
информатикаға ғана тән қызметтің жалпыланған түрлерінің тұжырымдамасы.
Өткен 1985 жылдан бастап информатика пән ретінде өзгеріске түсті.
Қазіргі оқудың біріншісепті түйткілі оның іргелілігі болып келеді. Оқудың
Информатика туралы бүгінге дейінгі түсінігімізді жалпылай келе, мынадай жұмыстық
Мектеп информатика курсында «Компьютердің аппараттық бөлігі» тарауының мазмұнын анықтау
Информатика термині 60 жылдары Францияда электрондық есептеу машинасы көмегімен
Информатиканың адам қызметінің жеке саласы болып бөлінуі ең алдымен
Информатика — компьютер көмегімен ақпараттарды түрлендіру процесстерімен және олардың
"Информатика" және "кибернетика" ұғымдарында жиі шатысулар тұрады. Олардың ұқсастықтары
Кибернетикаға қаланған Н. Винердің негізгі концепциясы адам қызметінің әр
Информатика кең мағынада ғылымның, техникның және өндірістің әр түрлі
Информатиканы тар мағынада – үш өзара байланысты бөліктерден –
Информатика халық шаруашылығының саласы ретінде шаруашылықтың әр түрлі формасындағы
Информатикадағы фундаментальды зерттеулердің мақсаты – кез-келген ақпараттық жүйелер жөніндегі
Информатика қолданбалы пән ретінде:
ақпараттық процесстердегі заңдылықтарды зерттеумен (жинақтау, өңдеу, тарату);
адам қызметінің әр түрлі саласындағы қатынастардың ақпараттық моделін құру;
нақты салалардағы ақпараттар жүйесі мен технологияларды құру және олардың
Информатиканың басты қызметі ақпараттарды түрлендіру құралдары мен әдістерін құру
Информатиканың міндеттері:
кез келген табиғи ақпараттық процесстерді зерттеу;
ақпараттық техниканы құру және ақпараттық процесстерді зерттеу нәтижесінің
қоғамдық өмірдің барлық салаларында компьютерлік техника және технологияларды тиімді
Оқушыларды компьютердің аппараттық бөлігін оқытуда мұғалімнің алдындағы негізгі мақсат
Информатика сабағында “Компьютердің аппараттық бөлігі” тарауын өткенде оқушылар тек
Ақпарат, ақпараттық процесс, ақпаратты кодтау, ақпаратты қлшеу бірліктері, екілік
Компьютердің аппараттық бөлігін оқып үйретуді үш кезеңге бөлуге болады:
Компьютердің негізгі құрылғыларының функционалдық қызметі
Енгізу-шығару құрылғылары, олардың топтастырылуы
Компьютер жадысының түрлері және сипаттамасы
Процессор құрамы, процессордың команданы өңдеуі
2. Компьютер архитектурасы
Компьютердің магистральды-модульдік схемасы
Компьютердің ішкі жадысының ұйымдастырылуы
Компьютердің сыртқы жадысының ұйымдастырылуы
3. Дербес компьютер құрылымы
Компьютерлік желілер және олардың түрлері
Компьютерлік желілердің аппараттық қамтамасыздандырылуы
Компьютерлік желілердегі адрестеу
Компьютерлік желілердегі хаттамалар
Компьютер архитектурасын оқып үйренгенде комьютердің негізгі құрылғылары және олардың
Мектеп информатикасының тереңдетілген курсында компьютер архитектурасын оқу моделінде
Компьютер архитектурасын оқып үйренгенде комьютердің негізгі құрылғылары және олардың
Мектеп информатикасының тереңдетілген курсында компьютер архитектурасын оқу моделінде
Дипломдық жұмысты орындау барысында информатика курсындағы компьютердің аппараттық бөлігі
Компьютердің негізгі құрылғыларының функционалдық қызметі
Енгізу-шығару құрылғылары
Енгізу-шығару құрылғыларының топтастырылуы
Компьютер жадысының түрлері және сипаттамасы
Процессор құрамы
Процессордың команданы өңдеуі
Компьютер архитектурасы
Компьютердің магистральды-модульдік схемасы
Компьютердің ішкі жадысының ұйымдастырылуы
Компьютердің сыртқы жадысының ұйымдастырылуы
Дербес компьютер құрылымы
Компьютерлік желілер және олардың түрлері
Компьютерлік желілердің аппараттық қамтамасыздандырылуы
Компьютерлік желілердегі адрестеу
Компьютерлік желілердегі хаттамалар
Электронды оқу құралының негізгі беті
Теориялық материалдар бөлімі
Компьютердің негізгі құрылғыларының функционалдық қызметі пункті
Компьютер архитектурасы пукнті
Дербес компьютер құрылымы пукнті
ТАРАУ II. МЕКТЕП ИНФОРМАТИКА КУРСЫНДА «КОМПЬЮТЕРДІҢ АППАРАТТЫҚ БӨЛІГІ» ТАРАУЫН
2.1. Мектеп информатика курсында компьютердің аппараттық бөлігі тарауын оқытуда
Есептеу техникасының дамуы ерте кезден-ақ басталды. Кейбір мысалдар: ХVII
50-жылдардың басында жарыққа шыға бастаған негізгі өңдеу құралы –
Транзисторды ойлап шығаруға байланысты, 50-жылдардың соңғы кездерінде техникалық негіздері
Сонымен, тиімді программа құру технологиясына жету арқылы жұмсалатын адам
Алпысыншы жылдардың екінші жартысында және жетпісінші жылдары ЭЕМ құрылымына
Интегралдық схема (ИВ) – мүмкіндігі күрделі транзисторлық схемадай болатын,
Интегралдық схеманы пайдалану ЭЕМ-нің сырт аумағын шұғыл кішірейтуге және
Машинаның жұмысын басқарушы және арифметикалық-логикалық информацияны өңдеуге арналған компьютердің
Қазіргі кездің күрделі ЭЕМ-дері мен ДК-лерінде орталық және шет
ЭЕМ-дер өте үлкен (супер), үлкен, кіші (мини), өте кіші
орталық процессордың өнімділігі - 1.3 млн опер/c
негізгі жад көлемі - 8 Мбайт
алатын орны - 17×6,5 шаршы м
Интегралдық схеманы пайдалану және ЭЕМ-ді құрастыруды автоматтандыру жылдамдығы 250-800
IBM PC-ге үйлесімді дербес компьютерлер жұмыс істеу мүмкіндігі жағынан
Микрокалькуляторлармен есептеу жұмыстары жүргізіледі де, іштей орналастырылып, осы құралдарды
1990 жылдардан бастап объектілі-бағдарлы программалау тілдері сияқты электрондық құралдары
Компьютер жұмысының принципі
Компьютер информацияны арнайы құрылған программалар арқылы ғана өңдей алады.
Фон Нейман принциптері:
Фон Нейман машинасының негізгі блоктары: басқару блогы, арифметикалық-логикалық құрылғы,
Информация екілік жүйе бойынша кодталады және сөз деп аталатын
Алгоритм команда деп аталатын басқару қызметші сөздерінің тізбектерінен тұрады.
Программа мен деректер бір жадта сақталады. Түрлі типті сөздер
Басқару құрылғысы мен арифметикалық құрылғы бір құрылғыға біріктіріледі, оны
1.1.-сурет
Компьютер үшін пайдаланылатын код – 0 мен 1-ден тұратын
Екілік санау жүйсінің сандары ондық сандар сияқты бір разрядты,
Жадта бір биттен тұратын информацияны сақтайтын электрондық қарапайым құрылғыны
Есептеуіш техникада информацияның өлшем бірлігі үшін бит және байт
Килобайт, мегабайт өлшемдерінің шамалары мынадай: жазу машинкасында терілген бір
Компьютердің жұмыс істеуі үшін оны түрлі программалармен жабдықтау қажет.
Дербес компьютер архитектурасы
Дербес компьютерлер тұмыстық, оқу жүйесіне арналған және кәсіби деп
80-жылдардың бас кезінен бастап 90-жылдардың бас кезіне дейін оқу
Халық шаруашылығының түрлі салаларында пайдалануға болатын, қазіргі кезде оқу
Дербес компьютердің негізгі құрылғылары классикалық Нейман архитектурасына негізделген:
жүйелік блок (микропроцессор, жады, қоректену блогы, енгізу/шығару порттары, сағат
пернетақта;
монитор;
принтер;
магниттік дискіде жинақтауыш (дискжетек, CD-ROM).
Енгізу және шығару порттары компьютердің сыртқы баспа, модем сияқты
Таймер – кәдімгі сағат рөлін атқаратын интегралдық схема. Оның
Информацияны жазу және сақтау компьютердің жеке дискілерінде не қатты
Дербес компьютерлердің құрамында бұларға қоса тышқан құрылғысы да бар.
Магниттік дискіде жинақтауыш – информацияны қатты дискіге немесе иілгіш
Компьютер құрамында сызбаны қағазға басып шығару, суреттерді және графикалық
Пернетақта арқылы компьютер жадына берілген түрлі программа, мәтіндер және
Жады оларды және өңдеу кезіндегі аралық мәндер мен өңдеу
Монитор жүйелік блоктан келген информацияны электрондық экран бетіне, ал
Дербес компьютердің жұмысын басқарушы операциялық жүйенің түрлері көп. Олардың
Жүйелік блок
Жүйелік блок – процессор, жады, адаптер, жүйелік шина, таймер,
Жүйелік блоктың ішінде орналасқан құрылғылар компьютердің ішкі құрылғылары деп,ал
Пернетақтаны енгізу құрылғысы деп, монитор мен принтерді шығару құрылғылары
Енгізу және шығару құрылғылары мен процессор арасында алмастырылатын информация
Адаптерлердің өздері қабылдаған ағымдық команданы не деректерді жазып қоятын
Адаптерлер процессор, жады және басқа құрылғылармен жүйелік шина немесе
Шина үш бөлімді: адрестік, берілгендер және басқару шинасы. Адрестік
Құрылғыларды бір-бірімен байланыстыратын жүйелер мен сигналдарды, пайдаланушы адам мен
Компьютердің ішкі және сыртқы құрылғыларының арасында мәліметтерді алмастыру драйверлер
Компьютерлік жүйелердің құрылымдық ұйымдастырылуы
Қарапайым компьютерлер процессорлар, жады және енгізу-шығару құрылғыларынан құралады. Процессор
Қазіргі уақытта компьютерлік жүйелердің әр түрлі архитектурасы болады. Бірақ
Модульдік – модульдер негізінде компьютерлерді құрастыру әдісі. Модул дегеніміз
Магистральдік дегеніміз – бұл әр түрлі компьютерлік модульдердің біріктірілуі.
Микропрограммалау дегеніміз – жүйені программалық басқару принципін жүзеге асыру
Осы қарастырылған қағидаттар мен электрондық технология жетітіктері 3.2-суретте көрсетілген
Дербес компьютерлердің негізгі аппараты және конструктивті модулі ретінде аналық
Компьютерлік жүйе құрылымы келесідей құрылғылармен толықтырылуы мүмкін: сопроцессор, кэш-жады,
Сопроцессор – орталық процессормен келісіп жұмыс істейтін және оған
Кэш-жады – негізгі жадыдан толтырылатын процессорларға жақын арада керек
Чипсет – бұл бір функционалдық жиынтығы бар ҮИҮ. Ал
Жүйелік тақшада орналастырылған жалпыланған құрылғылардың құрылымын келесідей үрдіден көруге
2.1.-сурет
Процессор
Процессор – компьютерді басқару құрылғысы. Ол жадыда орналасқан программалар
2.2.-сурет
2.3.-сурет
ОЕСҚ (оперативті есте сақтау құрылғысы). Оның басқаша атауы: RAM
Жоғарғы жадының құрамында компьютерді жасап шығарған зауытта DOS-тың бір
Жалпы процессор төрт бөлімнен тұрады: арифметикалық-логикалық құрылғы (АЛҚ), басқару
Микропроцессорлар
Есптеу техникасының дамуы орталық процессорлардың жетілдірілуімен бірге жүзеге асады.
2.4.-сурет
Процессорлардың жаңа модельдерін жасаушылар қайтарымды сыйымдылық принципіне негізделеді, яғни
Командалар жүйесiнiң архитектурасы
Командалар жиынтығының архитектурасы аппаратура және программалық жабдықтаудың арасында шекара
Компьютерлік өндірісте қазіргі таңда екі негізгі архитектуралар қолданып жүр.
Толықтай командалар жиынтығы бар микропроцессорларды дайындау лидері ретінде х86
CISC және RISC процессорларының классификациясы
CISC-процессорлары үшін мыналар тән: жалпы тағайындалуға байланысты регистрлер санының
Қазіргі таңдағы жұмыс станциялары және серверлер үшін командалардың азайтылған
RISC-процессорларға мыналар тән: регистрлік терезелердің қолданылуы, жай жадының өте
Pentium процессоры өзінің ізашарларына қарағанда, бірқатар сипаттама бойынша арта
Ең басынан бұл процессордың микроархитектурасы суперскалярлық өңдеуінде негізделеді. Негізгі
Pentium процессорына командалар мен мәліметтердің бөлек кэш-жадысы қолданылады. Ол
Процессорда өтудің динамикалық болжауына бағытталған механизм қарастырылған. Осы мақсатпен
Дербес компьютер шиналары
Шина дегеніміз – бұл сым-жолдарының жиынтығы, кей кезде цифрлік
Адрестік шина. Бұл шина арқылы оперативті жады ұяшықтарының адрестері
Мәліметтер шинасы. Бұл шина арқылы оперативті жадыдан регистрлерге және
Командалық шина. Процессорда орындалатын командалар осы шинамен оперативтік жадыдан
Аналық тақшадағы шиналар тек процессормен байланыс орнату үшін ғана
Аналық тақшалардың негізгі шиналық интерфейстері
ISA (Industry Standard Architecture). Жүйелік блоктың барлық құрылғыларын байланыстыруға
2.5.- сурет PCI (Peripherial Component Interconnect). Pentium процессорының негізінде
FSB (Front Side Bus). Pentium Pro процессорынан бастап, оперативті
AGP (Advanced Graphic Port). Бейнеадаптерлерді қосу үшін арналған арнайы
USB (Universal Serial Bus). Бұл компьютерлердің перифириялық құрылғылармен байланысын
Жоғары жылдамдықты – 480 Мбит/cек.
Орта жылдамдықты – 12 Мбит/cек.
Төмен жылдамдықты – 1.5 Мбит/cек.
Осы стандарттың ерекшеліктері ретінде мыналарды атап көрсетуге болады:бұл құрылғыларды
Жады
Кез келген компьютердің ең негізгі құрамдас бөлігі ол –
Жоғарғы қабат орталық процессордың ішкі регистрлерінен құралады. Олар процессор
Келесі қабатта құрал-жабдықтармен байланысатын кэш-жады орналасқан. Оперативті жады кэш-жолдарға
Негізгі жады
Негізгі жады – бұл ақпараттарды сақтау құрылғысы. Ол оперативті
2.6.- сурет Тұрақты есте сақтау құрылғысы (ТЕСҚ) – ол
Қайта программаланатын тұрақты жады (ҚПТЖ, Flash Memory). Өзінің мазмұнын
BIOS (Basic Input/Output System – енгізу және шығару базалық
Тұрақты есте сақтау құрылғыларының түрлері – CMOSRAM.
CMOSRAM – бұл жоғары жылдамдықты әрекет ететін және батарейкадан
CMOS-та ағымдағы күн мен уақыт сақталынады. Уақыт үшін жауап
Бейне жадысы (VRAM) – кодталған бейнелер сақтайтын оперативті есте
Оперативті жады модульдері
2.7.- сурет Жадының ең алғашқы модульдерінің бірі SIMM (Single
Кезінде 32 контактілі 8 битті модульдер шығарылған. Кейіннен 72
Келесі даму барысында 64-разрядты 168-контактілі модуль DIMM (Dual In-line
Екінші реттік жады
Қатты диск – компьютермен жұмыс барысында қолданылатын ақпараттарды сақтап
Пластиналар – жинақтаушының негізгі элементі,оларда ақпараттар орналасады. Бүркеншік пластинадағы
Қатты диск геометриясы
Жинақтаушының пластиналары металдан немесе әйнектен жасалады және екі жағынан
Көмекші аймақ жинақтаушыдағы сектордың уникалды адресі болады, ол арқылы
2.8.- сурет
Қатты дискінің негізгі мінездемелері
Қатты дискінің көлемі оның қолданушылары үшін ең негізгі мінездемесі
Жылдамдық. Қатты дискінің 2 негізгі параметрі – ол ақпараттарды
Қол жеткізу уақыты. Бұл ақпаратқа қол жеткізу уақыты (Access
Интерфейстер. Дискілердің интерфейстерінің дамуы 2 түрлі жолмен жүріп отырады:
Сыртқы (тасымалданатын) қатты диск
Қазіргі уақытта сыртқы құрылғыларды қосуда бірнеше шешімдер қолдануда. Біріншіден,
Ақпараттарды сақтау жүйесінің басқа бағыты ол магнитті-оптикалық бүркеншік көмегімен
Иілгіш магнитті дискілердегі жинақтауыш
Иілгіш магнитті дискілердегі жинақтаушылар немесе дисковод жүйелік блокқа енгізіліп
Қатты дискідегідей бұнда да олар тағы да секторларға бөлінеді.
Оптикалық дискілерді жинақтауыш
СD-ROM жинақтауыш
Соңғы уақыттағы компьютерлердің негізгі конфигурациясына CD-ROM дискжетек енгізген болатын.
Пластикалық бетке алюминий немесе алтын қабаты жағылады. Дискіге ақпаратты
Компакт-дискінің ортасынан шетіне дейін спираль түріндегі жолдар болады. Диск
CD-ROM жинақтауышы дискіні айналдыратын электродвигателі болады; лазерлік сәулешашушы, оптикалық
2.9.- сурет
CD-R (CD-Recordable) жинақтауышы
Сырт жағынан ол CD-ROM-ға ұқсас және дискілер көлемі мен
CD-RW (CD-ReWritable) жинақтауышы
Бұл көпмәтіндік мәліметтерді жазуға мүмкіндік береді және бұл жерде
DVD (Digital Video Disk) жинақтауышы
Бұл цифрлік жазуларды оқу құрылғысы. Сырт жағынан DVD-диск кәдімгі
2.10.- сурет
Жазу әдістері: Track-at-Once, Disk-at-Once және Packet Writing
Track-at-Once тәртібінде әр жолдар жазылғаннан кейін жазушы лазер қосылады.
Disk-at-Once тәртібінде жазуда бір немесе одан да көп жолдар
Packet Writing CD-ға жазудың жаңа әдісі. Бұл жерде мәліметтер
Енгізу-шығару құрылғылары
Монитор
Монитор - текстік және графикалық мәліметтер, визуалды көрсетуге арналған
Электронды-сәулелік трубкалы монитор
3.1.-сурет
3.2.-сурет
Электрондардың әсерінен, люминофор жарық шығарып, қолданушыға көрінеді,. Люминофор электрондық
Жарық уақыттылығы мен жиілігі бір-біріне сәйкес келу керек. Вертикалды
Жолдық режиміндегі толық кадрдың қалыптасу кезіндегі кеткен уақытқа қарағанда
Сұйық кристалды дисплейлер (LCD)
3.3.- сурет Сұйық кристал негізіндегі дисплей бликсіз, тегіс экран
Монохромды пассивті матрицамен;
Түрлі түсті пассивті матрицамен;
Түрлі түсті активті матрицамен.
Сұйық кристалл негізіндегі дисплейлерде поляризациялы фильтр, ол екі түрлі
Пассивті матрицасы бар сұйық кристал негізіндегі дисплейлерде ұяшықты электр
Активті матрицасы бар сұйық кристал негізіндегі дисплейлерде әр ұяшықтың
Монитордың негізгі параметрлері
3.4.- сурет Қолданушының көзқарасы бойынша монитордың негізгі мінездемесіне оның
Монитор размері. Монитордың экраны диагональ бойынша дюймда өлшенеді. Ең
Регенерацияның жиілілігі. Бұл параметр басқаша кадрлы развертканың жиілілігі деп
Мониторды қорғау класы стандартпен анықталады және қауіпсіздік техникасын талап
Бейнеадаптер
3.5.- сурет Монитордың көмегімен арнайы тақша басқарады, оны бейнеадаптер
Бейнеадаптерда жеке тақшаның кеңейтілуі бар, оны аналық тақшаның арнайы
ДК пайда болғаннан бері бейнеадаптердің бірнеше стадартты өзгерді:
MDA (Monochrom Display Adapter) – монохромды;
CGA (Color Graphics Adapter) – 4 түс;
EGA (Enchanced Graphics Adapter) – 16 түс;
VGA (Video Graphics Array) – 256 түс;
SVGA (Super VGA) – 16.7 млн. түске дейін.
Құрастырылған графикалық бейнелер бейнеадаптердің ішкі жадысында сақталады. Ол бейнежады
Бейнеакселераторлар бейнеадаптердің құрамына кіре алады және бейнекартаға жалғастырылып, және
Пернетақта
Пернетақта – компьютерге берілгендер мен командаларды енгізу құрылғысы. Пернелер
Басқару пернелері автоматты түрде арнайы командаларды орындауға арналған:
Enter – бір жолда пернетақтадан терілген деректер соңын белгілеп
Shift – регистрді ауыстыру, жоғарғы регистрлерге өту. Пернелердің жоғарғы
Backspace – курсордыңсол жағындағы символды өшіретін, курсорды сол орынға
Delete – курсор тұрған орындағы символды өшіру;
Insert – жолды ығыстырып кірістіру. Мысалы, «жұмыс» сөзін пернетақтадан
TAB – курсорды тұрған орнынан сегіз орындық позицияға оңға
Esc – берілген команданы өзгертіп, алғашқы режимге өту, т.б;
PrtScr – экрандағы көріністі принтерде басып шығару;
Pause Break – іске қосылған компьютер жұмысын уақытша тоқтату;
PgUp, PgDn – экран бетін кері, алға аудару;
Home, End – курсорды жол басына, соңына бірден жылжыту
Бос орын (Space) – курсорды басқаруға арналған перне. Әдетте
Ctrl, Alt – жеке басылған кезде ешқандай команданы орындамайтын
Пернетақтаның оң жағында қосымша кіші пернетақта бар. Num Lock
3.5.-сурет
Ескерту:
Пернетақтамен жұмыс істеу кезінде оның пернелерін қатты басу олардың
Кейбір дербес жағдайлардан басқа кезде пернені көп уақыт басып
Пернелерді қатар басу кезінде алдымен біріншісін, содан соң екіншісін
Кейбір пернелер түрлі режимдерде әр түрлі әрекеттерді орындау үшін
Бейнемонитор екі құрылғыдан тұрады: монитор және бейнеадаптер. Соңғысы –
Бейнеадаптер – монитор экранына шығарылатын бейнелердің кодтарын сақтайтын өз
Монитор мәтіндік режимде іске қосылған кезде оның сол жақ
Манипулятор
Кішкентай екі пернесі бар пластмассалы коробка ретінде болады. Манипуляторды
3.6.-сурет
Принтер
3.7.- сурет Принтер – информацияны қағазға басып шығару құрылғысы.
Қазіргі кезде пайдаланылып жүрген лазерлік принтерлер информацияны қағазға лазерлік
Матрицалық принтерлер
Мұнда басқа бірнеше инеден құралған матрицаның баспа торабында енгізудің
Сия бүріккіш принтер
Ең бірінші бүріккіш принтер Hewlett Packard фирмасы шығарды. Қызмет
Лазерлі принтер
Қазіргі лазерлі принтерлер баспаны жоғары сапаға жеткізуге мүмкіндігі бар.
Түрлі түсті баспа кезінде сурет механизм арқылы парақтың 4
Сканер
Сканер – түрлі мәтіндерді, суреттерді, графикалық кескіндерді, фотосуреттерді қағаздың
3.8.- сурет Қызмет принципі
Сканердің негізгі қызметі – CCD-матрица немесе PMT. CCD-матрица –
Сканер классификациясы
Сканерленетін әдісімен ажыратылатын оригинал санына және оптикалық жүйе сапасына
Модем
Модем дегеніміз – компьютерлердің қарапайым телефон сымдарымен қосылуына арналған
3.9.-сурет
3.10.-сурет
Компьютер дискретті электр сигналдарын жібереді, ал телефон сымдарымен ақпарат
Қолданбалы пән (нақты салалар үшін)
Фундаментальды
ғылым
Халық шаруашылық саласы
Техникалық
құралдар
Программалық
құралдар
Алгоритмдік
құралдар
Информатика
Техникалық құралдар шығару
Программалық өнімдерді шығару
Ақпараттарды өңдеу технологиясын құру
Ақпараттық жасау құру методологиясы
Ақпараттық жүйелер және технологиялар теориясы
Ақпараттық процесстердегі заңдылықтарды оқып үйрену
Коммуникациялардың ақпараттық модельдерін құру
Ақпараттық жүйелер және технологияларды құру
Рис1.5. Информатиканың сала, ғылым, қолданбалы пән ретіндегі құрылымы
