TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 6

1 ТУРИСТІК ЖӘНЕ РЕКРЕАЦИЯЛЫҚ РЕСУРСТАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ - ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗІ 9

1.1 Туризм және рекреация: даму шарттары және атқаратын қызметі 9

1.2 Рекреациялық әлеуетті экономикалық тұрғыдан бағалау 19

1.3 Туристік-рекреациялық ресурстарын пайдалану төлемдерін 23

топтастыру және жүйелеу 23

1.4 Қазақстанның туристiк-рекреациялық ресурстары: табиғи, 30

мәдени және тарихи 30

2 ҚАРАҒАНДЫ ОБЛЫСЫНЫҢ ДЕМАЛЫС ЖӘНЕ ТУРИЗМ АЛҒЫШАРТЫНЫҢ ДАМУЫНА ЭКОНОМИКАЛЫҚ – ГЕОГРАФИЯЛЫҚ МІНЕЗДЕМЕ 40

2.1 Қарағанды облысының туризм аясындағы қазіргі жағдайы және даму деңгейі 40

2.2 Қарағанды облысының туристік инфрақұрылымның жағдайын талдау 43

2.3 Туризм және демалудағы табиғи алғышарттың дамуы 48

2.4 Туризм және демалудағы әлеуметтік-экономикалық 55

алғышартының даму факторы 55

3 Қарағанды облысы туризмінің қазіргі жағдайы және даму келешегі 59

3.1 Облыстың туристік – ресурстық жиынтығының потенциалы және 59

оның қолданыстағы ерекшелігі 59

3.2 Облыстың туристік-ресурстық меңгерудегі экологиялық 63

аспектілердің потенциалы 63

ҚОРЫТЫНДЫ 68

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 70

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 66 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 6

1 ТУРИСТІК ЖӘНЕ РЕКРЕАЦИЯЛЫҚ РЕСУРСТАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ - ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗІ
1.1 Туризм және рекреация: даму шарттары және атқаратын қызметі
1.2 Рекреациялық әлеуетті экономикалық тұрғыдан бағалау 19

1.3 Туристік-рекреациялық ресурстарын пайдалану төлемдерін 23

топтастыру және жүйелеу 23

1.4 Қазақстанның туристiк-рекреациялық ресурстары: табиғи, 30

мәдени және тарихи 30

2 ҚАРАҒАНДЫ ОБЛЫСЫНЫҢ ДЕМАЛЫС ЖӘНЕ ТУРИЗМ АЛҒЫШАРТЫНЫҢ ДАМУЫНА ЭКОНОМИКАЛЫҚ
2.1 Қарағанды облысының туризм аясындағы қазіргі жағдайы және даму
2.2 Қарағанды облысының туристік инфрақұрылымның жағдайын талдау 43
2.3 Туризм және демалудағы табиғи алғышарттың дамуы 48
2.4 Туризм және демалудағы әлеуметтік-экономикалық 55

алғышартының даму факторы 55

3 Қарағанды облысы туризмінің қазіргі жағдайы және даму келешегі
3.1 Облыстың туристік – ресурстық жиынтығының потенциалы және 59
оның қолданыстағы ерекшелігі 59

3.2 Облыстың туристік-ресурстық меңгерудегі экологиялық 63

аспектілердің потенциалы 63

ҚОРЫТЫНДЫ 68

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 70

КІРІСПЕ

Туризм-бұл ел аумағындағы рекреациялық потенциалды қолдану мүмкіндігімен және оның
Қазақстан қазіргі уақытта әлеуметтік-экономикалық мүмкіндігі бар және табиғи потенциалы
Қойылған мақсатқа сәйкес бағдарламаның бірінші кезектегі міндеттері мыналар болып
-туризм инфрақұрылымын дамыту;

-туризмді мемлекеттік реттеу және қолдаудың тиімді тетігін жасау;

-елдің тартымды туристік имиджін қалыптастыру;

-туристік әлеуетті арттыру;

-рекреациялық шаруашылық мамандануы бар аймақтар қалыптастыру.

Дипломдық жұмыстың мақсаты болып Қарағанды облысы аумағында бір жағынан,
Дипломдық жұмыс кіріспеден, 3 бөлімнен және қорытындыдан құрылған. Ол
Бірінші бөлімде туристік және рекреациялық ресурстардың теориялық-әдістемелік негізі, Қазақстан
Екінші бөлімде Қарағанды облысының демалыс және туризм дамуының табиғи
Үшінші бөлімде Қарағанды облысының туризмді дамытудағы потенциалы және
Жұмыстың әдістемелік негізі Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды Мемлекеттік Университетінің кітапхана
1 ТУРИСТІК ЖӘНЕ РЕКРЕАЦИЯЛЫҚ РЕСУРСТАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ - ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗІ
1.1 Туризм және рекреация: даму шарттары және атқаратын қызметі

Еңбек құралының өзгеруіне байланысты адамдардың қажеттілігі де өзгере бастайды.
Ғалымдардың есептеуінше бір істі екінші іспен ауыстыру дененің сергуіне
Кесте 1.1. Бос уақытты пайдалануға мінездеме

Уақыт кеңiстiгi Рекреацияның орналасуы Ұзақтығы

Аз уақыт

Бiр күн

Демалыс күндерi

Қысқа/ұзақ мейрамдар Қала iшiнде және қала маңында

Қала маңында

Аймақ iшiнде

Саяхат жасау 1-10 км

20-100 км

50-200 км

Адамның сарқылған күш-қуатын психофизиологиялық тұрғыдан қалпына келтiру үшiн дұрыс
Күнделiктi бос уақыт пен рекреацияны (демалысты) тұрғын үй, қоршаған
Жоғарыда аталған демалыс түрлерi күнделiктi өмiрде, әдетте жеке-дара емес,
Кесте 1.2. Демалыстағы іс-әрекеттің жіктелуі

Демалыстағы iс-әрекет Мысалдар

Үйде отырып іске асатын iс-әрекеттер

Теледидар көру, кітап оқу, ән тыңдау, бақта жұмыс істеу,
Көпшілікпен бірге өткізу

Көңіл көтеру, мейрамханаларда тамақтану, достар мен туысқандарға бару

Мәдени, білімділік және әуесқойлық іс әрекеттер

Театрға бару, концерт, музейге бару, газет, журнал, көркем әдебиет
сондай-ақ өнер саласында

шығармашылықпен айналысу

сурет салумен шұғылдану, чеканка iсi, көркемөперпаздық үйiрмелерге қатысу және
Бір күннен асатын уақыт қажет ететін іс әрекет ұзақ
Рекреация терминiнiң түп-тамыры тереңде жатыр, ол екi тiлдегi этимологиялық
Қысқа мерзiмдi рекреация әдетте радиусы бiр-екi сағаттық жаяу жүрiстен
Рекреацияға қажеттіліктің бірнеше себептері бар. Олар: дене жаттықтыру, қала
Ердавлетов С.Р. туризмнің негізгі фунцияларын: танымдық, шипалық-дәрiгерлiк және дене
Шаруашылықтың көрнектiлерiне шаруашылық жүргiзудiң өзге елде кездеспейтiн ерекшелiктерi немесе
Медицина жетістіктері адамның ағзасының мүмкіндіктерін көбейтетін, ағзаны шаршатпайтын, көптеген
Туризм қатынас құралы ретінде адамның коммуникативті функциясын анықтауға болады.
Еңбек құралдарындағы тиiмдiлiктiң артуы өнiм шығаруға кететiн уақыт мөлшерiн
Туристердiң курортты аудандарда шоғырлану тығыздығының шамадан асуы табиғи кешендерге
Тұтынушылардың рекреациялық қажеттiлiктерiн жiктеп, талдап, түбегейлi бiлу арқылы қолда
Рекреациялық қажеттiлiктер түрлi факторлардың әсерiнен туындайды: Әлеуметтiк-экономикалық факторлар: өндiргiш
1.2 Рекреациялық әлеуетті экономикалық тұрғыдан бағалау

Халықтың рекреациялық iс-әрекеттер сапасына және ұсынылатын түрлерiне деген қанағаттану
Демалыс социологиясы әлеуметтiк топтар рекреациялық сұраныстарының мұнан гөрi кең
Рекреациялық сұраныстарды анықтау мақсатында зерттеу жұмыстары кешенді жүреді. Зерттеу
Рекреациялық қызметтердiң әулеттi тұтынушылары болуы мүмкiн тұрғындардың бiр бөлiгiнiң
Емдiк-курорттық демалыс орындарында жүргiзiлген сауалдамаларға сәйкес орманды жерлерге, теңiз
Табиғат ресурстарды экономикалық бағалау анықтамасына деген көзқарас әлі де
А.А. Минц әзірлеп, М.С. Нудельман одан әрі жетілдірген табиғи-рекреациялық
РТ = ЕТ / d ,
мұнда РТ - өңірдегі туристік аймақтың әлуеттік сыйымдылығы, адам/жыл;
Е – туризм жерлеріне жататын ландшафттардың бір жолғы оңтайлы
рекреациялық сыйымдылығы, адам;

Т – қолайлы кезең ұзақтығы, күн/жыл; d – аймақ
d - болу ұзақтығы, күн.

Қазіргі кезде ең ұтымдысы бағалаудың балдық әдісі болып отыр.
1.3 Туристік-рекреациялық ресурстарын пайдалану төлемдерін

топтастыру және жүйелеу

Рекреация белгілі шаруашылық сала және қызмет түрі сияқты өзіндік
Рекреациялық ресурстар рекреациялық қызметтің территориалдық ұйымына,рекреациялық аймақ және орталықтардың
Содан бері 30 жыл ішінде экономистер,географтар және басқа мамандық
В.А.Квартальновтың ойынша,рекреациялық ресурстар- ол,рекреация қызметте ыңғайлы құрылымы және тұтынушы
-материалдық-адамдардың танымдық қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын,барлық қоғамның материалдық құндылықтары және
-рухани-қоғамның мемлекеттік-қоғамдық өмірдегі,ғылымдағы,мәдениеттегі,өнердегі жетістіктері.

Рекреациялық ресурстарға әлеуметтік-мәдени кеңістік және уақыттық салыстырмалылық,адамның өмір сүруіндегі
Табиғат ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемдер қазіргі кезге дейін бір
Төлем түрлерін,олардың атқаратын өндірістік қызметіне,мақсатына қарай төмендегідей етіп сұрыптауға
1) Табиғат ресурстарын пайдалану құқы үшін төлем.

2) Табиғат ресурстарын пайдаланғаны үшін төлем.

3) Табиғат ресурстарын қорғау және қалпына келтіру төлемі.

4) Табиғат ресурстарын пайдалануды шектеу үшін төлем.

5) Табиғи ортаны қорғау төлемі.

6) Табиғат қорғау заңдарын сақтамағанда төленетін төлем.

Табиғат ресурстарын пайдалану құқы үшін төлемнің негізінде осы ресурс
Пайдалану құқы үшін төлем,негізінен келісімді,еркін сипатта болады,олпрдың мөлшері табиғат
Табиғат ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемдердің басты элементі ренталық төлемдер
Төлемнің үшінші тобының негізінде минералдық шикізат ресурстарын өндіріске дайындауға,барлауға,болашақ
Төлемнің төртінші тобы табиғат ресурсын тұрақты немесе уақтылы, оған
Толемнің бесінші тобы да табиғат ресурстарын пайдаланушылар тарапынан қоршаған
Төлемнің алтыншы тобы белгіленген нормалар, нормативтер, Заңдар мен Заң
Аталған төлем түрлерін екі үлкен топқа бөлуге болады: тиімдік
1.4 Қазақстанның туристiк-рекреациялық ресурстары: табиғи,

мәдени және тарихи

Ұланғайыр байтақ Қазақстан Республикасының көлемі 2,7 млн шаршы шақырым.
Республика аумағының 7 пайызын орманды дала алып жатыр. Бұл
Шөлейт ланфшафт зонасы ланшафтың зоналық типi ретiнде тек Қазақстанда
Таулық аймақ ландшафтысы Қазақстан өңiрiнiң 10 пайызын құрайды. Қазақстан
Таулық-далалы ашық қоңыр және ашық қызыл қоңыр топырақтағы жусанды-астық
Түрген шатқалы сарқырамаларымен танымал, олар жетеуге жуық. Аюлы сарқырамасы
Шөгiндi шатқалды табиғи дамба түрiнде жауып қалды. ұзындығы 400
Туристердiң ең қызығатын объектiлерiнiң бiрi мәдени көрнекi жерлер. Өзіндік
Асқар тау бөктерiндегi жасыл желекке оранған Алматы басқа қалалардан
Қазақстанның ежелгi қалаларының бiрi -Тараз қаласы. Тараз (Талас) қаласы
2 ҚАРАҒАНДЫ ОБЛЫСЫНЫҢ ДЕМАЛЫС ЖӘНЕ ТУРИЗМ АЛҒЫШАРТЫНЫҢ ДАМУЫНА ЭКОНОМИКАЛЫҚ
2.1 Қарағанды облысының туризм аясындағы қазіргі жағдайы және даму
Туристік қозғалыс дамуы табиғи және мәдени-тарихи мұраға байланысты,сонымен қатар
С.Р.Ердәулетов туризм индустриясына мамандандырылған кәсіпорындарды, ұйымдар мен мекемелерді енгізеді[5]:

1) түнеу қызметін көрсететін кәсіпорындар (қонақ үйлер, мотельдер, кемпингтер,
2) тамақтану кәсіпорындары (мейрамханалар, кафелер, барлар, асханалар, тағы басқалар);

3) транспорттық қызмет көрсетуші мекемелер (автокәсіпорындар, әуе кәсіпорындары, теміржол
4) туристік өнімді өндіру және шығаратын туристік кәсіпорындар (туристік
5) туристік жарнама-ақпараттық кәсіпорындар (жарнама агенттіктері, жарнама бюролары, ақпараттық
6) өндірістік туристік кәсіпорындар (туристік жәдігерлер фабрикалары, туристік құрал-жабдықтар
7) сауда кәсіпорындары (жәдігерлік дүкендері, туристік құрал-жабдықтар сататын дүкендер,
8) туризмдегі бос уақытты өткізу орындары (киноконцерттік залдар, қызығушылық
9) туризмдегі өз іс-әрекет мекемелері (туристік клубтар, альпинистік клубтар,
10) туризм басқару орындары (туризм департтаментері, басқарушылығы және комитеттері,
11) туристік оқу орындары (жоғары және орта маманданған туристік
12) ғылыми-зерттеушілік және жобалық институттар (ғылыми-зерттеу орталықтары, лабораториялар, туристік
Туризм индустриясына мыналар жанама кіреді: басқа транспорттық кәсіпорындары, байланыс
Туристердің қажеттілігін қанағаттандыруда және туристік өнімді қолдануда туризм ауданын
Соңғы онжылдықтағы туризм индустриясы кәсіпорындарының даму тенденциясына мыналар жатады:

-қонақ үй және мейрамханалық қосымшаның мамандануының тереңділігі ;

-халықаралық қонақ үй және мейрамхана тізбегінің білімі;

-кіші кәсіпорындар торының дамуы;

-жаңа компьютерлік технологияларды енгізу.

Жаңа компьютерлік технологияларды енгізу туризм дамуында жаңа тенденциялардың кейбір
1) турөнімді өндіру және шығару; турлар, қонақ үйлер, клиенттер
2) қонақ үйлерде орындарды брондау; халықаралық әуәкомпаниялар рейстеріне билеттерді
3) қандай да ел туралы мәліметті тез алуға болатын
4) ақпарат алуға, жарнамаға, келісімдерді қоюға, турөнімді сатуға интернетті
5) компьютер-телефондық, электрондық видеобайланыстың сапалы жаңа деңгейі.

Қарағанды облысының туристік-рекреациялық шаруашылығы жергілікті рекреациялық ресурстар және қажетіліктер
2005 жылғы республикадағы 1424 туристік ұйымдардың ішінен туристік фирмалар
Турфирмалар қызметтерін бірнеше бағыттарға бөлуге болады:

-кеңестік қызмет;

-шығу құжаттарын рәсімдеу бойынша қызмет көрсету ;

-барлық транспорт түрлеріне билеттермен қамтамасыз ету;

-келу туризмі мен шоп-турларды ұйымдастыру;

-ішкі туризм бойынша азаматтардың демалысын ұйымдастыру.

Келесі туризм типтерін көрсетуге болады:

-ішкі туризм-Қазақстан Республикасының ішінде ғана саяхаттаушы ел резиденттері;

-шығу туризмі-басқа елде саяхаттаушы ел резиденттері;

-келу туризмі-Қазақстан Республикасында саяхаттаушы резиденттер емес саяхаты.

2.2 Қарағанды облысының туристік инфрақұрылымның жағдайын талдау

Туризм индустриясының негізі-инфрақұрылым.Оның құрамына отельдер және мейрамханалар, әртүрлі осы
Қонақ үй және мейрамхана бизнес аясы туризм экономикасында негізгі
Демалыстың және туризмнің дамуы елдегі саяси-экономикалық жағдаймен тығыз байланысты.
Туристік бизнестегі ең негізгі шектеулі факторлары болып туризм аясындағы
Облыс қалаларында жастар, қонақтар және туристер үшін осы заманғы
Облыс демалыс мекемелеріндегі рекреациялық сыйымдылық айтарлықтай өсті. Жоғары рекреациялық
Тұрғындардың рекреациялық қажеттіліктерін жүзеге асыратын жағдай болып транспорттық коммуникацияның
Қазіргі уақытта облыс аумағында транспорттың барлық түрі айтарлықтай дамыған.
Су транспорты Балқаш көлінде дамыған: катерде және катамарандағы демалыс,
Ірі халықаралық континетаралық “Сары-Арқа” аэропоты тек отандық әуе транспорттарын
2005 жылғы шығу туризмі бойынша келермендердің қатынас құралдары статистикасына
Кесте 2.1.

2005 жылғы шығу туризмі бойынша келермендердің қатынас құралы

Қызмет көрсетілген резидент туристер саны (шығатын)

Әуе көлігімен Теміржол көлігімен Қалалық автобуспен Өзге құрлық құралдармен
Қазақстан Республикасы

153944

16929

30440

9379

-

Қарағанды

13121

65

80

-

-

Ал Қарағанды облысының үлесі шығу туризмі бойынша әуе көлігімен
Қазақстан Республикасындағы туризмді дамыту Концепциясында туризм инфрақұрылымын дамыту мақсаты
Кесте 2.2. 2005 жылғы келу туризмі бойынша келермендердің қатынас
құралы

Қызмет көрсетілген резидент емес туристер саны ( келген)

Әуе көлігімен Теміржол көлігімен Қалалық автобуспен Өзге құрлық құралдармен
Қазақстан Республикасы

34545

3979

614

734

-

Қарағанды

132

___

___

___

___

Қазақстанда отыздан астам жоғары оқу орындары туризм, қонақ үй
2.3 Туризм және демалудағы табиғи алғышарттың дамуы

Рекреацияның негізгі алғышартының бірі болып табылатын табиғи жағдайлар мен
Табиғи ресурстар демалушылардың демалыс және саяхаттау ауданын таңдауда үлкен
Туристік маршруттар және мекемелер тікелей рекреациялық ресурстары бар жерде
Табиғи ресурстарды бағалау әдістемесі адамның қандай да бір табиғи
Кесте 2.3. Негізгі табиғи комплекстер жұптарының қарсыластық деңгейіне
шартты баға

Табиғи комплекстер жұптарының атауы Балл түрінде бағалау

Орман-суат 4 (күшті әсер)

Орман-(дала-суат) 3 (орташа әсер)

Орман-шалғын (дала) 3 (орташа әсер)

Тал-шілік-дала (шалғын) 2 (төмен әсер)

Орман-тал-шілік 2 (төмен әсер)

Жазық-шалғын 1 (өте төмен әсер)

Ландшафтың рекрециялық потенциалдың құрылуына жанама немесе тікелей барлық табиғи
Жазықтық жағдайындағы бөлінген рельефтің жағымды рекреациялық ролі барлығына танымал.
Қоршаған табиғи орта адамға жанама және тікелей әсер етеді.Адам
+17,2 - +21,2 қолайлы жазғы орташа күндік температура болып
Орталық Қазақстанға маусымдық және тәуліктік ауа температурасының және атмосфералық
Кесте 2.4.

Қарағанды облысының климаттық мінездемесі

Табиғи зона Ауа температурасы,toC Жауын-шашын, мм 10оС жоғары температура
орташа абсолютті

Аязсыз мезгіл Тұрақты қар жамылғысымен

шілде қаңтар максималды минималды

Дала 220-21 17-18 30 45 110-125 2000 145-150 130-150
Шөлейт 220-23 18-20 36 46 70-125 2100-2600 150-170 120-140
Шөл 24-25 20-22 40 50 40-65
Жергіліктің сумен қамтамасыз етілуі және ландшафтың суландырылуы-маңызды рекреациялық фактор.
Рекреация үшін қолайлы гидрологиялық жағдайлар табиғи жағажайлар мен ағын
Қарағанды облысы аумағының көлеміне қарамастан су ресурсы шектелген. Гидрографиялық
Өндірістік орталықтарды сумен қамтамасыз ету үшін өзенде 7 бөгет
Орталық Қазақстанда өзендер көп емес. Ең ірі өзен Балқаш.
Кесте 2.5. Қарағанды облысының ірі өзендері

Өзен атауы Ұзындығы (км) Бассейн атауы (км2)

Нұра 978 73100

Сарысу 1011 81600

Қаракеңгір 350 16700

Шерубайнұра 268 -

Үлкен Құндызды 113 -

Сарыкеңгір 150 3470

Тоқырауын 298 21100

Қалмаққырған 350 18100

Байқоңыр 184 4300

Жәмші 172 4127

Қарасор, Шұбар-Теңіз және Қарақойын өзендері облыстың шетінде орналасқан (Кесте
Өсімдік және жануарлар әлемі емдік-сауықтыру, спорттық аңшылық, балық аулау
Кесте 2.6. Қарағанды облысындағы өзендер

Атауы Көлемі Ұзындығы (км) Ені (км) Тереңдігі максималды

(м)

Балқаш 17500-19000 595 71 26,5

Теңіз 1560 76 40 6,75

Шұбар-Теңіз 125 24,5 5,1 -

Қарақойын 72,5 16,3 4,5 0,3

Шошқакөл 32,5 8,5 3,8 1

Ащыкөл 17,6 6,5 2,7 -

Көктенкөл 12 4,3 2,8 1,6

Барақкөл 11,5 6,5 2,6 2,2

Обалы 10,3 4,5 2,3 0,6

Дансары 9,6 7 1,4 -

Қосқал 5,1 2,8 1,8 1,7

Кейбір ағашты-бұталы және шөпті өсімдіктердің гүл тозаңдары аллергиялық ауруды
Орталық Қазақстан аумағы құрғақ бетеге-ақ селеу, жусанды-бетегелі шөлейт және
Өкінішке орай, Қарағанды облысының кең аумағында Қарқаралыдан басқа жоғарыда
Кесте 2.7. Қарағанды облысындағы флористикалық аудандарындағы

эндемикалық өсімдік түрлерінің жалпы толықтылығы

Флористикалық аудан атауы Эндемикалық түр саны Жалпы мөлшері

бір флористикалық ауданда бірнеше ауданда

Батыс ұсақ шоқылары 7 61 68

Ұлытау 3 11 14

Қарқаралы 5 17 22

Шығыс ұсақ шоқылары 10 71 82

Бетпақдала 14 71 85

Сарысу құмдары 1 46 47

Аймақтың жануар әлемі зоогеографиялық аудандастыру көзқарасы бойынша глоарктикалық зоогеографиялық
2.4 Туризм және демалудағы әлеуметтік-экономикалық

алғышартының даму факторы

Қарағанды облысының Қазақстанның орталық бөлігінде орналасуы туризм бойынша ел
Қарағанды облысы Жезқазған облысының кіруі арқылы жаңа шекарамен 1997
Қарағанды облысы өнеркәсіп өндірісінің даму деңгейі бойынша республикада екінші
Облыстың сыртқы экономикалық байланысының географиясына 43 әлем елдері кіреді,
Қарағанды облысы елдің оңтүстік облыстары арқылы Өзбекстан және Қырғыстан
Аумақтың дамуының тұрақты принциптері туралы айтқанда этномәдени құндылықтарды сақтау
Археологиялық және тарихи ескерткіштер, қайталанбас архитектура, ұлттық мейрамдар және
Этнография (грек сөзі ethnos – халық, grapho – жазамын)
Орталық Қазақстанның байтақ даласы көне заманнан көптеген тарихи оқиғалар
Мәдени-тарихи ресурстар демалыс және туризм дамуы үшін – аумақтың
Қазақстанның аймақтарындағы туристік саясатты дамытуда келесі аспектілерді көрсету керек:

-жергіліктің ұлттық мұрасын сақтауда белсенді жәрдемдесу керек;

-туризм мақсатында ұлттық игіліктерді, яғни табиғи және жасанды, материалдық
-мәдени-тарихи байлықты, этнографиялық ерекшеліктерді (тіл, дәстүр және әдет-ғұрып, өнер
-жергіліктің ұлттық құндылығын қолдану негізінде туризмді дамыту бағдарламасын өңдеу.

Сөйтіп, туризмді дамыту жергілікті тұрғындарға өздерінің мұраларымен және дәстүрлерімен
3 Қарағанды облысы туризмінің қазіргі жағдайы және даму келешегі

3.1 Облыстың туристік – ресурстық жиынтығының потенциалы және

оның қолданыстағы ерекшелігі

Қарағанды рекреациялық ресурстарына, әлеуметтік экономикалық факторларына және туризм аясының
Әрбір елдің экономикасын дамытуда жаңа ресурстарды меңгеру және жаңа
Тұтас туристік ресурстың потенциалды бағалау мен анықтау тәжірибе жүзінде
Кесте 3.1. Қарағанды облысының туристік-ресурстық потенциалын есептеу

Аудан Балдар Жалпы саны

Табиғи ландшафтың аттрактивтілік деңгейі бойынша Антропогендік рекреациялық ресурстардың қанғандығы
Қарқаралы 4 3 3 10

Ақтоғай 3 3 3 9

Ұлытау 3 4 2 9

Осакаров 2 2 2 6

Шет 2 3 2 7

Бұқаржырау 2 1 2 5

Абай 2 1 2 5

Жаңаарқа 1 1 1 3

Нұра 1 2 1 4

Жағымды экономикалық – географиялық жағдайлармен және рекреациялық потенциалы жоғары
Біршама жағымды жағдаймен және туристік потенциалы орташа деңгейлі ауданның
Жеткіліксіз жағымды жағдайлар мен кіші туристік потенциалмен сипатталған топқа
Зерттеу мынадай қорытындыға келуге болады; Қарағанды облысының Қарқаралы, Ақтоғай
Қазақстан Республикасы Агенттігі ақпараттының статистиасы бойынша қорықтау аумағы мен
Ұлттық парктердің негізгі міндеттері: әлемдегі негізгі биотикалық комплекстердің репрезентативтік
Ұлттық парктер Ерекше қорғалатын Табиғи Аумағының жүйесіне табиғи рекреациялық
Туризм үшін аумақтың жорамдылығын сипаттайтын критерийлер тобына: мыналар жатады:

а) туристік кәсіп үшін “технологиялық” жарамдылық, яғни тек ұлттық
б) “физиологиялық” жарамдылық - әдеттегі курортологиялық және рекреациялық бағалауға
в) танымдық құндылық – ұлттық парктің маңызды бағалау элементтері
Қарағанды облысының тұтас рекреациялық потенциалын және туризм қазіргі даму
Облыстың үш тілде өз туристік сайтын құру: қазақша, орысша,
облыстың тарихи орындары бойынша. Тартымды көрнекті орындарын көрсету: тарихтан,
Қандай жерде уақытты жақсы өткізуге, тамақтануға болатынын мәлімдейтін жаңа
Туризмнің экзотикалық түрі. Мұнда шытырман туризм түрлерін ұсынуға болады:
Үш тілдегі жарнама басылым өнімін құру.

қысқаша ақпараты бар облыстың және қаланың көрнекті орындары және
атауы, нақты мекен-жайы көрсетілген, көрсетілетін қызметі жазылған “Облыстың туристік
облыс бойынша көрнекті орындар көрсетілген қала туристік карталары.

Облыстың жарнама стендісін құру. Стенд облысты республика, аймақтық деңгейде
Бұл шараларды іске асырса облыстың және қаланың туристік тартымдылығын
3.2 Облыстың туристік-ресурстық меңгерудегі экологиялық

аспектілердің потенциалы

Экология зерттеу контекстінде адам қоғамы және оның қызметінің туризм
Қазір табиғи ортаны сақтау үшін жаңа міндеттер қойылуда. Мұндай
Туризмнен келетін пайдамен қатар зиянды жағы да қатар жүреді.
Халықаралық Туризм ұйымы мен Туризм және Саяхат жөніндегі Халықаралық
Бұл табиғи ортаның, қоршаған ортаның ресурстарын үнемді пайдалану, туризмнің
Туризм әсері тікелей, жанама және жақсы, жаман болып бөлінеді.
Қаржы тапшылығынан көптеген дамушы елдерде бұл мәселеге көп көңіл
Қазіргі кезде туристік фирмалар мен ұйымдар өздерінің түсетін пайдасын
Туризмнің әсерін зерттеуге түрлі моднлдер қолданылып жүр. Басты құрал
Кесте 3.2. Туризмнің қоршаған ортаға әсері

Жағымсыз әсері Жағымды әсері

Экосистеманың өзгеруі

Урбандалу және қала сыртының дегредациясы

Судың (теңіз, өзен, көл) ластануы

Жағалаудың эрозиясы

Ормандардың азайуы

Өсімдіктердің азайуы

Жануарлардың ниетсіз миграциясы

Ауаның ластануы

Қалдықтармен ластану

Шу (көлік дыбысы) ластану

Сипатты ластану (туристер саны көбейген кезде жарнамалар, көрсеткіштер, ақпараттық
Туристер үшін арнайы жануарлар дүниесі қорғалады

Туристерден түскен қаржыға қоршаған орта қорғалады

Туризм басқа өнеркәсіптің дамуына тежеу жасайды. (мысалы: химия өнеркәсібінен
Экологиялық жағдай саясаты күннен күнге актуалды болып отыр. Экологиялық
Экотуризм туралы толық көзқарас Халықаралық Табиғатты Қорғау одағы (IUCN)
Тұрақты даму концепциясы қазіргі экологиялық күйзеліс жағдайында ерекше маңыздылыққа
Туризмнің экологиялығы немесе экологиялық еместігі қоршаған ортаға туризм индустриясының
Тәжірибе бойынша белгіленбеген мөлшердегі, қарқынды түрде рекреациялық қолдану, ереже
Қоршаған ортаның жағдайына зиян келтіретін негізгі объектілер - өндірістік
Атмосфераға стационарлық көздерден ластаушы заттардың шығуы бір жылда 1
Қала ауасының ластануына автокөліктердің үлкен бөлігі құрайды (100 мың.т/жыл
Үлкен қауіп-қатерлі су ресурстарының жағдацы алаңдатты. Көптеген қалалар мен
Демалыс және туризмнің әртүрлі түрлерін аумақтық ұйымдастыруда мемлекеттік бағдарламасы
ҚОРЫТЫНДЫ

Қазақстан дәстүрлі туристік орталықтармен бәсекелесуге әлі дайын емес, яғни
Қарағанды облысын дала, шөлейт, шөлі бар өлке ретінде елестеткенмен,
Табиғи саябақтарды,қорықтарды, қорықшаларды экотуризм дамуындағы ең басты қор деп
Туризм халық шаруашылығы сияқты өлкенің өлкенің әлеуметтік инфрақұрылымын комплексті
Туристік саланы дамыту жоспарларына қарамастан, әлі де Қарағанды облысында
Жұмыс негізінде мынадай қорытындыға келуге болады:

1) Туризмнің дамуы дұрыс ұйымдастыруда және қатаң мемлекеттік бақылауда
2) Қарағанды облысының Қазақстан Республикасында ауданы бірінші орында болса
3) Туристік-рекреациялық потенциалдың үлкен мүмкіндігіне қарамастан, қажеттіліктердің құрылуы аумақтың
4) Облыстың туристік инфрақұрылымы әлсіз материалдық-техникалық база және облыс
5) Туризмнің материалдық базасын дамыту облыс бюджеті есебінен қаржыландыру
6) Туризм дамуына туристік-ресурстік потенциалы жеткілікті аудандар белгіленді. Оларға:
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Азар В.И. Экономика и организация туризма. –Москва: Баспа ,1993.

Баймырзаев Қ.М. Табиғат ресурстарын ……ҚазҰУ хабаршысы. Экономикалық серия. 2002,
Вуколов В.Н. Халықаралық туризмнің тарихы және теориясы. Астана, 2005.

Дуйсен Г. Национальные парки Казахстана и их роль в
Ердавлетов С.Р. География туризма, история, теория, методы, практика. Алматы,
Ердавлетов С.Р. Основы географии туризма. Алматы, 1991.

Есеналиев А. Табиғи байлықтарды…….Заң, 2003, № 4, 52 -
Зорин И.В, Квартальнов В.А. Туристкий терминологический словарь. Москва, 1999.

Зорин И.В, Квартальнов В.А. Энциклопедия туризма. Москва, 2001.

Квартальнов В.А. Туризм. Москва, 2004.

Колотова Е.В. Рекреационное ресурсоведение. Москва, 1998.

Концепция развития туризма в Республике Казахстан. 2001.

Кусков А.С, Лысикова О.В. Курортология и оздоровительный туризм. Ростов
Қазақстан Республикасында туризмді дамытудың 2007 – 2011 жылдарға арналған
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі аумақтық даму стратегиясы туралы
Туризм кластері. Орталық Қазақстан, 30 мамыр, 2006 жыл.

Турсинбаева К.С. География туризма Карагандинской области. Жезказган,2004.

Турсинбаева К.С. Экологические аспекты освоения туристко – рекреационного потенциала
Сатпаева Г. Қазақстан Республикасындағы ерекше қорғалатын табиғи аймақтардың қазіргі
Сенин В.С. Организация международного туризма. Москва, 1999.

Сопыханова Ә.Б. Қазақстан Республикасының заңдылықтары бойынша рекреациялық зонаның түсінігі
Сопыханова Ә.Б. Рекреациялық табиғат пайдаланудың қағидалары. ҚарМУ. Қарағанды, 2004.
7