TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

 Мазмұны

Кіріспе ...........................3

1 Ортаңғы сыныптарға тыңдап түсінуді үйрету

1.1 Тыңдап түсіну- сөйлеу әрекеті…………………………………………………...6

1.2 Тыңдап түсіну сөйлеу әрекетінің басқа түрлерімен байланысы ...........8

1.3 Аудиомәтіндерді (тыңдап түсінуге арналған мәтіндерді)

сұрыптаудың өлшемдері .....................15

1.4 Тыңдап түсінуге үйретуде қолданылатын аудио-визуальдық құралдар. .........20

2 Орта мектепте ортаңғы сыныптарға ағылшын тілінен тыңдап түсінуді үйрету.24

2.1 Ағылшын тілін тыңдап түсіну арқылы оқытудың эксперимент нәтижелері…26

2.2 Тыңдап түсіну арқылы ауызша сөйлеуге үйретудің

психологиялық мәселелер……………………………………………………………32

2.3 Ағылшын тілі сабақтарында техникалық құралдарды пайдалану……………36

2.4 Мультимедиалық бағдарлама арқылы тыңдап түсіну әдістемесі…………….45

2.5 Ойын арқылы тыңдау дағдыларын дамыту ...................46

Қорытынды ............................55

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ................58

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 58 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

Кіріспе ...........................3

1 Ортаңғы сыныптарға тыңдап түсінуді үйрету

1.1 Тыңдап түсіну- сөйлеу әрекеті…………………………………………………...6

1.2 Тыңдап түсіну сөйлеу әрекетінің басқа түрлерімен байланысы ...........8

1.3 Аудиомәтіндерді (тыңдап түсінуге арналған мәтіндерді)

сұрыптаудың өлшемдері .....................15

1.4 Тыңдап түсінуге үйретуде қолданылатын аудио-визуальдық құралдар. .........20

2 Орта мектепте ортаңғы сыныптарға ағылшын тілінен тыңдап түсінуді
2.1 Ағылшын тілін тыңдап түсіну арқылы оқытудың эксперимент нәтижелері…26

2.2 Тыңдап түсіну арқылы ауызша сөйлеуге үйретудің

психологиялық мәселелер……………………………………………………………32
2.3 Ағылшын тілі сабақтарында техникалық құралдарды пайдалану……………36

2.4 Мультимедиалық бағдарлама арқылы тыңдап түсіну әдістемесі…………….45

2.5 Ойын арқылы тыңдау дағдыларын дамыту ...................46

Қорытынды ............................55

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ................58

Кіріспе

Бүгінгі таңда еліміздің білім беру жүйесінде оқыту үрдісін тың
Тұжырымдамада көрсетілгендей, ортаңғы сынып оқушыларына тілдік құралдарды өз тәжірибесінде
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Адамзат жаратылысында тіл айрықша маңызды рөл
Диплом жұмысы зерттеуінің арқауы болып отырған ағылшын тілінің бүгінгі
Зерттеу нысаны. Оқу қазақ тілінде жүретін мектептердің ортаңғы сыныптарында
Зерттеу пәні. Оқу қазақ тілінде жүретін мектептердің ортаңғы сынып
Зерттеу жұмысының мақсаты. Тыңдау арқылы ынталандыра оқыту негізінде оқу
Зерттеу міндеттері.

Ортаңғы сыныптарда ағылшын тілін үйретуде сабақ ұйымдастыру және материалдарды
Оқушы қабілеті мен әрекетін дамыту, түсініп тыңдауға үйрету;

Түсіну арқылы тілді оқушыларына ынталандыра оқыту әдістерін айқындау.

Сөйлеу әрекетіне енетін компоненттер негізінде тілді оқыту кешенін қамтитын
Зерттеу болжамы. Ортаңғы сынып оқушыларын тыңдап түсіну арқылы сөйлеуге
Зерттеудің жетекші идеясы. Ортаңғы сыныпта ағылшын тілін оқыту үрдісінде
Зерттеу әдістері. Зерттеу тақырыбы бойынша жазылған ой-пікірлерге, психологиялық, педагогикалық,
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:

- ортаңғы сыныптарда оқушыларды тыңдап түсінуге,сөйлеуге үйретудің әдістемесі алғаш
- ортаңғы сынып оқушыларын тыңдап ұғынуға үйретудің лингвистикалық, философиялық,
- оқушыларға мәтін құруды үйретуге қажетті теориялық білімі мен
Зерттеудің теориялық маңызы. Ортаңғы сынып оқушыларын тыңдап түсінуге үйретудің
Зерттеудің практикалық маңызы. Зерттеу жұмысындағы тұжырымдарды оқулықтар мен техника
Зерттеу жұмысының құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен және
1 Ортаңғы сыныптарға тыңдап түсінуге үйрету

1.1 Тыңдап түсіну- сөйлеу әрекеті

Тіл – адам мәдениетінің, интеллектісі мен жан-жақтылығының көрсеткіші болып
Тыңдап түсіну арқылы сөйлеу әрекетінде оқушы сөйлемнің мәніне, мағынасына
Баланың мектепке келгенге дейінгі өзі игерген ауызша сөйлеуімен салыстырғанда,
Ауызша сөйлеу тілдік таңбаның мағыналық тұтастығынан тұратын, тілдік қатынастың
Соңғы кездері әдістемелік еңбектерде мәтін тек оқу және оқыту
Ортаңғы сынып оқушыларының тыңдап түсіну арқылы мәтін құрастыру тексеру
1) оқушылардың көпшілігі өз ойын байланыстырып жүйелі жаза алмай-тындығы;

2) бағдарлама, оқулық, оқу құралдарындағы оқушыны тыңдап түсінуге сөйлеу
3) оқушының мәтін құру кезінде тақырып пен мазмұнының байланысын
4) мәтіндегі негізгі ойды анықтай алмайтындығы;

5) сөз таңдау қабілетінің төмендігі, бір сөзді ретсіз қайталай
6) оқушының құрған мәтініндегі сөйлемдерінің бір-бірімен байланыспауы.

Мұның себебі, ортаңғы сыныпта балаларға «мәтін» жайлы бірқатар мағлұмат
Тыңдап түсіну – сөз әрекетінің түрі және оқытудың мақсаты,
Коммуникативті құзырлылықты оқыту технологиясы сабақта диалогтық және монологтық оқытудағы
Коммуникативтік әдіс – оқушы мен мұғалімнің тікелей қарым-қатынасы арқылы
Коммуникативтік оқыту тілдік әрекеттің барлық түрінде қалыптасады – тыңдауда
Лингвистикалық, әдістемелік әдебиеттердің көпшілігінде сөйлесім әрекетін төрт түрге бөліп
Коммуникативтік оқыту: оқу, сөйлеу, тыңдау, жазу – ауызша өзара
Жазбаша жұмыс кезінде фонетикалық сауаттылық пен сөйлеу үлгілерін меңгерудің
Лингводидактика -ғалымдардың пікірлерін негізге ала отырып, «Тіл үйренушінің өзге
1.2 Тыңдап түсіну сөйлеу әрекетінің басқа түрлерімен байланысы

Тыңдау арқылы оқушы жалаң жаттауға емес, сол жазып отырған
Осы пікірлерді жинақтай келгенде, оқу әрекетінің нәтижелілігін арттыратын, ортаңғы
– сабақта оқушылардың қоғамдық ортада еркін формадағы тілдік қатынасқа
–оқушыларға тілдік қатынасты ынталандыра үйрету барысында олардың білігін, бейімін,
Түсініп тыңдау кезінде естіген хабарды түсінгендігі тексеріледі: әңгіме, үзінді
Тыңдап түсіну сөз әрекетінің басқа түрлерімен байланысы. Тілді оқыту
1. Бастауыш деңгей

2. Жалғастырушы деңгей

3. Орташа деңгей

4. Ортадан жоғары деңгей

5. Дамытушы деңгей

Бастауыш деңгей оқу, сөйлеу, түсініп тыңдау, фонетикалық сауаттылық, сөйлеу
Орташа деңгей – оқытудың сапалы білім беретін деңгейлерінің бірі.
Ортадан жоғары деңгейде жазу жұмыстары жан- жақты жүргізіліп, әсіресе
жұмыстары тапсырылады. Сондай-ақ оқылған мәтін бойынша жазбаша сипаттама беру
Дамытушы деңгей – ең басты ең жауапты кезеңі болып
Мектептерде шет тілін оқытудың басты мақсаттары – оқушылардың дұрыс
Бұл сабақ түрлері арқылы оқушылардың білімін, іскерлігін, дағдысын тексеру
Біздің ойымызша пәннің мазмұны, яғни сабақтың дидактикалық элементтерінің жүйесі
Лексикалық бағыт – айтылуын меңгеріп, мағынасын өмірде кездесетін жағдайлар
Фонетикалық бағыт – шет тіліне тән дыбыстардың айтылуы мен
Грамматикалық бағыт – жас ерекшелігіне сай сурет бойынша жұмыс,
Осы үш материал 5-7 сынып оқушыларының арасында, әрине жас
Шығармашылықпен жұмыс істейтін мұғалім өзінің әдістемелік қорын толықтырып отыруы
Қорыта келе, оқушының құзырлылығы коммуникативтік оқыту технологиясы арқылы дамиды.Танымдылық
Шығармашылық ізденіс жаттығулары мәтінді құрастыруға қажетті сөздер мен сөз
1) өлең мәтінін құрастыруды үйрету;

2) теңеуді құрастыруды үйрету;

3) жұмбақ мәтінін құрастыруды үйрету;

4) сурет бойынша өз ойынан мәтін құрастыруға үйрету.

Оқушылар мәтіндегі хабардың жүйелі берілуін әрекеттің ізбе-із орындалуын білдіретін
Оқушыларды тыңдап түсіну арқылы сөйлеуге үйрету мәтін құрастырудағы сөйлемдерді
Ортаңғы сынып оқушыларының сөздік қорында көбінесе зат есім, етістік
оқушылардың сөйлеу әрекетінің түрлері бойынша тілдік және коммуникативтік дағдылары
- сабақтың тілдік дағдыларды жетілдіру кезеңінде оқушылардың танымдық қызметін
- оқушылардың сөйлесім әрекетінің түрлерін бір-бірімен байланыста, кешенді түрде
- оқушылардың сөйлесім әрекетінің тілдесім түрі бойынша біліктерін, яғни,
- оқушылардың тілдік және қатысымдық дағдыларын олардың өзіндік жұмысы
Оқу құрал – жабдықтары

Оқу əдістері белгілі оқу (дидактика) құрал - жабдықтарымен іске
- көру (визуалды) құралдары -кестелер, карталар, табиғи объекттер ж.т.б.;
- есіту(аудио)құралдары-радио, магнитафон, əн-күй аспаптары ж.т.б.;

- есіту-көру құралдары-дыбысты фильмдер, теледидар ж.т.б.;

- сөздік құралдар - оқулықтар, мəтіндер;

- оқу процесін авмоматтастырушы құралдар – тіл кабинеттері, компьютерлер,
сөз, сөйлеу, ым-ишара, дене қозғалыстары.

Тыңдап түсіну ұйымдастыруда, сонымен қатар, сипаттамалы жаттығуларды да қолданады.
1.3 Аудиомәтіндерді (тыңдап түсінуге арналған мәтіндерді) сұрыптаудың өлшемдері

Тыңдалымға арналған тапсырмалар оқушыларға берілген мәтін, аудиомәтін мазмұнын бір
1-тапсырма: Тапсырманы тыңдап шет тіліне тән дыбыстары бар сөздерді
2-тапсырма: Бірыңғай сөйлем мүшелері бар сөйлемдерді таңдап алып, сөздердің
3-тапсырма: Құрмалас сөйлемдерді таңдап алып, сөйлем мен сөйлемнің
4-тапсырма: Мәтінді тыңдап белгісіз сөздерді жазып алып, олардың аудармасын
5-тапсырма: Микромәтінді тыңдап. Көп нүктенің орнына мәтін мазмұнына сай
6-тапсырма: Мақал-мәтелдерді тыңдап, онда не жайлы айтылатындығын топта талқылап,
Айтылымға арналған тапсырмалар студенттердің монолог және диалог құрастыра
1-тапсырма: Берілген сұрақтарға жауап беріңіз.2-тапсырма: Аудиотаспадан әңгімені тыңдап, екі
Әрбір модульде ойын элементтерін енгізу арқылы әзірленген анимациялық жаттығулар
Тықырыпты түсінуде қызығушылықты туғызудың негізгі әдістері ретінде көрнекілік әдісі
Ал сабақта оқушылардың сөйлесімдік, тілдесімдік біліктерін дамытып, жетілдіруге бағытталған
Тыңдалымдық біліктер оқушылардың есту арқылы қабылдаған ақпаратын (хабарды) түсінуін,
Оқушылар ұжымындағы өзара әрекетін коммуникативтік қарым-қатынас негізінде әдіс-тәсілдерді тиімді
1.4 Тыңдап түсінуге үйретуде қолданылатын аудио-визуальдық құралдар

Аудио-визуальді әдіскер бірінші болып Губерина, Риван ғалымдары айналысқан [6,27б].
Оқыту материалы диалог тек қана пікір алмасу

Сөйлесу оқыту негізі графикалық түрінің мағынасы жоқ

Жаңа материал тек тыңдау арқылы қабылданады

Тіл материалы қабылдауы мен пысықтауда дыбыстық жағына көңіл аударылып,
Жаңа материал контекст сипаттау көрсетілім арқылы үйретіледі

Тілді меңгеру жолы еліктеу арқылы дамиды.

Бұл әдіс тура әдіске ұқсас болғанымен өзіндік ерекшеліктері де
Презентация

Түсіндіру

Қайталау

Пысықтау немесе материалды белсендендіру

Презентация –ойды жүйеге келтіру үшін диафильм көрсетуден басталады және
Түсіндіру- мұғалім сұрақ қою арқылы дыбысты дұрыс түсінгенін тексереді.Дұрыс
Қайталау- диафильмге қарап оқушы сөйлемдерді қайталайды, өзін-өзі таспаға жазып
Пысықтау- бұл кезеңде диафильм дыбысы өшіріледі, кадр көрсетілгенде оқушылар
Үнқатымдық жаттығулардың оқушылардың диалог құра білу біліктерін жетілдіруде маңызы
Жағдаяттық жаттығулар – қазақ тілі топтарда шет тілін оқытуда
Айтылымдық және оқылымдық біліктерді дамыту үшін «жұптағы диалог», «топтағы
Тыңдалымдық біліктер оқушылардың есту арқылы қабылдаған ақпаратын (хабарды) түсінуін,
Әрине, ақпараттық-қатынастық технологиялар мұғалімді алмастыра алмайды және мұғалімге тән
Ортаңғы сынып мұғалімдерінің аудио құралдарды пайдалануға

даярлығының көрсетілгендей оқу үрдісінде тыңдалымды пайдалануда мазмұндық және психологиялық
Ортаңғы сынып мұғалімдерінің аудио құралдарды пайдалануда теориялық білімді меңгергендігімен,
Ортаңғы сынып мұғалімдерініңаудио құралдарды пайдалануға

жасалған модель бойынша мазмұндық және психологиялық компоненттерінің мүлдем болмауымен,
Экспериментті жүргізу үшін ортаңғы сынып мектепте тыңдалымды пайдалану мәселелері,
2 Орта мектепте ортаңғы сыныптарға ағылшын тілінен тыңдап түсінуді
Тыңдап түсіну арқылы оқушының тілдесім қабілеттерін дамытуға бағытталған ынталандыруда
Қатысым әдісі. «Қатысымдық әдістің басты белгісінің бірі – тілді
5-сыныпта оқушыларға парталасымен танысуы ұсынылып, жұптық қатысым әдісі қолданылды.
6-сыныпта лагерьдегі танысуы беріледі: Лагерьге келдің. Балалармен таныс. Қатысым
7-сыныпта оқушыларға досын таныстыруы ұсынылады. Альбомдағы досыңды таныстыр. Қатысым
Қайталау әдісі. Қайталау әдісі арқылы оқыту үрдісінде алатын орны
Мұндай әдіс пікірлесімдегі ортақ тақырыпты сақтап, оқушыға қажетті тірек
Сұрақ-жауап әдісі. Әдістемелік әдебиетте бұл әдіс әңгімелесу әдісі деп
Сұрақ-жауап әдісін пайдаланып тыңдап түсіну арқылы оқушыларды дұрыс ұйымдастырғанда
Ойын әдісі. Оқу үрдісінде ойынның басты мақсаты – баланы
Жаттықтыру әдісі. Оқушыларды біркелкі тапсырмалар арқылы жаттықтыру жалықтырып жібереді
Сонымен, тыңдап түсіну әдістері оқушының тіл үйрену мүмкіндігіне оң
Қарастырылған ортаңғы сынып оқушыларына ағылшын тілін тыңдап түсіну бұл
2.1 «Ағылшын тілін тыңдап түсіну арқылы оқытудың эксперимент нәтижелері»

Эксперименттің мақсаты – тыңдап түсіну арқылы оқыту негізінде ортаңғы
Экспермент үш кезеңге бөлініп жүргізілді. Анықтау экспериментінің мақсаты тыңдап
Анықтау эксперименті Ақтөбе қаласының № 6 орта мектебінде 5-7-сынып
Анықталған көрсеткіштер оқыту экспериментін өткізуге негіз болды. Эксперимент барысында
Қалыптастырушы эксперименттің мақсаты оқытудың жаңа жүйесіне сәйкес оқушылардың сөйлеу
І. Оқылым. Сөйлесім әрекетінің бірінші компоненті саналатын оқылым тілді
Тапсырмалар кешені арқылы оқылымға бағытты түрде қызығушылық туып, ол
ІІ. Тыңдалым әрекеті акустикалық ережелерді дұрыс меңгеру нәтижесі арқылы
Диалогты үнтаспадан тыңдатып, оның негізінде сұрақтар әзірлеу тапсырылды, келесі
Тыңдалым мазмұны оқушылардың ауызша тілдесімді игеруі арқылы анықталып, жоғары
ІІІ. Айтылым.Экспериментке қатысқан оқушылардың айтылым дағдыларын қалыптастыру үшін сұраққа
Нәтижесінде оқушылардың айтылым әрекетін игеруі қысқа сөйлем құраудан бастап,
ІV. Жазылым.Сөйлесім әрекетінің бұл түрі тыңдап түсіну арқылы оқыту
V.Тілдесім. Сөйлесім әрекетінің ең маңызды компоненті әрі қайнар көзі
1-сурет –Тыңдап түсіну арқылы сөйлеу әрекеті бойынша көрсеткіші

Практикалық бөлім «Орта мектепте ортаңғы сыныптарға ағылшын тілінде жүргізілген
Эксперименттік жұмыстар мынадай екі кезеңмен жүргізілді: 1) зерттеу эксперименті;
Зерттеу эксперименті мынадай реттілікпен жүргізілді:

1) диагностикалық бақылау алынды;

2) тыңдап түсіну арқылы оқыту сынақтан өткізудің нәтижелері талданып,
3) тыңдау үрдісіне қажетті қосымша дидактикалық материалдар іріктелді;

4) ортаңғы сыныптарда тыңдап түсінуге арналған аудио құралдар жұмысы
5) оқушыларға компьютерде тыңдалым жұмыс жасаудың жолдары көрсетілді;

6) дайындалған жұмыс ағылшын тілінен тыңдалымды оқыту сынақтан өткізілді;

7) сынақ нәтижелеріне сүйене отырып, жұмыс мазмұнына толықтырулар енгізіліп,
8)ортаңғы сыныптарында ағылышын тілін тыңдап түсіну арқылы оқытудың әдістемелік
1-кесте – Орта мектепте ортаңғы сыныптарда ағылшын тілін тыңдап
Негізгі сипаттамалар Тыңдап түсіну арқылы тілдік дағдыларды дамыту кезеңі
Оқытудың мақсатты бағыттылығы Оқушыны өз бетінше тыңдап түсінуге, білім
Оқушының рөлі Өзінің оқу қызметінің субъектісі ретінде, белсенді Сөйлесім
Оқытушының рөлі Оқыту қызметінің субъектісі, оқушының оқу қызметін, өзіндік
Оқушының сөйлесім әрекетін жүзеге асыруды ұйымдастырушы, кеңесші, менеджер ретінде

Жаңа білімді ұсыну түрі Аудио, визуалды, сөздік, графикалық көрнекіліктер
Алынған білімді қолдану Аудио құралдар арқылы берілген тапсырмалар мен
қолдану

Тыңдап түсіну түрлері Оқушының өзіндік жұмысы Жұптық, топтық немесе
Оқу үрдісінде қолданылатын негізгі әдіс-тәсілдер Оқушы мен аудио құралдар,
Оқыту экспериментіне 2 топ – 27 оқушы қатысты. Оқыту
Зерттеу жұмыстың негізгі мақсаты ағылшын тілінен тыңдап түсіну әдістемесін
Бақылау топтарында да, эксперименттік топтарда да сөйлеу әрекетінің түрлерін
Жүргізілген оқыту экспериментінің негізгі мақсаты ағылшын тілін оқитын топтарда
Бақылау топтарындағы ағылшын тілін тыңдау үрдісі әдіс-тәсілдер негізінде ұйымдастырылды.
Бұл топтарда ағылшын тілі бойынша берілетін тілдік, лексикалық, грамматикалық
Эксперименттік топтарда мәтін мазмұнымен танысу, меңгеру және бекіту оқушылардың
Ал оқушылардың тілдесімдік біліктерін жетілдіріп, дамытуға байланысты сабақтың келесі
Алынған бақылау жұмыстарының барлығы эксперименттік топтардағы оқушылардың тыңдалымдық, лексика-грамматикалық
2-кесте – Бақылау топтары мен экспериметтік топтардағы оқыту нәтижелерінің
Алын

ған бақы

лау жұмыс-тары

ның № Тексерілген тілдік дағдылар мен біліктер Экспери

мент

ке дейін Экспери

мент

тен кейін Өсу деңгейі

Өсудегі айырма

Б.т.

Э.т.

Б.т.

Э.т.

Б.т.

Э.т.

Э.т. – Б.т.

№ 1 Мәтінді түсініп-қабылдау

38,9

%

42,4

%

57,3

%

75,2

%

18,4 %

32,8 %

14,4 %

№ 2 Мәтіндегі негізгі ойды анықтау 22 % 25,7

% 32,1

% 54,5

% 10,1 % 28,8 % 18,7 %

№ 3 Мәтіндегі байланысты анықтау

18,7

%

21,7

%

35,6

%

59,4

%

16,9 %

37,7 %

20,8 %

№ 4 Орфография

лық дағды мен білік 37 % 36,5

% 43,7

% 69

% 6,7 % 32,5 % 25,8 %

№ 5 Сөздерді дұрыс байланыс

тыру 37,3

% 43 % 55,8

% 67

% 18,5 % 24 % 15,5 %

№ 6 Диалог құрастыра білу 32,1

% 31,3

% 43,9

% 56,8

% 11,8 % 25,5 % 13,7 %

Оқушыны осындай дәрежеге жеткізуде тыңдап түсіну арқылы сөйлеу әрекеттерін
Эксперимент қорытындысы: 1.тыңдап түсіну арқылы ағылшын тілін оқытудың тиімді
2.2 Тыңдап түсіну арқылы ауызша сөйлеуге үйретудің психологиялық мәселелері

Бұл бөлімшеде ортаңғы сынып оқушыларын ауызша сөйлеуге үйрету үрдісінде
Жеке тұлғаның сөйлеуін меңгеруі шындықты танумен тығыз байланысты. Адамның
Әдіскер-ғалымдар арасында ортаңғы сынып оқушыларының танымдық белсенділігі туралы «шындық
В.В.Давыдовтың еңбектеріне оқу материалының тек сыртқы белгілерін ғана санамалап
Оқушының мәтінді қабылдап, түсінуі мәтіннің сыртқы белгілерін, сосын ішкі
Қабылдау түйсінулерге негізделеді (көру түйсігі, есту түйсігі, иіс сезу
Қазіргі кезде оқушының тілдік-қатысымдық дағдысын жетілдіруде оқытудың экрандық, аудио,
Баланың үйрену механизмінің бастапқы негізі – айналасындағыларға ұқсаудан, өз
Үйрету теориясының негізін салушы, атақты ағылшын ғалымы Э.Торндайк (Thorndikе,
«Нәтижені білмей өткізілген практика, қандай ұзақ мерзімде болмасын –
«Істеп көру мен қателесу теориясын» сынаған гештальтпсихология өкілдерінің бірі
Үйрету теориясының бихевиористік бағытын қолдайтын К.Халла көзқарасы бойынша, «...баланың
Гештальтпсихология өкілдерінің пікіріне сүйеніп, мәнсіз қайталау еш нәтиже бермейтіндіктен,
Тілдік әрекеттерді қатысым тұрғысынан зерттеген Е.П.Шубин, Г.В.Колшанский, И.М.Кобозева, И.Л.Бим,
Зерттеу бағытын айқындап алу үшін алдымен ғылыми жұмыстағы тіректі
Зерттеушілердің бірі пікірлесімді жүзеге асырудың шарты (А.А.Леонтьев) [16,77б] десе,
Сонымен, ғылыми әдебиеттердегі ой-пікірлерді саралай келе ұйымдастырудың алғышарттары ретінде
Осы пікірлерді жинақтай келгенде, оқу әрекетінің нәтижелілігін арттыратын, бастауыш
– тыңдалым жасау арқылы ағылшын тілі сабағында оқушылардың қоғамдық
– тыңдалым негізінде оқушыларға тілдік қатынасты ынталандыра үйрету барысында
2.3 Ағылшын тілі сабақтарында техникалық құралдарды пайдалану

Жаңаша жаңғыртып оқыту, жоғары белсенділікті дамыту және деңгейлік оқыту
Оқытудың техникалық құралдары – тіл үйретуде бұрыннан қолданылып келе
Кейінде техникалық құралдар ретінде әр түрлі диафильмдер, диапроектор, фильмоскоп
Білім беру жүйесіне инновация енгізу жағдайында, оның ішінде тілді
Сонымен қатар жоғары белсенділікті дамыту үшін электрондық құралдар, компьютер,
Техникалық көру-байқау құралдары үйрету кезінде табиғи тілдік ортаны қалыптастыруда,
Техникалық көру-байқау құралдарын (ТКБҚ) қолданудың негізгі ұстанымдары төмендегідей:

оқыту сатылай ұйымдастырылады: тыңдау-сөйлеу-оқу-жазу;

сөйлеу жағдаяты – күнделікті қарым-қатынас тақырыбына сөйлеу жағдаяты материалдарына
- тірек сөздер - тақырыпты ашатын және оның негізгі
- оқыту клиптері — бірнеше тақырыптардың мазмұнына сәйкес біріктіріліп
Осының негізінде оқыту өрнектері төмендегідей сатылап үйретіледі:

Кіріспе ұсыну - материалды қабылдау үшін алдын-ала берілетін сұрақтарға
Түсіндіру - дыбыссыз және дыбыспен көріп, көріністер мен бейнежазбаларда
Дамыту - алған білім бойынша сөйлеу дағдысын калыптастыруға бағытталған
Бекіту - сөйлеудегі автоматтандыру тәсілін барынша жоғары деңгейге көтеру.

Үйретудегі ең басты мәселе ауызекі сөйлеуде дағды мен біліктілікті
тыңдау және сөйлеу дағдыларын өте жылдамдатады және жандандырады;

таныс емес сөздерді ұғынуға көмектеседі;

- көріп жөне eстy арқылы есіне ұзақ сақтауды жетілдіреді,

дамытады.

Техникалық құралдар мынадай сапада құрастырылады:

- нақты хабарлауды таратушы;

- оқушының көңіл күйіне әсер тәсілінде ТКБҚ-ны сабақта қолдану
Техникалық оқыту құралдарын оқу процесінде қолдану қазіргі замандағы талаптарға
Тыңдап-түсіну, көріп-байқау құралдарының ішінде сабақ берудің барлық сатысында және
Әрбір сұхбат шағын мәтін арқылы тындалып немесе қосымша логикалық
Аудиомәтінді тыңдап-түсінуге байланысты ерекше талап қойылады, себебі таспа арқылы
Өзге тілде тындалған материалды қабылдау өзінше қиындық туғызатыны мәлім
Тыңдап-түсінудегі табыс — көбіне мәтіннің кұрылысына байланысты болады, себебі
Радио хабарларды, телеақпараттарды және фильмдер мен пьесаларды тыңдап-түсінуде оқушы
Аудиомәтінді оқу үдерісіне қолдану үшін іріктегенде міндетті түрде мәтіннің
Аудиомәтінді таспадан тыңдау, ғалымдардың айтуынша, екі рет қайталануы керек.
Таспадан шағын сұхбат бірнеше peт қайталанып тыңдалады. Оқушыларға мұғалім
Кейде сұхбат бойынша жағдаятқа қатысты сурет көрсетіледі. Оқушы алдынғы
Қазіргі жаңа ақпараттық технологиялар заманында қазақ мектептерінде ағылшын тілін
Н.Назарбаев «Мұғалімдер – қоғамның ең білімді, ең отаншыл, ең
Оқыту үрдісінде ақпараттық технологияны қолдану білім сапасын жақсартуға көмектеседі.
Сабақ барысында компьютерді қолданудың жақсы жақтары:

1. Түрлі – түсті иллюстрациялар, ұлттық музыка, анимациялар есте
2. Әр сабақта сөйлеу әрекетінің төрт түрі де қолданылады:
3. Әр сабақ төмендегілерді қамтиды:

а) компьютермен үзіліссіз тілдік қарым – қатынас;

ә) бірнеше рет тыңдау мен оқып – білген материалды
4. Компьютер оқушының өзіндік жұмысын ұйымдастырады.

5. Оқушымен жекелей жұмысты іске асырады.

6. Компьютер оқытудың аудио және бейне құралдардың мүмкіндіктерін табысты
Мектебімізде ақпараттық технология кеңінен қолданылады. Ең бастысы әр мұғалім
Мониторинг – маңызды аспектілер бойынша мәліметтер жинаудың жүйелі және
Педагогикалық мониторинг – педагогикалық жүйенің қызметін бақылап отыру үшін
Мониторингті өткізу уақыт кезеңдері:

• Айлық бақылау (тест, диктанттар, бақылау жұмыстары, шығарма, мазмұндама);
• Тоқсандық бақылау;

• Сыныптың орташа ұпайын анықтау;

• Мәліметтер негізінде мониторинг графигін жасау;

• Мұғалімдердің мониторинг нәтижесін талдау және ӘБ отырысында нақты
Ағылшын тілі пәні мұғалімдеріне мониторингті пайдалану не береді?

1. Біз кез келген кезеңде кез келген сыныпта оқу
2. Салыстырмалы мониторинг оқу жылы бойында білім сапасының өзгеруіне
3. Мұғалім үшін оқу әрекетіне диагностика жасап отыру нормаға
4. Өзін - өзі жетілдіруге, сабақ үрдісін ұйымдастырудың тиімді
Оқытудың жаңа ақпараттық технологиялары тұлғада жекеленген пәндік білімдерді емес,
Интеграция – бірнеше бөлшектердің бірігуі деген ұғым. Яғни интеграциялап
1. Өнімді көптілділікті қалыптастыру;

2. Түрлі тілдерді меңгеруде ортақ әдіс, ортақ тақырып, ортақ
Осы тіл блогының бірлігі оқушының сөйлеу қабілетін дамытады. Тілдерді
Тыңдап – түсіну, көріп – байқау құралдарының ерекшелігі және
- үйрету кезеңдерінде табиғи тілдік ортаны қалыптастыру;

- үйретуде көрнекіліктің дидактикалық принциптерін жүзеге асыру;

- оқушылардың барлығын бірдей қамтамасыз ету;

- оқушылардың мүмкіншілігін жоғары деңгейде пайдалану;

- ауызекі сөйлеуге дағдыландыратын сөйлеудің қызметін жүзеге асырады.

Тыңдап – түсіну, көріп – байқау құралдарының концепциясында оқыту
( тыңдау мен сөйлеу) әрдайым ілгері шығып отырады.

Тыңдап – түсіну , көріп – байқау құралдарының ішінде
Аудиоматериалдар сабақта мынадай мақсатта қолданылады: біріншіден, қажетті ақпаратты күшті
Мысалы, орта буында оқушылардың аудиомәтіннің жалпы мазмұнын түсінгендіктерін тексеру
а) Мәтіннің мазмұнына байланысты сұрақ береміз, әр сұраққа екі
ә) Бірнеше сөйлем береміз, солардың біреуі ғана аудиомәтіннің мазмұнына
Ал, видеосабақтар ең алдымен арнайы даярланған сөйлеу үлгісіндегі материалдарды
- есту және көзбен байқау арқылы қабылдаудың әр түрлі
жан - жақты мүмкіндік беру;

- оқушының дербес қабылдау мүмкіншілігін ескеру видеосабақты жүргізудің нәтижесінде
- оқушының қызығушылығын арттыру, эстетикалық және эмоционалдық сипаттарды тудыру.
Тек видео көріністерді көрсетуде есте сақтауды қажет ететін негіздер:
- видео көріністер оқушының жасына, қабылдауына қарай сұрыпталуы керек;
- Видео көріністер бағдарлама бойынша өтілетін тақырыппен мазмұндас болуы
Қазақ сыныптарында оқушылардың ағылшын тілі пәнінен білімін бағалау негізінен,
Дисплей экранында 10 сөз – тапсырма жазылады. Сөздің керекті
Сабақ арасында мұндай ойын элементтерін тиімді пайдалану олардың сабаққа
Оқытудың техникалық құралдары үшін қолданылатын құралдар көп. Тек тиістісін
Осы арқылы өз жұмысында компьютерді қолданған мұғалім өзінің өткізетін
Оқыту жүйесінде компьютерді енгізбеген оқу орындары көп ұзамай заман
Оқушыға тез есте сақтау, сөйлемді ойда сақтау дағдысын қалыптастыру
Қатемен жұмыс барысында да компьютер көмегін орынды пайдалануға болады.Тілді
2.4 Мультимедиалық бағдарлама арқылы тыңдап түсіну әдістемесі

Шетелдік және отандық педагогикалық, әдістемелік тәжірибелер көрсеткендей, мультимедиалық бағдарламаларды
Мультимедиалық оқыту өзінің икемділігімен және вариативтілігімен де тиімді: оқытуды
2.5 Ойын арқылы тыңдау дағдыларын дамыту

Ойын — балалардың тілді үйренуге деген сенімін оятады. Рөлдік
Рөлдік ойындардың негізгі талаптары

Ойын балалардың тілге деген қызығушылығын арттыруы қажет. Сонымен қоса,
Рөлдік ойындарға топ болып қатысқан дұрыс.

Оқушы өзін рөлде неғұрлым еркін сезінетін болса, ол соғұрлым
Осындай шарттар бойынша дайындалған материалдар қолданылса ойын соғұрлым жоғары
Рөлдік ойындардағы мұғалімнің орны қандай?Ойын барысында мұғалім рөлі үнемі
Бастапқы кезде мұғалім балалардың ынта-жігерін бақылағаны жөн.

Біртіндеп ол бақылаушы бола бастайды.

Кейде мұғалімнің өзі де, басты рөлден басқа кез-келген рөлде
Мұғалім көмек қажет ететін балаға жақындап,жұмысына жәрдем беруіне болады.
Ойын барысында мұғалім баланың қатесін бірден түзетпейді, тек білдіртпей
Рөлдерді бөлу. Рөлдердің сипаттамасы түсіндіріліп айтылады. Адам туралы мәлімет
Рөлдерді мұғалім бөледі, кейде балалардың қалауларына да ерік берген
«Ойынсыз, музыкасыз, ертегісіз, фантазиясыз толық мәндегі ақыл- ой тәрбиесі
Шетел тілін мектепте оқытудың шарттарын ескере отырып, оқушылардың мектепті
Ойынның міндеті баланың қызығушылығын туғызып, белсенділігін арттыратындай іріктеліп алынған
Қандай да болмасын ойынды өткізу үшін мұғалім алдын ала
Ойынның өтілетін сабақтың тақырыбы мен мазмұны сәйкес келуі;

Ойынға бөлінетін уақыттың нақты белгіленуі;

Ойынның ойналу түрінің топ болып ойнау, кішірек топ болып
Ойынға қажетті материалдардың түгел дайындалып қойылуы;

Қолданылатын сөздер, сөз тіркестері, мақал- мәтелдері, тақпақтар өлеңдердің таңдалынып
Пысықталатын грамматикалық, фонетикалық, лексикалық материалдардың анықталуы;

Ойынның өту барысының жоспары жасалуы.

Сабақта қолданылатын ойындар алуан түрлі. Олар негізінен, оқу ойындары
Фонетикалық ойындар;

Әріптерге байланысты ойындар;

Оқу ережесіне байланысты ойындар;

Сөйлеу қабілетін дамытуға арналған ойындар;

Грамматикалық ойындар;

Сан есімге байланысты ойындар.

Алғаш әріптерді үйреткеннен бастап әрбір әріптен келетін затт көрсетіп
Мысалы:

Aa- apple

Bb- ball

Cc- cat т.с.с

Сонымен бірге әрбір әріпті дұрыс қатесіз жазу да бастауыштан
Оқушылардың фонетиканы және грамматиканы толық түсініп әрі қарай жалғастырып
Мектепте шетел тілін оқытудың негізгі мақсаты оқушыларды шет ел
Бұл кезеңде оқушылардың сабаққа қызығуын жоғалтып алсақ жоғары сыныптарда
Who knows ABC best?

Оқытушы алдын- ала дайындаған әліпбидің әріптері жеке- жеке қиып,
Snake word

Бұл ойын оқушылардың сөздік қорын тексеруде тиімді. Сынып екі
S n a k e

g

g i r l

i

f

e l e p h a n t

Bang- bang

Топ екіге бөлініп, бір- бірінің артына тізіліп, екі топ
Blind man

Барлық оқушылар қол ұстасып дөңгеленіп тұрады. Бір оқушының көзін
What is it?

Жүргізушінің қолында бірнеше заттар салынған қара жәшік болады. Топ
Who is quicker?

Екі оқушы тақтада өткен тақырыптарға байланысьы өздері білетін барлық
Guess the word

Оқушылар бір сөзді ойлайды. Басқалар мынадай сұрақтар қою арқылы
Simon says

Бұл ойын түрі өте қызықты және қимыл- қозғалыс ойны.
T.: Simon says “Sit down!” (оқушылар отырады)

T.: Stand up! (Оқушылар тұрмайды)

Bingo

Бұл ойын лексиканы да, грамматикалық тапсырмаларды тексеру үшінде өте
my they she Our

Mine your Her Their

You Herself Its His

yours Myself himself it

Ойынды алғаш рет қолданғанда, дұрыс болып шықпауы да мүмкін.
Ойын соңыннан оқушылармен бірге олардың пікірі, көзқарасы, т.б. талданады.,
Оқушылардың білім, білік шеберліктерінің жан- жақты дамуына, қалыптасуына, тілдік
Суреттер. Суреттер бақылау қабілетін, ынтымақтастық дағдысын дамыту үшін, қиялы
Бұл құралды қалай қолдануға болады?

Балаларға байланысты газеттердегі, журналдардағы, кітаптардағы суреттерді, фотосуреттерді жинаңыз. Әрбір
Бастапқыда бірінші оқушы өз серіктесіне өзінің суретінде не бейнеленгенін
Жаттығуды аяқтағаннан кейін оқушылар кезек бойынша өз суреттерін түпнұсқасымен
Оқушыларға мақалдарды пайдалана отырып балаларды бейнелейтін сурет салу бойынша
Үйіміз біздің панамыз, ортамызда анамыз

Ынтымақтын түбі – игілік,

тірліктін түбі - бірлік

Ауызша ассоциацялар. Бұл тәсілдерді мәтінді зерделеуді бастамас бұрын оқушылардың
Құрал қалай қолданылады?

Негіз ретінде балалардың кітаптарындағы сюжеттерді алыңыз.

Оқушылардан осы кітап туралы естігенде ойларына келген сөздерді жазу
Бірде бір сөз жазбауға болатынын түсіндіріңіз. Нәтижесі – оқушы
Оқытуды бағалау үшін «дейінгі» және «кейінгі» нәтижені салыстыруға болады.
Немесе мәтінді зерделеудің соңына қарай әрбір оқушыдан осы кітапқа
Ақпаратты елестету. Ақпаратты меңгерудің және түсінудің жақсы әдісі, оны
Тәсіл қалай қолданылады?

Оқушылармен бірге әңгімені, анимациялық фильмді, суретті немесе тақпақты негізгі
Оқушылар бастапқы нұсқаны мұқият оқиды, қарайды немесе тыңдайды. Олар
Егер сіз суретті пайдалансаңыз, онда оқушылар бейнеленгендер тарихтан сыр
Егер олар суретті түпнұсқада жоқ нәрсемен толықтырғысы келсе, неліктен
Ақпаратты елестетудің түрліше әдістері болуы мүмкін: қысқаша жазылған әңгіме,
Анимациялық фильмнің жанры. Ол өте ерекше және қызықты. Пайда
Оқушылар қызықты мультфильмдердің бірі ретінде DreamWorks студиясының «Кунг-фу-Панда» мультфильмін
Тағы бір керемет фильм голливуд киноиндустриясы сыйлаған «Хортон» (Horton
Мультфильмдер тек балалар үшін ғана түсірілмейді, бұл туралы ұмытпаған
Балаларды оқытуда анимациялық фильмдерді пайдалану оқушылардың рольдік ойындарға қатысуға
.

Қорытынды

Түсініп тыңдау үйрету жұмысы біртұтас әдістемелік жүйе ретінде қарастырылды.
Тыңдап,сөйлеуге үйрету әр сабақта қамтылатын шығармашылық тапсырмаларды, ұтымды әдістерді,
Қарастырылған ортаңғы сынып оқушыларына ағылшын тілін ынталандыра оқытудың бұл
балаларға арналған бағдарлама бірінші кезекте, имитация және әртүрлі ойындар
Өз өмірлері жайлы әңгіме құрастыру үшін ағылшын тілін үйрену
Осы бағдарлама бойынша үйрене отырып балалар өздерінің сөздік қорларын
Оқу жылының аяғына қарай олар ағылшын тілінің бастапқы деңгейінде
10 жастан 14 жасқа дейін ағылшын тілін үйрену бағдарламасы
Барлық деңгейлерді ортақ сюжеттік желі біріктіреді, ол өз кезегінде
Балаларға арналған ағылшын тілін үйренудің коммуникативтік әдістемесін қолдануды көздейді
10 жастан 14 жасқа дейін орта білім беретін мектептердің
Оқу материалдарының аса көп мөлшерде ұсынып отырған қосымша грамматикалық,
Алынған бақылау жұмыстарының нәтижелері мен қорытындылары ортаңғы сыныптарға ағылшын
Оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру арқылы көп нәрсеге қол жеткіздік:
Тілдесімдік біліктерді қалыптастырып, жетілдіру белгілі бір тілдік ортада тиімді
- сабақтың өзіндік жұмыс кезеңіндегі жағымды психологиялық ахуал, оқытудағы
- сабақтың келесі кезеңіндегі тыңдау үрдісінің оқушылардың тілдік ортадағы
- тыңдалым кезінде субъект-субъектаралық қарым-қатынастар негізінде құрудың нәтижесінде оқушы
- әр сабақтан кейін ұйымдастырылып отырған рефлексиялық іс-әрекет арқылы
Эксперименттік оқытудың нәтижелері мен қорытындылары зерттеу жұмысының басында анықталған
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1 Оразбаева Ф.Ш. Тілдік қатынас. Оқулық.–Алматы: «Сөздік-Словарь»,2005.-352б.

2 Әлиева С., Болатбекова., Молдабекова Б. « Мамандыққа байланысты
3 Пассов Е.И. Коммуникативный метод обучения иноязычному говорению.–Москва: Педагогика,
4 Пескова Н.С. Речевое воздействие в сфере массовой коммуникации.
5 Бим Н. Л. Пассов Е. И. Организация работы
6 Жұмабаева А.Қ. Ағылшын тілі сабақтары //Мектептегі шет
7 Болашақ шетел тілі мұғалімдерін даярлаудың дидактикалық шарттары
8 Оразбаева Ф. «Шетел тілін оқытудың әдістемесі »
9 Алхазишвили А.А. Психология обучения устной речи на
10 Давыдов В.В. Теория развивающего обучения. –М.: Педагогика,
11 Мали Л.Д., Арямова О.С., Климова С.А., Пескова
12 Щеголева Г.С. Системный подход в работе над
13 Годфруа. Ж. Что такое психология: В 2-х
14 Гез Н. И. Методика обучения иностранным языкам
15 И.Д Зверева, М.П.Кашина М., «Совершенствование содержания образоание
16 Комков И.Ф. Методика преподавания иностранным языкам- Минск
17 Шарков Ф.И. Основы теории коммуникации: Учебник для
18 Кулиш Л.Ю. Виды аудирования //Иностранные языки в школе,
19 Особенности учета родного языка при обучении иностранному:
20 ҚР 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
21 Таникина Б.Т. Мектептің шетел тілі //Хабаршы –
22 Стронин М. Р. Обучающие игры на уроке
23 Щеголева Г.С. Системный подход в работе над развитием
24 Примбаева А.Н.Ағылшын тілі сабақтарындағы аудиоматериалдар // Мектептегі шет
25 Корбозова Н.Н. Шетел тілін оқытуда аутенттік
26 Елухина Н.В. Обучение слушанию иноязычной
27 Пруссаков Н.Н. Трудности при обучению аудированию иноязычного звучащего
28 Дегтерева Т.А. Обучение аудированию в