Ұлттық ойындарды пайдаланудың тиімді жолдары диплом жұмысы
Ұлттық ойындарды пайдаланудың тиімді жолдары
(Еңбекке баулу материалы негізінде)
МАЗМҰНЫ
Кіріспе.........................................................................................................3-6
І тарау. Ұлттық ойындарды пайдаланудың педагогикалық- психологиялық негіздері .........................................................7
Ұлттық ойындардың педагогикалық-психологиялық
зерттелуі .........................................................................................7-14
Сабақта ұлттық ойынның белсенділігіне тигізер
ықпалы .........................................................................................15-26
Еңбек сабағында ұлттық ойындарды пайдалану мүмкіндіктері.................................................................................27-32
Тұжырым.................................................................................................33-34
ІІ тарау. Еңбекке баулу сабағында ұлттық ойынды пайдаланудың тиімді жолдарын анықтауға арналған педагогикалық- тәжірибелік эксперимент.......................................................35
Еңбекке баулу сабағында ұлттық ойынды пайдылнудың практикалық деңгейі (анықтау эксперименті)........... .................35-38
Ұлттық ойынды еңбекке баулу сабағында пайдаланудың тиімді тәсілдері (қалыптастыру эксперименті).......................................39-50
Тұжырым......................................................................................................51
Қорытынды.............................................................................................52-53
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.........................................................54-55
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 55 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Ұлттық ойындарды пайдаланудың тиімді жолдары
(Еңбекке баулу материалы негізінде)
МАЗМҰНЫ
Кіріспе.........................................................................................................3-6
І тарау. Ұлттық ойындарды пайдаланудың педагогикалық-
Ұлттық ойындардың педагогикалық-психологиялық
зерттелуі .........................................................................................7-14
Сабақта ұлттық ойынның белсенділігіне тигізер
ықпалы .........................................................................................15-26
Еңбек сабағында ұлттық ойындарды пайдалану мүмкіндіктері.................................................................................27-32
Тұжырым.................................................................................................33-34
ІІ тарау. Еңбекке баулу сабағында ұлттық ойынды
Еңбекке баулу сабағында ұлттық ойынды пайдылнудың практикалық деңгейі
Ұлттық ойынды еңбекке баулу сабағында пайдаланудың тиімді тәсілдері
Тұжырым......................................................................................................51
Қорытынды.............................................................................................52-53
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.........................................................54-55
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Қоғамымыздың іргетасын нығайту үшін бүгінгі жастарға
Оқушыда жалпы адамзаттық құндылықтар мен адамның айналадағы дүниемен
Бірақ оны жүргізуге арналған нақты әдістемелік құралдар жоқтың
Халық педагогикасының адам, отбасы, өскелең жас ұрпақты тәрбиелеу
Ол тарихи даму барысындағы әлеуметтік мәні бар
Ең алдымен, халық педагогикасы өскелең ұрпақтың еңбек пен
Халықтық педагогиканың ең бір көне тиімді құралдарының біріне
Сөйтіп, өзінің өмірден байқағандарын іске асырып, қоршаған адамдардың
Соның нәтижесінде өзі көрген жағдайларды отбасылық тұрмыс пен
Ойын дегеніміз – адамның ақыл-ойын дамытатын, қызықтыра отырып
Ұлы педагог В.И.Сухомлинский: «Ойынсыз, музыкасыз, ертегісіз, творчествосыз, фантазиясыз
Оқу үрдісінде ұлттық ойын элементтерін пайдалану сабақтың тақырыбы
Бабаларымыздың асыл қазыналарына деген көзқарасын құрметтеуге сөз әсемдігін
Халқымыздың ұлы перзенттерінің бірі, аса көрнекті жазушы М.Әуезов:
Е.Сағындықов өз еңбегінде: «Қазақтың ұлт ойындары тақырыпқа өте
Ә.Диваев «Игры киргизских детей» атты еңбегінде тарихта алғаш
Қазақ балаларының ұлттық ойынына тоқталғандардың бірі – орыс
М.Жұмабаев ойындарды халық мәдениетінен бастау алар қайнар көзі,
Кеңес Одағы кезіндегі ұлттық ойындардың маңызы мен
Зерттеу мақсаты. Бастауыш сыныптарда ұлттық ойындарды сабақ үстінде
Зерттеу нысаны. Еңбекке баулу сабағындағы оқу-тәрбие үрдісі.
Зерттеу пәні. Ұлттық ойындарды оқу-тәрбие үрдісінде пайдалану жолдары.
Зерттеудің болжамы. Егер сабақта ұлттық ойынды ұтымды пайдаланса,
Зерттеу міндеттері:
зерттеу жұмысына қажетті әдебиеттерді іріктеп, талдау жасау;
анықтау экспериментін жүргізу және оны талдау;
еңбекке баулу материалы негізінде қалыптастыру экспериментін жүргізу;
ұлттық ойындарды сабақта пайдаланудың тиімді жолдарын көрсету.
Зерттеудің құрылымы. Диплом жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан
Кіріспеде тақырыптың өзектілігі, зерттеу проблемасы, мақсаты, нысаны, зерттеудің
Бірінші тарауда ұлттық ойындарды пайдаланудың педагогикалық, психологиялық негіздері
Екінші тарауда еңбекке баулу сабағында ұлттық ойындарды пайдаланудың
І. ҰЛТТЫҚ ОЙЫНДАРДЫ ПАЙДАЛАНУДЫҢ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ- ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
ҰЛТТЫҚ ОЙЫНДАРДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ- ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕЛУІ
Қай халықтың болмасын, оның ұлттық ойындарының белгілі бір
Ұлттық дәстүрлі халық ойындарының ел арасындағы беделі, тарихи
1. Орыстың отарлау саясаты кезеңіндегі алғашқы орыс әскери
2. Кеңес заманы кезеңіндегі Орта Азия және Қазақстан
3. Мектеп жасына дейінгі балаларды дене шынықтыруға баулу
4. Тәуелсіз егеменді елдер кезеңіндегі (1992 жылдан бүгінге
Алғашқы топтама еңбектің тарихнамалық тізгінін Ә.Диваевтың еңбегін талдаудан
Ә.Диваев алғашқы топтағы ойын түріне рулық-қауымдық құрылыс кезеңінде
Қазақ балаларының ұлттық ойынына тоқталғандардың бірі – орыс
Автор бұл еңбегінде көшпенді қазақ халқының өмір сүру
ХХ ғасырдың басында өмір сүрген этнограф М.Гуннер қазақтың
Жалпы ойындар;
Қарсыласу мен күресу сипатындағы ойындар;
Ашық алаңқайдағы ойындар;
Қыс мезгіліндегі ойындар;
Демалыс ойындары;
Ат үстіндегі ойындар;
Аттракциондық-көрініс ойындар.
Қазақтың ұлттық қозғалыс ойындарын спорттық ойындардан ажыратып, алғаш
Ізденіс барысында автор Ферғана балаларының күнделікті ойнайтын ертеден
Кеңес дәуірі жылдарында қазақтың ұлттық дәстүрлі халық
Аталған автор қаламынан халықтың этнопедагогика мен ұлттық ойындар
Д.Хухлаеваның пікірінше, дене шынықтыру жаттығуларын ойынмен ұштастырған сәтте
М.Контарович, Л.Михайлованың авторлығымен жазылған еңбекте жыл мезгіліне сәйкес
А.Быкованың басшылығымен баспадан шыққан «Физическое воспитание в детском
Еліміздің егемендік алуы Қазақстандағы дене шынықтыру, ұлттық ойындар
А.Құралбекұлы мен С.Әкімбайұлы жалпы білім беретін қазақ мектептерінің
Сонымен түйіндеп айтарымыз, қазақтың ұлттық ойындарының басқа халықтардың
1.2 САБАҚТА ҰЛТТЫҚ ОЙЫННЫҢ ОҚУШЫЛАРДЫҢ
БЕЛСЕНДІЛІГІНЕ ТИГІЗЕТІН ЫҚПАЛЫ
Ойын балалардың айналасын тану қызметіндегі белсенділігі мен творчествосының
Н.К.Крупская: «Бала жас болғандықтан ғана ойнамайды, балалықтың өзі
Ұлт ойындарына үзбей қатынасып, машықтанған адам үнемі ізденісте,
«Төрт түлік кеңесі» ойыны:
Ойын шарты: Қой, сиыр, жылқы, түйе төртеуі жиылып
Сиыр:
Қалың құрақ нуға бітем,
Қоры үзілген қуға бітем.
Қой:
Күнгейлі қара тасқа бітем,
Шаруа қуған басқа бітем.
Жылқы:
Бетегелі белге бітем,
Найза ұстаған ерге бітем.
Түйе:
Жалмаң құлақты сорға бітем,
Ел ішіндегі зорға бітем.
Ойынды түрлі тақырыптарға алуға да болады.
М.Горькийдің сөзімен айтар болсақ, бала сөзбен де ойнайды.
Сонымен нақтылай айтсақ, ұлт ойындары, тіпті жалпы ойын
Еңбекке баулу сабағында ұлттық ойындарды қолданудың түрлі жолдары
Қазақ халқы өмірге дені сау, шыныққан, әділетті, өнерлі,
Халық өзін қоршаған дүниенің қыры мен сырын егжей-тегжейлі
Ойын дегеніміз жаттығу. Ол арқылы бала өмірге әзірленеді.
Бала өмірі ойынға байланысты. Бала ойынсыз өсіп-өркендей алмайды.
Ұлттық ойын ойнату арқылы оқушылардың өз салт-дәстүрлеріне, әдет-ғұрпына
Төменгі сыныптан бастап оқушыларға тек пәндік білім, білік,
Қазақтың ұлттық ойындары: «Көкпар», «Сайыс», «Күрес», «Теңге алу»,
Қазақ халқының ұлттық ойындары елдің өмірімен тығыз байланысты,
Ұлт ойындарының басым көпшілігі тұрмыс-салтты, соған қарай жануарлар
Айгөлек-ау, айгөлек,
Айдың жүзі дөңгелек...
Көңілді, қызықты өлеңмен байланысты орындалатын «Соқыр теке» ойыны
Қараңғыда көзім жоқ,
Тиіп кетсем сөзім жоқ.
Маған жақын келіңдер,
Біреуді ұстап беріңдер.
«Текенің» көзін байлаған кезде ызаланғанда отырып өлең айтады.
Соқыр, соқыр, соқырың,
Өз көзіңе топырақ.
Топырағын алайын,
Топырағын салайын,
Ал, ұстап көр, батырым,
Міне, келе жатырмын.
Осы кезде ойыншының біреуі «текені» итереді. Ол сол
Төмендегі ойындар жинағының мақсаты мектеп жасындағы оқушыларға ән
Ойында іріктелу үстінде балалар жасының ерекшелігі әрбір ойын
«Көкпар» ойыны.
Ойынның түсінігі: жүргізуші балаларды екі топқа бөліп, ағаштан
Өз бастамасымен көкпаршы топтардың басқарушылары балаларды соңдарынан ертіп,
Ойын осылайша жалғаса береді.
Ойынның тәрбиелік мәні. Қазақ халқының ұлттық ойындарының
«Қоян» ойыны.
Ойынның түсінігі. Қоянша киінген 8 бала ортаға шығады.
Ұзын құлақ сұр қоян,
Естіп қалып сыбдырды.
Ойлы-қырлы жерлерден,
Ытқып-ытқып жүгірді.
Қояндар елеңдеп жан-жағына қарасады. Әннің қайталануына ытқып-ытқып, секіріп-секіріп
Қарап еді артына
Қиығын сап көзінің
Келе жатқан томпаңдап
Көжегі екен өзінің.
Қояндар жалтақтап артына, бір-біріне қарасады. Әннің қайталануына қоянның
Ұлттық ойындар.
«Асық» ойындары. Асық ойындарына қой, арқар және еліктің
Алшы. Асықтың алшы жағынан жиі түсетін салмақтысы сақа
Сақа мен асықтың жатысы сәйкес болмаса, асықты алуға
Оңқа. Бұл ойынды асығы мол бозбалалар ойнайды. Таза
Хан. Ойнаушылардың санына шек қойылмайды. Ойынға өзара келісімдері
Асық ату. Аумағы екі-үш қадамнан тұратын дөңгелек көн
Қай бала болмасын ойнап өседі. Әрбір елдің ойыны
Балалардың бойында қайырымдылық қасиетті сіңіре білуіміз қажет.
а) бала ұстаған заттың өз орнында және гигиеналық
ә) баланың талабы қанағаттануы қажет;
б) мұғалімнің жеке басының үлгі-өнегесі, мәдениеттілігі, байсалдылығы, мейірімділігі,
в) балалар өмірінің бағдарламалық талапқа сай дұрыс ұйымдастырылуы.
Мұғалім ойын ойнауға жағдай туғызумен қатар, балалардың ойынға
1.3 ЕҢБЕК САБАҒЫНДА ҰЛТТЫҚ ОЙЫНДАРДЫ
ПАЙДАЛАНУ МҮМКІНДІКТЕРІ
Халқымыздың тарихи-мәдени мұраларының түрлері сан алуан. Солардың қай-қайсысы
Ежелден-ақ оқыту әдісі ретінде аға ұрпақтың жас ұрпаққа
Халқымыздың ұлы перзенттерінің бірі, заманымыздың аса көрнекті жазушысы
Ойынға зер салып, ой жүгіртіп қарар болсақ, содан
Ойын, оқу мен еңбек қатарындағы адам іс-әрекеттерінің ең
Педагогикалық ойынның жай қарапайым ойындардан ерекшелігі олардың мәнді
Ойын тәсілдері мен ойындық жағдаяттар оқытуды сабақ формасында
Ойынды мұғалім баланың ойлау іс-әрекетін, санасын қалыптастыруға арналған
Бүгінгі және болашақ ұрпақ ойындарының өзі адам
Марксизм педагогика классиктері ойынның пайда болуына, дамуына материалистік
Қазақ халқы ұлт ойындарына бай халықтардың бірі. Бірақ
Қазақ халқының ұлттық ойындары туралы қағаз бетіне түскен
Одан кейінгі кезеңде қазақ халқының бай этнографиялық, материалдарын
Е.Сағындықов өз еңбегінде қазақтың ұлт ойындары тақырыпқа өте
Ойын еріккеннің ермегімен туа салған дерексіз қиялдың көрінісі
Ойындар арқылы балалардың тәні де, жан дүниесі де
Ойындардың осындай қызметтерінің ішінде айрықша орын алатыны
Тұрмыс-тіршіліктің негізінде пайда болған мал шаруашылығымен сабақтас асық
Балалардың ептілікке, тапқырлыққа баулитын, отырып та қозғалып жүріп
Әй, ер екенің білейін,
Ешкі сойып берейін.
Тақия алсаң еңкейіп,
Құламасаң теңкиіп,
Ерлігіңе сенейін.
Ойын шартын қабылдаған бала:
Асау мәстек бұл бала,
Үйретейін, көріңіз,
Оған таяқ беріңіз, - деп ортаға шығады.
Ойын жүргізуші оған:
Міне, саған таяқ,
Үшке дейін санақ.
Бір... екі... үш... – деп жауап береді.
Ортаға шыққан бала санақ біткенше жерден еңкейіп тақия
Сөзге незіделген ойындардың баст мақсаты – балаларға дұрыс
Ойын балалар үшін күрделі әрекет. Балалар білімді ойын
Баланың жас ерекшелігіне, зейініне сай, әдейілеп ұйымдастырылған
Психологтардың айтуы бойынша, бала ойын үстінде қандай болса,
ТҰЖЫРЫМ
Ұлт ойындары – ата-бабамыздан бізге жеткен, өткені мен
В.А.Сухомлинскийдің сөзімен айтқанда: «Ойынсыз ақыл-ойдың қалыпты
Міне, ойын дегеніміз – тыныс кең, алысқа мегзейтін,
Халқымыздың ұзақ өмірінде өздері қызықтаған алуан ойын өнері
Сондықтан қазіргі кезде ұлттық ойынның көпшілігі
Сабақта ұлттық (дидактикалық) ойынды тиімді пайдалану арқылы балалардың
Сондай-ақ сабақта тақырыпқа сәйкес қолдануға мүмкіндік болатын ұлттық
Қазіргі қайта өркендеу ұлттық мәдениет пен
Олай болса, мақсатты белгілі бір жүйемен оқу
Уақыт мектеп мұғалімдеріне балаларды жаңа заман талаптарына,
Ойын дегеніміз – ұшқын, білуге құмарлық пен еліктеудің
ІІ ТАРАУ. ЕҢБЕККЕ БАУЛУ САБАҒЫНДА ҰЛТТЫҚ ОЙЫНДЫ
2.1. ЕҢБЕККЕ БУЛУ САБАҒЫНДА ҰЛТТЫҚ ОЙЫНДЫ ПАЙДАЛАНУДЫҢ
Ойын, оқу мен еңбек қатарындағы адам іс-әрекетінің ең
Ойын тәсілдері мен ойындық жағдаяттар оқытуда негізінен мынадай
Ойын – психогендік тәртібінің, яғни жеке тұлғаның ішкі
Ойын – баланың «іштей әлеуметтену кеңістігі, әлеуметтік талап-тілектерді
Ойын – жеке тұлғаның қиял бостандығы, орындалмайтын қызығушылығын
Эксперимент (лат. – тәжірибе) – объективтік реалдылықты танудың
Қазіргі бағыт еркін білім беру және өсіп келе
Эксперимент – байқау, тексеру гипотезасын, эксперименттің жүйесі төмендегідей
Іздену; табу; қалыптастыру; негіздеу; өткізу; анықтау; енгізу; іске
Сынып оқушылары екі топқа бөліп оқытылды;
Сабақ барысында тәжірибелік, зертханалық жұмыстар жүргізілді;
Жалпы сабақ саны аптасына екі рет болады;
Оқыту жүйелі болады, оқытудың сабақтастығы есеріледі;
Ұсынылған оқу материалының көлемі бағдарламаға сай болды. Оқушылардың
Анықтаушы эксперимент;
Ақтөбе облысы Хромтау қаласы №5 мектеп-гимназияның 3-сыныбында білім
Эксперимент мақсаты: оқушылардың еңбек дағдысын, шеберлігін, икемділігін анықтау.
Анықтау эксперименті барысында оқушылармен сабақта ұлттық ойындар жүргізіліп,
Ұшты-ұшты, қарға ұшты,
Ұшты-ұшты, балға ұшты, т.б.
«Шынжыр» ойынында мұғалім еңбек құралдарын атау кезінде сол
Мысалы, балға, айыр.
Құрақ өрнек құрастыру сабағында «Кім жылдам» ойынын ойнаттым.
Сонымен қатар, анықтау эксперименті кезінде оқушыларға анкеталық сұрақтар
Анкеталық сұрақтар:
Ұттық ойындарды ата.
Саған қай ұлттық ойын ұнайды?
Бос уақытыңда қандай ойындарды ойнайсың?
Сабақта қандай ойындар ойнайсыңдар?
Ата-анаңнан қандай ойындар үйрендің?
Өзің білетін ұлттық ойынның шартын жаз.
Ұлттық ойындарда қолданылатын құралдарды ата.
«Айгөлек» ойынын білесің бе?
Осы анкеталық сұрақтарға 8 оқушы түгелімен қатысып, жазбаша
Анықтау эксперименті кезіндегі оқушылардың еңбек сабағында ұлттық ойындар
№ Ойын түрлері Анықтау эксперименті
Оқушы саны Өте жақсы Жақсы Орташа Төмен
Сақина салу 8 3 2 2 1
Ұшты-ұшты 8 4 2 1 1
Шынжыр 8 2 3 2 1
Асық 8 2 3 1 2
Орамал тастау 8 4 3 1 -
Анықтау экспериментінің қорытындысы бойынша оқушылар бағдарлама бойынша 3-сынып
2.2 ҰЛТТЫҚ ОЙЫНДАРДЫ ЕҢБЕККЕ БАУЛУ САБАҒЫНДА
Еңбекке баулу (3-сынып). Оқу жоспары бойынша жылдық сағаттары
Кіріспе (1 сағат).
Еңбектің адам өміріндегі маңызы туралы түсінік.
Еңбек түрлері және құралдары туралы жалпы ұғым. Өзіне-өзі
Еңбек қауіпсіздігінің ережелерін (тақтайша, ине, оймақ, түйреуіш, қайшымен
Техникалық-технологиялық мәліметтерді, киімді күту, көнерген киімдерді жинау.
Бұйымның түр-түсіне, материалына байланысты түйме мен жіп таңдай
Құрал-саймандар: тақтайша, ине, оймақ, түйме, түйреуіш, қайшы, т.б.
Көрнекілігі: жалау түрлері (жинақталған альбом).
Топ саяхат: тұрмыс қажетін өтеу комбинаты.
Сарамандық жұмыс: киімді күту жолдары.
Киімнің сөгілген жерін көктеп тігу. Ине сабақтау түрлері.
Ұсынылатын бұйымдры: әр түрлі тәсілмен түйме қадалған бұйымдар
Еңбек қауіпсіздігінің ережелерін (шелек, су құйғыш, сыпырғыш, күрек,
Сарамандық жұмыс. Сыныпта. Бөлме өсімдіктерін күту, суару, құрғаған
Техникалық еңбек (23 сағат).
Қағаз, қатырма қағазбен жұмыс (15 сағат).
Еңбек қауіпсіздігінің ережелерін (тақтайша, қарындаш, сызғыш, бояу, қайшы,
Техникалық-технологиялық мәліметтер. Адам өміріндегі қағаздың маңызы, түрлері) жазатын,
Құрал-саймандар: тақтайша, жай қарындаш, сызғыш, өшіргіш, сүрткіш, қайшы,
Көрнекілік: қағаздан жаслаған дайын бұйымдар.
Сарамандық жұмыс. Диафильм қағазды өңдеу. Қағазды бүктеп, қаттау,
Ұсынылатын бұйымдар: стакан макеті, жапырақ, қар ұшқыны, гүл
Құрастыру (8 сағат).
Еңбек қауіпсіздігінің ережелерін (тақтайша, сүрткіш, бұранда). Гигиеналық талаптарды
Техникалық-технологиялық мәліметтер құрастыру түрлерімен таныстыру. Дайын жиындықтар арқылы
Құрал-саймандар: тақтайша, сүрткіш, кілт бұранда, балға.
Көрнекілік: дайын құрастырылған бұйымдардың макеті, схемасы, суреті.
Сарамандық жұмыс. Үшбұрыш, шаршы, төрт бұрыш пішінді құрастыру.
Ұсынылатын бұйымдар: арба, орындық, диван, трактор, жем таситын
Көркем еңбек (28 сағат).
Ермексаз, сазбалшықпен (8 сағат).
Еңбек қауіпсіздігінің ережелерін (саз илейтін тақтайша, су ағызатын
Техникалық-технологиялық мәліметтер. Ермексаздың қасиеттері (үгілгіштігі, температураға байланысты кебуі,
Топ саяхат. Мүсінші шеберханасы.
Сарамандық жұмыс. Жұмысқа дайындық: жалпайту, тегістеу, созу, шымшу,
Ұсынылатын бұйымдар: шар, жеміс-жидектер, бұтақтағы ине, аша, куб
Матамен жұмыс (8 сағат).
Еңбек қауіпсіздігінің ережелерін (ши, жіп, оймақ, қайшы, түйреуішпен
Техникалық-технологиялық мәліметтер. Мақтадан жасалған матаның түрлері. Матаның тұрмыста
Материалды үнемді пайдалану. Матаның ені, теріс жақтары, іс
Құрал-саймандар: ине, жіп, оймақ, қайшы, түйреуіш.
Көрнекілік: мақтадан жасалған маталардың түрлері.
Сарамандық жұмыстар. Матаны тігуге дайындау.
Ұсыныған бұйымдар: қалты, ине, қадайтын жасақтама, бет орамал,
Қолданбалы өнер (12 сағат).
Еңбек қауіпсіздігінің ережелерін (тақтайша, қарындаш, өшіргіш, қайшымен) жұмыс
Қалыптастыру эксперименті.
Қалыптастыру эксперименті кезінде өткізілген сабақ жопары.
1-әдістеме. Сабақ жоспары.
Еңбекке баулу (3-сынып).
Сабақтың тақырыбы: қағазбен жұмыс істеу.
Сабақтың мақсаты: қағазбен жұмыс істеуді оқушыларға үйрету.
білімділік: дағды, іскерлік, білімдерін
тәрбиелік: оларға қажетті заттарды дұрыс, ұқыпты
дамытушылық: оқушылардың іскерліктерін, тез
Сабақтың түрі: жаңа сабақ.
Сабақтың көрнекілігі: қағаздан жасалған дайын бұйымдар, түрлі-түсті қағаз,
Сабақтың барысы.
І. Ұйымдастыру.
ІІ. Жаңа сабақ.
ІІІ. Практикалық жұмыс.
ІҮ. Сергіту сәті.
Ү. Үйге тапсырма беру.
ҮІ. Бағалау.
І. Ұйымдастыру кезеңі.
М.: Оқушыларды сабаққа ұйымдастырып, олардың жоқ құралдарын түгендеу.
ІІ. Жаңа сабақ.
М.: Жаңа сабақты түсіндіруге кірісу.
М.: Балалар, керек құрал-жабдықтарды партаның үстіне шығарып қойыңдар.
М.: Енді бүгінгі біздің жаңа сабағымыз «қағазбен жұмыс
ІІІ. Практикалық жұмыс.
Қағазбен жұмыс істеу жапсырмалау тәсілімен орындалады.
өздерің қалауларың бойынша қағазбен жұмыс істеп жапсырмалайсыңдар.
ІҮ. Сергіту сәті.
Тербеледі ағаштар,
Алдымнан жел еседі.
Кіп-кішкентай ағаштар,
Су құйғанда өседі.
Ү. Үйге тапсырма беру.
М.: Осы жұмыстарды аяқтамағандарың үйден аяқтап келіңдер.
ҮІ. Бағалау.
Сабақ жоспары. 2-әдістеме.
Сабақтың тақырыбы: шидің түрлері және оны тоқу жолдары.
Сабақтың мақсаттары: білімділік: оқушыларға шидің түрлері, олардың
дамытушылық: оқушылардың «Ши»
тәрбиелік: оқушылардың еңбекке деген
Сабақтың көрнекі құралдары: ши тоқитын қондырма, эскиз түрлері,
Сабақтың өту әдісі: сын тұрғысынан ойлауды дамыту
Сабақтың барысы.
І. Ұйымдастыру бөлімі.
ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
ІІІ. Қызығушылығын ояту.
ІҮ. Дәптермен жұмыс: а) бес жол өлең; ә)
Ү. Бекіту және қорытындылау.
І. Жаңа сабақ.
Ши тоқу ерте заманнан бері халқымыздың қолөнерінің бір
Ши тоқу үшін қолданылатын қондырғы өте қарапайым түрде
Жіптің екі ұшына салмақ – тас байлайды да,
Шиді тоқығанда ши талшықтарын бір-бірлеп бел ағаштың үстіне
Тоқылған шидің сырт көрінісіне қарап, үш топқа бөлуге
Ақ ши;
Орама ши;
Шым ши (жүн орап, өрнектеп тоқылған).
Ақ ши.
Қабығынан аршылып тоқылған шиді «ақ ши» дейді. Халық
Орама ши.
Қабығынан тазартылған шидің өн бойын бір түске боялған
Шым ши.
Қабығынан тазартылған шидің өн бойын өрнек жүйесіне келтіре
ІІ. Қызығушылығын ояту.
1
О
2
Р
3
А
4 М
5
А
6
Ш
7 И
Шидегі өрнек (ою)
Киізден жасалған бұйым (сырмақ)
Ши тоқуға арналған ауыр зат (тас)
Ақ алтын (мақта)
Киіз үйдің тіреуіші (бақан)
Төсеніштің түрі (алаша)
Іс тігетін құрал (ине).
ІІІ. Мағынаны тану.
Не білемін Не білгім келеді Не білдім
Тіршілікте пайдаланылатын ши түрлерін Тоқылу жолдарын. Ашасы бар
ІҮ. Жаңа сабақты бекіту барысында бес жол өлең.
І. Ши. 2. Әдемі, өрнектелген. 3. Тоқиды, тұтады,
Киіз үйге өрнектеліп тоқылған шиді тұтады.
Қорытынды барысында оқушыларды топтастыру арқылы бірнеше сөйлем құрауға
Киіз үйді айнала.....
Ақ....
Құрт жаяды...
Тұту үшін...
Орама...
Ши...
Шым...
Үйді көркемдейді...
Тіршілікте қолданылады...
Осы бағдарлама бойынша жұмыс істеу барысында өзім де,
3-әдістеме. Сабақ жоспары.
Сабақтың мақсаты: қазақтың сәулет өнері және киіз үй
білімділік: оқушылардың ісверлік дағдысын дамыту;
дамытушылық: оқушылардың киіз үйдің
тәрбиелік: оқушыларға ұлттық өнер ерекшеліктеріне
Сабақтың түрі: жаңа сабақ.
Көрнекілігі: кітап (Х.Арғынбаев. Қазақ халқының қолөнері), киіз үйдің
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру бөлімі.
ІІ. Жаңа сабақ. Суреттің мазмұныны оқушылардың бақылауына сүйене
Мұғалім:
Бұл суретті бұрын көріп пе едіңдер, нені көрсетеді?
Сурет сендерге ұнай ма?
Бұл суреттің сыртқы көрінісі неге ұқсайды?
Үйдің төбесінде не көрініп тұр?
Шаңырақ немен көтеріліп тұр?
Шаңырақтан төмен киіз үйдің несін көріп тұрсыңдар?
Уықтан төмен не көріп тұрсыңдар?
Керегені, есікті, уықты немен құрастырған?
Осы суретте киіз үйдің сырты немен жабылған?
М.: Енді киіз үйдің ішкі құрылысын макет бойынша
- Киіз үйдің төрінен не байқап тұрсыңдар?
- Киіз үйдің оң жақ қабырғасынан не көріп
- Киіз үйдің сол жақ қабырғасынан не көріп
- Киіз үйдің босағасында не тұр?
- Киіз үйдің төбесіндегі шаңырақтан төмен қарай түсіп
- Киіз үйдің босаға жағында жерде не тұр?
- Киіз үйдің жерінде не жатыр?
М.: Суреттегі бейнелерді мағынасына қарай қандай топқа бөлуге
О.: Көргенбіз, киіз үйдің суреті. Ұнайды, өте
Үйдің төбесінде шаңырақ көрініп тұр.
Шаңырақ бақанмен көтеріліп тұр.
Шаңырақтан төмен уығын көріп тұрмыз.
Уықтан төмен кереге көріп тұрмыз.
Киіз үйдің есігін көріп тұрмыз.
Керегені, есікті, уықты жіппен құрастырған.
Киіз үйдің сырты киізбен жабылған.
О.: Үндемей өздері байқайды.
Киіз үйдің төрінен үлкен кілемді көріп тұрмыз. Оң
Киіз үйдің сол жақ қабырғасында да бірнеше сандықтар
Киіз үйдің босағасында қоржын ілулі тұр.
Киіз үйдің төбесінен төмен қарай түсіп тұрған жіптерді
Төменде жерде қымыз құятын торсық, кебеже, түрлі ыдыстар
Киіз үйдің жерінде киіз, сырмақ, оюлы көрпелер, алаша
О.: 1. Киіз үйдің сыртқы көріністері.
2. Киіз үйдің ішкі көріністері.
3. Үй жиһаздары.
Оқушыларға мал баққан көшпелі қазақ халқының жинап алуға
Мысалы, кереге, шаңырақ, уық, сықырлауық сияқты құралдардың қандай
Қалыптастыру эксперименті кезіндегі оқушылардың еңбек сабақтарында ұлттық құрал-жабдықтармен
№ Еңбекке баулу талаптары Қалыптастыру эксперименті
Оқушы саны Өте жақсы Жақсы Орташа
1. Ою-өрнек үлгісін қағаздан жасау 8 4 3
2. Құрақ көрпеше құрастыру 8 6 2 -
3. Ағаштан ұлттық қамшы жасау 8 5 3
4. Тоқыма өнеріне икемділігі 8 4 4 -
5. Өру өнеріне машықтандыру 8 4 3 1
Осы қалыптастыру эксперименті кезінде оқушылардың еңбекке баулу пәнін
Атап айтар болсақ, оқушылар Ұ.Асқарова, Р.Қуанышевтің ою-өрнек жасаудағы
ТҰЖЫРЫМ
Қай халықтың болсын, оның ұлттық ойындарының белгілі бір
Қазіргі бағыт еркін білім беру және өсіп келе
Кең көлемде айтсақ, ғылыми негізде дәлелденген тәжірибе. Осының
Ұсынылған оқу материалының көлемі бағдарламаға сай болды, оқушылардың
Сабақ барысында ұлттық ойындар, анкеталық сұрақтар, зертханалық
ҚОРЫТЫНДЫ
Қаншама заман өтсе де, маңызын жоймаған халықтық педагогиканы
Ұлттық ойындар арқылы мектептегі оқу-тірбие үрдісін жетілдіру –
Халықтың ұлттық ойындары – көп салалы, көп қырлы
Еңбекке баулу сабағында ұлттық ойындарды пайдалану оқушылардың тапқырлығын,
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. Астана, 1999,
Жарықбаев Қ. Психология. Алматы, 1993, 342 б.
Құралбекұлы А., Әкімбайұлы. Оқушыларға арналған ұлттық ойындардың этнопедагогикалық
Диваев А. Игры киргизских детей // Туркестанские ведомости.
Диваев А. Как киргизы развлекают детей // Туркестанский
Өзбекстан Мемлекеттік мұражай қоры. Қор И-69, 54-іс, 20-б.
Алекторов А. О рождении и вомпитании детей киргизов,
Қазақ ССР тарихы. Т.4. Алматы, 1989, 188-б.
Иш-Мухамед. Игры и умственное воспитание у киргиз //
Гуннер М. Сборник казахских национальных игр и развлечении.
Васильев А. Игры сартовских детей // Туркестанский сборник.
Гаврилов М. Развлекательные игры у ташкентских сартов //
Тәнекеев М.Т., Адамбеков Қ.І. Қазақтың ұлттық спорт ойындары.
Тәнекеев М.Т., Асарбаева А.К. История игры в Казахстане.
Төтенаев Б.Ә. Қазақтың ұлттық ойындары. - Алматы, 1978.
Диваев А. Халық ойындарының тәрбиелік маңызы жайында //
Диваев А. Қазақтың ұлттық ойындары – шетел ғалымдарының
Сағындықов Е. Қазақтың ұлттық ойындары. Алматы: Рауан, 1991,
Усова А.П. Балабақшадағы ойын түрлері. Алматы: Мектеп, 1987,
Давыдов И.Ю. Физическое воспитание дошкольника. Москва: Советская
Былеева Л.В., Яковлев В.Г. Подвижные игры. Москва: Государственное
Поддьякова Н.Н., Михайленко Н.Я. Проблемы дошкольной игры: психолого-педагогический
Хухлаева Д.В. Теория и методика физического воспитания детей
Конторович М.М., Михайлова Л.И. Зимние игры и развлечения
Шалыгина Г.В. Исследование двигательной подготовленности детей дошкольного возраста
Бастауыш мектеп, 2004, №11, 51-54 бб.
Конторович М.М., Михайлова Л.И. Зимние игры и развлечения
2
