Қылмыскер тұлғасы диплом жұмысы
Мазмұны
Кіріспе 3
1 . Қылмыскер тұлғасының ұғымы 6
1.1.Қылмыскердің тұлғасы: түсінігі, криминологиялық зерттеу деңгейі және қылмыскерлер тұлғасының жалпы сипаттамасы. 6
1.2. Қылмыскер тұлғасының құрылымы және қылмыскер тұлғасындағы әлеуметтік және биологиялықтың арақатынасы 21
2. «Қылмыс субьектісі» мен «қылмыскер тұлғасы» категорияларының арақатынасы және қылмыскер тұлғасы типологиясының мәселелері 34
2.1. «Қылмыскер субьектісі» және «қылмыскер тұлғасы» категорияларының арақатынасы 34
2.2 Қылмыскер тұлғасын топтастыру және типтеу мәселелері 41
Қорытынды 55
Қолданылған әдебиеттер тізімі: 57
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 55 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе 3
1 . Қылмыскер тұлғасының ұғымы 6
1.1.Қылмыскердің тұлғасы: түсінігі, криминологиялық
1.2. Қылмыскер тұлғасының құрылымы және қылмыскер тұлғасындағы әлеуметтік
2. «Қылмыс субьектісі» мен «қылмыскер
2.1. «Қылмыскер субьектісі» және «қылмыскер
2.2 Қылмыскер тұлғасын
Қорытынды 55
Қолданылған әдебиеттер тізімі: 57
Кіріспе
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектігі
Қазіргі таңда қылмыстылық мәселесі өзіне ерекше назар аудартуда.
Бұл мәселенің өзектілігі, ең алдымен,қылмыс жасаушыларды
Қылмысты адамдар жасайды, қылмыс адамдар арасында жасалады.Сондықтан да,
Қылмыстылықпен күрестің барлық сатысында, қылмыстық жауаптылыққа тартудан бастап
Қылмыскер тұлғасын зертеу жөнінде мәселе төңірегінде және
Мұндай аспектілерді Ағыбаев А.Н., Антонян Ю.М., Баймурзин Г.И.,
Милюков С.Ф., Миньковский Г., Нәрікбаев М., Сейітжанов М.,
“Адам” ұғымында оның мәнінің ажырамас әлеуметтік және биологиялық
Қылмысты уақтылы және нәтижелі ескертуді тек қылмыскердің тұлғасына
Қылмыс жасаған адамды ,оның тұлғасының қалыптасу процесін,оның әрекетіндегі
Әрине, қылмыскер тұлғасын,оның қоғамға қауіптілігін,тұлғаның деформациялану деңгейін
Қылмыскер тұлға мәселесі криминология
Қылмыскер тұлғасы,оның маңыздылығына,зерттелуіне,құрылымына,типологиясына жаңаша көзқараста ғылыми теориялық
1 . Қылмыскер тұлғасының ұғымы
1.1.Қылмыскердің тұлғасы: түсінігі, криминологиялық
Қылмыскер тұлғасы,оның түсінігі,құрлымы, қылмыс жасаған адамның әлеуметтік мәнін
Қылмыскер тұлғасы туралы мәселе криминологиядағы біршама күрделі және
Сонымен қатар, қылмыс жасаған адамның тұлғасы қылмыстық саладағы
Қылмыскер тұлғасы. Бұл сөздің астында не жатыр ?
“Адам” ұғымында оның мәнінің ажырамас әлеуметтік және биологиялық
Тұлға дегеніміз кім ? Бұған байланысты келесі
Тұлға – бұл қоғамдық қатынастар жиынтығы, бұл марксистік
Тұлға – бұл индивидуалдық, қайталанбастық. «Адам» және «персона
Қылмысты жасау фактісі тұлғаны (
60 – шы жылдардың аяғында И.И.Карпец «қылмыстық құқық
Криминологияда қылмыскер тұлғасы ретінде қоғамға қауіпті әрекет жасаған
И.И.Карпец және В.Б.Сахаров сынды профессорлар: «Қылмыскер тұлғасы ретінде
Біздің ойымызша, Н.С.Лейкинаның қылмыскер жеке тұлғасына берген анықтамасы
Қылмыскер тұлғасы қылмыс субьектісінің әлеуметтік – демографиялдық, әлеуметтік
Қылмыскер тұлғасын қалған басқа адамдар көпшілігінен ажыратып көрсету
Сондықтан, құқықтық критерий қажеттілік жағдайында әлеуметтік критериймен (әлеуметтік
Бұл жағдай тек кәсіптенген қылмыскерге ғана емес,
Қылмысты уақытылы және нәтижелі ескертуді тек қылмыскердің тұлғасына
Тіліміздегі «тұлға, жеке тұлға» ұғыидары «адам, ... қандай
Криминологтар бұл қасиеттер жиынтығын қылмыстық істерді тергеу мен
Қылмыскер тұлғасын зерттеу ең алдымен ол қылмыс субьектісі
кінәлінің әрекетінде қылмыс құрамын анықтау;
жауаптылық сипаты мен дәрежесін белгілеу;
жазаны индивидуализациялау;
сотталғандардың түзелу және қайта тәрбиелену дәрежесін анықтау;
құқықбұзушылықпен күресте қоғамның қызметі;
кінәлімен қылмыс жасауға түрткі болғаны себептер мен шарттарды
соттық және тергеу материалдарын жалпылау;
Сонымен қатар қылмыс жасаған адам тұлғасын қарастырғанда заң
Статистика, ғылым ретінде өмірдегі
Басқаша айтқанда осындай статистикалық
Соңғы 14 жылдағы пайдақорлық – золық
жылдар бандитизм қарақшылық Тонау Қорқытып ал Барлығы
саны үлесі
% Саны үлесі
% саны үлесі
% Саны үлесі
%
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2
4
8
16
5
93
100
83
73
73
42
35
-
-
0
0.07
0
0.2
0.06
1.3
1.5
0
1
0.9
0.5
0.4
0.2
0.1
1275
1321
1621
1928
1892
1793
1908
1965
2219
2245
2406
2560
1954
1641 27.8
24.5
26.4
24.6
25
25.6
29.5
34
31.2
29.4
29.5
30.1
30.6
26.5
3316
3815
4502
5282
4884
4173
3619
3203
4072
4476
4800
5029
4471
4075
72.2
70.9
73.5
67.5
64.5
59.5
56.1
55.4
57.3
58.7
59
59.3
59
63.8
228
243
350
598
784
946
822
610
735
831
881
854
632
573
0
4.5
0
7.6
10.4
13.5
12.7
10.5
10.3
10.8
10.8
10.0
9.9
9.3
4821
5383
6481
7824
7565
7005
6449
5861
7099
7625
8129
8474
7057
6289
Барлығы 534 0.61 26729 28.2 59717 61.6 9087
Топ болып жасалған пайдақорлық
Әйел басқарған топтың
« Іс қимылдың неге криминалдық
«Қылмыскер тұлғасы» туралы жалпы түсінікті иелене отырып оның
Бұл жағдайда қылмыскер тұлғасы екі аспетіде зерттеледі: біріншіден,
Қылмыскерді зерттеуде бір – бірімен тығыз байланысты екі
Тағы бір айта кететін мәселе заң әдебиеттерінде қылмыскердің
«қылмыскер тұлғасы» ұғымы «қылмыс жасаған адам» немесе «қылмыс
Мұндай көзқарас авторлары біздің ойымызша, терең негізделген пікірді
авторлардың екінші тобы, «қылмыскердің тұлғасы» ұғымының ғылыми және
Біздің ойымызша, соңғы көзқарас төмендегі негіздер бойынша дұрыс
«Қылмыс субьектісі» - бұл қылмыстық –
Бәрімізге мәлім, қылмыс субьектісіз (белгілі бір жасқа толған,
Жоғарыда аталған қылмыскер тұлғасын жоққа шығаратын көзқарастың қате
Қазіргі кезде таралып жатқан
Г.И.Шнайдердің дәл тауып айтқаны
Күндердің күнінде әр қайсымыз
Бүгінгі күннің қылмыстардың қатарына
Сондай ақ өте ауыр заң
Қылмыскер тұлғасына арналған
Кеңестік криминология Қазан төңкерісінен (
Криминология проблемалармен айналысатын ғылыми
Қылмыстар мен қылмыскер мәселелері
20 – жылдарда қылмыстылық
Атқару – еңбек, денсаулық, әділет
1923 жылдары МосЗдрав отделдің
Бүкіл аталған кемшіліктер
«Қылмыскер» сөзімен «қылмыс жасаған адамды» (жеке мағынада) немесе
Криминологтар бұл қасиеттер жинтығын қылымыстық істерді тергеу мен
жалпы, яғни қылмыскер тұлғасы жөніндегі жалпы ұғым тұрғысынан;
топтық, яғни қылмыскерлердің әртүрлі категориясына тән болып табылатын
және
индивидуалды, яғни қылмыс түрлерін жасаған адамдарды жеке деңгейде
Профессор Е.І.Қайыржановтың пікірінше қылмыскер тұлғасын бұл үш деңгейде
Сонымен қатар, жалпы деңгейде «қылмыскер тұлғасын» қарастыру қылмыстылықпен
Қылмыскер тұлағасын үш деңгейде зерттеу дұрыс өйткені кез
Жоғарыда аталған қылмыскер тұлғасын зерттеу деңгейлерінде ескерілетін келесі
Сонымен қылмыскер тұлғасын қарастырғанда:
Қылмыскер тұлғасының әлеуметтік келбеті.Бұл аспект қылмыскер тұлғасын:
қоғам мүшесі;
әлеуметтік топтар немесе басқа қауымдастықтардың мүшесі (мысалы, әскери
әлеуметтік – типтік сипаттар тасушы ретінде қарастыруға мүмкіндік
Адам қылмыскер болып дүниеге келмейді, ол қылмыскер болады.
Әртүрлі қылмыстар жасаған субьектілерді, соның ішінде абайсызда жасағандарды
Барлық қылмыс жасаған адамдарға тұрақты қоғамға қарсы көзқарастар
Қылмыскер тұлғасын зерттеу тұрақты бекітілген құқықтық негізде құруы
Қылмыскерлердің тұлғасы заң сақтаушы тұлғадан өзінің қоғамдық қауіптілігімен
Қылмыскер тұлғасының әртүрлі аспектілері криминологиядан басқа да заң
Сонымен бірге, қылмыскер тұлғасын қарастыру кезінде жоғарда аталғандарды
басқа адамдармен жүйелі түрде және әралуан өзара қарым
а) қоғам мүшесі ретінде;
ә) әлеуметтік топтар немесе басқа да қауымдастықтар мүшесі
б) әлеуметтік – типтер иеленушісі ретінде.
әртүрлі қылмыстар жасаған субьектілерді, соның ішінде абайсызда жасаған
тұрақты қоғамға қарсы көзқарастар мен бағыттар және айқын
қылмыскер тұлғасы заң сақтаушы адам тұлғасынан оның қоғамға
Сонымен, аталған зерттеулерге байланысты қорытынды жасасақ қылмыскер тұлғасына
а) психологиялық ерекшеліктер,
ә) қоғамға қарсы көзқарастар ,
б) өнегелік қасиеттерге теріс қатынас және
в) өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қоғамға қауіпті жолды
Басқаша сөзбен айтқанда қылмыстық жолға түсуі мүмкін адамның
Қылмыскердің тұлғасын зеттеу барысында аталғандардан да басқа көптеген
Бұған мысал, төмендегі тұлғаны зерттеу жолдары бола алады:
а) психологиялық (интроиндивидуалды) – бұл жағдайда зерттеу іш
б) әлеукметтік (интроиндивидуалды) – бұл тұрғыдан зерттеу
Жалпылай алатын болсақ, « қылмыскер тұлғасы » ұғымы
Сонымен, қылмыскер тұлғасының мәнін қоғамдық қатынастар құрайды.
Қылмыскер тұлғасына жүргізілген психологиялық және әлеуметтік зерттеулер тынымсыз
Қылмыскер тұлғасының криминологиялық сипаттамасы
Қылмыскерді қылмыскер еместен айырмашылығын анықтауға тұлғаның криминологиялық есебін
Криминологиядағы зерттеу және статистикалық мәліметтер төмендегіні көрсетеді.
отбасы құрғандармен салыстырғанда, отбасы құрмағандар арасында ( бірақ,
қылмыскерлердің жастық сипаттамасы әртүрлі жас топтарының өкілдерінің арасындағы
ерекше назарды қылмыс жасағанға дейінгі оның енбектік қызметіне
қылмыскерлер білімінің деңгейі, көбінесе, заң сақтаушы азаматтар деңгейінен
тұлғалық қасиеттердің қалыптасуына отбасылық жағдай және ерекше тәрбие
қылмыскерлер арасында әйелдерден гөрі ерлер көп;
қоғамның материалдық жіктелуінің ерекше көрініс табуының қазіргі жағдайы
қылмыскер жеке тұлғасын сипатауда ерекше назарға оның қылмыстық
Жоғарыда айтылғандардың барлығынан әр адам қылмыскер болуы мүмкін
Криминология ( генетика және криминолого – генетикалық зерттеулер)
Құқық бұзушыларды демографиялық, құқықтық, психологиялық және басқа белгілер
1.2. Қылмыскер тұлғасының құрылымы және қылмыскер тұлғасындағы әлеуметтік
Криминология ғылымында қылмыскер тұлғасының негізгі құрылымдық элементтері жеткілікті
Криминологиялық зерттеу обьектісі болып: қылмыс жасаған жекелеген адамдар;
Ендеше, қылмыскер тұлғасының құрылымы жөніндегі кейбір ғалымдардың маңызды
Б.В.Волженкин қылмыскер құрылымында үш топ белгілерін көрсетеді:
Қоғам мүшесі ретіндегі адам тұлғасының жалпы белгілері;
Барлық қылмыскерлерге ортақ ( типтік қоғамға қауіптілік), бірақ
Аталған адамның ерекшелігін көрсететін, қылмыскер тұлғасының индивидуалды белгілері.
Н.Т.Ведерников тұлға белгілерінің екі негізгі блогын
а) жекелендіретін мәліметтер ( өмірбаян мәліметтері,
б) қоғамдық сипаттама ( өндірістік,
Ю.Д. Блувштейн қылмыскер тұлғасының белгілерін
Профессор А.Б.Сахаров бастапқыда: әлеуметтік – демографиялық, әлеуметтік
Қазіргі таңда криминологияда біршама көп таралған алты белгі
әлеуметтік – демографиялық белгілер;
қылмыстық – құқықтық белгілер ;
өмірдің әрқилы аяларындағы әлеуметтік көріністер немесе басқаша айтқанда
өнегелік қасиеттер;
психологиялық белгілер;
физиологиялық (биологиялық ) белгілер. .
Тұлғаның аталған белгілерінің барлығын өз алдына криминогенді деп
Қылмыскер тұлғасы құрылымын анықтаған кезінде оның басқа адамдармен
Қылмыстың жасалу себептері тек тұлғаның теріс әлеуметтік бойына
Қылмыскер тұлғасының құрылымында бірқатар құрлым астылар да көрінеді:
олардың бірі әлеуметтік
екіншісі, ақыл – ой деңгейінің дамуы, мәдени –
үшіншісі, өнегелік қасиеті, бағыт бағдары және тұлғаның құштарлығы,
төртіншісін психикалық процестер, қасиеттері мен тұлғаның жағдайы құрайды;
бесінші жынысы, жасы, денсаулық жағдайы, дене бітімінің конституциясы
Кез келген құрлымастыны алып тастау құрлымының біртұтастығын бұзады,
Қылмыскер тұлғасы құрлымының басқа да варианттары бар. Мысалы,
әлеуметтік – демографиялық және қылмыстық құқықтық белгілерді;
қоғамдық өмірдің түрлі аясындағы әлеуметтік құбылыстар мен белсенділіктер;
өнегелік қасиеттер;
психикалық ерекшелітерді қамтиды.
Кез келген мұндай схема тек қылмыскер тұлғасына тән
Бағытталушылық – тұлғаның психологиялық құрылымындағы жетекші элемент. Ол
Криминология рольдің нормативтік түсінігінен адамның мінез- құлқы оның
роль бұл дәреженің нормативтік ережелердің жиынтығы ретінде;
роль адамнан нені қажет ететіндігін ол нені орындауының
рольдің нақты орын мен уақыт шартында шын мәнінде
Криминологияда келесі әлеуметтік – рольдік ситуациялар маңызды
мемлекеттің, «үлкен қоғамның» нормалармен танысуға және құқық
адам бір мезгілде екі бір – біріне
адам құқыққа қайшы қылмыстық мінез – құлықты әрекетті
сәйкес әлеуметтік дәрежеде құқық нормаларын сақтауға дайын еместігі
адам бір әлеуметтік дәрежені иеленеді, ал екіншісіне бағыт
орындалып жатқан және болашақта күтілетін рольдердің қарама қайшылығы.
«Қылмыстық әрекет» термині « қылмыстық мінез – құлықтан
Жоғарыдағы айтылғанға байланысты қылмыскердің тұлғасына криминологиялық талдау жасаймыз.
Айтылғаннан «қылмыскерді қылмыскер еместің тұлғасынан оны негативті теріс
Қылмыскер тұлғасындағы әлеуметтіктің және биологиялықтың арақатынасы.
Қылмыскер тұлғасын зерттеуде бірден – бір күрделі де
«Адам» ұғымында оның мәнінің ажырамас әлеуметтік және биологиялық
Қылмыскер тұлғасын зерттеудің криминологиялық аспектілері мен шектері қандай?
Қылмыскердің тұлғасындағы әлеуметтік пен биологиялық біртұтастығының арақатынасы туралы
60 –шы жылдардың басында Буза мен Пинатель лоброзиандық
В.П.Емельянов келесі тұжырымдар жасады: «Тек экономикалық, әлеуметтік немесе
Осыған байланысты И.С.Ной және В.П.Емельянов гентиктер қатарынан белсенді
Ал енді осы мәселеге толығырақ тоқталайық. Биологиялық факторлар
Зерттеулерге көз жүгіртсек қылмыскерлердің арасында, соның ішінде күштеу-зорлық
Психология, психофизиология, психиатрия және кейбір криминологиялық мәліметтер бойынша,
Аталған факторлардың мәнділігі қазіргі өмір жағдайында, яғни жалпы
Біріншіден, қылмыскерлер көпшілігінің арасында мұндай ауытқулары бар адамдар
Екіншіден, психикалық ауытқуларының болуы нақты тұлғаның құқыққа қайшы
Үшіншіден, көптеген эмпирикалық зерттеулермен дәлелденгендей қылмыс жасаудың психикалық
Белгілі бір тұлғада психикалық
Психопатия зорлық – зомбылық қылмыстарын жасауға себепші болатын
Мәселе тұлға жөнінде және
Әлеуметтік және биологиялық мән
Биологиялық пен әлеуметтіктің арасындағы арақатынасты
Хромосомалы аномалияларды зерттеу оны
Сонымен, генетик Н.П.Дубининің пікірінше: «Адам
Криминологияда қылмыстық әрекетке антропологиялық
Сонымен криминологқа тек қоғамға
Әлі күнге дейін, зерттеушілер оны
Қорыта айтқанда, адамның биологиялық
Айта кетерлігі, қылмыскер тұлғасы мен қылмыс субъектісін шатастырып
Қай ортада сыйлы-сыйсыз болу да адамның белгілеріне, қасиеттеріне
Өмірде мынау қылмыскердің тұлғасының қасиеті деп шодырайып шығып
Осыған орай қылмыскердің тұлғасының құрылымына тоқталу ләзім. Қылмыскердің
Қалай? Кім? Неліктен?
Әлеуметтік рөлдік қасиеттері Әлеуметтік-демографиялық қасиеттері Әлеуметтік-психологиялық қасиеттері
Қылмыскер
Құқық бұзушы
Еңбеккер
Отағасы
Белгілі бір топ-тардың мүшесі
Жынысы
Жасы
Білімі
Әлеуметтік тапқа жатуы
Материалдық жағдайы
Азаматтығы
Жан саулығы
Құқықтық психология
Еңбек психологиясы
Тұрмыстық психология
Адамдармен қарым-қатынас психологиясы
Өзін өзі бағалау
Яғни, әлеуметтік рөлдік қасиеттері ''Қалай қылмыс жасады?''-дегенге жауап
Қылмыскер тұлғасының құрылымына байланысты өзгеден оқшаулау ойды Б.В.Волженкин
қоғам мүшесі ретінде жалпы белгілері;
барлық қылмыскерлерге тән, бірақ қарапайым азаматтардан өзгеше белгілері;
сол қылмыскерді ғана сипаттайтын жеке-дара белгілері.
Ю.М.Антонян қылмыскер тұлғасын құрайтын қасиет-белгілердің жалпы схемасын былайшы
Мінездік қасиеттер және өзге де психологилық ерекшеліктер Адамгершілік
Кәсібилігі, Іскерлігі, білімі Өзі туралы ойы, өзіне
Қоршаған орта туралы ойы, оған деген көзқарасы
Қылмыскердің әлеуметтік позицияларын, рөльдерін және әрекетін зерделеу.
Криминологиялық зерттеулер әлеуметтік позициялар мен жеке бастың рөльдерінің
Криминологияда рөльдің номативтік ұғымына сүйенген жөн. Әлеуметтік позиция
Рөльді орындау, егер ол ұзаққа созылатын болса, адам
Криминолог мыналарды ажырата білуі тиіс: 1) осы позицияға
Мына әлеуметтік рөльдік ситуациялар қылмыстық іс қимылмен заңды
мемлекеттің «үлкен қоғамның» нормалармен танысуға, өзін құқық және
адам қарама – қайшы талаптармен, іс қимыл нормалармен
адам құқыққа қарсы
Қылмыскер тұлғасын зерттеуде Ломброзо
Ресейде Ломброзо ілімін әрі қарай
Қазіргі кездегі Ломброзо
2. «Қылмыс субьектісі» мен «қылмыскер
2.1. «Қылмыскер субьектісі» және «қылмыскер
Қылмыстық құқық ғылымында қылмыс
Қылмыс субьектісін сипаттау кезінде
Қылмыскер тұлғасы қасиеттерінің барлығынан
Қылмыскер тұлғасының ерекшеліктері жаза
Осылайша, « қылмыс субьектісі» категориясы
Қылмыс субьектісі туралы сұрақты
Бізде қылмыс субьектісі «қылмыстық-құқықтық зерттеу
Нәтижесін қылмыстық құқық ғылымы
Мұндай жағдайдың дұрыс еместігіне кеңес
« Қылмыскер, - қылмыстың қосымшасы,
А.Н.Трайниннің пікіріне 1950 жылғы МГУ-
Қылмыстық құқық оқулықтарында және
А.Б.Сахаров өте дұрыс пікір
80-ші жылдардың заң әдебиеттерінде
Кеңістік қылмыстық құқық ғылымында
Ал ендеше, қылмыскер тұлғасы
Қылмыскер тұлғасы, оның түсінігі,
әлеуметтік – демографиялық;
қоғамдық өмірдің әрқилы салаларындағы
психологиялық ерекшеліктер;
биологиялық анықталған белгілері;
қылмыстық құқықтық белгілері;
Соңғы қылмыстық құқықтық белгілер
Ешқандай адамды, соның ішінде
Қылмыскер тұлғасы – құрамдық ұғымы:
«Қылмыстық құқықта және криминологияда
60 – шы жылдардың аяғында
Криминологияда қылмыскер тұлғасы ретінде
И.И.Карпец және В.Б.Сахаров сынды профессорлар:
Осылайша, « қылмыскер тұлғасының маңызды
Қылмыскер тұлғасы – « қылмыс субьектісі
«Сондықтан, « қылмыс субьектісі » және
Қылмыскер тұлғасын зерттеу ең
Қылмыс субьектісі және қылмыскер
Обьективті өмірде, бәрімізге мәлім
« Қылмыскер тұлғасын зерттеудің
Біз Р.Н.Михеевтың қылмыстылықпен күрес
Қылмыстық жауаптылық субьектісі
2.2 Қылмыскер тұлғасын
Қылмыскерді топтастыру көбінесе
Біршама көп таралған топтастырулар
жас және
кейбір әлеуметтік -
азаматтық;
қылмыс жасаған кездегі
қылмыстық мінез - құлық
Қылмыскерлердің түрді контингенттің
Бір тип шеңберінде
XIX ғасырдың ағынан
тұлғаның интенсивті аморальды
бұрынғы аморальды және
қоғамның және мемлекеттің
өзінің мінез – құлқына
қылмыс жасау ситуациясындағы
Қылмыстық тұлға типінің
Жалғаспалы – криминогенді тип
Ситуациялық криминогенді тип
Ситуативті типшілік: мұндай
Ғылымда және тәжірибеде
социологиялық,
құқытық;
Оның біріншісіне: жыныс,
Екіншісіне - жасалған қылмыстың
Қылмыскердің денсаулық жағдайы
Қылмыскер тұлғасының
Тип ретіндегі тұлғаның
Қылмыскер тұлғасы нақты қоғам
Қылмыскер тұлғасының типтеулігі
Қазіргі психологияның соңғы
Қазіргі криминологиялық зерттеулер
Қылмыскер типінің жеке
Осылайша, қылмыскерлер арасында
Мұндай жіктеу шартты
әлеуметтік және қоғамдық,
пайдакүнемдік және меншіктік
тұлғаға және оның
орныққан әлеуметтік құндылықтарға
абайсыз қылмыстары.
Қылмыскерлердің қоғамға қауіптілігіне
аса қауіпті қылмыскерлер
десоциализацияланған қауіпті қылмыскерлер
тұрақсыз қылмыскерлер ---
ситуативті қылмыскерлер -
Расында, бұл типтеу
Соған қарамастан, мұндай
Қылмыскер тұлғасын, жалпы қылмыскерлерді әр түрлі критерийлер бойынша
а) жүргізілетін статистикалық есеп бойынша олар:
әлеметтік - демографиялық белгілеріне байланысты: жынысына қарай; жасына
әлеуметтік жағдайы мен айналысатын ісіне қарай: жұмысшылар, қызметкерлер,
тұрғылықты жері мен тұратын уақытана қарай: ауыл, қала
қылмыстық әрекетінің қарқыныдылығы мен сипатына қарай: қайталанған, рецидив
қылмыс жасау кезінде қылмыскердің болған жай-күйіне қарай: мас
ә) тұлғалық-мотивациялық қасиеттеріне қарай:
аса қауіпті қылмыскерлер;
зорлықшыл қылмыскерлер;
пайдакүнем қылмыскерлер;
нәпсіқұмар қылмыскерлер;
қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыскерлер;
абайсызда қылмыс жасаушылар.
б) Жасаған қылмысының түріне қарай: 1) ұрылар; 2)
''Медвежатниктер''- сейфті не өзге құлыпты ашып ақша ұрлайтындар;
''Қалташылар'' - қалтаға, сөмкеге т.б. түсіп мүлік ұрлайтындар;
''Үйшілер'' - пәтерлерге, үйлерге заңсыз кіре отырып ұрлайтындар;
''Дүкеншілер'' - дүкендерге түсетіндер;
''Айдаушылар'' немесе ''Қуып кетушілер'' - автокөлікті талан-тараждау мақсатында
''Клюквеншілер'' - антиквариат болып табылатын құнды заттарды ұрлаушылар
Осыларға біздің ''Барымташыларды'' да (мал айдап кетушілер) қосуға
Мал ұрлаудың да ''өнері'' сан-қилы. Мысалға, сиырды жеңіл
Қылмыскердің тұлғасын анықтауда, топтауда ескертуге тұрарлық жәйт, ол
''Қалташылар'' қылмыс жасау тәсіліне қарай былайша топтастырылады:
а) ''технарлар'' - арнайы техникалық құралдарды пайдалана отырып,
ә) ''ширмачтар'' немесе ''қалқаншылар'' - әртүрлі заттармен (сөмке,
б) ''балықшылар'' - ұрлықты арнайы дайындалған ілгешектердің көмегімен
в) ''хирургтар'' - пинцеттің көмегімен, әсіресе қол жетпейтін
г) ''шымшуырлар'' - арнайы егелген монетаның көмегімен сөмкелерді
д) ''сілкушілер'' немесе ''сырғытушылар'' - мылқаулардың арасында көп
ж) ''сөмкешілер'' - арнайы құралдарсыз-ақ сөмкелерден зат ұрлайтындар.
в) тұлғаның криминогендік асқыну дәрежесіне қарай:
''кездейсоқ қылмыскерлер'' - алғаш рет кішігірім ауырлықтағы қылмыс
''ситуативтік қылмыскерлер'' - сыртқы жағымсыз жағдайлардың ықпалымен алғаш
''тұрақсыз қылмыскерлер'' - алғаш рет қылмыс, бірақ бұған
''кәнігі қылмыскерлер'' - бұған дейін бірнеше мәрте қылмыс
''аса қауіпті қылмыскерлер'' - бірнеше рет қасақана ауыр
г) тұлғаның әлеуметтік бағытына қарай:
Кәсіпқой тип - өте қауіпті, қоғамға кері бағытта.
Әдеттегі тип - әлеуметтік-психологиялық қасиеттері тұрақсыз және
Тұрақсыз тип - негативтік және позитивтік қасиеттері теке-тірес
Салақ тип - позитивтік бағыты басым, қоғамдық қатынастарды
Кездейсоқ тип - позитивтік бағытта, негативтігі жоқ, құқықтық
д) қоғамға қауіптілік деңгейіне қарай:
абсолютті қауіпті - серриялық кісі өлтіруші, соның ішінде,
аса қауіпті - конфликтілік жағдайларда кісі өлтіруші, көп
қауіпті - жеке адамға не қоғамдық тәртіпті бұза
қауіптілігі болымсыз - басқа қылмыскерлер.
Адамның мұқтаждық – сылтаулық өрісін және санасының
Мұқтаждық – адамның ойлау және
Мұқтаждықтың бұл жүйесінде адамның
Мүдделер немесе мұқтаждықтың эмоционалдық
«Адамның жеке басының сылтаулық
Қылмыстық іс қимылдар мен
қоғамдық - саяси: мемлекет пен қоғамды
әлеуметтік – экономикалық: а) «абсолюттік», яғни өмір
ә) халықтың әлеуметтік-экономикалық дифференциясынан және
3) зорлық-эгоистік (күш көрсету немесе
4) ұшқалақ – жауапсыз: а) өз
Қылмыстық іс – қимылда және
Құндылық бағдарлар --- адамның, ол
Қылмыскерлердің құндылық бағдар жүйесінде
Бақылау топтарымен салыстырғанда қылмыскерлер
Мораль, өнегелік санаттарының да,
Қылмыскерлерде мыналар бекіп қалған: а)
Қылмыскерлерді зерттеген барлық жағдайларда да
Көптеген қылмыскерлердің құқықтық санасы
Егер қылмыскерлердің жалпы заңға
Бақылау тобындағы адамдарға қарағанда
Сотталғандар заңда көзделген санкцияларды
Көптеген рецидивистердің, әсіресе бас
Қылмыскерлер қоғамдық және топтық
Қылмыс жасаған, қылмысқа қатысқан адамдар тобын яғни, қылмыстық
Қылмысқа қатысушылардың түрлері және олардың әрқайсысына заңдылық сипаттама
Орындаушы.. Қылмысты тікелей жасаған немесе оны жасауға басқа
Қылмысты орындаушы қылмысты жеке өзі немесе оны бірнеше
Ұйымдастырушы.. Қылмыс жасауды ұйымдастырған немесе оның орындалуына басшылық
Айдап салушы.. Басқа адамды азғыру, сатып алу, қорқыту
Айдап салушы болашақ қылмысты орындаушыны әр түрлі әдіспен
Қылмыс істеуге біреуді көндірудің тәсілі, құралы да сан
Субьективтік жағынан алғанда аидап салушылық әрекеті тікелей қасақаналық
Кейбір жағдайларда мұндай іс әрекет нақты бір жағдайларға
Көмектесуші.. Кеңестерімен, нұсқауларымен, ақпарат, қылмысты жасайтын қару немесе
Әрине, қылмыскер тұлғасын, оның қоғамға қауіптілігін, тұлғаның өзгерістерінің
Қорытынды
Сонымен, қылмыскер тұлғасының
Қылмыскер тұлғасының мәні
Қазіргі таңда осы
Қылмыскер тұлғасына жүргізілген
Қылмыс жасаған адамды,
Қылмыскер тұлғасы қылмыс
Біздің ойымызша, Н.С.Лейкинаның
Қылмыскер тұлғасын қалған
Нақты бір қылмыкерге
Қылмыскер тұлғасын зерттеуде
Осылайша, қылмыскердің тұлғасы
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Алауханов Е.О. Криминология ( Қылмыстану): Оқулық. -
Алмас Жұмағали Криминолоия ( Жалпы бөлім )
Антонян Ю.М. Изучение личности преступника М., 1982.
Антонян Ю.М Жестокость в нашей жизни. – М.,
Ведерников Н.Т. «Изучение личности преступника в процессе раследования».
Демин М.В. Проблемы теории личности. – М.: Изд.
Джекебаев У.С. О социально – психологических аспектах преступного
Криминология Под.ред Н.А. Беляева. СП
Криминология. Под. ред. Долгова – М.,
Каиржанов Е. Криминология (общая часть). –
Карпец И.И. Проблема преступности. – М., 1969.
Криминология Под. ред. В.Н.Кудрявцева
Криминология Под.ред Н.А. Беляева. СП
Кудрявцев В.Н. Право и поведение. –
Кузнецов А.В. Уголовнае право и
Лейкина Н.С. Личность преступника и
ответственность. - Л.: Изд – во
Миндагулов А.Х. Личность преступника. Учебное
Назарбаев Н.А. Казахстан – 2030. Процветание,
Сахаров А.Б. Учение о личности
Стручков Н.А. « Проблемы личности преступника
Уголовная право РК. Общая часть.
Назарбаев Н.А. Казахстан – 2030. Процветание, безопастность
Криминология: Учебник под. ред. В.Н.Кудрявцева
Криминология. под.ред Долгова А.И. –
Криминология. Под. ред Н.А. Беляева.
Алауханов Е.О. Криминологические проблемы борьбы
Каиржанов Е. Криминология (общая часть
Каиржанов Е. Аталған әдебиет, 105 –
Криминология : Учебник под.ред. В.Н. Кудрявцева
Ерінбетова Л. Қылмыскер тұлғасы \ Заң. –
Ведерников Н.Т « Изучение личности преступника
Криминология. Под. ред Долгова – М., 1996. С.
Кудрявцев В.И. Право и поведение. – М., 1978.
Антонян Ю.М. Жестокость в нашей жизни. – М.,
Алмас Жұмағали Криминология ( жалпы бөлім )
Уголовное право РК. Общая часть. – Алматы: Жеті
Антонян Ю.М. Изучение личности преступника . М., 1986
Алмас Жұмағали Криминология ( жалпы
Алауханов Е.О. Криминология (Қылмыстану): Оқулық. – Алматы: Жеті
3
