TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

Жоспар

Реферат

Кіріспе

1-тарау. Қазақстан Республикасындағы сот билігі: тарихы, жай-күйі және болашағы.

Қазақстандағы сот билігі: түсінігі, белгілері және функциялары.

Сот төрелігі ұғымы және оның құқықтық мемлекеттің талаптарына сәйкес принциптері.

Шет мемлекеттерде сот билігін ұйымдастырудың жалпы сипаттамасы.

Қазақстан Республикасындағы судьяның құқықтық мәртебесі.

2-тарау. Қазақстан Республикасындағы Сот билігінің жүйесі.

2.1 Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты.

2.2 Қазақстан Республикасының Жоғарға Сот Кеңесі мен Әділет біліктілік алқасы қызметінің конституциялық-құқықтық негіздері.

2.3 Жалпы юрисдикциялық соттар.

3-тарау. Сот билігі жүйесін жетілдірудің кейбір мәселелері.

3.1 Қазіргі Қазақстанның сот жүйесін демократияландырудың өзекті мәселелері.

3.2 Қазақстан Республикасының сот жүйесіне алқа заседательдері институтын енгізу мәселесі.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Қосымша материалдар

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 56 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспар
Реферат

Кіріспе

1-тарау. Қазақстан Республикасындағы сот билігі: тарихы, жай-күйі және
Қазақстандағы сот билігі: түсінігі, белгілері және функциялары.

Сот төрелігі ұғымы және оның құқықтық мемлекеттің талаптарына
Шет мемлекеттерде сот билігін ұйымдастырудың жалпы сипаттамасы.

Қазақстан Республикасындағы судьяның құқықтық мәртебесі.

2-тарау. Қазақстан Республикасындағы Сот билігінің жүйесі.

2.1 Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты.

2.2 Қазақстан Республикасының Жоғарға Сот Кеңесі мен Әділет
2.3 Жалпы юрисдикциялық соттар.

3-тарау. Сот билігі жүйесін жетілдірудің кейбір мәселелері.

3.1 Қазіргі Қазақстанның сот жүйесін демократияландырудың өзекті мәселелері.

3.2 Қазақстан Республикасының сот жүйесіне алқа заседательдері институтын
Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Қосымша материалдар

Реферат

Менің бітіру жұмысымның тақырыбы – “Сот билігінің конституциялық-құқықтық
Бітіру жұмыс 3 тараудан тұрады:

1-тарау. Қазақстан Республикасындағы сот билігі: тарихы, жай-күйі және
Бұл тарауда Қазақстандағы сот билігінің даму тарихы, әртүрлі
2-тарау. Қазақстан Республикасындағы Сот билігінің жүйесі.

Бұл тарауда сот билігінің жүйесіне кіретін Жоғары Сот,
3-тарау. Сот билігі жүйесін жетілдірудің кейбір мәселелері.

Осы тарауда ҚР-ның сот жүйесін демократиялық бағытта дамытудағы
Сонымен бірге тақырыпқа байланысты қосымша метериалдар: диаграммала, сызба
Бітіру жұмысында жиі қолданылатын ұғымдар: сот билігі, судья,
Кіріспе

1995 жылдың 30 тамызында Республикалық Референдумда қабылданған
Конституциямыздың 3-бабының 4-тармағына сәйкес, Республикадағы мемлекеттік билік біртұтас
Сот билігінің заң шығару және атқару билігімен
Сот билігінің негізгі мақсаты – қоғамның мүшелерін кез
Қазақстанның мемлекеттік құрылысының жаңаша қалыптасуы, дамуы кезеңінде келістілік
Менің бітіру жұмысымның мақсаты – Қазақстан Республикасындағы сот
1-тарау. Қазақстан Республикасындағы сот билігі: тарихы, жай-күйі және
1.1Қазақстандағы сот билігі: түсінігі, белгілері және функциялары.

Қазақ даласында сот органдарының пайда болу және қалыптастыру
Қазақ халқының тарихындағы сот төрелігі қазақ мемлекеттілігінің
Билердің қызметі тек сот төрелігін жүзеге асырумен шектелмей,
Пролетариат төңкерісінен кейін Кеңес өкіметінің ең алғаш
Сот құрылысы туралы №1 декркетте жергілікті соттардың қылмыстық
1918 жылы 21 ақпанда жарияланған сот жөніндегі №2
жергілікті халық соты;

аймақтық сот;

облыстық сот;

жоғарғы бақылайтын сот.

Сот құрылысы туралы №2 декреттің ең негізгі ерекшілігінің
Шындығында Кеңес үкіметінің алғашқы кезеңіндегі сот жүйесі қым-қуат,
Бірақ бұл құрылған жергілікті халық соттары азамат соғысы
1918 жылы 14 қазанда Әскери революциялық кеңестің жанынан
Әскери революциялық трибуналмен бірге құқықтық қызметті революциялық трибуналдар
Қазақстан аумағында ең алғашқы революциялық трибунал жылы 28
1918 жылғы 30 қарашада шыққан “РСФСР-дағы халық соттарының
Аралық сот.

Уездік халық соты.

Аймақтық сот.

Революциялық трибунал.

Аралық сот ең төменгі сатыда билік жүргізді. Ол
Аралық соттар дауларды шешу үшін әдет-ғұрып заңдарына сүйенді.
Уездік сот революциялық трибуналдың соттылығына жататын істен басқа,
1926 жылы 19 қарашада РСФСР Бүкілодақтық Орталық Атқару
1937 жылы 26 мамырда қабылданған Қазақ ССР конституциясының
халық соты;

облыстық сот;

Қазақ ССР Жоғарғы Соты;

КСРО-ның арнайы соты.

Қазақ ССР Конституциясының 88-бабы бойынша: “Халық соттарының судьяларын
Ұлы Отан соғыстары жылдарында көптеген сот қызметкерлерін әскерге
Сот қызметтерін ұйымдастыру мен оларға жағдай жасау
1960 жылы 1 маусымда Қазақ ССР Жоғарғы кеңесінің
1954 жылы 14 тамызда КСРО Жоғарғы Кеңесі “Одақтас
1978 жылы 20 тамызда Қазақ Советтік Социалистік Республикасының
1990 жылдың 24 сәуірінде Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесінің
1991 жылы тәуелсіздігімізді алғаннан кейін, 1993 жылы 28
1995 жылы 20 желтоқсанда ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың
Қазіргі уақытта ҚР Президентінің аталмыш Жарлығы күшін
Қазан төңкерісінен кейінгі уақыттан бастап осы күнге дейін
Коммунизм кезінде биліктің үш тармаққа бөлінуі буржуазиялық өтірік
Сот билігі 1995 жылғы ҚР Конституциясы бойынша заң
“Қазақстан Республикасындағы сот жүйесі және судьялардың мәртебесі туралы”
Қазақстан Республикасы егемендік алғаннан бастап соттарға кез келген
Қазақстандық ғалым К.Х. Халықов сот билігін мемлекеттік биліктің
“Сот билігі” ұғымының құқық ғылымында жаңа санат болып
Құқықтық мемлекет қоғамындағы биліктерді бөлу теориясын мойындау сот
К.Ф. Гуценко және В.М. Ковалев бөліседі.

Кейбір авторлар сот билігінің ұғымы мен мақсатын тек
Кейбір ғалымдардың пікірінше, сот билігі оның құқықтық
Сот билігінің мәні соттың сот төрелігін жүзеге асыру
Сот төрелігі саласынан басқа да сот билігі соттың
- анықтау, алдын ала тергеу органдарының және прокурордың
- азаматтардың құқықтары мен заңмен қорғалатын мүдделерін
- соттардың заңдар мен өзге де нормативтік құқықтық
- жеке қаулылылармен мемлекеттік органдар мен ұйымдардың қылмыс
- республика Жоғарғы Сотының жалпы отырысында сот тәжірибесі
- жоғары тұрған соттардың төменгі тұрған соттардың іс
Сот билігі істі қарау кезінде кімге тиесілі –
Соттардың заң шығарушы билік органдарынан айырмашылығы заң шығармайды.
Өз кезегінде, заң шығарушылық билік органдары (соттарды ұйымдастыру
- ҚР Жоғарғы Сотының судьялар корпусын қалыптастырады;

- Судьяларды осы соттың лауазымынан босату туралы мәселені
- ҚР Конституциясының 55-бабының 3-тармағында белгіленген жағдайларда
Соттар мемлекеттік биліктің атқарушы органдар тармағынан айырмашылығы ұйымдастырушылық
Осылайша, Сот билігі ҚР Конституциясында соттарға берілген билік
1995 жылғы Қазақстан Республикасының Конституциясының ережелеріне сүйене отырып,
Бірінші белгі – бұл билік конституциялық бекітілген біртұтас
Екінші белгі – сот билігінің тек арнайы мемлекеттік
Үшінші белгі – оны өз кезегінде Конституцияда көзделген
Осы биліктің тәуелсіздігі оның басқа мемлекеттік органдарға: Қазақстан
Төртінші белгі – бұл мемлекеттің атынан сот билігін
Бесінші белгі – сот төрелігің, яғни құқықтық даулар
Алтыншы белгі – осы билікті Конституция, заңдар, өзге
Жетінші белгі – осы билікте оның қызметіне тән
Сегізінші белгі – осы биліктің құқық қорғау сипаты,
Тоғызыншы белгі – оның шешімдерін мемлекеттің мәжбүрлеу күшімен
Жазылғандарды ескере отырып, сот билігін Қ.Ә.Мәми азаматтардың, мемлекет
Мәселен, В.И.Швецов сот билігінің мынадай белгілерін көрсетеді:

оны арнайы мемлекеттің органдардың жүзеге асыруы;

оның біртұтас сот жүйесін құрайтын соттарға тиесілігі;

қоғамда тиісті құқықтық режимді қаматамасыз ету;

оны түрлі құқықтық нысандармен жүзеге асыру;

оны іс жүргізу заңдарының негізінде және қатаң жүзеге
құқық қорғау органы болып табылатын соттың тәуелсіздігі, дербестігі
айрықшалығы;

сот өкілеттігінің биліктік сипаты;

сот талаптарының орындалуын қамтамасыз ету және оның шешімдерін
Осылайша, тәуелсіз және кәсіпқой сот билігі қылмыстық, азаматтық
Қазақстан Республикасында сот билігі шындыққа айналды. Бұл біздің
1.2 Сот төрелігі ұғымы және оның құқықтық мемлекеттің
Конституция мен соттар туралы Конституциялық Заңда сот билігін
Сот төрелігін мемлекеттің атынан арнайы мемлекеттік орган –
Сот төрелігі іс жүргізу заңнамасында(ҚІЖК, АІЖК) белгіленген тәртіппен
Істер және қорғау тараптарының, сондай-ақ дәлелдемелерді зерттеуге белсенді
Соттың үкімдері, қаулылары, ұйғарымдары және шешімдері олар заңды
Сот төрелігі Конституцияда, сот жүйесі туралы Конституциялық заңда
ҚР Конституциясының 75-бабында және “ҚР сот жүйесі мен
Сот төрелігі – адам мен азаматтың, мемлекеттік және
Оның міндеттеріне басқа да құқық қорғау функцияларын да
Процесте немесе сот төрелігін атқару қорытындысы бойынша қабылданатын,
Сот төрелігінің басқа да айырмашылық белгісі, мемлекеттік қызметтің
Аталған айырмашылық белгілерді ескере отырып, сот төрелігін соттың
Қазақстан Республикасы Конституциясының 77-бабының 3-тармағына сәйкес судья сот
кінәсіз деп жорамалдау;

бір құқық бұзушылық үшін ешкімді де қайтадан қылмыстық
заңда көзделген соттылықты өзгертуге жол бермеу;

әркімнің өз сөзін тыңдатуға құқылығы;

жауапкершілікті күшейтуге және жауапкершілікті жеңілдетуге жол берілмейтіндігі;

айыпталушының өзінің кінәсіздігін дәлелдеуге міндетті емес;

ешкім өзіне-өзі, туыстары мен жақын адамдарына қарсы айғақ
адамның кінәлі екендігі жөнінде кез келген күдік айыпталушының
заңсыз тәсілмен алынған айғақтардың заңды күші болмайтындығы. Ешкім
қылмыстық заңды ұқсастығына қарай қолдануға жол берілмейді.

Қазақстан Республикасында сот билігін тікелей жүзеге асыру төменде
Заңдылықтың сақталуы. Заңдылық мемлекет пен құқықтың жалпыға бірдей
- құқықтың жалпыға ортақтығы, яғни заңның араласу қажетін
- Конституция мен заңның басымдығы;

- барлық адамдардың заң алдындағы теңдігі;

- құқықтарды жүзеге асыратын арнаулы және заңдық механизмдердің
- құқықты кепілді, сапалы қолдану,құқық бұзушылыққа қарсы белсенді
- құқықтық тәртіптің тұрақтылығы, баяндылығы, құқықтық реттеудің барлық
Осы талаптар заңдылықты қалыптастырады; бұл талаптардың жиынтық сипаттама
Біздігі соттардың, шын мәнінде құқықтын туындайтын өзіне тән,
Мына бір мысалға назар аударайық: 199 жылы Алматы
Аталған істердің 16-сын Әділет басқармасының бастығы, 18-ін облыстық
Атап айтқанда:

- материалдық және процессуалдық заңнаманы өрескел бұзғаны үшін
- жаман әрекеттер жасағаны үшін –3 іс;

- істерді қарау мерзімін бұзғаны үшін –
- еңбек тәртібін бұзғаны үшін – 1 іс;

- сот жұмысын ұйымдастыруда жіберген кемшіліктері үшін –
Істерді қарау барысында: 5 судьяға қатаң сөгіс; 8
Жалпы өкілетті соттардың қарауына жататын қылмыстық істер бойынша
Жеке қаулыларды шығаруға себепші болған заңдылықтың бұзылу көріністері
Ал мамандар мойындап отырғандай, жеке қаулыларды тиісінше орындау
Судьялардың тәуелсіздігі және олардың тек Конституция мен заңға
Қазақстан Республикасында сот төрелігі судьялар сот процесінің барлық
- сот шешімі, үкімі, ұйғаруы,қаулысы;

- апелляциялық іс жүргізу;

- қадағалау ісі жатады.

Судьялар іс бойынша іс жүргізудің бүкіл процесі барысында
Сот төрелігін жүзеге асыру кезінде сот органдарының ешқандай
Апелляциялық немесе қадағалау сот сатысының да өздерінің қаулыларында
Осы көзқарас тұрғысынан сот төрелігін жүзеге асырудың аса
- сот органдарының тәуелсіздігіне мемлекет кепілдік береді және
- сот органдары өзіне берілген істердің кімнің тарапынан
- сот төрелігі процесіне заңсыз немесе рұқсатсыз араласуға
- сот органдарының тәуелсіздік принципі сот органдарына олардан
- судьялар өздерінің қауымдастықтарын және басқа да ұйымдарын
- сот лауазымына таңдап алынған адамдардың адами қасиеті
- судьялардың өкілеттілік мерзіміне, олардың тәуелсіздігіне, қауіпсіздігіне тиісті
- қандай да бір тәртіптік іске немесе
- судьялардың өздерінің соттық және кәсіби міндеттерін орындауы
- судьялар өздерінің қызметтік міндеттерін орындауға қабілетсіздігіне немесе
- тәртіптік жаза, қызметтен аластау немесе шығару туралы
Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделген соттың тәуелсіздігі принципі халықаралық
Қазақстан Республикасында соттардың тәуелсіздігін қамтамасыз ету жағдайы қандай
Тәуелсіздік мынындай жолмен:

- заңда көзделген сот төрелігін жүзеге асыру рәсімімен;

- сотта құрметтемегені үшін жауапкершілікпен;

- судьялардың сайлаудың, тағайындаудың, өкілеттіктерін тоқтату мен кідіртілуінің
- судьялардың, олардың мәртебесіне сәйкес, мемлекет есебенін материалдық
Бұл айтылғандарға істі жан-жақты, толық және обьективті қарауға
Судьялар өндірісте жатқан іс жөнінде ешкімнің де алдында
Заң мен сот алдында жұрттың бәрі тең. Әрбір
Азаматық қоғам қалыптастыру жағдайындағы адам құқықтарына байланысты мәселелерді
Қазақстан Республикасында белгілі бір ұлтқа жататындағына, діни ұйымға
Тараптардың жарыспалығы мен тең құқылығы. Жарыспалық принципі сот
Сотта іс қарау барысында істің жағдайларын зерттеуде толықтық,
Істі қараудағы және сотта іс жүргізудегі жариялылық
Жариялылық принципі сот істерін азаматтар мен бұқаралық ақпарат
Жариялылық принципінен бас тарту жеке адам құқықтарының
Тәрбиелік маңызын арттыру, сондай-ақ жариялылыққа кең өріс ашу
Әр түрлі сот шешімдерін жұртшылыққа жеткізу ісінде жариялылықтың
“Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьялардың мәртебесі туралы”
Еңбекте келтірілген жекелеген судьялардың сот әділдігін жүргізу кезінде
Сондықтан әрбір судьяның адалдығы мен әділеттілігі сот
Себебі, мемлекеттің биліктің жеке тармағы – сот
Сот төрелігінің принциптері сот және сот құрылысы туралы
1.3 Шет мемлекеттерде сот билігін ұйымдастырудың жалпы сипаттамасы.

Сот билігі барлық өркениетті мемлекеттерде тұтас сот органдарына
Демократиялық қоғамда сот билігінің әлеуметтік ролі түрлі заң
Шет мемлекеттердің басым көпшілігінің сот жүйесі неғұрлым кең
Әлемдегі барлық елдердің дерлік Конституциясы сот жүйесінің немесе
Сот билігі басшылыққа алатын басты ұйымдастыру қағидаты барлық
Бірқатар елдердің Конституциясы халықтың ең алдымен, алқа биі
Сот төрелігін атқаруды сапалы ұйымдастыру үшін сот шешімдеріне
Төтенше соттарға тыйым сала отырып, заңды түрде белгіленген
Сот процесінің негізгі қағидаты ретінде сот жүйесі қызметі
Сот билігінің континентальды үлгісінің негізгі белгілері: соттарды ұйымдастыру
Белгілі Ресей ғалымы В.Е.Чиркин шет елдердегі сот органдарының
Сотқа дейін іс қарау органы, мысалы Франциядағы, Италиядағы
Мәнісі бойынша, әсіресе беделді әрі өкілеттіктері жоғары қоғамдық
Қылмыстық істерді, азаматтық және еңбек дауларын және т.б.
Англосаксондық үлгіде әдетте жоғары соттардың басқаруымен біріңғай сот
Романо-германдық үлгіде әдетте сотта бір жүйе жоқ, ол
Әлеуметтік үлгіде: барлық судьялар мен халық заседательдерін таңдау;
Мұсылмандық үлгі дербес сипатқа ие: мұсылмандық сотқа тек
Арнайы соттар: әскери (әскери қызметшілер үшін), жасөспірімдер, еңбек,
Азаматтардың құқықтары бұзылуына байланысты басқару мәселелері бойынша азаматтың
Кәдімгі құқық соттары – көсемдер, ақсақалдар қатысатын тайпа
Конституциялық соттар, сондай-ақ жоғары лауазымды адамдардың конституциялық жауапкершілігі
Кебір елдерде шіркеу қызметкерлерінің ісін қарайтын шіркеу соттары
Конституцияда төтенше соттарды, яғни конституцияда және заңдарда белгіленгеннен
Қазақстан Республикасындағы судьяның құқықтық мәртебесі.

Сот құрылысында барлық деңгейдегі судьялар айрықша орын алады,
Ол талаптар төмендегідей:

Қазақстан Республикасының Конституциясы және заңдарын бұлжытпай сақтау;

Сот төрелігін іске асыру жөніндегі өзінің Конституциялық міндетін
Сот төрелігін іске асыру жөніндегі қызметке заңсыз араласудың
Судьялар кеңесінің құпиясын сақтау;

Судьяның лауазымы депутаттық мандатпен, оқытушылық, ғылыми немесе өзге
Судьялар партияларға, кәсіптік одақтарға кіре алмайды, қандай да
Осы көрсетілген аса жоғары талаптарға байланысты, Алматы облыстық
1999 жылы Алматы облысының аудандық( қалалық) соттарында шешім
Ал облыстық сотқа кассациялық сатыда қарау үшін 536
Азаматтық істерді бақылау тәртібімен қараған кезде 236 сот
Сот шешімдерінің бұзылуы мен өзгеруіне судьялардың теориялық дайындықтарының
Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес судьялар Сот төрелігін жүргізген
Орыстың осы заманғы көрнекті ойшылдарының бірі судьяның қызметін
Нәтижесінде кінәсіз адамдар зардап шегуі немесе керісінше, қылмыскер
Судьялар, олардың отбасы мүшелері мен мүлкі мемлекеттің қорғауында
Судьяны, қылмыс үстінде ұсталған немесе ауыр қылмыс жасаған
Судьяға Қазақстан Республикасының Президенті белгілеген тәртіппен куәлік береді.

Заң адал, өз ісіне қалтықсыз берілген, заңдылықты сақтаудың
Судьяны қызметтен босату және оның өкілеттігін тоқтатудың негіздері
орнына түскенде немесе өз тілегі бойынша судья қызметінен
медициналық қорытындыға сәйкес кәсіптік міндеттерін одан әрі атқаруға
судьяны іс-әрекетке қабілетсіз немесе іс-әрекетте қабілеті шектеулі деп
судьяға қатысты айыптау үкімі заңды күшіне енгенде;

Қазақстан Республикасының азаматтағынан айырылғанда;

Судья қайтыс болған немесе соттың оны қайтыс болды
Судья басқа лауазымға тағайындалған, сайланған және басқа жұмысқа
Егер судья басқа соттағы бос қызмет орнына орналасуға
Судьяны қызметтен босату туралы шешім:

Жоғары Соттың Төрағасы, алқа төрағалары мен судьяларына қатысты
Облыстық соттың төрағасы, алқа төрағалары мен судьялары, аудандық
Республиканың сот құрылысы ұдайы жетілу үстінде. 1994 жылы-ақ
2-тарау. Қазақстан Республикасындағы Сот билігінің жүйесі.

Әлеуметтік тәжірибенің салалық жағынан жаңа жағдайларына біршама
Қарастырылудағы мәселе шеңберінде, ең алдымен, мына жайт назар
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Республиканың Жоғарғы Соты және
Жоғарыда келтірілген бұл ереже, ең алдымен, сот төрелігін
Мемлекеттік сипаттағы заңды ұйымдастыру кепілдіктерін ең алдымен мемлекет
- облыстық және оларға теңестірілген соттар (Республика астанасының
- аудандық және оларға теңестірілген соттар(қалалық, ауданаралық, мамандырылған
Қазақстан Республикасында мамандырылған (әскери, экономикалық, әкімшілік, кәмелетке толмағандардың
Қандай да болмасын атаумен арнаулы және төтенше соттар
Аталған соттардың бәрі заңмен құрылады және ешбір өзге
Қаралып отырған мәселе тұрғысынан қарағанда билік тармақтарының бөліну
Кімді болмасың 1958 жылы Париждің Рено алаңында айтылған
Бүкіл сот жүйесін жоғарғы сот органдары басқарады, олар
Мысалы, АҚШ-тың сот жүйесіне федералдық соттар, штаттардың соттары
Италия сот жүйесіне Жоғарғы кассациялық сот, азаматтық істер
Англияда барлық судьяларды монарх тағайындайды. Басқа елдерде сот
Сот құрылысы мәселесінде Ресейдің үш буынды сот жүйесі
- РФ Конституциялық Соты Ресей федерациясында барлық мемлекеттік
- РФ жоғарғы Соты және жалпы өкілетті соттар
- РФ Жоғарғы Төрелік Соты мен барлық
Аталған пікірлер, қоғамдық дамудың демократиялық принциптеріне толығымен сай
Қазақстан Республикасының сот жүйесінің бірлігі:

Конституцияда, Конституциялық заңда, іс жүргізу және өзге де
Сот билігін барлық соттар үшін сот ісін жүргізудің
Қазақстан Республикасының барлық соттарының қолданыстағы құқықты қолданумен;

Заңдарда судьялардың біріңғай мәртебесін баянды етумен;

Заңды күшіне енген сот актілерін Қазақстан Республикасының бүкіл
Барлық соттарды тек қана республикалық бюджет есебінен қаржыландырумен
2.1 Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты.

Аз ғана кезең ішінде мемлекетімізде конституция қағидаларына сәйкес
“Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы”
Енді Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының құрамын қарастырайық. Аталған
Жоғарғы Соттың органдары:

Қадағалау алқасы;

Азаматтық істер жөніндегі алқа;

Қылмыстық істер жөніндегі алқа;

Соттың жалпы отырысы болып табылады. Сондай-ақ Жоғарғы Соттың
Жоғарғы Соттың азаматтық істер жөніндегі алқасы -
Қадағалау алқасы Жоғарғы Соттың жалпы отырысында жасырын дауыс
Жоғарғы Соттың құрамында құрылған екі жаңа орган қадағалау
Қадағалау алқасының өкілеттігін белгілеу үшін қолданылып жүрген
Ол ҚР Жоғарғы Соты төрағасының, сот алқалары төрағалардың
Соттың жалпы отырысы алқа құрамының санын белгілейді және
Осы жерде жалпы отырыстың заңда көрсетілген өкілеттіктері тұрақтыты
Жоғарыда келтірілген заң талаптарын талдай отырып, жалпы отырыстың
Демек, соттардың жұмыстарын ұйымдастыруға және жоспарлауға байланысты, заңның
Аталған заңның 20-бабының талаптарына сәйкес Жоғары Соттың төрағасы
Жоғарғы Соттың жанынан құрылатын ғылыми-конституциялық кеңестің құрамын Жоғарғы
Жоғарғы Соттың аппараты. Жоғарғы Соттың оны ұстауға
Аппарат өз өкілеттіктерін жүзеге асыру, сот тәжірибесін жинақтау
Жоғарғы Соттың аппараты мынадай құрылымдық бөлімшелерден тұрады:

Жоғарғы Соттың аппараты;

Жоғарғы Сот төрағасының хатшылығы;

жалпы бөлім;

ұйымдастыру-талдау басқармасы;

кадр жұмысы басқармасы,

материалдық-техникалық қаматамасыз ету басқармасы;

баспасөз қызметі;

халықаралық байланыс және хаттама бөлімі;

заң шығару жұмыстары жөніндегі сектор;

редакциялық-баспа бөлімі;

қаржы бөлімі.

2.3 Жалпы юрисдикциялық соттар.

Республика сот жүйесінің негізгі буыны – облыстық және
“Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы”
Облыстық сот төрағадан, алқа төрағаларынан және судьялардан тұрады.

Облыстық сот органдарына :

қадағалау алқасы;

азаматтық істер жөніндегі алқа;

қылмыстық істер жөніндегі алқа;

соттардың жалпы отырысы жатады.

Облыстық соттың судьялары заңда белгіленген өкілеттіктерді жүзеге асырады.
Жаңа заң бойынша қадағалау алқасы бұл соттардың басты
Аталмыш заң күшіне енгеннен кейін заңгерлер мен ғалымдар
Бұл пікірлермен толығымен қосылуға болмайды.

Облыстық және оған теңестірілген соттардың құрамына кіретін
Жаңа заңмен қадағалау алқасының өкілеттігі және сайлану тәртібі
Облыстық соттың құрамына кіретін органдардың бірі –
Бұл орган – Қазақстан Республикасындағы соттар жүйесіне
Соттардың жалпы отырысы туралы норма аталған заңның 16-бабында
Осы тұста аталған бапта көрсетілген жалпы отырыстың өкілеттіктері
Негізінде, облыстық соттың жалпы отырысы сот төрелігін
Сондықтан, облыстық соттың жалпы отырысының қарауына тек заңның
Республиканың сот жүйесінің ең басты әрі негізгі буыны
Мұндай қорытынды жасауға төмендегі жағдайлар себеп болады:

азаматтық және қылмыстық істердің басым көпшілігі (статистика бойынша
еліміздің судьялар қауымдастығына кіретін судьялардың басым көпшілігі аудандық
облыстық соттардың, Республика Жоғарғы Сотының қызмет жүктемесі аудандық
Аудандық және оған теңестірілген соттарды уәкілетті органның Жоғарғы
Аудандық Сот Конституцияда және Сот жүйесі туралы Конституциялық
Жаңа заң белгілеген жаңалықтарының бірі – Қазақстан Республикасының
Заңға енгізілген келесі жаңалық – аудандық, облыстық соттың
Қазақстан Республикасының мемлекет басшысы 2001 жылы ақпан
Қазақстан Республикасының Президенті сот жүйесі туралы Конституциялық 3-бабының
Бірақ экомикалық соттарды құру қажеттігі Қазақстан республикасы Президентінің
2001 жылғы эксперименттік экономикалық соттардың қызметін талдау республиканың
Экономикалық соттарды кезең-кезеңмен құру азаматтардың, кәсіпкерлердің және басқа
Қазақстан Республикасының сот жүйесін дамыту тұжырымдамасының авторлары “мемлеттік
Дамыған елдерде әкімшілік, салық және өзге соттар түрінде
Әкімшілік соттардың заңдық құзырына мемлекеттік органдардың немесе
Республиканың сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы қабылданған
Соттардың заң күшіне енбеген сот қаулыларының заңдылығы мен
Заңды күшіне енбеген сот актілеріне аппеляциялық тәртіппен шағым
Заң шығарушы қателерге жол бермеу мақсатында аппеляциялық шағым
Үкімдерді, қаулыларды, шешімдерді қадағалау тәртібімен қайта қарау институтының
2.2 Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сот Кеңесі мен Әділет
Зерттеулер көрсетіп отырғандай, сот жүйесін қалаптастыру мен судьялар
Бұл орган – елімізде соңғы жылдары жүргізіліп жатқан
Осы заңға сәйкес Жоғарғы сот кеңесі консультативтік-кеңесші орган
Сонымен қатар Жоғарғы Сот Кеңесі:

- Жоғарғы Сот төрағасын;

- Жоғарғы Сот алқаларының төрағасын;

- Жоғарғы Сот судьяларын сайлауға;

- Облыстық және оларға теңестірілген
- алқаларының төрағаларын;

- судяларын тағайындауға кепілдеме береді. Яғни,
Жоғарғы Сот Кеңесінің өкілеттіктеріне сол сияқты судьяларды әртүрлі
Бұнымен қатар, Жоғарғы Сот Кеңесінің құрамына қызмет лауазымына
Кеңес мәжілісі қажет болған жағдайда бір жылда кемінде
Жаңа қоғамдық қатынастарды реттеу кезінде пайда болған жайларды
Әділет біліктілік алқасының құқықтық мәртебесі 2001 жылғы 11
Осы заң талаптарына сәйкес - Әділет біліктілік алқасы:
Әділет біліктілік алқасының негізгі міндеттері төмендегідей:

- аудандық және оларға теңестірілген соттардың төрағалары мен
- судьялардың тәуелсіздігін қамтамасыз ету;

Алқа төмендегідей өкілеттіктерді жүзеге асырады:

аудандық немесе оған теңестірілген сотта, сондай-ақ жоғары тұрған
судья қызметіне орналасу үшін біліктілік емтиханын тапсырған адамдардың
аудандық немесе оған теңестірілген соттың судьясы мен төрағасының
Әділет біліктілік алқасының төрағасын Қазақстан Республикасының Президенті тағайындайды.

Алқаның құрамына сонымен қатар: Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісі
Парламент Мәжілісі – Мәжіліс депутаттарын Алқаның құрамына екі
Алқа өз жұмыстарын қажетіне қарай өткізеді, бірақ ол
Судьялыққа кандидаттарын біліктілік емтиханын қабылдау – алқаның жауапты
Алқаның судья қызметіне тағайындау туралы ұсынымы конкурстық қараудың
Біліктілік алқасы Қазақстан Республикасы Президентіне аудандық және оған
Айта кететін мәселе, аудандық немесе оған теңестірілген соттың
Тегінде, осы аталған жағдай соттардың тәуелсіздігін нығайту принципіне
3-тарау. Сот билігі жүйесін жетілдірудің кейбір мәселелері.

3.1 Қазақстанның сот жүйесін демократияландырудың өзекті мәселелері.

Қазақстан республикасының “ Сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі
Көптеген теориктер Қазақстандағы сот реформасы аяқталды деп есептейді,
Сонау 1994 жылы ҚР Президентінің қаулысымен құқықтық реформаның
Қазақстанда сот жүйесінің тәуелсіздігін күшейту, сот-құқықтық реформасының қарқынын
Сот жүйесіндегі өзекті мәселелердің бірі – кадрларды дайындау
Батыс елдерінде судья мәртебесі өте жоғары, себебі азаматтар
Реформаның көзделген мақсаттарының бірі – мамандырылған соттарды, яғни
Астанада өткен “ Әкімшілік сот өндірісі” атты халықаралық
Қазақстан судьяларының IV съезінде мемлекет басшысы Алматы қалалық
Қазақстан Республикасының судьяларыдың моральдық-этикалық келбетін жақсарту мақсатында
Жоғарғы Сотпен қылмыс жасағандағы сезіктілерді қамауға алуға санкцияны
1-нұсқа парламент депутаттарымен ұсынылды. Олардың пікірі бойынша бұл
2-нұсқа бойынша, прокурор азаматты қамауға алуға санкцияны 2-3
3-нұсқа бойынша, ереже бойынша санкцияны сот береді. Егер
И.Роговтың пікірі бойынша бұл функцияны соттарға беруде ештеңе
Менің ойымша тиімді 2-нұсқа сияқты. Себебі, бұл ұсыныстың
3.2 Қазақстан Республикасының сот жүйесіне алқа заседательдері институтын
Конституцияның 75-бабының 2-тармағына сәйкес, Сот билігі сотта іс
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты Әділет Министрлігінің қолдауымен Парламентке
Мұндай соттар көптеген еуропалық мемлекеттерде, соның ішінде Ресейде,
Бізге сот қажет, бірақ қандай?

Бұл мәселе бойынша Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты үкіметтік
Алқа заседательдері сотының концепциясы жасалған. Қай жолмен дамитыны
Сарапшылардың пікірі бойынша, Қазақстанға тиімдісі континентальды моделі. Бұл
Ұлыбританияда алқа заседательдер сотының құрылуы көп ғасырларға созылды.
XVIII-ғасырдың аяғында Францияда революциядан кейін корольдік билікті шектейтін
- судьялармен бірге айыпталушы мен куәлерден жауап алады;

- судьялармен ақылдаса үкім шығаратын.

Бірақ бұған қарамастан, көптеген елдерде өзінің ұлттық ерекшеліктерін
Енді алқа заседательдері институтының кемшіліктері мен артықшылықтарын қарастырайық.

Артықшылықтары:

биліктің тәуелсіз тармағы ретінде, халықтың сотқа деген сенімін
алқа заседательдері үкімді әділетті сезім негізінде шығарады. Осылайша
сот қателіктер мүмкіндігін төмендетеді. Мысалы, тергеудің сапасыз қызметін
Кемшіліктері:

қарапайым халықтан кездейсоқ сайланатын алқа заседательдері сот жүйесінің
үкім толығымен қорғау не айыптау жағының шешендігі мен
алқа заседательдері көбінесе ақтау шешімдерін шығарады, осылайша көптеген
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты континентальды немесе аралас жүйені
Бұған қоса, алқа заседательдері қызметі жағдайында тараптардың жарыспалылығы
Сонымен бірге, сотталушының ісі бойынша пікірі құқық қорғау
Алқа заседательдеріне кандидатуралардытаңдау жүйесі соқыр сайлау негізінде жүзеге
Негізінен мұндай жауапты істі қызметі жауаптырақ тұлғаға тапсыру
Алқа заседательдеріне процесс үшін судьяның жарты жалақысына теңелетін
Сотталушы ерікті түрде ісі алқа заседательдер сотымен қаралуын
Алқа заседательдерінің қатысуымен нақты қандай істер қаралуы мүмкін,
Қорытынды

Қазақстан Республикасындағы “сот билігі” институты туралы ғылыми зерттеулерді,
Қоғамда болып жатқан өзгерістер мен жаңалықтардың мазмұнына жүгінсек,
Сот жүйесін дамытуда жасалған маңызды жетістіктер: алқа заседательдері
Соттарды реформалау жүргізілген жылдарда құқықтық база кеңейіп, сот
Сонымен қатар қазақстандық заңгерлер басқа мемлекеттердің заңгерлерімен халықаралық
Қазақстан дүниежүзілік қоғамдыстықта жақсы беделге ие. “Халықаралық соттық
Қазақстан Республикасының құқықтық жүйесі, соның ішінде сот
Қазақстанда демократиялық бағыттағы дамыған сот жүйесін құруда айтылып
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

Нормативтік актілер:

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы – Конституция Республики Казахстан.
2. “Қазақстан Республикасындағы сот жүйесі мен судьялардың мәртебесі
3. “Жоғарғы Сот Кеңесі туралы” 2001 жылғы
4. «Әділет біліктілік алқасы туралы» 2001
Арнайы әдебиет:

Халиков К.Х. Некоторые вопросы борьбы с преступностью в
Алиев Мирбашир Мирахмед Оғлы. «Қазақстан Республикасының Сот жүйесі
Мақұлбеков Б.Д. Қазақстан Республикасының сот билігі: оқу құралы
4. Нарикбаев. М.С. Казахстан: Судебно-правовая реформа
5. Нәрікбаев М. Ұлы билерден Жоғарғы
6. Сапаргалиев М. Организация Советского суда в
7. Тимофеев В. Судебная система суда РФ. 1994
8. Шаламов М. Судебное устройство Казахстана. Москва, 1941
9. Халиков К.Х. Проблемы судебной власти в РК.
10. Сулейменова Г.Ж. Суд и судебная власть в
11. Комментарий к Федеральному конституционному закону « О
12. Баглай М.В. Конституционное право Российской федерации. –
13. Козлов Е.И., Кутафин О.Е. Конституционное право Росии.
14. Мами К.А. Становление и развитие судебной власти
15. Савицкий В.М. Организация судебной власти в РФ.
16. Судоустройство и правоохранительные органы в РФ/ В.И.Швецовтың
17. Кальсин И. Свобода слова и правосудие.
18. Гуценко К.Ф., Ковалев М.А. Правоохранительные органы.-М., 1996
19. Ибрагимов Х.Ю. Правоохранительные органы РК. – Алматы:Дәнекер,2000.
20. Кудряцев В.Н. Право и поведение. М.
21. Международно-правовая защита прав и свобод человека. Сборник
22. Обязанности суда, обвинения и защиты. «Юридическая
23. Стецовский Ю.И. Судебная власть. М. 1999. С.157-158.

24. Токвил А. Де. Демократия в Америке. –
25. Чиркин В.Е. Конституционное право зарубежных стран. –
26. Гунель М. Введение в публичное право. М.
27. Теория государства и права. Под. ред. проф.
28. Судоустройство: Сборник нормативных документов. Сост. А.П. Рыжаков,
29. Международный пакт о гражданских и политических
30. Қазақстан Республикасының сот жүйесін дамыту тұжырымдамасы (жоба)
31. Судебные речи известных русских юристов. Сборник. Дело
32. www.gazeta.kz/print.asp?aid=52665

Қосымша материалдар:

1-сызба нұсқа

Әртүрлі органдар бойынша жеке қаулылардың пайыздық қатынасы

2-сурет

Жоғарғы сот құрылысы:

ҚР-ның Жоғарғы Соты

48 судья, 110 аппарат қызметкерлері

Жоғарғы Соттың Төрағасы

Жоғарғы Соттың органдары:

Пленум:

Төраға, сот алқаларының төрағалары, Жоғарғы Соттың судьялары

Президиум:

Төраға, Жоғарғы Соттың 8 тұрақты судьясы

Қадағалау алқасы

Азаматтық істер жөніндегі алқа:

төраға мен 8 мүше

Қылмыстық істер жөніндегі алқа: төраға мен 19 мүше

Жалпы отырыс

Ғылыми-конституциялық кеңес

3-сызба нұсқа.

Қазақстан Республикасының соттары туралы ақпарат

Қазақстан Республикасының Конституциясы-Конституция Республики Казахстан. Алматы: «Қазақстан», 1998,
Нарикбаев. М.С. Казахстан: Судебно-правовая реформа и дальнейшие пути
Сапаргалиев М. Организация Советского суда в Казахстане, Алма-Ата,
Тимофеев В. Судебная система суда РФ. 1994 г.

Нәрікбаев М. Ұлы билерден Жоғарғы Сотқа дейін. Алматы,
Шаламов М. Судебное устройство Казахстана. Москва, 1941 г.

Халиков К.Х. Проблемы судебной власти в РК. Алматы,
Сулейменова Г.Ж. Суд и судеьная власт в РК.
Комментарий к Федеральному конституционному закону « О судебной
Баглай М.В. Конституционное право Российской федерации. – М.,
Козлов Е.И., Кутафин О.Е. Конституционное право Росии. М.
Мами К.А. Становление и развитие судебной власти в
Савицкий В.М. Организация судебной власти в РФ. –
Мами К.А. Становление и развитие судебной власти в
Судоустройство и правоохранительные органы в РФ/ В.И.Швецовтың жалпы
Кальсин И. Свобода слова и правосудие. Жинақта: Журналист
Гуценко К.Ф., Ковалев М.А. Правоохранительные органы.-М., 1996-55 бет.

Сулейменова Г.Ж. Суд и судебная власть В РК.
Ибрагимов Х.Ю. Правоохранительные органы РК. – Алматы:Дәнекер,2000. –
Халиков К.Х. Некоторые вопросы борьбы с преступностью в
Кудряцев В.Н. Право и поведение. М. 1988. С.118.

Международно-правовая защита прав и свобод человека. Сборник документов.
Международный пакт о гражданских и политических правах
Обязанности суда, обвинения и защиты. «Юридическая газета».
Стецовский Ю.И. Судебная власть. М. 1999. С.157-158.

Токвил А. Де. Демократия в Америке. – М.Прогресс,
Чиркин В.Е. Конституционное право зарубежных стран. – М.:
Судебные речи известных русских юристов. Сборник. Дело Максименко.
Гунель М. Введение в публичное право. М. 1995.
Теория государства и права. По