TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

Жоспар

КІРІСПЕ 5

І. DЕLРНІ ОРТАСЫМЕН ТАНЫСУ 7

ІІ. Визуалды бағдарламалау негіздері 15

Бос форма және оның жаңартылуы 16

Форманың қасиетін өзгерту 19

Жаңа компонентті орналастыру 20

Компоненттің динамикалық қасиетін өзгерту 26

Компоненттермен танысу 27

Standart парағы 28

Additional парағы 28

WIN32 29

SYSTEM парағы 29

DATA АССЕSS парағы 30

DATA CONTROLS парағы 30

QREPORT парағы 30

DIALOGS парағы 31

Samples парағы 31

INTERNET парағы 32

Dеlрһі бағдарламасының құрамы 33

Модуль құрамы 36

Бағдарлама элементтері 37

Типтер 39

Тіл операторлары 40

Тізімдермен жұмыс 42

Қарапайым тізім 43

Әмбебап тізім 45

Тізімдердің ортақ қасиеттері 46

Жоба барысында қолданылған батырмалар: 54

Қорытынды 60

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 62

Қосымша 63

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 58 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
КІРІСПЕ

Қазіргі таңда әр түрлі дәрежелі бағдарламаларды құруға (кәсіби және
Оның негізі болып Оbject Раsсаl тілі қалыптасқан. Dеlрһі
Dеlрһі- де қолданбалы бағдарламаларды құру, интегралдық IDE (Integrated
Жалпы менің дипломдық жобам үш бөлімнен тұрады. Дипломдық жобамның
Осы екі тарауда Delphi ортасындағы түсініктер мен анықтамаларға және
Ал үшінші бөлімімде өзімнің дипломдық жобамның бағдарламасы жазылған.Алдыңғы екі
Осы бағдарлама Көлік және оның жүргізушісі туралы мәліметтермен
енгізу мүмкіндігі бар. Жол полиция қызметкерлеріне ыңғайлы болу үшін
жеке күәлігінің нөмері, аты, тегі, мекен жайы, және көлік
І. DЕLРНІ ОРТАСЫМЕН ТАНЫСУ

Dеlрһі ортасы - бағдарламашының жұмысын қамтамасыз ететін күрделі механизм.
1-Негізгі терезе; 2-пішін терезесі; 3– бағдарлама кодының терезесі;

4-объектілер инспекторының терезесі; 5-код навигаторы терезесі

Dеlрһі ортасы экранда қатарынан орналасқан бірнеше тереземен сипатталады және
береді. Dеlрһі-ді қосқан кезде 1-суреттегідей көріністі көресіз (басқа
Dеlрһі-дің төрт негізгі терезесі көрсетілген: негізгі терезе (тақырыбы Delphi
Код терезесінің сол жағында броузердің қосымша терезесі орналасқан, ол
Сіздің дербес компьютеріңіздегі көрініс осы суретпен міндетті түрде сәйкес
Негізгі терезе

Негізгі терезеде Dеlрһі-дің негізгі менюі, пиктографиялық батырмалар және компоненттер
Dеlрһі-мен алғаш танысу үшін пиктографиялық батырмалармен жұмыс жасайық. Негізгі
Кез келген панельді (негізгі менюден басқа) терезеден алып тастауға
Пиктографиялық батырмалар

Пиктографиялық батырмалар негізгі менюде орналасқан және олар опцияларға жедел
Пиктографиялық батырмалардың сирек қолданылатындарын алып тастап немесе жиі қолданылатытын
Батырмалардың құрамын өзгерту үшін кез келген батырмаға оң жақ
2-сурет. Жаңарту сұхбат терезесі

Егер топ атауының ішінен сол жағында орналасқан жалауша белгісін
3-сурет. Түймешіктерді таңдау сұхбат терезесі

Панельге қажетті жаңа батырманы орналастыру үшін Соmmands (командалар -
Компоненттер палитрасы

Компоненттер палитрасы - Dеlрһі-дің негізгі байлығы. Ол негізгі терезенің
Форманың терезесі

Форманың терезесі болашақ бағдарламаның Windows-терезесі ретінде бейнеленеді. Алғашқы кезде
Объектілер инспекторы терезесі

Формада орналасатын кез келген компонент белгілі бір параметрлермен сипатталады:
5-сурет. Объектілер инспекторы терезесі

Бұл терезе Рroperties (қасиеті - свойства) және (оқиға
Объектілер инспекторы терезесінің әр парағы екі бағанды кесте ретінде
6-сурет. Қасиетті таңдау терезесі

Қарапайым қасиетке, бірлік мәні мен белгіленетін сан, символдар, Тruе
Күрделі қасиеттер бірлік мәндерімен анықталады. Ондай қасиеттерінің сол жағында
Объектілер инспекторы терезесінің жоғарғы жағында, формада орналасқан компоненттерін көрсететін
Бағдарлама кодының терезесі

Бағдарлама кодының терезесі бағдарлама мәтінін жазуға және оны реттеуге
Мәтін жазу тәртібінің қосындысын бағдарламалау тілі деп атайды. Delрһі
Dеlрһі ортасында жұмыс істейтін бағдарламашы үшін бұл тілді білу
Жұмыс барысында бағдарламашы болашақ бағдарламаның қажеттілігіне байланысты бағдарлама коды
Код терезесінің жоғарғы жағында мынадай жазбалар болады:

unit Unit1;

interface

uses

windows, messages,SysUtils,Classes, Graphics,Controls,Froms,Dialogs:

type

TForm1=class(TForm)

Private

{Private declarations}

Public

{Public declarations}

end;

var

Form1:TForm1;

Implementation

{$R*.DFM}

End.

Жаңа форманы құрастырған кезде бұл жазбаларды Delрһі автоматты түрде
Келесі жолға көшу үшін Enter батырмасын қолданыңыз. Егер жазбаны
Егер терезеде код жазбалары көп болса, әдетте код терезесімен
Шағын бағдарламаларды құрған кезде код навигаторы терезесін жауып қоюға
ІІ. Визуалды бағдарламалау негіздері

Delphi-де бағдарламалау бір-бірімен тығыз байланысты екі процесс негізінде жүргізіледі:
Форма терезесі мен код терезесінің арасындағы байланысты Delрһі қатаң
Осыны ескере отырып, әдетте бағдарламашылар форманы ашып және оған
Бос форма және оның жаңартылуы

Жоғарыда айтқандай,форма терезесінің құрамында Windows-терезе жобасы орналасқан. Жаңа
Сонымен, File/New опциясын таңдағаннан кейін автоматты түрде қарапайым
өзіміздің жеке жұмыс каталогын жасау;

Delрһі-ді қажеттілікке байланысты ретке келтіру.

Delphi-ді келтіру. Бағдарлама жобаларымен жұмыс істеу барысында әр
Яғни, сіздің алғашқы бағдарламаңызға арналған атауы берілген негізгі каталог,
Ол үшін меню опциясын Тооls/Environment Options-ді таңдаңыз және ашылған
Компиляция барысын бақылау үшін Сompiling and Running тобындағы
Бағдарламашы үшін бағдарлама кодында түсініктемелерді сақтау пайдалы болады (бағдарламаның
Егер түсініктемелерді орыс тілінде қолданғыңыз келсе, оған сәйкес шрифт
Енді сіздің бағдарламаңыз компиляцияға жіберуге (прогон) дайын болса,
8-сурет. Шрифт орнату терезесі

Осы әдіспен дайындалған Delphi бағдарламасы негізгі үш кезеңнен
Құрастыру кезеңінде оған қажетті қосымша қосалқы бағдарламалар қосылады. Орындалу
Ғ9 пернесін басқан кезде Save Unit1As сұхбат терезесі пайда
Delphi-дегі атаулар. Dеlрһі қазақ, орыс немесе басқа тілде жазылған
Егер сіз жоғарыда айтылғандай, модуль және бағдарлама атауларын берсеңіз,
Форманың қасиетін өзгерту

Dеlрһі бағдарламау ортасында сіз алғашқы Windows бағдарламасын құрдыңыз, бірақ
Dеlрһі бағдарламасын компиляциялау кезінде әр модульге, кеңейтілуі PAS DҒМ
Бағдарламаға өзгеріс енгізіп көрейік, яғни терезе тақырыбын өзгертейік. Үнсіз
Пернелік тақтада кириллица тілі режиміне ауысып, «Менің алғашқы бағдарламам»
9-сурет. Қасиеті өзгертілген форма

Бағдарламаны өткізгеннен кейін «Менің алғашқы бағдарламам» атты терезе пайда
Сонымен, Объектілер инспекторы терезесіндегі қатар мазмұнын, яғни тақырып атауын
Жаңа компонентті орналастыру

Формаға жаңа компонентті орнатудың қиындығы жоқ. Алдымен компоненттер палитрасында
Әр түрлі жазбаларды орналастыру үшін формаға Label (белгі -
Компоненттер палитрасында Standart парағын таңдап, А түймешігіне тінтуір меңзерімен
Формадағы компоненттің алғашқы өлшемі және орналасуы өзгертіледі, сондықтан суретпен
Жаңа компонентіміздің стандартты атауы Label1 және жазба оның осы
11-сурет. Формадаға жаңа жазба

Жазбамызға бояу түсін беріп, шрифт өлшемін үлкейтейік. Ол үшін
Dеlрһі-дің бір жақсы қасиеті бар, ол компоненттің кез келген
Қоршаған қара төртбұрыштар арқылы компоненттің өлшемін де езгертуге болады.
Көзге көрінетін компоненттердің барлығы мынадай қасиеттермен сипатталады: Left (сол
Бұл қасиеттердің сандық мәні компоненттердің орналасуын (сол жақ жоғарғы
Форманы толықтыру

Біздің алғашқы бағдарламамызды толықтырайық. Формаға тағы да бір компонентті
Батырма компоненті компоненттер палитрасындағы Standard прағында ОК пиктограммасымен бейнеленген.
Әзірге біздің батырмаға шерткенде ешқандай іс-әрекет (оқиға) орындалмайды, себебі
Бағдарлама үзіндісі тізбекті жолдардан түрады, бағдарламашы оның ішінде батырманы
Dеlрһі-ге өздігінен әрекетті өңдеу onclick процедурасына дайындама жасату үшін
Procedure TForm1. Button1Click(Sender: TObject);

Begin

End;

Код терезесінің құрамын қарастырайық. Procedure сөзі компиляторға қосалқы
Функция процедурасы болады, ол кезде Procedure орнына function
Procedure сөзінен кейін процедураның атауы жазылады TForm1. Button1Click.
Класс деп Dеlрһі-де функционалды аяқталған қосалқы бағдарламаларды айтады, өзі
Dеlрһі-дің құрамына, Inprise корпорациясының бағдарламашыларымен жасалған 100-ден астам класс
Әр компонент (қатаң) белгіленген класқа жатады, яғни формаға салынатын
Егер код терезесіндегі текстің басын қарасақ, мынадай жазбаларды көреміз:

tуре

ТҒоrmІ = с1аss(ТҒоrm)

Button1:TButton;

Label1:TLabel;

Procedure Button1Click(Sender:TObject);

Private

{ Private declarations}

public

{ Public declarations}

End;

Var

Form1:1;

TForm1=class(TForm) Жазбасы жаңаТҒоrm1 класты белгілейді, ол стандартты ТForm класс
ТForm стандартты класс бос Windows-терезені, ал ТҒоrm1 класс компоненттері
Осы компоненттердің сипаттамасы мынадай түрде беріледі:

Вutton1: ТВutton;

Label1: TLabel;

Сонымен, Вutton1 (батырма1) компоненті ТВutton стандартты класс данасын көрсетеді,
Сұраныс параметрі (егер олар болса) нақты жұмысты атқаратын процедура
Бағдарлама сөйлемдерден құрастырылады. Әр сөйлемнің соңында нүктелі үтір қою
Begin

End;

Веgin (басы - начало) сөзі процедураның жұмыс алгоритмін сипаттайды
Біздің мысалымызда процедураның денесінде жасалатын іс-әрекеттердің сипаттамалары жоқ, себебі
Бізге мына жағдай маңызды, Вutton1 батырманы басқан сайын басқару
Оны дәлелдеу үшін біз батырманы «дыбысты» етіп орындайық: Ол
14-сурет. Виtton1 бағдарламасының үлгісі

Енді Вutton1 батырмасын басқан кезде, компьютер динамигінде дыбысты белгі
Компоненттің динамикалық қасиетін өзгерту

Біздің бағдарламамызда button1 батырманы «дыбыс» деп алайық. Оны форма
15-сурет. Dеlрһі-дегі «Дабыл» компоненті

Dеlрһі-мен толық танысу үшін біз басқа бір әдісті,
Оны төмендегідей реттеңіз:

Ргоcedure TForm1.Form Create(Sender TObject);

Begin

Button1.Cартіоn:= 'Дабыл';

Епd;

Біздің енгізген бір қатар жол Оbject Pascal тілінің меншікті
Осы екі бөлікті «:=» комбинациялық символы байланыстырады, оны «меншіктеу»
Бағдарламаны орындағаннан кейін батырмада өзгертілген жазуды көреміз. Сонымен, мынадай
Компоненттермен танысу

Біз анықтағандай, компонент элементтерден тұрады, элементтерден жұмыс жасап тұрган
Компоненттер туралы, алдын ала дайындалған қосалқы бағдарламалар және оларды
Бұл бөлікте стандартты компоненттерге шолу жасаймыз және Delрһі-дің мүмкіндіктері
Әр түрлі версиялы Delрһі-де компонент кітапханасы кеңейтілу принципімен құрылады.
Standart парағы

Компоненттер палитрасының Standart парағында Windows-қа арналған стандартты интерфейс
Additional парағы

Additional парағына 13 қосымша компонент орналастырылған, олар арқылы сұхбат
WIN32

Win32 парағында 32 разрядты Windows95/98 INT операцияық жүйелердің
SYSTEM парағы

Бұл парақта әр түрлі функционалдық қызметі бар компоненеттер орналасқан
DATA АССЕSS парағы

Delрһі-де электронды архивтермен (деректер қоймасы) жұмыс істеуге арналған құралдары
DATA CONTROLS парағы

DATA CONTROLS парағының компоненттері жаңартылған стандартты интерфейс
.

QREPORT парағы

QREPORT парағының компонеттері қарапайым әдісті қолдана отырып, деректер
DIALOGS парағы

DIALOGS парағының компоненттері Windows үшін стандартты сұхбат терезелерді іске
Samples парағы

Бұл парақ әр түрлі арнауы компоненттерден тұрады.

INTERNET парағы

Бұл парақтың компоненттері арқылы бағдарлама INTERNET жалпы
Dеlрһі бағдарламасының құрамы

Dеlрһі-дегі кез келген бағдарлама жоба файлынан (кеңейтуі dpr файлы)
Жобаның құрамы. Жоба файлы - Object Pascal тілінде
Бұл бағдарламаны Dеlрһі автоматты түрде құрады. Оны көру үшін
Program Project1;

Uses

Forms,

Unit1in’Unit1.pas’{Form1};

{$R*.res}

Begin

Application. Initialize;

Application. CreateForm(TForm1.Form1);

Application.Run;

End.

Код терезесінде алдын ала қызметші сөздер қалың қаріппен белгіленген,
Object Pascal тіліндегі қызметші сөздердің маңызы өте зор, себебі
Керісінше түсініктемелер компиляторға ешқандай мән бермейді, сондықтан ол компилятормен
Бағдарлама мәтініндегі түсініктемелер оны жеңілдету, түсіну үшін және бағдарлама
Жоғарыда көрсетілген мәтінде осындай түсініктем екеу, бірақ {$R *,
Object Pascal-да түсініктемені шектеушілер ретінде мынадай символдарды да қолдануға
{бұл түсініктеме}

{*бұл да түсініктеме*}

// осы жолдың аяғына дейінгі символдар түсінікте екенін білдіреді,
Тақырыптан кейін сипаттама тарауы жалғасады. Ол тарауда бағдарламашы бағдарламада
Сонымен, бағдарлама денесі Begin қызметші сөзімен лады және нүктесі
Әр операторда белгілі бір әрекеттер орындалады: айнымалы шаманың мәнін
Есіңізде болсын! Жоба файлы Dеlрһі-мен құрылады, сондықтан оны реттеуге
Модуль құрамы

Модуль - қосалқы бағдарламаларды орналастыруға арналған бағдарламалық бірліктер жиыны.
Кез келген модуль мынадай құрамда болады:

Тақырып;

Интерфейс хабарлама бөлімі;

Терминатор.

Тақырып Unit қызметші сөзімен басталады. Соңынан модуль атауы және
Модуль терминаторы, бағдарлама терминаторы сияқты нүктесі бар сөйлемі
Интерфейс хабарлау бөлімінде бағдарламалық элементтер (типтер, кластар, процедура және
Осы элементтердің жұмыс механизмі іске қосу бөлігінде жүзеге асырылады.

Модульді осыңдай екі бөлімге (секция) бөлу, бір бағдарламаның жеке
Модульдегі мәтін құрамы Dеlрһі-ге де және бағдарламашыға да жеткілікті.

Формаға қосылған күйіндегі модуль сипаттамасын Delрһі автоматты түрде
Егер бағдарламашы Delрһі-дің өзі қойған қатарларды өзгертпесе немесе өшірмесе,
Бағдарлама элементтері

Бағдарлама элементтері компиляторға белгілі бір мағына беретін сөздер болып
Қызметші сөздер - компиляторға белгілі бір әрекеттерді жасауға көрсететін
Идентификаторлар - бағдарламашының қызметші сөзі, ол бағдарламаның элементтерін белгілейді.
Осы ережеге сәйкес идентификаторлар бірнеше сөзбен, бос белгімен жазылмайды.

Типтер - тілдің арнайы құрылымы. Компилятор оны бағдарлама элементтерін
бағдарлама элементін орналастыру үшін қажетті жады көлемі;

Осы тип элементтерімен бағдарламашыға мүмкін болатын іс-әрекеттің мөлшері.

Тұрақты - бағдарламаның жұмыс барысында өз мәнін өзгертпейтін жады
Const

Kbyte=1024

Mbyte=Kbyte*Kbyte

Gbyte=1024*Mbyte

1048576(1024*1024) 1073741824(1024*1024*1024)ұзын сандардың орнына Mbyte және Gbyte сөздерін
Бағдарламаның жұмыс жасалуы барысында мәні өзгеріп тұратын шаманы айнымалы
Var

unVaule:Integer;

buVaule:Byte;

Бұл мысалда, inVaule идентификаторы Integer типті айнымалы ретінде, ал
Стандартты Integer тип (Object Pascal алдын ала белгілегендей) төрт
Белгі - бағдарлама операторларының атаулары. Жалпы белгілер сирек қолданылады.
Мысалы:

Label

Loop

Begin

… … …

Goto Loop;//

Бағдарламашы басқаруды операторға беруін талап етеді, Loop белгілері бар.

// Бұл операторлар қаралмай жіберіледі.

Loop: // Осы белгі артында келе жатқан, операторға басқару
Қосалқы бағдарлама — арнайы әдіспен жасақталғаң бағдарлама бөлігі (фрагмент).
Сонымен, қосалқы бағдарлама негізгі бағдарламанын жіктеуші құралы болып келеді,
Object Pascal-да қосалқы бағдарламалардың екі түрі бар: процедуралар және
Типтер

Object Pascal-да типтердің маңызы өте зор. Себебі оның негізінде
Жаңадан бастаушы бағдарламашы қате жіберуі мүмкін немесе өзінің іс-әрекетін
сондықтан Раscal компиляторында бағдарламашының іс-әрекетін бақылау және реттеу үшін
Object Pascal-да типтердің маңызы тағы да үлкен дәрежеге көтерілді,
String жолдық типті айнымалысы жады бөлігінің ұзындығын белгілейді және
Бүтін типтер бүтін сандарды сақтау үшін және түрлендіру үшін
Тіл операторлары

Құрама оператор еркін тізбекті бағдарлама оператоы болып табылады және
Құрама операторлар Object Pascal-дің маңызды құралы бола отырып, қазіргі
Begin…end сездерімен шектелген операторлар бөлімі бір құрама оператор ретінде
End алдындағы нүктелі үтір соңғы оператор екенін және end
Шартты оператор - белгілі бір шартты тексеруге және шарттың
Шартты оператордың құрылымы :

if then else ; if,then,else - қызметші сөздер (егер,
- логикалың типті өрнек;

, - object pascal тілінің кез келген
Шартты оператордың жұмыса алгоритмі Бірінші өрнек есептеледі.

Егер шешімі Тrue(ақиқат) болса, орындалады, ал қарастрылмайды;
Object Pascal-да бағдарламаның қайталанатын бөлікітерін бағдарламалауға арналған әр түрлі
Fоr циклін есептегіш операторының құрамын қарастырайық:

Ғоr: = tо do;

Мұндағы Ғоr,to,do - қызметші сөздер (үшін , оға дейін,
цикл параметрі > - integer;

бастапқы мән> - сол типті өрнектің бастапқы мәні оператор> - Object Pascal-дің еркін операторы.

Ғоr - операторын орындау кезінде алдымен
Таңдау операторы бағдарламаның бірнеше жолының біреуін таңдайды.
саse оf [else]

Сase, оf, еlsе, еnd- қызметші сөздер (кездеисоқ, одан, болмаса,
Бірінші өрнегінің мәні есептеледі. Кейін
операторы өзінің жұмысын сақтайды.

Егер таңдау тізімінде есептелген мәніне тең тұрақты табылмаса, басқару
Кейбір жағдайларда көшу операторларын қолдану, бағдарламаны ықшамдауға көмектеседі. Көшу
Goto - қызметші сөз ([белгіге көшу]);Оbject Pascal тілінің
Тізімдермен жұмыс

Тізім - белгілі бір тәртіппен реттелген мәтіндік жол болып
16-сурет. Тізімдермен жұмыс жасаудың көрінісі

Тізімнің элементтері әлдебір қасиеттері бойынша мысалы әліпби тәртібімен реттелуі
Қарапайым тізім

Қарапайым тізім - ішінде элементтер орналасқан төртбұрышты аудан.Delphi
17-сурет. Қарапайым тізім

Егер мәтіндік жолдар сыймай жатса, тізімде айналдыру жолағы пайда
Егер Columns қасиеті 1 не одан жоғары мәнге
Төмендегі суретте қаланың атауы бар қарапайым тізімдерге назар
18-сурет. Қарапайым тізімнің үлгілері

Сол жақтағы тізімнің Сolumns қасиеті 2-ге тең болғандықтан, екі
Кейде тізімнің көлденең және тік жолақтары бірге шығып тұруы
Procedure Tform1.FormCreate(Sender:TObject);

Begin

ListBox1.Columns:=0;

SendMessage(ListBox1.Handle,LB SetHorizontalExtent,1000,0);

End;

Тізімнің көрінетін ауданының жоғарғы бөлігінде тұратын элемент нөмірін өзгертуге
Procedure TForm1.UpDown1.Click;

Begin

ListBox1.TopIndex:=UpDown1.Position;

End;

listBox1 тізімінің басында нөмірін UpDown компоненті көрсеткен элемент тұрады.
IbStandart - әдеттегі стиль;

ibOwnerdrawFixed- биіктігі өзгермейтін тізім; биіктік мәні ItemHeight қасиетімен беріледі;

ibOwendrawVariable - биіктігі кез келген мәнге ие болуы мүмкін
Егер тізім стилі ibStandart стилінен өзгеше болса, тізім элементтерінің
Тізімнің қарапайым жиектемесі болуы да немесе тіпті болмауы да
bsNone- жиектеме жоқ;

bsSingle- жиектеме бар (өздігінен қойылған параметр).

Әмбебап тізім

Әмбебап тізім өз бойына редакторлың жол мен тізімнің қасиеттерін
СоmboВох тізімі қарапайым және төгілмелі болуы мүмкін. Төгілмелі тізім
19-сурет. Әмбебап тізім

Қарапайым тізімдегі сияқты әмбебап тізімде көлденең айналдыру жолағы болуы
csDropDown- редакторлық жолы бар төгілмелі тізім (өздігінен қойылған параметр).
csSimple- тізім төгілген күйде тұрады. Тізім толығы мен көрініп
csDropDownList- элемент таңдауға мүмкіндік беретім тізім;

csOwnerDrawFixed- биіктігі тұрақты тізім (ItemHeight қасиетімен келтіріледі);

csOwnerDrawVariable- биіктігі кез келген мәнде болуы мүмкін тізім.

Егер тізім стилі не csOwnerDrawVariabe нe csOwnerDrawFixed мәндеріне
Төгілмелі тізімде бірге көрсетілетін элементтер санын Integer типті
Вооlean типті DropDown тек Style қасиеті csSimple тізімнің
Тізімдердің ортақ қасиеттері

Қарапайым және әмбебап тізімдердің көп тұстары ұқсас, ал кейбір
Іtems қасиеті ТString типті Items қасиеті жолдық элементтерден тұратын
Тізім элементтерінің әрқайсысы жол болып табылады, оларды Іtems жолдар
Items[0], екінші элементті шақыру үшін Іtems[1] үшінші элементті шақыру
Іnteger типті Соunt қасиеті тізімдегі элементтер санын анықтайды.
Мысал. ListBox1 тізімінің элементтеріне мәндер меншіктеу.

Var I:integer;

…

For i:1 to ListBox1.Items.Count-1do

ListBox1.Items[i]:=’ Нөмірі ’+’’IntToStr[i]+ 'жол';

Add және Іnsert әдістері тізімге элемент қосуға мүмікіндік
Аdd(соnst:string):іnteger функциясы тізім соңынан параметрімен берілген жолды қосады және
Insert (Index:integer; const s:string) процодурасы тізімдегі index параметрімен
Мысал. СоmbоВох әмбебап тізіміне 'АddBtn түймесі басылды' деген жол
Procedure TForm1.addBtnClick(Sender:TObject);

Begin

ComboBox1.Items.Add (‘AddBtn түймесі басылады’);

End;

Бағдарламада кейде бір тізімде басқа бір тізімнің элементтері болуы
AddString(Strings:TStrings) процедурасы тізім соңы-String параметрімен сипатталған жолдар тобын қосады
AddObject(соnst s:string; АОbject:ТОbject):іnteger тізім соңына s жолын және онымен
Мысал. Тізімді парақтар тобындағы парақ атауларымен толтыру.

…

Var

TS:TStringList;

Implementation

{$R*.dfm}

Procedure TForm1.FormCreate(Sender:TObject);

Var i:integer;

Begin

TS:=TStringList.Create;

For i:=0 to PageControl1.PageCount-1 do

TS.Add Object(PageControl1.Pages[i].Name,PageControl1.Pages[i]);

End;

Ғorm1 ормасы жасалуы барысында ТS тізімі Рage-Соntrol1 парақтар
Аssing(Sourсе:ТРеrsistent) процедурасы бір объекті екінші объектіге меншіктейді: екі объектінің
Еquals (Srtings:TString):Вооlean процедурасы екі жолдық тізімдерде бірдей мәліметтердің болуын
Мысал. Екі тізімнің мазмұндарын сәйкестендіру.

…

If not ListBox2.Items.Equals(ListBox1.Items))then begin

ListBox2.Clear;

ListBox2.Items.AddStrings(ListBox1.Items);

End;

Немесе

…

If not ListBox2.Items.Equals (ListBox1.Items))then begin

ListBox2.Clear;

ListBox2.Items.Assing(ListBox1.Items);

Тізімдер сәйкес болмаған жағдайда, ListBox тізімінің мазмұны ListBoх2 тізімінің
Тізімнен элементтерді жою үшін Сlear және Delete әдістері қолданылады.

Delete (Index:integer) процедурасы Іndeх параметрімен берілген нөмірдегі элементті
Мысал. Тізімнен элемент алып тастау.

…

Procedure СomboBox1.Items.Delete(4);

End;

Button2 батырмасын басқанда СоmbоВох тізімінің бесінші элементі жойылды.

Сlear процедурасы тізімді тазартады немесе барлық элементтерін жояды. Мысал.
Рrocedure btnPersonal С1еаrС1іск(Sender:ТОbject;);

begin

ІbPersonal.Сlеаr;

Еnd;

btnPersonalClear батырмасын басқанда ІbPersonal тізімі мазмұннан тазартылады.

Моvе(СurIndex, NewInteger:integer) процедурасы СurIndех нөмірлі элементті NewIndех нөмірлі жаңа
Тізімнен әлдебір элементті ІndexOf әдісімен іздеуге болады. ІndexОf(const S:string):integer
ТString класы мәтіндік файлдармен тікелей жұмыс істеуге мүмкіндік беретін
SaveТоҒі1е(const Ғі1еName:string) процедурасы тізімнің жолдық элементтерін ҒіleName атты
…

ListBox3.SaveToFile(‘c:/toptar/students.txt’);

…

ListBox3 тізімінің мазмұны с:toptar бумасындағы student.txt файлына сакталады.

LoadFromҒі1е(соnst Ғі1еName:string) процедурасы тізімге ҒіleName параметрімен көрсетілген файлдан
Pocedure TForm1.FormCreate(Sender:TObject);

Begin

ComboBox2.Items.LoadFromFile(‘C:/Cadrlar/Ustahana.txt’);

End;

С:Саdrlar бумасындагы Ustahana.tхt файлында шеберхана жұмысшыларының есімдері бар делік.
Бағдарламаны құру барысында тізімдегі жолдарды өзгерту StringListEdition

(Жолдық редактор) редакторының көмегімен жүзеге асады (төмендегі суретті қараңыз).
Жоба барысында қолданылған батырмалар:

5.Button

1.ToolButton
2.DBNavigator 7.Label

3.DBNavigator 8.DBEdit

4.DBGrid
Егер сіз файл батырмасын бассаңыз, сізге қосымша шығу батырмасы
Ендігі кезекте жөндеу батырмасын басатын болсақ, ол терезеден қосымша
Ендігі кезекте жөндеу терезесінен қазақ тілі батырмасын бастын болсақ,
Келесі орналасқан көмек терезесіндегі About… батырмасын шертетін болсақ, жалпы
Қорытынды

Бұл дипломдық жұмыстың мақсаты Delphi ортасының жұмыс істеу
Қазіргі кезде жаңа информациялық технологияның жетістіктері, идеялары қолданбайтын саланы
Қазақстан Республикасында ақпараттандыру процессі басталған кезден бастап-ақ оны қолданудың
Оған дәлел қай жұмыс орнына қабылдаған кезде компьютерлік біліміңізді
Информациялық қоғамға көшу процесінде информация құндылығы өзгеріп, біздің уақыт,
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1.Гофман В., Хомоненко А. Delphi 5. - Санкт-Петербург, 2000
2.Фараонов В. Delphi 4. - Москва, 1998 ж

3.Гутман Г. «Delphi бағдарламасындағы жобалар жиыны»- 2002 ж

4. Архангельский.А., Тагин.М., Delphi тілінде бағдарламалар жасау- 1999 ж
6. Байжұманов.М.Қ., Жапсарбаева.Л.Қ. Информатика.

7. Культин Н. Delphi. Программирование на Object Paskal. Санкт-
8. Информатика негіздері. Журнал.

9. Орлик С.В Секреты Delphi на примерах. М.:Бином, 1996

10. Справочное руководство по Delphi 4.

11. Фленов.М. Библия Delphi. Санкт-Петербург, 2004.

12.Халықова К.З., Тұрғанбаева А.Р. Программалау тілдерін оқыту: Оқу құралы.-Алматы,2005.

Қосымша

ДК-ге Техникалық қажеттіліктер

Жобаны жасау барысында төменгедегідей қажеттіліктер нысанға алынды:

- Бұл жүйе бөлінбеген серверлер режімінде локальдық желіге қосылған
- оперативті жады 128 Мb- тан кем болмауы керек

- бейне карта 64Mb-тан төмен болмауы қажет

- Windows 95 / 98/2000/ХР операциялық жүйесінде функционалды
5

Бастау

Шығу

Аттарды іздеу

Іздеу

Файл

Доғару

Мәліметтер парақшасы

Қазақ тілінде

Жөндеу

Мәліметтер парақшасы

Орыс тілінде

Көмек

About.

Тізім

Доғару

Аяқтау