Білімнің мазмұны және оның ғылыми негіздері диплом жұмысы
Мазмұны - www.topreferat.com.kz
Кіріспе..................................................................................................................3
І тарау. Педагогикалық процестің теориясы
мен әдістемесін оқыту мәселелері
1.1 Шығыс және Батыс ойшылдарының гнесеологиялық идеялары –
оқыту процесінің негізі ретінде...............................................................5
1.2 Қазіргі кездегі оқытудың түрлері............................................................7
1.3 Оқыту процесінің заңдылықтары мен принциптері............................12
ІІ тарау. Білімнің мазмұны және оның ғылыми негіздері
2.1 Жалпы және политехникалық білім беру.............................................16
2.2 Жалпы орта мектепте білім мазмұнын гуманитарландыру................18
ІІІ тарау. Оқу іс-әрекетін қалыптастыру
3.1 Оқу іс-әрекетінің психологиясы............................................................21
3.2 Оқу процесінде білім мен ұғымдарды қалыптастыру.........................34
3.3 Оқытудың тиімді әдістерін таңдау........................................................45
Қорытынды....................................................................................................55
Пайдаланылған әдебиеттер.............................................................57
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 56 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе..................................................................................................................3
І тарау. Педагогикалық процестің теориясы
мен әдістемесін оқыту мәселелері
1.1 Шығыс және Батыс ойшылдарының гнесеологиялық идеялары –
оқыту процесінің негізі ретінде...............................................................5
1.2 Қазіргі кездегі оқытудың түрлері............................................................7
1.3 Оқыту процесінің заңдылықтары мен принциптері............................12
ІІ тарау. Білімнің мазмұны және оның ғылыми негіздері
2.1 Жалпы және политехникалық білім беру.............................................16
2.2 Жалпы орта мектепте білім мазмұнын гуманитарландыру................18
ІІІ тарау. Оқу іс-әрекетін қалыптастыру
3.1 Оқу іс-әрекетінің психологиясы............................................................21
3.2 Оқу процесінде білім мен ұғымдарды қалыптастыру.........................34
3.3 Оқытудың тиімді әдістерін таңдау........................................................45
Қорытынды....................................................................................................55
Пайдаланылған әдебиеттер.............................................................57
Кіріспе
Қазіргі өскелең өмір талаптарына сай жастарға білім және тәрбие
Әрбір елде халыққа білім беру ісі өндіргіш күштердің даму
Қазақстан Республикасында жастарға білім беру процесі халықымыздың ұлттық дәстүр
Педагогикалық процестің басты идеясы - оқыту және тәрбие жұмысында
Оқыту процесіндегі сапалылық, оқушылар білімділігі бірінші орында мұғалімге байланысты.
Зерттеу мақсаты:
Оқытудың теориялық және методикалық негіздерін ашып көрсету; оқыту процесінде
Зерттеу болжамы:
Егер мұғалім оқытудың теориялық және әдістемелік негіздерін меңгерген ізденімпаз,
Зерттеу міндеті:
Оқыту және тәрбиелеу жөніндегі қазіргі заман талабынан туындайтын сұрақтарға
І тарау. Педагогикалық процестің теориясы
мен әдістемесін оқыту мәселелері
Қазіргі кезеңде тұтас педагогикалық процестің мәні өте зор, өйткені,
Орта, жоғары оқу орындары мен мектептен тыс мекемелер жүйесінде
Тұтас педагогикалық процестің өзіне тән компоненттері бар. Олар оқыту
Тұтас педагогикалық процестің заңдылықтары және принциптері, олардың тұтастығы, өзара
1.1. Шығыс және Батыс ойшылдарының гносеологиялың идеялары — оқыту
Оқыту процесінің құрылымы оқытудың гносеологиялық аспекттеріне байланысты болады.
Гносеология дегеніміз - ғылыми дүниетануды тексеретін философияның бір тарауы
Ал Кинди (IX ғасыр) ғылыми танымның 3 басқыштан тұратын
Кинди адамның танымы сезімдік және рационалдық (ақыл-ой талабына негізделген)
Фараби (X ғасыр) Киндидің ақыл - ой, парасат туралы
Сол ғылымның негізінде жататын барлық принциптерді білу.
Осы принциптерден керекті қорытынды шығара
Қате теорияларды әшкерлеп және басқа
Беруни (XI ғасыр) танымды шексіз, үздіксіз процесс дсп қарады.
Ибн Синоның (XI ғасыр) таным теориясында себеп туралы ілім
Оқыту процесінің мәнін ғылыми дәлелдеп беруге әрекет еткен ғалым
Кеңестік педагогика тарихи Каменскийдің мұндай пікірлерін өз
өзінен келіп шығады деп қараған еді. Соңғы кезде оқытудың
Каменскийдың бұл идеясы - батыс ғалымдарының оқыту процесінің гносеологиялық
XVIII ғасырда өмір сүрген француз ойшылы Ж.Ж.Руссо оқыту процесінің
Руссо гносеологиялық тәсіл арқылы оқытудың мәнін дәлелдеуге тырысты. Бұл
1.2. Қазіргі кездегі оқытудыц түрлері
Оқыту жеке адамның білімін, танымдық және шығармашылық қабілетін дамытудың
Түсіндірмелі — иллюстративті оқытудың мақсаты — мұғалім оқушыларды белгілі
Проблемалы оқытудың мақсаты — мұғалім оқушыларды білім жүйесімен, іскерлікпен,
Проблемалы оқыту — бұл ғылым негіздерін оқып-білу процесінде жеке
Психологтар адамның ойлағыштық іс-әрекетінің негізгі түрлерін айтады: репродуктивті және
Репродуктивті іс-әрекеті үлгі, алгоритм бойынша орындалады. Мұғалім жаңа оқу
Бағдарлама бойынша оқу материалдарының көпшілігін мұғалім проблемалық ситуация жағдайында
Продуктивті іс-әрекетінің айырмашылығы оқушы белгілі білімді өз бетімен жаңа
Проблемалық ситуация жағдайында оқушының іс-әрекеті ойлаумен, байымдаумен, өз бетінше
Шығармашылық іс-әрекеті алгоритмнен, үлгіден, формализмнен аумаушылықты көтере алмайды. Шығармашылық
Оқушылардың шығармашылық ойлауы проблемалық ситуациядан басталады.
Проблемалық ситуация деп пайда болған құбылыстарды, фактілерді адамның түсіндіре
Ақыл-ой әрекеті толық циклының проблемалық пайда болуынан проблеманың шешілуіне
- проблемалық ситуацияның пайда болуы;
проблеманы - сұрақты қою және оның қиыншылық мәніне жете
болжау арқылы шешім тәсілдерін табу;
болжамды дәлелдеу;
- проблема шешімінің дұрыстығын тексеру.
Проблеманы оқыту процесінде мұғалім оқушыларға сұрақтар қояды, түрлі тапсырмалар
Проблема проблемалық ситуация болып саналады, бірақ әр түрлі проблемалық
Химия сабағында «Су» тақырыбын өткенде мұғалім оқушыларға проблема түрінде
Бұл жерде проблемалық ситуация туды да, ол проблемаға айналды.
Сонымен, оқушылардың әр түрлі шығармашылық оқыту іс-әрекетінде мұғалім проблемалық
ЮНЕСКО-ның ұйымдастыруымен 1962 жылы наурыз айында Париж қаласында бағдарламалап
Бағдарламалап оқыту оқушылардың танымдық қабілетін дамытудың, оқу процесін үйлесімді
Америка Құрама Штатында бағдарламалап оқыту машинасыз және машиналы болып
Б.Ф.Скиннер ұсынған сапалық принцип бойынша оқу материалы бағдарламаланған
1 2
3 4
5 6
Тармақты приципті оқыту процесінде алғаш рет пайдаланған Н. Краудер.
А.А. — 3О-б; А + А —
Егер оқушының жауабы бірінші вариантқа сәйкес келсе, ол өзінің
Машиналы бағдарламалап оқыту оқушылардың өз бстімен істейтін жұмысын басқару
Мұны оқыту машинасының функционалдық схемасынан байқауға болады:
Оқу ақпаратын сақтау блогы
Логикалык блог
Көрсету блогы
Оқушылдардан түсксн ақпаратты қабылдау блогы
Аудитория - оқушылар
Бағдарламалап оқытудың артықшылығы неде?
Біріншіден, оқушы әдеттегі оқытуға қарағанда оқу материалын анағұрлым байымды
Екіншіден, оқушы өз бетімен шығармашылық іскерлікке үйренеді.
Үшіншіден, үйге берілетін оқу тапсырмасының көлемі қысқарады.
Төртіншіден, оқушының дербес қабілеті мен дарындылығы дамиды.
Машиналы бағдарламалап оқытудың, біздің оймызша, жағымсыз жағы да
а) оқушылардың ұжымдық сезімінің дамуына және нығаюына мүмкіндік бермейді;
ә) оқушының өз жұмысының нәтижесін басқа оқушылардың жұмыстарымен салыстырудың
Міне, осыған орай, бағдарламалап оқыту процесінде оқушылардың дербес және
Соңғы жылдары жалпыға міндетті компьютерлік оқытудың қолданылуына байланысты
Орта және жоғары мектептерде микро ЭВМ «Агат» және ДБК,
1.3. Оқыту процесініц заңдылықтары және принциптері.
Білім беру саласында оқыту процесінің мәні өте зор, өйткені
Оқыту процесінің барлық элементтерігіің мақсаттары меп міндеттерін, мұғалімнің және
Бұл заңдылықтар:
а) оқыту мазмүны қоғамның мақсаттарын және қажеттілігін
бейнелейтін міндеттерге байланысты:
ә) оқыту формалары, оларды үйымдастырып, өткізудің міндеттеріне, мазмүнына және
б) оқыту әдістері, олардың мақсаттарымен анықталады.
Оқыту процесінің міндеттері, мазмүны, формалары, әдістері
түтас логикалық тізбек қүрса, онда қарастырылып отырган байланыс заңдылықтары
Оқыту процесінің заңдылықтары оның принциптерінде бейнеленеді. Оқыту процесінің бірнеше
Оқыту процесініц мақсаттылық принципі. Әрбір сабаққа дайындалу үшін ең
Оқытудың ғылымилық принципі. Бұл принцип табиғат, қоғам, мәдениет, ойлау
К.Д.Ушинскийдің айтуы бойынша, оқыту — бұл баланың байқағыштығының, ойының,
Оқыта отырып тәрбиелеу — бұл баланың өмірге, білімге қатысы,
Сонымен, білім беру, тәрбие оқытудың бірыңғай процесінде іске асырылады.
Түсініктілік принципі. Түсініктілік принципі оқытуды оқушылардың дайындық деңгейіне
Түсініктілік принципінен оқыту ережелері туады. Мысалы:
Жеңілден қиынға көшу.
Қарапайымдылықтан күрделілікке көшу.
Белгіліден белгісізге көшу.
Жүйелілік және бірізділік принципі. Оқыту процесінде оқу бағдарламалары мен
Бұл прицнип жалпы пәндерді оқыту жүйесінде де қолданылады. Мысалы,
Сабақ үстінде берілген тапсырмаларды оқушылардың саналылықпен орындауы, олардың белсенділігін
Педагогикалық процестің бағыттылық принципі. Педагогикалық процестің бағыттылық принципі жеке
Кешенді ықпал жасау идеясы қоғамдық құрылыстың өз табиғатынан шығады
Ақыл-ой, адамгершілік және еңбек тәрбиесін тығыз бірлікте қамтамасыз ету
Педагогикалық процестің басты идеясы — оқыту және тәрбие жұмысында
Сонымен, тұтас педагогикалық процесте кешенді ықпал жасау — бұл
ІІ тарау. Білімнің мазмұны және оның ғылыми негіздері
2.1 Жалпы және политехникалық білім беру
Халыққа білім беру ісін жетілдіру — мемлекет саясатының өзекті
Білімнің мазмұны — оқыту процесі компоненттерінің бірі. Бұл ғылыми
Мектеп халық шаруашылығының әр түрлі саласына белсенді, қызметке қабілетті,
Жалпы орта білім мазмұнын қалыптастырудың көзі адамның өз тағдырын
Жалпы білім — оқушылардың ғылым негіздерін игеру процесі және
Ғылыми жаратылыс пәндері табиғат заңдылықтары жайында оқушыларға терең білім
Еңбек және дене шынықтыру пәндері оқушылардың денсаулығын нығайтады, түрлі
Сонымен, оқушылар ғылыми білімдер жүйесін меңгере отырып, құбылыстардың мәніне
Жалпы білім, политехникалық және кәсіптік білімнің негізі және олармен
Қазіргі жағдайда оқушыларға политехникалық білім беру радиоэлектрониканың, кибернетиканың және
Политехникалық білім оқытудың әр түрлі мектеп сатысында, яғни, еңбек
а) түрлі материалдарды пайдаланып, қолмен жұмыс істеудің қарапайым тәсілдерін
ә) ауылшаруашылық өсімдіктерін мектеп жанындағы тәжірибе учаскесінде өсіру;
б) түрлі оқу-көрнекі құралдарын жөндеу, жаңарту, толықтыру;
в) балаларға таныс кейбір мамандықтар жайында кәсіптік бағдар беру
Орталау мектеп (екінші саты, Ү-ІХ сыныптар) — оқушылар бұл
а) ағаш және металл өқдеуді үйренеді, білім алады;
ә) электрониканың, металтанудың, графикалық жұмыстың негіздерімен танысады;
б) халық шаруашылығының басты салалары туралы түсінік алады;
д) кәсіптік бағдар беру жұмысына ерекше көңіл бөлінеді.
г) Жалпы білім беретін орта мектептің (үшінші саты, Х-ХІ
Мектепте политехникалық білім беруді іске асырудың басты жолдары:
1. Жаратылыс-математика пәндері және «Өндіріс негіздері», «Мамандық
2. Оқушыларды сабақ процесінде түрлі оқу аспаптары, препараттар, электротехника,
3. Лабораторияларда, оқу кабинеттерінде, шеберханаларда, оқушылардың өндірістік бригадаларында, мектепаралық
Мектепте және сыныптан тыс жұмыстардың барысында оқушылардың техникалык қабілетін
2.2. Жалпы орта мектепте білім мазмұнын гуманитарландыру.
Қазіргі заман талабына сәйкес мектептерде білім мазмүнын өзгерту басты
Білім мазмұны жайлы алыс және жақын шетел ғалымдарының пікірлерін
Ғылыми-техникалық бағытты жақтаушылар мектептің оқу жоспарында жаратылыс-ғылыми пәндердің апталық
Көптеген батыс елдерінде гуманитарлық білімді жастардың жалпы білім дайындығының
Бейбітшілік жағдайында халық достығы, бір-біріне инабат етушілік, адамгершілік ынтымақтастық
ІІІ тарау. Оқу іс-әрекетін қалыптастыру
3.1 Оқу іс-әрекетінің психологиясы
Үйрену стихиялы болуы мүмкін, адамның басқа кісілермен, айналадағы дүниемен
Бірақ білім мен іскерліктерді осылай стихиялы түрде меңгерумен қатар
Оқыту туралы ұғым. Әдетте оқыту быланша сипатталады: бұл —
Демек «мұғалім — оқушы» қатынасын «қабылдатқыш — қабылдаушы» қатынасына
Үйретушінің ықпалы үйренушінің белсенділігін оятады, ал бұл орайда күні
Оқушыда толық білім, іскерлік пен дағдылар қалыптасу үшін оқушының
Жол-жөнекей үйрену және мақсат қойып оқу. Сөйтіп, оқушының нақ
Заттарды практикалық пайдалану мен сөйлеу балаға айналадағы заттардың неге
Іс-әрекет пен мінез-құлықтың бұл түрлерінің бір ерекшелігі мынада: түпкілікті
Басқа мақсаттағы іс-әрекеттің барысындағы үйренуді жол-жөнекей үйрену деп
Осыдан келіп оқыту практикасы үшін маңызды қорытындылар шығады. Мәселен,
Өсімдіктердің жекелеген жүйелерінің мысалында көрсеткізіп үйретуге болады. Бұл қиын
Осындай тәжірибелер мен байқаулар негізінде кейбір психологтар мен педагогтар
Педагогикаға мұндай көзқарастың ықпалы сан алуан «еркін тәрбие» теорияларында
Соңғы жағдай аталған теориялардың тиімділігін бағалауда басты болады. Адамның
Оқу — іс-әрекет. Сөйтіп, адамның іс-әрекеттерін белгілі бір білімді,
Оқу іс-әрекеті деген не? Бұған берілетін жауаптардың біреуі біршама
Егер оқу — іс-әрекет болса, онда ол сыртқы және
Практикалық іс-әрекеттей емес, гностикалық іс-әрекет бұған қоса іштей немесе
Көптеген психологтардың (Л.С.Выготскийдің, А.Н.Леонтъевтің, П.Я.Гальпериннің, Ж.Пішженің т.б.) еңбектері ішкі
Адамның санасында заттың бейнесі, зат туралы ұғым және оларға
Оқу қызметінің сипаты туралы мәселені шешкенде ең алдымен жаңа
Оқушы тиісті іс-әрекеттерді өз қолымен жасауы керек. Бұған кейін
Оқу ахуалдарының типтері. Кез келген іс-әрекет белгілі бір мотивтерден
Мақсаттың өзі — оқу — мұндай жағдайларды немқұрайды немесе
Ішкі мотивтерге адамды өз мақсатына оқуға ынталандыратын мотивтер жатады.
Оқу іс-әрекетінің мотивтері. Белгілі бір зат, оқиғалар, жағдайлар немесе
Туа біткен қажеттіліктердің арасында оқуға ынталандыру үшін белсенділік қажеттіліктері
Қоғам қалыптастыратын қажеттіліктердің арасында оқуға ынталандыру үшін гностикалық қажеттіліктер
2.Сыртқы негіздер. Олар адамның өмірлік іс-әрекетінің қоғамдық жағдайларымен анықталады.
Талаптар адамға іс-әрекет пен мінез-құлықтың белгілі бір түрлері мен
Күту қоғамның қарым-қатынасымен сипатталады, мұның өзі осы адам үшін
Мүмкіндіктер дегеніміз белгілі бір іс-әрекет үшін адамның айналасында болатын
3. Жеке түпкі негіздер. Олар адамның мүдделерімен, ұмтылыстарымен, бағдарларымен,
Іс-әрекеттің бұл аталған негіздері әр түрлі болып ұштасқан, түрі
Сыртқы стимулдарды пайдалану талап етуде, сенім білдіруде, қолайлы мүмкіндіктер
Өмірдің өзі, адамның іс-әрекетін анықтайтын ұмтылыстар секілді мотивтендірудің мүмкін
Оқытудың құрылымы. Оку белгілі бір іс-әрекеттерден құралады. Олар оқытылатын
Бірінші жағдайда оқушы педагогтың қалыптастырушы әрекетінің объектісі ғана деп
Оқу және оқыту іс-әрекеттерінің түрлері. Аталған үш функцияға сәйкес
Бұл оқыту іс-әрекеттерінің әрқайсысына оқушынын іс-әрекетін басқару әдістері, оқытудың
3.2 Оқу процесінде білім мен ұғымдарды қалыптастыру
Тасымалдау проблемасы — педагогикалық психологияның өзекті проблемаларының бірі. Меңгерілген
Білімді қалыптастыру негіздері. Әрекеттерді жаңа объектілерге, шарттар мен міндеттерге
Білімді қалыптастыруда іс-әрекеттің әр қилы түрлерінің рөлі түрліше. Мысалы,
1.Оқушыларға белгілі бір кластағы түрлі заттарды не құбылыстарды көрсету
2. Оқушылардың бұл заттарды не құбылыстарды бақылауы олардың әр
3. Табылған қасиеттерді салыстыру, салғастыру және қарама-қарсы қою (анализ).
4. Табылған қасиеттерді терминде («сүтқоректілер») бекітіп алып абстракциялау.
5. Ақырында, терминді анықталған белгілері бар әр түрлі объектілерге
Білімді қалыптастырудың баяндалған жолы енжар болуы міндетті емес. Бір
Бастапқы объектілер міндетті түрде жалғыз, нақты заттар болуға тиіс
Психологиялық зерттеулер бұл процестің көптеген маңызды белгілері мен механизмдерін
Біріншіден, мәліметтерді өндеу заттарды не құбылыстарды қабылдаудан (бақылаудан) кейін
Одан әрі білімді құрауға бастайтын қабылдағанды өңдеудің саналы және
Ақырында, білім әр кезде бірден тиісті сөзді меңгерумен немесе
Зерттеулердің көрсеткеніндей, алдын ала болған түсініктердің сипаты қалыптасатын ұғымдардың
Оқу материалының ерекшеліктері тиісті білімдерді құру үшін қажетті заттың,
Совет пспхологтары мектеп оқушыларында математикалық, грамматикалық, географиялық жәнс басқа
Мәселен, жастары әр түрлі балаларда «тірі» деген ұғымның қалыптасуы
Сипатталған заңдылық ұғымдардың қалыптасуы міндетті түрде нақтыдан, жекеден, бұйымдар
Демек, заттардың (құбылыстардың) тиянақты бір белгілерін бөлу процестерінің өзі
Мәселен, келтірілген жағдайда бала «піш-піштің» мәнді белгісі деп жұмсақ,
Мұнан шығатыны: дұрыс ұғымның қалыптасуы оны қолдануды байқап көру
Тәжірибелер суреттелген процентердің әр түрлі адамда түрлі жолдармен іске
Демек, ұғымдар сезімдік-практикалық та, сондай-ақ оңды ойлау іс-әрекеті арқылы
Оқыту практикасында ұғымдарды қалыптастырудың екі жолы бақыланады. Олардың қайсысы
Ғылыми ұғымдарды қалыптастыру тәсілдері. Ұғымдардың қалыптасуы танымдық міндеттерді орындауға
Түсініктер мен тіршіліктегі ұғымдардай емес, ғылыми ұғымдар заттардың тікелей
Мәселен, өсіп-өну функциясын алсақ, сүтқоректілер үшін балаларын ана сүтімен
Белгілі бір функцияларды жүзеге асыру үшін қажетті қасиеттер функциялық
Жаңа ұғымдардың құрылуы жаңа заттардың табылуымен міндетті түрде байланысты
Сонымен, ғылыми ұғымдар әншейін «тәжірибеден шығарылмайды», қойылған міндетке сәйкес
Ғылымда мезгіл-мезгіл бетбұрыс пункттер секілді жаңа ұғымдар шығып тұрады,
Көрсетілген ұғымдарды меңгеріп, оларды алуан түрлі есептерді шешу үшін
1. Ұйымдастырудың басқа дәрежесіне көшудің арқасында мұндайда бұрын дербес
2. Ұйымдастыру принципінің өзгеруі формасында; мұндайда координация (берілген жиынтықтың
3. Қайта центрлеу арқылы, яғни бұрын екінші қатарда болған
Ұғымдарды қалыптастыру шарттары. Ұғымдарды қалыптастырудың бірнеше шарттары бар.
1. Жеке адам мен оның мотивтерінің ерекшеліктері. Ұғымдардың қалыптасуын
2. Нәтижелерін тексерумен қатар жүретін бағытталған күш-жігер, ізденістер мен
3. Тиісті білім мен іскерліктердің болуы. Ұғымдарды оқытпас бұрын
Бұл тұрғыдан бірқатар психологтар мен педагогтар оқытуды неғұрлым жалпы
4. Ойлау есебінің мәнін алдын ала талдау және оның
5. Ойлаудың бағыттылығы. Оқушыда дұрыс ұғымдардың құралуы үшін ынта,
3.3 Оқытудың тиімді әдістерін таңдау
Оқыту әдістері дегеніміз – мұғалім мен оқушылардың өзара әркетінің
Дегенмен осындай анықтамалардың көптігіне қарамастан олардың арасында принциптік қарама-қайшылық
Ғылыми-педагогикалық әдебиеттерде оқыту әдістерінің басқа да анықтамалары кездеседі. Бұл
Сондықтан оқу процесі барысында мұғалім мен оқушылардың өзара қарым-қатынасын
Ал, соңғы оқыту әдісіне берілген анықтамада мұғалім мен оқушы
Сонымен қазіргі педагогикада оқыту әдісі оқушылардың білімді меңгеру және
Оқытушы оқыту әдістерінің жіктелуіне түрлі жол таба білуі керек.
Осылардың ішіндегі ең кең тарағаны - И.Т.Огородников, Н.А.Сорокин, Ю.К.Бабанский,
Оқыту әдістері:
Ауызша
-Әңгіме
- Әңгіме кеңес -Демонстрация
- Лекция
- Кітаппен жұмыс
Бұл жүйе білім алудың негізінде, түп нұсқаға негізделген. Бір
Ұсынылып отырған жүйенің тиімділігі оқытушының шеберлігіне, осы үш әдісті
Оқытушының баланың жан-дүниесін білуі де айрықша маңызды. Есте сақтау
Оқушылардың таным белсенділігі деңгейіне сай құру. Дидактикалық әдісті ұстаған
Оқыту әдістері:
1. Түсіндіру әдісі: сипаттау әдісі, әңгіме, лекция, кірсету.
Оқулықпен жұмыс істеу, жазба жаттығулар.
2. Қайталау әдісі: жаттығу әңгіме, із сізімен қайта айту
3. Проблемалық баяндау әдісі: оқытушының дәлелді түрде баяндауы экскурсия,
4. Ізденіс әдісі: эвристикалық әңгіме байқау, жоспар жасау
5. Зерттеу әдісі: тәжірибе, байқау, класпен жұмыс, құжаттармен жұмыс,
Бұл жүйеде оқушылардың таным белсенділігінің деңгейіне негіз болады. Оқыту
Бұл әдістің імірдегі кірінісінің жарқын мысал ретінде жаңашыл педагог
Демек, бұл жердегі негізгі әдістің түсіндіру - сипаттау әдісі
Оқушылардың таным белсенділігін кітеру мәселесіне Шығыс Қазақстан облысындағы Боран
Ізінің білімі мен әдісін жетілдіруге ұмтылған оқытушы барлық жүйенің
Түрлі жүйелерді қарастырғанда оқыту әдісінің жеке түрлеріне соқпай іте
И.П.Подласын оқу әдісін бес топқа біледі;
а) Іс-тәжірибе, жаттығу, оқу-індірістік еңбек, яғни практикалық;
б) Кірнекілік: иллюстрация, демонстрация, оқушылардың бақылауы;
в) Сіздік: түсіндіру, анықтау, әңгіме, лекция, дискуссия, диспут;
г) Кітаппен жұмыс әдісі: оқу, жаттығу, мазмұндау, конспектілеу, цитаттау;
д) Бейне таспа әдісі: кіріп оқыту, электронды
Ю.К.Бабанский оқыту әдісін үлкен үш топқа біледі: 1-топ. Ұйымдастыру
2-топ. Оқыту процесінде оқушылардың оқу іс-әрекетін ынталандыру әдісі. Оларға:
б) оқыту дискуссиясы; в) білім беру ситуациясын жасау; г)
3-топ. Оқытудағы ізін-ізі бақылау және бағалау әдісі.
а) Оқыту барысында бақылау жүргізу.
б) Жазба жұмыстарына текесеру жүргізу.
в) Лабораториялық жұмыстарды байқап бақылау.
г) Машина мен бақылау.
д) Ізіндік бақылау жасап бағалау.
Теория мен практикада оқыту әдісінің 200-ден астам түрлері бар.
- Оқытушының жетекшілік қызметінің оқыту формасы.
- Оқушылардың таным қызметінің сан қырлы
- Оқушыларды білім алу формасы мен зерттеліп отырған ғылыми
- Әрбір әдістің ерекшелігіне байланысты психологиялық құрылымның айрықшалануы.
«Әр таным құрамының, әр таным әдісінің ізіндік психологиялық құрылысы
Кірсету - бақылау әдісі, керісінше, қабылдау мен түйсінудің қызметіне
Бұдан әрі берілген үлгі конспектіге сүйене отырып, оқушылардың іздеріне
Әрбір әдіс жеке элементтерден тұрады, оларды тәсілдер деп атайды.
Әр тәсілдің тиімділігін күшейту үшін толық бір жүйеге түскен
Демек, оқыту құралдарына кең тұрғыдан алғанда мыналар жатады: оқу
Ауызша баяндау әдісі
Мектептегі ең кең тараған оқыту әдісі - ауызша баяндау.
Ауызша баяндаудың тәрбиелік мәні мен білімді әрі қарай дамыту
Ауызша баяндау әдісінің психологиялық жүйесінің ерекшелігі оқытушының түсіндіруі мен
Тыңдаушы із жұмысында (тыңдау процесінде) елестетуге, ойлануға сүйенеді, бірақ
Тәжірибелі оқытушы психологиялық қиындықтарды әлсіретуге немесе толық
Ең негізгі және ең маңызды тәсілдердің бірі - ауызша
Тек тыңдау кезінде алатын білімнің олқылықтарын араластыра жүргізілген сабақ
Қабылдау мен түйсіктің орынын толтыру үшін және кірініске айқын
Тыңдау кезінде қабылдау қызметінің кейбір тежеліп тұратын естен шығармай
Тәжірибелі оқытушылар тыңдаушылардың ойлау қызметіне кімегін тигізетін біршама сынақ
Бұл тәсілдерге мыналар жатады: негізгі сұрақты анықтап алу, жалпы
Осындай түрлі тәсілдердің арқасында ғана оқытушы ауызша айту әдісінін
Кез-келген басқа да әдістер сияқты, ауызша баяндаудың ізіне тән
Лабороториялық жұмыстар әдісі
Тәжірибеде дәлелденгендей, лабороториялық жұмыстар оқыту әдісіне қойылатын талаптарды қанағаттандыра
Лабараториялық жұмыстың әртүрлігі, оның психологиялық ізіндік ерекшелігі, оқу-танымдық әсері
Лабораториялық жұмыс барысында оқушылар тек басымен ойлап қана қоймай
Лабораториялық жұмыстың білім берерлік әдет пен дағдыға үйретерлік ауқымы
Әңгіме әдісі
Оқыту процесінде әңгіме әртүрлі әдістерді қолданған кездс тек тәсіл
Психологиялық күйдің ізіндік ерекшелігі бұл әдісті пайдаланғанда айқындала түседі.
Әңгіме, барлық әдістер секілді, негізгі тәсілдер тізбегін құрайды. Бұл
Мысалы, мұғалімнің баяндауы, кітап мәтінін оқу, байқау әдістерін пайдалану,
Мектеп тәжірибесінде мұғалім әңгіменің кіріспе әңгіме, қорытынды әңгіме, қайталау
Қорытынды
Егеменді еліміздің жарқын болашағы - жастарда. Ал жастарды нұрлы
Қазіргі кезде біздің Республикамызда білім берудің жаңа жүйесі жасалынып,
Қорыта айтқанда, оқыту процесінде оқушыларды кең білім шеңберімен қаруландыру,
Міне осы талаптар дұрыс орындалса, білім беру деңгейі көтеріледі.
Білім беруді жетілдірудің негізгі талаптарының бірі - оқу пәндері
Оқыту процесінің табысты болуы:
біріншіден, мұғалімнің өз пәнінен теориялық және практикалық дайындығына, оқу
екіншіден, білімдарлығына, жоғары мәдениеттілігіне, ғылым мен техника жетістіктерін пайдалана
үшіншіден, мұғалім мен оқушылар арасындағы адамгершілік өзара қатынас және
Мұғалім оқыту пәндері бойынша әр бір сабақты шығармашылықпен өткізу
Пайдаланылган әдебиеттер
Қоянбаев Ж.Б, Қоянбаев Р.М. - Педагогика. Астана, 1998 ж.
Пошаев Д.Қ. - Мамандыққа кіріспе. Шымкент, 2004 ж.
Қоянбаев Р.М. - Қысқаша педагогикалық сөздік. Алматы, 1999 ж.
Жұмабаев М. - Педагогика. Алматы, 1992 ж.
Каменский Я.А. - Ұлы дидактика. 1955 ж.
Аймауытов Ж. - Дидактика. Оқу құралы. 1922 ж.
Сағындықұлы Е. - Педагогика. Алматы, 1999 ж.
Қалдыбекова А. - Педагогика теориясы. Ташкент, 2001 ж.
Харламов И.Ф. - Педагогика. Москва, 1990 ж.
7
