TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

 Төлеген Тәжібаевтың қоғамдық – саяси қызметі және ғылыми мұрасы

МАЗМҰНЫ www.topreferat.com.kz

I Кіріспе

1.1 Мәселенің өзектілігі

1.2 Мәселәнің зерттелу деңгейі

1.3 Зерттеу жұмысының мақсаты

мен міндеттері

Зерттеу жұмысының деректік негізі

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы

Зерттеу жұмысының методологиялық негізі

II тарау

2.1 Т.Тәжібаевтың ғалым және мемлекет қайраткері ретінде

қалыптасуы

2.2 Қазақстандағы ғылыми-педагогикалық саланың және

сыртқы саясат ісінің дамуына қосқан үлесі

2.3 Т.Тәжібаевтың халық ағарту тарихына арналған мұрасы

2.4 Ұлы тұлға ұмытылмайды

III тарау Қорытынды

IV тарау Пайдаланылған деректер

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 62 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

 Төлеген Тәжібаевтың қоғамдық – саяси қызметі
Мазмұны

I Кіріспе

1.1 Мәселенің өзектілігі

1.2 Мәселәнің зерттелу деңгейі

1.3 Зерттеу жұмысының мақсаты

мен міндеттері

Зерттеу жұмысының деректік негізі

Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы

Зерттеу жұмысының методологиялық негізі

II тарау

2.1 Т.Тәжібаевтың ғалым және мемлекет қайраткері ретінде
қалыптасуы

2.2 Қазақстандағы ғылыми-педагогикалық саланың және

сыртқы саясат ісінің дамуына қосқан үлесі

2.3 Т.Тәжібаевтың халық ағарту тарихына арналған
2.4 Ұлы тұлға ұмытылмайды

III тарау Қорытынды

IV тарау Пайдаланылған деректер

Мәселенің өзектілігі.

Қазақстанның әлем қауымдастығы қатарынан егемен ел ретінде өз орнын
«Қазақстан Республикасында тарихи сана калыптасуының тұжырымдамасында» отандық тарих ғылымы
Кеңестік дәуірде қазақ зиялыларынан шыққан ел қайраткерлері мен ғалымдарының
Маркстік-лениндік методология ұстанымдарының нәтижесінде ұлт зиялыларының рөлі жасаңды түрде
Қазақстанның аса көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері, ғалым, академик
Халық ағарту ісінің тарихына қатысты тың зерттеулер жүргізіп, тұжырымдар
Көрнекті ғалым, Қазақ КСР Ғылым академиясының академигі, педагогика ғалымдарының
Мәселенің зерттелу деңгейі. Т.Тәжібаевтың өмір жолы, қоғамдық-саяси, мемлекеттік қызметі
Т.Тәжібаевтың ғылым саласында ғана емес, дипломатиялық қызметте де атқарған
Қазақстанда педагогикалық ғылымның дамуына байланысты Р.Г.Лембергтің 1962 жылы жариялаған
Қазақстанда психология ғылымының дамуы мәселесіне арналған К,Б.Жарықбаев, В.К.Шабельников, М.Н.Мукдинов,
Айғабылов, А.Т.Көсеубаев секілді зерттеушілердің 1960-1970 жылдары жарық көрген макалаларында
Халық ағарту ісі мен педагогакалық ой-пікірдің дамуы мәселесіне қатысты
Т.Тәжібаевтың ғылыми мүралары отандық тарих ғылымында 1980 жылдың орта
Академик Т.Тәжібаевтың мемлекеттік қызметте және педагог-ғалымдарды тәрбиелеп қалыптастыруда атқарған
Дегенмен, кеңестік дәуірдегі ғылыми еңбектерде және көпшілікке арналған басылымдарда
Осы аталған авторлардың ішінде Ж.Түрікпенұлының Т.Тәжібаевтың өмір жолын, қызметін
Бүгінгі таңда Т.Тәжібаевтың ғылыми мұралары педагогика ғылымы саласында диссертациялық
Казақстандық саясаттану ғылымы саласында да Т.Тәжібаев диссертациялық деңгейде зерттеу
Т.Тәжібаевтың ғылыми мұраларының еліміздің гуманитарлық ғылымдарының дамуындағы орны мен
Отандық тарих ғылымы саласы бойынша қорғалып жатқан диссертациялық жұмыстарда
Көрнекті мемлекет қайраткері Д.А.Қонаевтың естелік кітабында да Т.Тәжібаевқа қатысты
Қазақ КСР-нің 1981-1989 жылдар аралығында Сыртқы істер министрі болған
Л.Ахметовтың еңбегінде [30] Т.Тәжібаевтың қызметіне қатысты мысалдар келтірілген. Онда
Еліміздің зиялы қауымы Т.Тәжібаевтың мемлекеттік және ғылыми қызметі өзіндік
Т.Тәжібаевтың мемлекеттік, қоғамдық-саяси және ғылыми қызметінің ғылыми және ғылыми-көпшілік
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері.

Жұмыстың басты мақсаты — түрлі деректер мен ғылыми айналымға
Т.Тәжібаевтың өскен және білім алған ортасын айқындап, оның қайраткер,
Кеңестік дәуірде қайраткерлік дәрежедегі ірі тұлға деңгейіне көтерілген Т.Тәжібаевтың
- Т.Т.Тәжібаевтың республикада жоғары білім беру саласына қосқан үлесін
- Казақ КСР Халком төрағасының орынбасары ретінде және Сыртқы
- әкімшіл-әміршілдік жүйе тарапынан Т.Тәжібаевқа жасалған қысымшылықтар кеңес
- Т.Т.Тәжібаевтың Қазақстандағы қоғамдық, педагогикалық ой-пікірдің даму тарихын
- Қазақстандағы халық ағарту ісінің тарихын зерттеуде Т.Т.Тәжібаевтың соңына
Зерттеу жұмысының деректік негізі.

Жұмыстың дерек көзі ретінде түрлі мұрағат құжаттары, мерзімді баспасөз
Зерттеу жұмысы барысында Қазақстан Республикасының орталық мемлекеттік мұрағатының және
Қазақстан Республикасының орталық мемлекеттік мұрағатынан мына қорлардың құжаттары қолданыс
Осы аталған қорларда Т.Тәжібаевтың атқарған қызметтеріне қатысты көптеген құжаттар
Т.Тәжібаевтың қазіргі Қазақ Ұлттық университетіне ректор болып тұрған кезіндегі
Қайраткердің Қазақ КСР Халық ағарту комиссариатын басқарған кезіндегі кызметіне
Мемлекеттік қызметтен өзге ғылым және педагогика саласында Т.Тәжібаевтың атқарған
Қазақстан Республикасының Президенті мұрағатында XX ғасырдың 50 жылдары тоталитарлық
Т.Т.Тәжібаевтың өмір жолына, атқарған қызметіне қатысты мәліметтер мерзімді басылымдарда
«Правда», «Социалистік Қазақстан», «Казахстанская правда» газеттерінде және «Большевик Казахстана»,
Қолданыс тапқан дерек көздерін мұқият талдауға, ғылыми құндылығын ашуға
Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы. Жұмыста көрнекті мемлекет, қоғам қайраткері
- Т.Т.Тәжібаевтың көрнекті ғалым, мемлекет қайраткері ретінде қалылтасуына
- Республикалық халық ағарту саласына Т.Т.Тәжібаев жетекшілік еткен кезде
Еліміздегі жоғары оқу орындарының қара шаңырағы саналатын қазіргі Әл-Фараби
Қазақстанның болашағы өскелең жас ұрпақтың отаншыл рухта тәрбиеленуімен тығыз
Республикамызда Сыртқы істер министрлігінің қалыптасуы мен оның алғашқы қадамы
Тоталитарлық жүйе жағдайында Т.Т.Тәжібаевтың қысымшылықка алынуының астары әшкерленген;

Т.Т.Тәжібаевтың Қазақстанда ағарту ісі тарихы жөніндегі ғылыми мұралары отандық
Зерттеу жұмысының методологиялық негізі. Зерттеу жұмысы тарихилық, жүйелілік, объективтілік
ЖҰМЫСТЫҢ НЕГІЗГІ МАЗМҰНЫ

Жұмыстың кіріспе бөлімінде тақырыптың өзектілігі, мәселенің зерттелу деңгейі, жұмыстың
«Т.Тәжібаевтың ғалым және мемлекет қайраткері ретінде калыптасуы» деп аталатын
Өткен XX ғасырда еліміздің қамын жеген көптеген қайраткерлер тарих
Төлеген Тәжібаев 1910 жылы 23 ақпанда Түркістан генерал-губернаторлығына қарасты
Т.Тәжібаев мектеп табалдырығын 1918 жылы аттады. И.Ф.Кабановтың ұйғарымымен Арыстағы
1922 жылы Төлеген Арыстағы жеті жылдық мектепті үздік бітірді.
Педагогикалық техникумда оқу Т.Тәжібаевтың ғұмырындағы маңызды кезең болды деп
Т.Тәжібаевтың дарындылығы сол тұста техникум директоры болған қазақ халқының
Тәжібаев өз естеліктерінде «менің ұлы оқытушым, тәлімгерім» деген сөздерді
ЖАймауытов абақтыға жабылғаннан кейін Т.Тәжібаев педагогикалық техникумда екі жылдай
Т.Тәжібаев Коммунистік тәрбие академиясының қабырғасында білімнің тұңғиығына тереңдеп бой
Коммунистік тәрбие академиясы қабырғасында студенттердің ғылыми үйірмелерге қатысуына да
Т.Тәжібаевтың табиғи дарыны, ғылыми жұмысқа деген құмарлығы мен еңбекқорлығы
Т.Тәжібаевтың Қазақстанға оралған соң алған білімін жастарға жеткізу, оларды
Т.Тәжібаевтың мемлекеттік қызметке кірісуі 1940 жылдан бастау алады. Осы
Халық ағарту комиссариатындағы қызметі барысында Т.Тәжібаев аса көңіл бөлген
Балалар үйіне деп бөлінетін қаржының дұрыс жұмсалмауы, тіпті оның
Халық ағарту комиссариаты 1940 жылдан бастап қазақ әліпбиінің кириллицаға
Қазақ әліпбиінің латыншадан кириллицаға көшірілуі мен оны меңгеруі ісі
Жаңа әліпбиге көшумен бірге қазақтарға өз ана тілінен айырылып
Қазақ халқының жаңа әліпбиге көшуімен бірге өзінің ана тілінен
Жаңа қазақ әліпбиін қазақтардың тез игеріп кетуі ұлттық тілдің
Ұлы Отан соғысы жылдары Т.Тәжібаев жетекшілік еткен Халық ағарту
«Қазақстандағы ғылыми-педагогикалық саланың және сыртқы саясат ісінің дамуына Т.Тәжібаевтың
Соғыстан кейінгі Қазақстанда білікті мамандарға деген тапшылық айқын сезіліп
Материалдық-техникалық базаның әлсіздігі университет ғалымдары мен оқытушыларының оқытудағы және
Т.Тәжібаев ҚазМУ-дың ректоры болып тағайындалысымен университеттің материалдық-техникалық базасын жетілдіріп,
Т.Тәжібаевтың ректорлығы қызметінің алғашқы жылынан кейін-ақ университеттің профессор —оқытушылар
Қазақстан КП(б) Орталық комитетінің нұсқауларын орындау сол тарихи кезеңде
КСРО Жоғары білім министрлігі қоғамдық ғылымдарды оқытуда университетте жіберілген
Тоталитарлық идеология қысымы Т.Тәжібаевты университетте «кемшілік жіберген ұстаздар тобын»
Т.Тәжібаев ешкандай «тазарту» жұмыстарын жүргізбестен, бұрын жіберілді деп танылған
Т.Тәжібаев университеттің білікті ғалымдары мен ұстаздарын космополитизммен және ұлтшылдықпен
Университеттің Е.Бекмаханов, Х.Бекхожин, Б.Кенжебаев секілді ғалымдары негізсіз айыпталып жатқанда
Тоталитарлық жүйе жағдайын да бюрократиялық топ билік тұтқасына ие
Осындай қысымшылықтар көп ұзамай Т.Тәжібаевтың ректорлық кызметтен кетуіне себеп
Жұмыста бұдан әрі Т.Тәжібаевтың негізі 1944 жылы қаланған Қазақ
Т.Тәжібаев Қазақстанның тұңғыш Сыртқы істер министрі қызметінде өзіндік өшпес
Қазақстанда құрылған Сыртқы істер министрлігінің алғашқы басшысы қызметін атқару
Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің төрағасы
Қазақ КСР Министрлер Кеңесі төрағасының орынбасары қызметінде де Т.Тәжібаев
1955-1958 жылдары Біріккен Ұлттар Ұйымына кеңес делегациясы басшысының
«Т.Тәжібаевтың халық ағарту тарихына арналған мұрасы» деп аталатын үшінші
Төлеген Тәжібаевтың қалам тартып, терең зерттеу жүргізген мәселелердің көпшілігі
Көшпелі тұрмыс кешкен қазақ халқының ұрпақты тәрбиелеуде өзіндік мол
Қазақтың дәстүрлі халықтық педагогика тарихын терең түсінген Т.Тәжібаев халық
Тәжібаев еңбектеінің біразы халқымыздың өұлама перзенттері Шоқан Уалиханов, Ыбырай
Абайдың психологиялық көзқарастары жайлы кезінде Тәжібаев жасағандар түйіндер
Т. Тәжібаев «Жүрегімнің түбіне терең бойла» деген ғылыми зерттеу
Белгілі психолог – ғалым Т. Тәжібаев мұраларының ішінде аса
Т. Тәжібаевтың – ұлттық мінез бен этнопсихологияға, қазақ халқының
Көрнекті ғалым Т. Тәжібаев Қазақстанда оқу-ағарту ісінің салалары мен
Ұлағатты ұстаздың көлемді де ауқымды моногрфиялық еңбегі «Қазақстанда
Бұл еңбекте он екінші он үшінші ғасырлардағы қазақ
Сондай-ақ «Ләйлі-Мәжнүн», «Шах-Намә» поэмаларының «Қыз Жібек», «Қозы көрпеш
Т. Тәжібаев қазақ, қырғыз елдеріне тән ауыз
Осы еңбегінде ғалым халықтың бай іс- тәжірибесіне негізделіп ой
Ғалымның назарынан ұлттық ойындар мен тұрмыстық салт-дәстүрлерге
Автордың пайымдауынша, ат үстіндегі және жаяу спорттық ойын түрлері
Т. Тәжібаев қазақ баласын атқа отырғызудың өзіне үлкен
Казақстандағы ағарту ісі жүйесінің өзіндік бірнеше ғасырға созылған тарихы
Кеңестік дәуірде қоғамдық ғылымдарда салтанат құрған маркстік-лениндік методологияға сәйкес
Патша өкіметінің 1870 жылы 26 наурызда бекіткен ережесіне сәйкес
Орыс-түзем мектептеріне қатысты Т.Тәжібаев тарапынан жасалған тұжырым халық ағарту
Т.Тәжібаев Орынбор шекаралық комиссиясы жанында 1850 жылы құрылған қазақ
«Патша әкімшілігі, - деп жазды Т.Тәжібаев, - қазақ мектебінің
Орынбор шекаралық комиссиясы жанынан құрылған қазақ мектебі Т.Тәжібаевтың пікірінше,
XIX ғасырда педагогикалық ой-пікірдің, ағартушылықтың және білім беру жүйесінің
«Ұлы тұлға ұмытылмайды» деген төртінші тарауда Т. Тәжібаев
Ғалым, педагог-психолог, жарқын тұлға,мемлекет қайраткері, дипломат Төлеген Тәжібаев
1944-1957 жылдары Төлеген Тәжібайұлы республиканың дипломатиялық ұйымын басқарды.Осы
1961 жылдың қараша айының соңы, желтоқсанның соңы болса керек.ҚазГУ-дің
Сөйтсек, бұл 1962 жарық көрген « XIX
Университет студенттерінің дәстүрге айналған бір салты ҚазГУ-де қызмет ететін,
Мұндай шараны көбінесе жоғары курс студенттері өздері ұйымдастыратын.Осы
Кейінірек КазГУ-ді бітірушілермен суретке түсуге шақырдық, онда да,
СССР-дің Біріккен Ұлттар Ұйымына делегацияның мүшесі ретінде 1950-57-61 жылдары
…Арыстағы балалар үйіне барып,оның музейін көрдім.Балалар үйінің директоры Қондыбай
- Шымкентте бір қызы тұрады, деді.Сұрай-сұрай Мекенін де табуға
- Мен: «Мария Ивановна, сіздер Төкеңді қалай таптыңыздар?»-

дедім.

- Ой, шырағым-ай несін айтасың,ол кез өте ауыр еді
Төлеген жас кезінде музыкалық аспаптарға қосылатын ән салатын.Сауықшыл болатын.Әкем
Төлегеннің алғырлығы мен пайымды-парасаттылығына әкем марқұм қайран қалатын.Әкем сол
Әкем үйге келіп, тек Төлеген, Толик тірі болсын,тірі болса,бір
Арыстағы балалар үйінің жанындағы жеті жылдық мектепті өте жақсы
Алматыдан Москваға, Америкаға баратын болса да,бізге соқпай кетпейтін.Мен бір
Клавдия Ивановна «Шіркін,Төлеген жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар – дегендей,
Төлеген Тәжібаев қазақтың белгілі ғалымы, үлкен қоғам қайраткері еді.Ол
Мен Ғылым академиясында жұмыс істеген кезде, ұмытпасам 1954
Төкең қазақ зиялыларының арасында өзінің мәдениетімен, парасаттылығымен, сүйкімділігімен,
Төлеген Тәжібаев - университет ұжымының сүйкімді, жақсы
Төлеген Тәжібаев басқа атақты кісілер сияқты 1948-1954 жылдары қазақстандық
Өкінішке орай, Төлеген Тәжібаевтың аты көп жылдар бойы ескерілмей
Төлеген Тәжібаев Әлкей Хақанұлы Марғұлан, Санжар Жафарұлы Асфендияров сынды
Төлеген Тәжібайұлы Тәжібаев 1951 жылдың бас кезінде Нью-Йорктен Біріккен
Салтанатты жиында ректорымыз Төлеген Тәжібайұлы екі сағат бойы
«Қорытынды» бөлімінде зерттеу жұмысының жетістіктері жұмыстың мазмұнынан туындайтын
Азамат жайлы ең әділ баға беретін — тарих, уақыт.
Еліміздің тарихында өзіндік терең із қалдырған, көрнекті мемлекет және
XIX ғасырда педагогикалық ой-пікірдің, ағартушылыктың және білім беру жүйесінің
Жалпы қорыта айтқанда, Т.Тәжібаевты уакыт алыстаған сайын аскақтайтын тұлғалар
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ДЕРЕКТЕР ТІЗІМІ

1. Назарбаев Н. Тарих
2. Қазақстан Республикасында тарихи
3. Қозыбаев М.К, Өркениет
4. Балакаев М. Қазақ
5. Жарыкбаев К.Б. Ученый,
6. Лемберг Р.Г. К
7. Мырзахметов М.
- 28 с. /с.12/.

8. Жарикбаев К.Б., Шабелъников
- № 4. С.149-157; Муканов Н.М., Развитие психологической науки
9. Рахимбеков К.Р.
10. Уманов Г.А. История создания
12. Храпченков Г.М. Научно- педагогаческие вопросы народного образования
13. Дулатова Д.И. Историграфия дореволюционного Казахстана (1861-1917 гг.) .-
14. Дулатова Д.И. Изучение социально-экономической, политической и культурной истории
15. Сағынтаев Ы. Абзал азамат // Казақстан мұғалімі. 1985.
16. Бердібай Р. Ғалымның хаты өлмейді // Егемен Қазақстан.
17. Түрікпенұлы Ж. Академик Төлеген Төжібайұлы. -
18. Түрікпенүлы Ж. Академик Т.Тәжібаев . — Алматы:
19. Ахметова М.К. Педагогическое наследие Т.Т.Тажибаева (1910-1964). Автореф. дисс.
20. Гаипов З.С. Личность в командного-административной системе:

Т.Т.Тажибаев - педагог, ученый, политик. Автореф. дисс.... каңд. полит.
21. Ильясова А.Н. Проблемы развития педагогической теории Казахстана (1900-1960).
22. Жолеейтова М.Ә. Қазақстандағы халық ағарту ісінің қалыптасуы мен
23. Омарбеков Т. XX ғасырдағы Қазақстан тарихының өзекті мәселелері.
25. Гуревич Л.Я. Тоталитаризм против ингеллегенции (Из истории политики
26. Кунаев Д. О моем времени. -
27. Қозыбаев М. Жұлдызым менің. — Алматы:
28. Исиналиев М. Он был первым и единственным Наркомом
29. Ыдырысов Ә. Төлеген Тәжібаев рухына тағзым // Ақиқат.
30. Ахметова Л. Патриотизм в ракурсе истории. -
1996, - 224 с.

31. Актуальные вопросы педагогики и психологии. Сборник статей.

- Алматы. Қазақ университеті, 1990. 4.1-3. 132 с.

32. Казақстан Республикасы орталық мемлкеттік мұрағаты (ҚРОММ).

1137-қ., 6-т., 803-іс, 193-п.

33. ҚРОММ. 1137-қ., 6-т., 803-іс,
34. ҚРОММ. 1692-қ., 1-т., 206-іс,
35. Т. Тәжібаев «Жалпы психология»
36. Қазақстан Республикасы Президентінің мүрағаты
37. ҚРОММ. 1352-қ., 2-т., 337-іс,
38. ҚРПМ. 708-қ., 15-т., 220-іс,
39. Правда. 1952. 22 ноября.

40. Ыдырысов Е. Өмірі өнегелі
41 Т. Тәжібаев
42 Қазақстан
43 Қ. Жарықбаев «Қазақ
44 Т. Тәжібаев «Жалпы
45 Ұлт тағлымы

46 Қазақстан мектебі 1999ж
47 «Т. Тәжібаев (1910-1964)
48 Қазақстан мектебі
49 Ұлт
50. ҚРОММ. 1109-қ., 3-т., 286-іс,
51 Тажибаев Т.Т. Просвещение и школы
52 Тажибаев Т.Т. Казахская школа при
53 Ж. Түрікпенұлы
54 «Ақиқаттан аттауға
55 Ж. Түрікпенұлы «Академик Т.Тәжібаев»
Жұмыстың тақырыбы бойынша жарияланган еңбектер тізімі:

1. Т.Төжібаевтың Халык ағарту
2. Т.Тәжібаев және оның
3. Төлеген Тәжібаев ҚазМУ-дың
3. Ұлт тарихын ана
4. Төлеген Тәжібаев —
5. Төлеген Тәжібаевтың өмірі
6. Патша өкіметінің халық
63