Ұлттық ерекшеліктердің педагогика ғылымында зерттелуі диплом жұмысы
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
КІРІСПЕ…………………………………………………..........................3
I.- ТАРАУ ҰЛТТЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРДІҢ ПЕДАГОГИКА ҒЫЛЫМЫНДА ЗЕРТТЕЛУІ.
1.1. Ұлттық ерекшеліктердің негізгі компанентері ................................6
1.2. Ұлттық сана сезiмдi қалыптастыру механизмi ……………..........14
1.3. Ұлттық ерекшеліктердің полиэтникалық аудиториядағы оқушлардың танымдылық іс -әрекеттеріне тигізер әсері ....................20
II.- ТАРАУ. ҰЛТТЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРДІҢ ҚАЛЫПТАСУ ЖҮЙЕЛЕРIН ЗЕРТТЕУГЕ СИПАТТАМА.
2.1 Зерттеу әдістеріне сипаттама.............................................................27
2.2 Педагогтар мен отбасы арақатынасының психологиялық -педагогикалық негіздері .............................................................................31
2.3 Құндылық бағдарәдісі..................……..............................................35
2.4 Проективті жобалау әдісі...................................................................38
ҚОРЫТЫНДЫ..........................................................................................42
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.............................................................................45
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 46 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Педагогика кафедрасы
Д И П Л О М Д Ы Қ
ҰЛТТЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРДІҢ ПЕДАГОГИКА
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ…………………………………………………..........................3
I.- ТАРАУ ҰЛТТЫҚ
1.1. Ұлттық ерекшеліктердің негізгі компанентері ................................6
1.2. Ұлттық сана сезiмдi қалыптастыру механизмi ……………..........14
1.3. Ұлттық ерекшеліктердің полиэтникалық аудиториядағы оқушлардың танымдылық іс
II.- ТАРАУ. ҰЛТТЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРДІҢ ҚАЛЫПТАСУ ЖҮЙЕЛЕРIН ЗЕРТТЕУГЕ СИПАТТАМА.
2.1 Зерттеу әдістеріне сипаттама.............................................................27
2.2 Педагогтар мен отбасы арақатынасының
2.3 Құндылық бағдарәдісі..................……..............................................35
2.4 Проективті жобалау әдісі...................................................................38
ҚОРЫТЫНДЫ..........................................................................................42
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.............................................................................45
КІРІСПЕ
Тақырып өзектілігі: Көп ұлттық аудиториядағы оқушылардың танымдық іс-әрекеттерінің
Зерттеу мақсаты: Ұлттық ерекшеліктердің педагогикалық негізін анықтау,этностар қарым-қатнасында бағыт
Зерттеу объектісі: Ұлттық ерекшеліктердің оқу орнында оқытушылардың өзара
Зерттеу пәні: танымдық іс-әрекет барысындағы окушылардың ұлттық
Зерттеудің ғылыми болжамы: Көп ұлттық аудиториядағы оқушылардың
Қойылған мақсат пен тағайындалған болжамдарға сәйкес зерттеудің міндеттері:
Ұлттық ерекшеліктердің танымдық іс-әрекет барысында көрнуін зерттеу.
Ұлттық нанымның қалыптасуына әсер ететін факторларды анықтау.
Ұлттық ерекшеліктердің қалыптасу механизімін белгілеу.
Ұлттық ерекшеліктер механизімі реттінде, жансақ наным бағытын механизмi ретiнде
Тиленова. Ж.Қ.зерттеулерi республикадағы негiзгi екi этностық өзара етенесуiне байланысты
Қандай да болмасын қарым-қатынас жүйесiнде екi жақтық әрекет болады.
Мұғалім оқу материалын оқушылардың нақты қарапайымдылығы және өмірмен байланыстырылған
Оқу материалының тәрбиелік әсері моральдық.
Мұғалім оқушылардың сөз логикалық есіне назар аударып сабақта жеке
Сабақта оқушылардың ес көріністері шығармашылық қиялын белсеңдірілді.
Мұғалім оқушылардың жеке ерекшелігін есепке ала отырып тапсырма
Жаңа материалды бекутуде кері байланысты ұйымдастырылды. Оқушылардың тақырыпты меңгеру
Мұғалім оқушылардан тәртәпті сөйлеу білуді, өз ойын дұрыс жеткізе
I ТАРАУ. Ұлттық ерекшеліктердің педагогика ғылымында зерттелуi.
1.1. Ұлтық ерекшеліктердің негізгі компанентіері
Күнделiктi өмiрде адамдар бiр затты әртүрлi қабылдайды, заңды түрде
Танымның әр актсы, қарым-қатынаста және еңбекте негiзi болатын «бағыт»-
Адамның бағыт жүйесiнiң қалыптасуы оның өмiр тәжiрибесi көңiл
Белгiлi бiр тапқа, мамандыққа, ұлтқа жататын адаммен кездесе отырып
Таптаурын-сананың бөлiнбес бөлшегi. Бiрде-бiр адам өмiрде кездесетiн ситуацияларға өз
Индивидке өмiрде бағытталуына көмектеседi және белгiлi түрде түрiс
Ұлттық педагогика да осы таптаурындар тән. Әрбiр этникалық топта
Ұлттық салтты және құлықтылықты бағалау күрделi. Оның бағалауы, бағалап
Халықтар арасында дискриминация саясаты қалыптасады этникалық таптаурын дегенiмiз осы.
1.Жансақ наным белгiлi педагогикалық феномен ретiнде белгiлi қозғаушы
2. Жансақ наным қоғам құбылысының әлеуметтiк фактісі, жеке индивид
Сан жағынан кiшi ұлттарға, әрқашанда бiр стандарты айып тағады-
Этникалық жансақ наным түсiндiруде психоаналитикалық түсiнiкке жүгiнуге болады. Фрейд
Этникалық жансақ наным шешуi кiлтi қоғамдық сананың структурасында және
Тайпалар арасындағы байланыстың кеңейуi, айырбастың пайда болуы адамдардың
Әрбiр этникалық топ цивилизация қарсаңында әркiм өзiн өзгелерден жоғары
Белгiлi психолог Гордон Олпорт өзiнен бақылауларымен тәжiрибелiк зерттеулер нәтижесiнде
Қазақстан психологы. Тиленова.Ж.Қ. зерттеулер нәтижелерi, жаңсақ нанымды топ аралық
Ендеше ұлтаралық қарым-қатынас барысында ұлт өкiлдерiнiң бiрiн-бiрi тану процесiнде
Энергиясын, энтузиазм, импульсивтілік танытатындай мақсат қояды, ғажайып оқиғаларды жақсы
1.2 Ұлттық сана-сезiмдi қалыптастыру механизiмi.
Ұлттық сана-сезiм ұлттық педагогиканың құрылымдық күрделi элементтерiнiң бiрi. Ұлттық
«Ұлттық сана-сезiм ұлттық педагогика ұғымынан гөрi шағындау түсiнiк. Ол
«Ұлттық сана-сезiмнiң пайда болуы халықтардың тарихи дамуының ерекше кезеңдерiмен
Ұлттардың сана-сезiмдерiнiң қалыптасуына рухани-мәдени шығармалар, ұлттық рухани мұралар үлкен
Этнография ғылымдарында «ұлттық сана сезiм» белгiлi бiр өкiлiмiн деп»
Осыған орай этникалық сана сезiмнiң компонентi ретiнде, шынайы қалыптасқан
1/ Этникалық қауымдастықпен этникалық мәдениет ерекшелiктерiн сезiну.
2/ этникалық қауымдастықтың педагогикалық ерекшелiктерiн сезiну.
3/ өзiне тән этнопедагогикалық ерекшелiктерiн сезiну.
4/этникалық қауымдастықтың бiртектiлiгiн сезiну.
5/ этникалық қауымның субьектiсi ретiнде өзiн сезiну.
6/ әлеуметтiк ұлтқа- құлықтылық өзiндiк баға беру.
Адамдар қауымдастықтың субьективтi жағы, педагогикалық құбылыстың екi жақтылығымен көрсетiледi,
Этникалық мәдениеттiң аймағы антропологиялық және этнопедагогикалық ерекшелiктерi. Бiр ұлтты
1. Этникалық сана-сезiмбiрлiк құрылым. Өзiн құрайтын екi деңгей компоненттерiн
2. Этникалық сана-сезiмнiң даму деңгейi оның құрылымының өзгеруiне әкеледi,
3. Этникалық сана-сезiм әрбiр жекеленген иерархия деңгейiне, әртүрлi деңгейлiк
4. Этникалық сана-сезiм қалыптасуы және дамуы адамның бiрiккен iс-әрекетiнiң
«Ұлттық сана» мен «ұлттық санасын» ажырата қарастыруда негiз жоқ
Ал өзiндiк сана деп отырғанымыз-идивитiн өзi қайталанбау жүйе ретiнде
Соңғы 1995 жылдан бергi уақытта ғана қазақтардың ұлттық өздiк
Қорыта келгенде жансақ наным өзге этностық сана-сезiмiн түсiнуде, оны
1.3. Ұлттық ерекшеліктердің полиэтникалық аудиториядағы студенттердің танымдылық іс-
Егеменді Қазақстан Республикасының өмірінде негізгі рольді қоғамның белсенді бөлігінің
Көп ұлттылық аудиторияда окушылардын танымдылық іс-әрекеті тек білімге, оқуға
Көп ұлттылық аудиториядағы басқарушының іс-әрекетінің негізгі элементтерінің бірі -
Ұжымның мүшелерінің ұлттық-психологиялық ерекшеліктерін білмеуі, ұлтаралық қақтығыстарға әкеліп соқтыруы
Ұлтаралық қарым-қатынастың мәдениеті - бұл кең көлемдегі түсінік, бірінші
Өзіміздің егеменді елімізде көп ұжымдар өздерінің құрылымдары бойынша көп
а) бастапқы сатыда окушылардің ұлттық-психологиялық ерекшеліктері жетекшілердің іс-әрекеттеріне кедергі
б) келесі сатысында жетекшілер мен окушылардің арасындағы қарым-қатынастар тұрақталады,
в) ең соңғы этапта бүкіл ұлттық өкілдерінің араларындағы потенциалдық
Бүгінгі күнде біздің еліміздің экономикалық дамуы өте күрделі кезеңде
Ұлтаралық қарым-қатынастың мәдениетіне әртүрлі халықтардың адамдарының өзара әрекеттену және
Педагогика ғылымының кейінгі даму жылдарында тиімді оқытуды жақсарту мәселесі
Полиэтникалық аудиторияда ұлтаралық қарым-қатынаста кәсіпқойдың білімдеріне, дағдыларына және іскерлігіне
Міне осыған байланысты ұлтаралық қарым-қатынастарда біз кәсіпқойлықты қарастырғанда онымен
Осы білімдерді тәжірибе пайдалану, оған күнделікті өмір сүру және
Қорыта келгенде ұлттық қарым-қатынаста кәсіпқойлықтың жеке адамдар арасында көріну
II.ТАРАУ. Ұлттық ерекшеліктің қалыптасу жүйелерін зерттеуге сипаттама.
2.1 Зерттеу әдістеріне сипаттама.
Этникалық жансақ наным қалыптасу жүйелерiн зерттеуде қолданылған әдiстемелер: этностық
Зерттеудiң методологиялық негiзi жеке адам дамуының үйлесiмдi және жан-жақты
Мақсат: этникааралық қарым-қатынастағы этникалық жансақ нанымның психологиялық негiзiн анықтау;
Зерттеуге барлығы 40 оқушы қатысты. Олардың: №7 қазақ орта
Осыған орай зерттеу жұмысы үш сатыдан тұрады:
1/ Танымдық iс-әрекеттегi этностық ерекшелiктердi бiлу деңгейiн зерттеуге арналған
2/ Этникааралық қарым-қатынастағы этникалық жансақ нанымдарын және бағыттарын зерттеуге.
3/ Этникааралық қарым-қатынастағы жансақ наным және этникалық таптаурынды проективтi
Бұл зерттеудiң мақсатына келсек. Этникааралық қарым-қатынастағы этникалық жансақ нанымның
Қойылған мақсатпен сәйкес зерттеудiң мiндеттерi:
- этникалық жансақ наным танымдық iс-әрекет барысында көрiнуiн зерттеу.
- этникалық жансақ наным қалыптасуына әсер ететiн факторларды анықтау.
- этникалық жансақ наным қалыптасу механизмдерiн белгiлеу.
Соңғы кездерi республикада этникалық педагогика проблемалардың зерттеудiң жандана түскенiн
Тарихқа үңiлер болсақ 50-шi жылдарда ұлттық педагогиканың проблемалары мен
жартысындағы Қазақстандағы ағарту мен педагогикалық ойдың дамуы атты кiтабында
Этнопедагогикалық проблемалар төңiрегiндегi жетiстiктермен қатар жекелеген кемшiлiктер де орын
Осыған орай төмендегiдей зерттеу мiндеттерi жүзеге асырылды:
1/ Этникалық жансақ нанымның танымдық iс-әрекет барысында көрiнуiн зерттеу.
2/ Этникалық жансақ нанымның қалыптасуына әсер ететiн факторларды анықтау.
3/ Этникалық жансақ наным қалыптасу механизмiн белгiлеу.
Осыған орай төмендегi болжам құрылды: Жансақ наным санасындағы этникалық
1/ Танымдық iс-әрекетке ұлттардың бiрiн-бiрi дұрыс қабылдауы, олардың
2/ Оқыту процесiнде этникалық жансақ нанымның және құндылық бағыттылығы
3/ Этникааралық қарыс-қатынаста этностардың iшкi бағытына байланысты жансақ наным
1/ Әлеуметтiк-педагогикалық әдiстеме
2/»Құндылық бағдар» М. Рокичтың әдiстемесi
3/ «Проективті жобалау әдiс»
2.2 Педагогтар мен отбасы арақатынасының психологиялық –
Ана мен әке педагогтар ретінде.
Табиғаттың өзі ана мен әкеге өз балаларының табиғи
Әр түрлі жас кезеңдерінде оқушылар ата – аналарына
Соңғы он жылдықта ананың функциясына қарағанда, әкенің функциясы жақсы
Пилатажды зерттеуге 44 оқушы қатысты. 8-9 сынып оқушылары, оның
Орыс және қазақ этносының қарым-қатнас жансақ нанымдардың iс-әрекетте атқаратын
Негiзгi әдiстемелiк құрал 39 сұрақтан тұрады және жауаптардан
Зерттеу барысы: сыналушыларға арнайы сұрақнама таратылды. Тапсырма орындалмас бұрын
1/ Мұнда орыстардың қазақ этносы жәйлi үйлену тойы тағамдары,
2/ Қазақтардың орыс этносы жәйлi мағлұматтарды көбiрек бiледi, себебi
3/ Ұлттардың ұнамды мiнез-құлқын сипатының деген /21/ сұраққа, орыс
4/ Осы екi ұлт өкiлдерi бiр -бiрiнен қандай дiнге
Қорыта келе екi этнос өкiлдерi бiрiн-бiрi адекваты қабылдайды. Қазақтар
2.3. Құндылық бағдар М.Родич әдiсi.
Зерттеушiлердiң екiншi сатысы бiрiккен iс-әрекетке көрiнетiн этникалық жансақ нанымның
Негiзгi әдiстемелiк құрал ретiнде М.Рокичтың «Құндылық бағдар» әдiстемесiн қолдандық.
Зерттеу нәтижелерiн талдау.
Нәтижелердi талдау.
Нәтижелердi талдауда екi мектеп оқушыларының зерттеу нәтижелерiн бiрге қарастырамыз
Екiншi топ қарым-қатынас құндылықтар тобына кiретiн махаббат, бақытты жанұялық
Соңғы қатарда «өз өзiн дамыту» құндылықтарын орналастырады, бұған даму,
Терминальды құндылықтар алдыңғы айтылған түрде орналасты. Терминальды құндылық дегенiмiз-жекелеген
Инструментальды құндылықтар-жеке адамның қандайда бiр әрекет бейнесi немесе қасиетi
Бұл нәтиже орыс және қазақ мектептерi арасында статитикалық түрде
Осыған орай негiзгi болжам расталды, яғни құндылық бағдар, ұлттық
2.4. Проективті жобалау әдiсi.
Зерттеуiмiздiң үшiншi сатысында этникааралық қарым-қатынаста этностардың өздерiнiң iшкi бағытына
Зерттеу әдiстемесi.
Негiзгi әдiстемелiк құрал ретiнде жобалау сурет пайдаланылады. Зерттеуге арнайы
Зерттеу нәтижелерiн талдау. 4-оқушы бұл зерттеуге қатысудан бас
Нәтижелердi талдауда алдыңғы сипаттарды кiшi бөлшектерге бөлу қажеттiлiгi туындады.
Сонымен 10 мағналы топ құрылды. Әр стимулды обьект бойынша
Берiлген кестеден /№1/ ұлттық бейне қазақ мектебiнiң оқушыларында адам
Ұлттық мәдени ерекшелiктерге және бос уақытты өткiзуде орысты бейнелегенде
Негативтi символ ретiнде орыстар-өркөкiрек,өзiмшiл,мейiрiмсiз, қазақтар-көралмаушылық,аңқаулық,мәдениетсiз деп көрсетiлдi, бұл жәйлi
НӘТИЖЕЛЕРДI ТАЛҚЫЛАУ.
Мағыалы топтарды талдау этнос жәйлi индивидуалды сана деңгейiнен
Осылар мен қатар өзгерiске ұшырау потенциялымен анықталады. Динамикалықжағына экономикалық,
элементтер қозғалмалы және ұлттық мемлекеттiң құрылуымен байланысты.
2/ Өз этносы туралы түсiнiк ядролық құрылымнан басталады. Ол
3/ Ұлттық образдарды қабылдауды қыздармен,ұлдардың ерекшелiктерiн байқауға болады. Ер
4/ Бұл зерттеуде динамкалық қабылданатын орыс образы, статичный қазақ
ҚОРЫТЫНДЫ.
Қорыта келгенде ұлт мәселесін қарастырып қана қоймай, ұлттық
Танымдық iс-әрекетке ұлттардың бiрiн-бiрi дұрыс қабылдауы, олардың бiр-бiрiнiң ұлттық
Құндылық бағдар, ұлттық ерекшелiктерiне байланысты қалыптасады. Бiрақ оқу процесiнде
Этникалық қарым-қатынаста этностардың iшкi бағытына байланысты жансақ нанымдар бар,
Әдебиеттер
1. Андреева Г.М Социальная педагогика. М.:Изд-во Моск. ун-та, 1980.
2. Архангельский Л.М Социально-этнические проблемы теории
3. Әмірова Б.Ә. Оқу-танымдық процессіде жансақ нанымның
4. Бромлей В. Очерки теории-этноса Москва.1990.
5. Бараноев А. О. Основы этнической педагогика. Санкт-Питербург.
6. Бауэр О. Национальный вопрос и социал-демократия. Москва, 1990.
7. Гаджиева Р. Г. Изменение этнических стериотипов под влиянием
9. Дашдамиров Л. Ф. К методологии исследования национально–педагогических проблем.
10. Дробижева. Психологические аспекты национальных отношений. Т- 1967.
11. Джандильдин Н. Единство интерноционального и национального в
12. Иванова. Т. В. Изучение стериотипов с помощью
13. Н. Елiкбаев. Ұлттық психология. Алматы,
14. K. Жүкеш. Ұлттық педагогиканың сипаты. Алматы,
15. Степанян Э.Х. Классовое и национальное сознание
17. Саракуев Л. М. Введение в этнопедагогику.
19 Столович Л.М. Сто наций и народностей
20. Сульбах В. Ұлттық –сана –сезiм. Москва,
21.Сәрсенбаев.Т Ұлттыk сана -сезiм мен кадір-қасиет. Алматы. 1990.
22.Сужиков.М.М. Сапаргалиев.Т.С Межнациональные отношения .
25. Психологические тесты. Москва, 1991.
27. Танкаев С. Д. Быть и нация.
28. Уледов А. К. Общесвенная психология и
29.Уледов А .К. Стуктура общественного сознания.
30. Узнадзе Д. Н. Теория установки. Москва-Воронеж,
31. Философскии словарь. Политиздат ,1980.
34. Чебаксаров.Н.Н Проблемы типологии этнических общностей в трудах
35. Г.Шпет Введение в этническую психологию.
36. Шихерев П.Н. Проблемы исследования межгрупповых отношени. // Психологический
37 Этнические процессы национальных групп Средней Азии и Казахстана.
3
