Кіші мектеп жасындағы оқушыларды ана тілі сабағында өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдары диплом жұмысы
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1-4
І Бөлім Кіші мектеп жасындағы оқушыларды оқыту барысындағы өз бетімен жұмыс жасауға үйретудің теориялық мәселелері.
Оқушылардың өз бетімен жұмыс жасау біліктіліктерін қалыптастырудың педагогикалық психологиялық негіздері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-20
Бастауыш сынып оқушыларының өз бетімен жұмыс жасау біліктіліктерін қалыптастыру мәселесінің мәні мен қазіргі теориялық және әдістемелік жағдайы...20-29
ІІ Бөлім Кіші мектеп жасындағы оқушыларды ана тілі сабағында өз бетімен жұмыс жасауға үйрету жолдары.
Кіші мектеп жасындағы оқушыларды ана тілі сабағында өз бетінше жұмыс жасауға үйретудің дәстүрлі әдіс амалдары. . . . . . . . . . . . . . . . . . 29-44
Өз бетінше жұмыс жасауға үйрету әдістерін жетілдірудің жаңа жолдары мен тиімділігін арттыру өлшемдері. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44-54
Сабақ жоспарларының үлгілері . . . . . . . . . . . . .54-60
Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60-61
Әдебиеттер тізімі . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61-67
Қосымша . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67-70
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 58 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ
Кіріспе . . . . . . .
І Бөлім Кіші мектеп жасындағы оқушыларды оқыту барысындағы
Оқушылардың өз бетімен жұмыс жасау біліктіліктерін қалыптастырудың
Бастауыш сынып оқушыларының өз бетімен жұмыс жасау біліктіліктерін
ІІ Бөлім Кіші мектеп жасындағы оқушыларды ана тілі сабағында
Кіші мектеп жасындағы оқушыларды ана тілі сабағында өз бетінше
Өз бетінше жұмыс жасауға үйрету әдістерін жетілдірудің жаңа жолдары
Сабақ жоспарларының үлгілері . . . . . .
Қорытынды . . . . . . .
Әдебиеттер тізімі . . . . . .
Қосымша . . . . . . .
Кіріспе
Оқу мектеп жасындағы балалардың негізгі таным әрекеті. Баланың жалпы
“Қазақстан-2030” Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауында Қазақстан азаматтарының денсаулығын,
Мектеп оқушыларына тәрбие беру тұжырымдамасында: Жеке тұлғаның қалыптасуы үздіксіз
ХХ ғасырдың аяқ кезіндегі ой-пікірлерден педагогикалық көзқарастары білім беруде
Енді осы мәселені дамыту үшін мектептің алдында оқушылар өз
Мектептің педагогикалық үрдісіндегі негізгі мәселе – білім беру, өздігінен
Кіші мектеп жасындағы оқушылардың танымдық қызығушылығын қалыптастыру, өз бетінше
Бұл мәселенің маңыздылығы мен қасиеттілігін П.Я.Гальперин, И.Я.Лернер, В.П.Паламер÷ук, М.Жұмабаев,
Қ.Жарықбаев психология ғылымдарының докторы қазіргі таңдағы оқу процесіндегі білім
Оқыту теориясының негіздерін дамытуда дидактиканың негізін салушы Т.Сабыровтың еңбегін
Оқушылардың санасында жеткілікті деңгейде білім қоры болмаса, онда оның
Зерттеудің мақсаты: Бастауыш мектептің үшінші сыныбында ана тілі сабақтарында
Зерттеудің міндеттері:
Бастауыш сынып оқушыларының қызығушылығын дамытудағы оқытудың ғылыми әдістемелік
Оқушының өмірге, қоғамға ғылыми көзқарасын қалыптастыру негізі оның өз
Зерттеудің объектісі; Ана тілі сабақтарында 3 сынып оқушыларының өз
Зерттеу пәні: 3сынып Ана тілі пәні.
Зерттеу әдістері. ғылыми әдістемелік әдебиеттер, озат педагогикалық тәжірибелер, анкета,
Димпломдық жұмыс: Кіріспеден,екі бөлімнен, қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен, қосымшадан тұрады.
Бөлім. Кіші мектеп жасындағы оқушыларды, оқыту барысындағы өз бетімен
Оқушылардың өз бетінше жұмыс жасау біліктіліктерін қалыптастырудың педагогикалық -психологиялық
Бүгінгі таңда өскелең ұрпақтың өз бетінше жұмыс істеу қасиеттерін
Жалпы орта білім беру жүйесінің іргетасы бастауыш білім
Кіші мектеп жасындағы оқушылардың оқу процесін демократияландыру, ізгілендіру принциптері
Екінші– оқушыларды сабақтан тыс күндері практикалық іс-әрекетке, өз бетімен
Үшінші мақсаты– оқу пәндерін оқытуда өзіндлік жұмыстың тәрбиелік
Кіші мектеп жасындағы оқушылардың өзіндік жұмысын дамыту және
Оқушылардың білім қорының болуы және оларды қолдана білуі;
Оқушылардың көрген-білгендеріне байланысты ынта-ықыласы мен өзіндік мағынасының болуы;
Оқушылар өз көзқарастары мен сенімдерін практикалық іс-әрекеттер арқылы жүзеге
Көптеген ғалым педагогтардың, практик-мұғалімдердің тәрбиесіне сүйенсек, оқу-тәрбиесі үрдісі негізінде
Себебі ,сабақ қанша сапалы болсын немесе мұғалімнің білімі, тәжірибелік
Ахмет Байтұрсынов оқу-ағарту саласындағы негізгі көзқарастары оның “Бастауыш
Автордың пікірінше, бала білімді тәжірибе арқылы өз бетімен алуы
Бұл тағы да оның өз заманының озық тәжірибелі педагогы,
Бастауыш сыныптарда өз бетімен жұмысты ұйымдастыру оның бағдарлама мазмұнына,
Бастауыш мектепте өзбетімен жұмысты тиімді ұйымдастыруға жол ашатын қолайлы
ӨЗ бетімен жұмыс түрлеріне қатысты материалдарды саралау және өз
Логикалық дамытушы ойындар мен берілген тапсырмалар (құрастырмалы ойындар, ребус,
Берілген тапсырманы түрлендіру бағытындағы жұмыс түрлері ( кері есеп
Өз ойынан еркін тақырыпқа құрастыруға берілген әдеби шығармашылық бағыттағы
Мұнда басты назар аударатын мәселе- бұл оқушылардың ауызша, жазбаша
Оқушылардың өз бетінше жұмыстың педагогикалық тиімділігі- мұғалімнің жұмысқа жасаған
Бастауыш сыныптарда оқытудың маңызды мақсаттарының бірі-оқушыларға өз бетінше жұмыс
Білімнің негізгі бастауыш сыныптарда қаланатыны белгілі. Ендеше, осы бастауыш
Өз бетінше жұмыстың негізгі ерекшелігі – оқушының берілген тапсырманы
Оқу – мектеп жасындағы балалардың негізгі таным әрекеті. Баланың
Баланың ақыл ой еңбегі белсенді әрекет болуға тиісті. Ол
Баланың ақыл-ой әрекеті, оның қажеттері мен қызығулары, сезім мен
Оқытудың жаңа технологиясы дегенде, ең алдымен педагогикалық технология деген
Оқу әрекеті барысында оқушылардың өз бетімен тапсырманы орындау дағдыларын
Оқушылардың өзіндік жұмысы туралы түсінік беру:
Оқушылардың өз бетімен тапсырманы орындау әдістемесімен таныстыру.
Оқушылардың өзіндік жұмыстарының ұйымдастырылуы – баланың жеке басын дамытудың
1. Баланың бойындағы қамқорлығын, қызығушылығын жойып алмай, оның үнемі
Білімді өз бетінше іздену арқылы алуға қолайлы жағдай .
Өзін-өзі дамытатын тұлға қалыптастыру. Дәстүрлі оқыту балада білім, білік,
В.В.Давыдов оқушыларды осы кезеңде байқалатын психологиялық жаңа сапалық қасиеттерді
Бастауыш мектепте оқушылар жұмысын әшекейлеп ұйымдастыру формасында әр оқушы
Тапсырма орындаудың жекелеп ұйымдастырудың екі түрі бар.
Әлбетте, оқушылардың жұмысын ұйымдастырудың бұл формасын бекіту, қайталау әр
Мысалы, сабақта өтілетін көркем шығармаға байланысты әр оқушыға немесе
Осы оқу барысында әр оқушы (өз) сұрағына жауап дайындайды.
Сондықтан, мұғалімнің оқыту барысында жақсы үлгерімге жету үшін, әрбір
Оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыруда оларды топқа бөліп, әр қайсысымен
Мұндай жағдайларда оқушының ынытымақтастық сезімдер мен ойлау дербестігі дамиды.
Мектеп табалдырығын аттаған жас бала ертеңгі ел тұтқасы десек,
Мұндай жағдайда жұмыстың мазмұнын, орындау тәсілдерін мұғалім өзі айтып,
Мұғалімнің басқару функциясы
Тапсырманы анықтап беру.
А) жұмысты орындау туралы әдістемелік нұсқаулар беру;
Жұмыс барысында бақылау жүргізу;
Оқушылар әрекетіне оның жеке амал-тәсілдеріне түзетулер жасау;
Жұмысты тексеру, оның нәтижесін талдау, бағалау.
1.1 Оқушылардың өз бетімен жұмыс жасау біліктіліктерін қалыптастырудың педагогикалық
Оқушылардың өздігінен жұмыс істеу проблемасын қарастырғанда алдымен оқушылардың өздігінен
Қазіргі уақытта мектептегі оқыту жұмысы алдына балаларға белгілі дәрежеде
Мұғалімдер әр оқушының кішкентай кезінен бастап, байқалатын жалпы не
Оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстарын оқыту процесіне ендірудің психологиялық негізі
Оқушының оқудағы белсенділігі дегеніміз оның оқуға қажетті білім, дағды,
түсіндіріп тұрған материалын ұғып, түсініп алу үшін, оқушы оған
Ал шын мәнісінде оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстары олардың белсенділігіне
Оқушылардың белсенділігі дегеніміз – олардың колективті түрде бірлесе, көмектесе,
Екінші бір басын ашып алатын мәселе – оқушылардың
Бұдан шығатын қорытынды: 1) Оқушылардың өздігінен жұмыс істеуі үшін
1.2 Бастауыш сынып оқушыларының өз бетімен жұмыс жасау
Әрбір оқыту әдісі оқушылардың өзіндік жұмысын қамтиды, оқыту әдісінің
Мысалы мұғалімнің баяндап тұрған материалын түсіну үшін оқушының
Сыртқы белсенділік, 2. Ішкі белсенділік.
Сыртқы көріністері. Олар мыналар белсенді қимыл қозғалыстары,
1.Қимыл және сөйлеу;
2. Ойын және оқу;
3.Өзін-өзі тәрбиелеу; Осыдан шығатын қорытынды оқушылардың өзіндік өзіндік
Оқушылардың өзіндік жұмысының маңызын терең түсіну ұшін оның атқаратын
Оқушылардың дербестік қасиетін арттыру;
Олардың алған білімінң саналығы мен беріктігін қамтамасыз ету;
Оқушыларды оқуға қажет біліктер мен дағдыларды қалыптастыру;
Оқушылардың таным, ақыл-ой қабілеттерін дамыту;
Оқушыларды сыныптан, мектептен тыс дербес білім әзірлеу;
Оқушылардың оқуға ынтасын арттырып, үлгірмеушілікті болдырмауға әсер ету.
Өзіндік жұмыстың түрлері сан алуан. Оларды топтастыру – өте
Жаңа білімді меңгеру;
Жаңа білімді бекіту;
Білім мен дағдыларды қайталау, бақылау, және тексеру.
Кіші мектеп жасындағы оқушылардың өзіндік жұмысы білік пен дағдыны
Сыртқы қоршаған ортаның құбылыстарын бақылай білу;
Ойлай білу;
Оқушының көргенін, байқағанын, істегенін, ой тұжырымдарын айта білу;
Оқыған материалдардың мағынасына қарай лотикалық білімдерін айыра білу;
Өзінге керекті кітапты таба білу;
Оқу үстінде мәселеге байланысты материлды кітаптан өз бетінше тауып
Мәтінді оқи отырып, мұғалімнің берген нұсқауларын орындай білу;
Оқығаны, көргені, туралы өз бетінше мазмұндама, шығарма жаза білу.
Оқушыларда осындай шеберліктер мен дағдылар жүйесі болмаса, онда ойдағыдай
Оқушылардың дербестігін даму дәрежесіне қарай, олардың өздігінен істейтін жұмыстары
мұғалімнің берген сұрақтарына жауап беру, берілген жоспарға сәйкес оқулықтардағы
Шығармашылық жұмысқа – оқушылардың өздігінен шығарма, баяндама, көрнекі құралдар,
Психологиялық.
Психологиялық–дидактикалық.
Дидактикалық.
Дидактикалық–әдістемелік.
Әдістемелік
ұйымдастыру (жұмыстың орындалуын басқаруға байланысты).
ұйымдастыру принципі (жұмысты ұйымдастыру формасына байланысты).
Оқушылардың жұмыстарының барлық топтарын мұғалім оқыту процесінде жүйелі түрде
Өзіндік жұмыстарда жеке оқу процесін оқытуда қолданудың ерекшеліктері болады.
Оқу: түсіндірмелі, мәнерлеп, рольдерге бөліп, жаттау, баяндау, сұрақ жауап,
Жоспар: мазмұндама, шығарма жазу, талдау. Бұл жазбаша жүргізіледі. Осы
Сондай–ақ оқушылардың өзіндік жұмыстарын олардың таным, іс–әрекеттерінің ерекшеліктеріне қарай
Кіші мектеп жасындағы оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастырудың маңызы өте
Оқушылардың өзіндік жұмыстарының мән-мағанасы, оны ұйымдастырудың тәсіл амалдары туралы
Профессор Р.Г. Лембергтің пікірінше, оқушылардың істейтін жұмысының мақсатына айқын
Оқушылардың таным әрекеті білім алу қажетімен ұштасады. Осыған орай,
Оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыруда халық педагогикасының үлгілерін қолданудың тиімділігін
Еркін мазмұндату, түсінігін, не есте қалғанын айтқызу. Көркемдеп немесе
Осы мазмұндатудың жеңіл түрінен бастап, күрделі түрлеріне қарай дағдыландырамыз.
Мұғалім: а-а-а
оқушылар: қызыл алма.
Мұғалім у-у-у
Оқушылар: жақсы оқу, деп жалғасырады.
2. Буындар арқылы:
Мұғалім: -ға-ға-ға
Оқушылар: шықты далаға.
3. Бұл жұмысты сурет арқылы жүргізуге болады. Тақтаға
Әтеш /шақырды/
Оқушылардың танымдық белседілігін дамытуға, оқыту барысында еркін шығармалар жазудың
Өз бетіндік жұмыс түрлерін сынып оқушыларының жас ерекшелігіне, психологиялық
ІІ БӨЛІМ Кіші мектеп жасындағы оқушыларды ана тілі сабағында
Кіші мектеп жасындағы оқушыларды ана тілі сабағында өз бетінше
Оқыту арқылы тіл дамыту да өз бетінше жұмыстың маңызы
Бастауыш сыныптарда ана тілі пәні – балалардың негізгі құралы.
Екінші , үшінші сыныпта оқуға үйретуге қойылатын негізгі талап
Көркемшығармаларды ерекше дауыс ырғағына, екпініне қарай мәнерлеп оқып, негізгі
Кейбір түсінікті, жеңіл мәтінді сыныпта да, үйде де өз
Бастауыш сыныптарда оқу сабағын жүргізгенде мыналарды ескеру қажет:
Бастауыш снып оқушыларыныңоқу машығын жетілдіруді оқушының дұрыс және мәнерлеп,
Төменгі сынып оқушыларының әсіресе абстрактылы ойлауы жеткіліксіздеу болғандықтан,оқу сабағында
Бастауыш сынып оқушыларының көркем әдеби шығарманы түсінуге керекті мәселені
Өз бетінше дұрыс оқу
Балалар өз бетінше сыныптың екінші жартысында және үшінші сыныпта
Бір буынды не бір сөзді оқушының неліктен қайталап оқитынын
ӨЗ БЕТІНШЕ САНАЛЫ ТҮРДЕ ОҚЫП ТҮСІНУ
Оқушы оқыған материалдардың мазмұнын саналы түрде меңгерген болса, онда
Оқылған мәтінді өз бетінше саналы түрде меңгерудің бір
Кіріспе әңгіменің барысында сабақ мерзімін үнемдеп, мәтін мәселесіне жете
Оқушының оқу әдістерін жан-жақты жетілдіріп, қалыптастыру үшін мәтінді өз
Өз бетінше мәнерлеп оқу
Бастауыш сырып оқушыларының дұрыс өз бетінше оқуын жетілдіруде қойылатын
Мәнерлеп оқу – қандай мәтінді болмасын дұрыс оқып, сөздерді
Көркемшығарманың негізгі ой тірегін анықтап алмай, оқығандағы мақсат айқын
Оқушыны мәнерлеп оқуға үйретпейінше оны мәдениетті сөйлеуге үйретеміз деп
Оқушы мектеп есігін ашқаннан бастап-ақ оқыған сөзінің мағынасын түсінуге
І кесте
әл,ал,ол,он,күл.
ел,іл,ет,ес,от.
ІІ кесте
ұйыр, үйір, жиыр, сүйір.
Тас, тос, төс, бас, бос.
ІІІ кесте
үшкір, тұмсық, сұр, шымшық.
Сордан, ұшты құрт шымшық т.б.
Бұл таблица бойынша оқығанда әуелі баяу, сонан соң жылдамырақ
Шапшаң оқу
Шапшаң оқуға үйретудегі мақсат – баланың өзі оқыған сөйлемін,
Бастауыш мектеп мұғалімі шапшаң оқуды барлық сабақтарда жүзеге асырып
Сыныптан тыс оқу
Бала тілін дамытудың өзекті бір саласы-сыныптан тыс оқу. Сыныптан
Сондай ақ сыныптан тыс оқу шәкірттердің өз беттерінше оқу
Міне сондықтан да кітаптың атқарар қызметі орасан зор. Басқаша
Сыныптан тыс оқуды ұйымдастырудағы басыт да өзекті үрдіс –
Қашанда ізденгіш балаларды жанымен жақсы көретін өзінің ұстаздық парызына
Дәл осы арада сыныптан тыс жұмысты тек қана былай
Ата-анасынан не аға-әпкелерінен көмек сұрасын;
Өзі түсінуге тырыссын. Ол үшін:
а) берілген үзіндіні қайта-қайта оқысын;
ә) мәтінді толық оқып шығып, ой қорытсын;
сыныптан тыс оқуға берілетін мәтіндегі қиын
сөздерді, сөз тіркестерін мұғалім алдын-ала түсіндіріп жіберсін.
Міне сонда ғана оқушы дүниетанымы кеңейеді, тілі мен ойы,
Кітаппен жұмыс істеу дағдысын
қалыптастыру
Бастауыш сыныпта балалардың кітаппен жұмыс істеу дағдысын қалыптастырудың тіл
а. Балалардың дұрыс айтқандарын мадақтап, қателерін түзетумен қатар олардың
ә. Көрнекті құралдары, сþжетті суреттерді оқыған шығармаға байланысты кейбір
б. Шығармадағы қиын сөздерді оқушыларға түсіндіріп отырады;
в. Балалардың оқыған кітаптарынан қаншалықты жаңа білім алғандарын үнемі
Балалардың оқу дағдысын қалыптастыруда оларға арналған “Балдырған” журналы мен
Сыныптан тыс оқудың түрлері
Сыныптан тыс оқуды ұйымдастырудың бірнеше жолдары бар. Атап айтқанда:
Сабақтан тыс уақытта мұғалімнің дауыстап оқуы.
Балаларды өз бетінше оқуға үйрету, жаттықтыру
барысында мұғалім өзі дауыстап, мәнерлеп кітап оқып беріп, дұрыс
ұйымдасқан түрде кітап оқу.
Бұл жұмысты түрлі жолмен жүргізуге болады:
а) Бірлесіп дауыстап үйде оқу тапсырылады;
ә) Кітапты қай уақытқа дейін қанша бет оқу керектігі
б) Сынып оқушылары түгел оқып шыққаннан соң, оқылған шығарманы
“Сен нағыз қызық жерін тыңдамапсың, мына жерін қайтадан тағы
Көрнекті құралдар пайдалану арқылы
өз бетінше тіл дамыту
Бастауыш сынып оқушыларына ана тілін үйретуде, оны тереңдете меңгертуде
Кинофильм, диафильм, мультфильм және т.б. көрнекіліктердің өмір тәжірибесі
Көрнекті құралдарды былайша пайдалануға болады:
Мысалы, оқушыларға теледидардан көрген фильмнен өз бетінше сурет салып
Алынған мультфильмдер, диафильмдер өтілетін тақырыпқа дәл сәйкес келетін болуы
Бастауыш сынып оқушыларына диафильм мен мультфильмдерді көрсетудің мәні зор.
Өз бетінше жұмыс жасауға үйрету әдістерін
жетілдірудің жаңа жолдары мен тиімділігін арттыру өлшемдері.
Оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстарының түрлері көп. Ол оқушының өздігінше
Ал атау, әрине, өзі атағалы отырған нәрсенің мазмұнына, ерекшелігне
Енді қолданылып жүрген балама сөздерді саралап көрейік. Мысалы, “оқушылардың
Сондықтан оқушыларға өздігінен жұмыс істеу әдісінің анықтамасы мен шартты
Оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстары
педагогикалық процестегі екі жақты мәніне байланысты сабақты ұйымдастыру формасы
Дидактикамен айналысушы ғалымдар оқушылардың
оқыту процесіндегі өздігінен істейтін жұмыстарын танымдық әрекет тұрғысынан
Бірінші, үлгі бойынша өздігінен істейтін жұмыстар . Бұл жұмыстар
Екінші, өзгертіп, қайта құрап жинақтайтын тәжірибенің, білімнің, дағдының негізінде
үшінші, өздігінен істейтін вариантты жұмыстар. Бұлар ғылыми білімді қолдана
Төртінші, өздігінен істейтін твор÷естволық жұмыстар. Ол ой мен іс-әрекеттің
Бұл аталған өздігінен істейтін жұмыстарды әрекет сипатына қарай жаттығу,
Тіл дамытудағы ойынның ролі
Ойын арқылы да оқушылардың тілін дамытуға болады. Тіл дамытуда
Дидактикалық ойындардың шартын орындау процесінде балалар көптеген мағлұмат алады,
Шығармашылдық, сþжетті-рольдік, тұрмыстық, спорттық қимылды сөздік ойындардың ішінен қажеттісін
Ойынды сабақ процесіне енгізе отырып, мұғалім “ойна, бірақ ойла”
Ойын үстінде қайсыбір рольді орындау үшін бала өзінің түсінігін
Ойынның мақсаты: үлкендердің еңбегін құрметтеуге, еңбек сүйгіштікке баулу. Мамандықтың
Тағы бір ойын түрі “Сөйлем ойла” деп аталады. Бұл
Ойынның мақсаты: Оқушылардың сөздік қорын молайтып, жүйелі, мәнерлі сөйлей
Ойын ережесін мұғалім былай түсіндіреді. “Мен бір сөз айтып,
Сþжетті ойындар: “Қай ертегі қонақта?” ойыны. Ойын бастауыш сыныптардың
Ойын тәртібі: Қатысушы оқушыларға ертегі кейіпкерлеріне жасалған сурет не
Мақсаты: “Түлкі мен бөдене”, “Қарға мен түлкі”, “Балықшы мен
Қай оқушы өзіне тиісті кейіпкерді іс-әрекетіне қарай дұрыс сипаттап,
Тағы бір ойынның түрі – грамматикалық ойындар. Грамматикалық ойындар
“Қазақ тілі” сабақтарында грамматикалық ойын элементтері жаңа сабақты түсіндіру,
Сөздік жұмыстары арқылы тіл дамыту
Сөздік жұмыс сөйлем құрауға материал береді. Сөздерді байланыстырып сөйлеуге,
Сөз – тілдің негізгі өлшемі. Сөзбен нақты нәрселер аталады.
Бастауыш сыныптарда “Ана тілі” мен “Қазақ тілі” сабақтарында оқушылар
Бөле – анамның әпкесінің не сіңілісінің баласы.
Автовакзал – автобус тоқтайтын жер.
Жиен – әпкемнің баласы.
Беймәлім – белгісіз т.б.
Сөздік дәптерлерін бұл сөздерді әліпби (альфавит) ретімен жазғызып үйреткен
Балалар жасына қарай әр кезеңде әр-түрлі сөздер біледі. 3-7
Қазақ тілінде де жазылуы қиын сөздер аз емес. Жазды
Оқу сабақтарында сөздік жұмыстарына уақыт бөлінбейді, дегенмен ол үшін
Сөздік жұмыста сөз мағынасын түсіндіріп қана қоймай, балаларға сол
Міне, сондықтан да бастауыш сыныптарда мәтінді кездесетін түсініксіз сөздер
Мәтінді оқуға дайындық кезеңінде.
Шығарманы оқу барысында.
Оқып болғаннан кейін.
Мәтінді оқуға дайындық кезінде шығарманың мазмұнын
ұғынуға қиындық келтіретін сөздер түсіндіруге болады. Ол үшін көбінесе
Ал енді оқу барысында мағынасы қиын сөздердің оқушыларға түсіндірілмегені
Сөздік жұмысы мәтінде кездесетін сөздерді түсіндірумен ғана бітпей, ол
“Ана тілі” хрестоматиясындағы материалдар негізінен оқушылардың өз бетінше оқуына
2.3 Сабақ жоспарының үлгілері
Ана тілі
Сабақтың тақырыбы: А.Байтұрсынов “Ағаш”.
Сабақтың мақсаты:
Балаларды мейірімді, адал болуға, адамгершілікке тәрбиелеу, арам пиғылдан бойларын
Балаларды бағыт-бағдар бере отырып, өздіктерінен жұмыс істеу, ой
Тақырап мазмұнын меңгерту.
Сабақ барысы: 1. ұйымдастыру кезеңі.
Психологиялық дайындық
2. үй тапсырмасын тексеру
Ой ашар.
-жаңа сабақ.
Ой қозғау;
-мәтінді оқу
-өзіндік жұмыс
-сөздік жұмыс
-топпен жұмыс
Ой толғаныс
-Венн диаграммасы
жаңа тақырыпқа бір шумақ өлең
сабақты қорыту
үй тапсырмасы
бағалау
Сабақтың барысы: 1. Сабақты бастамас бұрын оқушыларды ұйымдастырып
Оң қолымда бес саусақ
Сол қолымда бес саусақ
Қосып едім екеуін,
Болып шықты он саусақ- өлеңін қимылмен айтқызу.
2. үй тапсырмасы “Жиырма тиын” әңгімесі бойынша жүргізілетін жұмыстар:
Оқушыларды үш топқа бөліп, мынадай тапсырмалар беру.
А) Осы әңгімедегі Алтайға мінездеме беру.
ә) “Тіл ағаш”, “ақ көңіл”, “Қайырымды” дегенді қалай түсінесіңдер?
Б) Қайырымдылыққа байланысты сурет салу әңгімені мәнерлеп оқу.
Жаңа тақырып бойынша жүргізілетін жұмыстар.
үнтаспаны қосып, балаларға құстардың даусын естірту.
Құстар туралы өз ойларын айтқызу.
-Біз құстарға қандай қамқорлық жасаймыз?
-Ағаштан ұя және жемсауыт жасаймыз
-Құстар теректердің тағы басқа ағаштардың басына жиналады екен.
Кіріспе әңгіме.
Бүгінгі біздің ана тілі сабағында өтілетін сабағымыздың тақырыбы: А.Байтұрсыновтың
“Ағаш” мысалының авторы–И.Крылов. Бұл ағаш мысалын қазақшаға аударған, қазақтың
Мәтінді оқымас бұрын, оқушыларды жалпы ағаш туралы ойларын біліп
-Ағаш туралы не білесіңдер?
-Ол тірі табиғат, жасыл өсімдік.
Оқулықтағы Ахмет Байтұрсыновтың “Ағаш” әңгімесін мәнерлеп оқу.
Ой қозғау.
Оқушылардың кезектесіп оқуы.. Тыңдап отырған оқушылар өздеріне түсініксіз сөздерді,
қызғаншық–іші тар, шағымданды–арызданды, өз қамын ойлап–өзімшіл.
Сөздік жұмыс.
-Топпен жұмыс.
І топ. Әңгіменің мазмұнын талдап, түсіндіру.
ІІ топ “Ағаш” әңгімесінен сахналық көрініс шығару.
ІІІ топ Әңгімеге байланысты сурет салу.
Ой толғаныс.
Венн диаграммасы
Сабақты қорыту.
-Жаңа тақырыпқа бір шумақ өлең.
Ағашты босқа кеспе,
Бұзық балаларға ілеспе,
Қайта оны қастерлеп,
Су құй күнде кешке,-шумағын оқушылар өздері ұйқас сөздер арқылы
үй тапсырмасы.
“Ағаш” мысалын ары қарай балаларды өздерінің өз ойларымен жалғасытырып
Мәнерлеп оқу.
Бағалау
Қорытынды.
Кіші мектеп жасындағы оқушылардың өз бетіндік жұмыстарын арттыру мақсатында
Кіші мектеп оқушылары үшін мұғалім олардың еліктейтін, үлгі ететін
Қортынды.
Сонымен, оқыту барысында кіші мектеп жасындағы оқушылардың өз бетімен
оқушылар орындаған жаттығулардың мазмұндылығы.
граматикалық қатесіздігі.
орфографиялық , пунктуациялық , орфоэпиялық қажетсіздігі.
Кіші мектеп жасындағы оқушылардың тілін дамытудың декті бір саласы–оқу.
3-ші сыныптарда оқу техникасын жетілдіруге көп көңіл бөлінеді.
Ана тілі сабақтарында өз бетінше мәтінді мәнерлеп оқуға жаттығады.
Кіші мектеп жасындағы өз бетінше оқуға үйретудің сапалы болуы
Оқушылардың ойлау қабілеттері мен тілін, дүниетанымын дамыту.
Оқушы әдеби тіл нормасына сай өз сезімін ойын дұрыс
Ана тілі, қазақ тілі сабақтарында оқушылардың жазу тілін дамытуға,
Тіл дамыту жұмыстары арқылы өз бетінше жұмыс жасау біліктерін
Оқушыларды ана тілін сүþге, нәзік сөз байлығын әсерлі қолдануға
Қорыта айтқанда тіл дамыту жұмысына қойылатын талаптар да оқушыға
жұмыстың көлемін шамадан айырмай, оның санасын арттыруға көңіл аудару;
өзіндік жұмысын оқу жұмысының басқа түрлері мен дұрыс ұштастыра
оқушының дербестігін арттырып, өзіндік білім алу қабілетін жүйелі түрде
өзіндік жұмыстың мазмұнына күнделікті өмірден алынған материалдарды, хабарларды енгізу;
оқушыларды алған білімдерін іс-жүзінде қолдана білуге дағдыландыру;
оқушыларды оқу жұмысына шығармашылық тұрғыдан қарауға, белсенді әрекет жасауға
оқушыда өздігінен жұмыс істеу, еңбек ету дағдысына қалыптастыру.
Қосымша:
Біздер, бастауыш сынып мұғалімдері келешек ұрпақты тәрбиелеуде үлкен де,
І. Бастауыш сыныптардағы қазақ тілі пәнінен оқушының өз бетінше
Сөздік әрбір жұмысынан сөз тудыру жұмысы.
Баланың сөздік қорын молайтып, жаңа сабақты менгеруде өте көп
Әсем қандай қыз?
Ә–әдемі, әдепті.
С–сұлу, сүйкімді.
Е–еңбекқор, елгезек, епті.
М–мейірімді, мәдениетті. Осы жұмысты оқушы тақтадағы сұраққа қарап отырып
“Әсем”
Әсем әдемі , әрі әдепті қыз. Әсемнің жаны да,
Осы жұмыстан кейін оқыушыларға тағы да өз бетінше мәтіннің
ІІ. Салыстыру жұмысы арқылы сөйлем құрату. Тақтаға сиырдың суретін
Өзі–ала доптай.
Сүті–балдай тәтті
Мүйізі–қарағайдай иілген
Көзі–көмірдей қап-қара
Даусы–пойыздың дауысындай мөңіреген.
Мұндай жұмыс түрлері арқылы оқушылар біріншіден–сын есімді менгереді,
екіншіден– салыстыру арқылы сөйлем құрап, салыстыру ұғымы, түсінігі
ІІІ. Сөзден сөз тудыру жұмысы.
Мүмкіндік денгейінде орындалады. Мысалы: қар, арық ,тарақ, ана, шындық
Іү. Сөйлемдер құрату. Мысалы: Лепті сөйлемдер құра деп өз
Көктем тақырыбына: Алақай, Көктем келді!
Әттең қар еріп барады!
Көктем ауасы неткен
керемет еді! т.б. енді осы лепті сөйлемді өз бетінше
Хабарлы сөйлем: Көктем келді. Қар ери бастады. Көктем ауасы
Міне осындай қазақ тілі сабақтарында оқушыларға өз бетінше жұмыс
Жалпыға бірдей білім беретін мектептерге оқу тәрбие жұмысының мазмұны
Осындай үйірмелерге қатысқан оқушыларға карто÷ка, яғни үлестірме қағаздары арқылы
Математикалық өлең-есеп.
“Бірге шешу?”
Түйе, бота маң басқан,
Төрт аяғын тең басқан.
Шұнақ құлаң бес ешкі,
Қос лақты қос ешкі,
Төрт қозылы екі қой,
Бәрін бірге ойлап қой.
(жауабы: он жеті бас мал).
Математикалық жұмбақ.
“Бұл не?”
а) Өзі үлкен жануар,
үстінде екі тауы бар.
(жауабы: түйе).
ә) Екі ағайынды суға қарай үңілер,
Кездесе алмай бірінен-бірі түңілер.
(жауабы: өзен жағалаулары).
Қалжың есеп.
“Топ үйрек”
Бір топ үйрек ұшып барады. Барлығы бесеу.
Біреуін атып түсірсе, нешеуі қалады?
(жауабы: біреуі, қалғандары
ұшып кетеді.).
Тапқырлықты талап ететін логикалық есеп.
“Фигура құрастыру”
Тоғыз шырпыдан 5 үшбұрыш құрастыру керек.
(жауабы: суреттегі).
“Сүт сату”.
6,5 және 3 литрлік бидан бар
6 литр сүттен 4 литр сүтті қалай
құйып алуға болады.
Жауабы: 6 5
Экскурсияға 7 оқушы шықса, оның әр қайсысы үш баламен
1
2 3 4
Жауабы: (жоқ , суреттен қара).
Матеатикалық ойын.
Ойын ережесі: Екі топқа бірдей тапсырма беріліп, әр топтан
Жауабы: (суретте).
3 1 2
1 2 3
2 3 1
Әдебиеттер.
М.И. Махмудов “Мектепте проблемалық оқытуды ұйымдастыру”. Алматы мектеп
А.А. Лþбинская “Бастауыш мектеп оқушы сының психологиясы жөнінде”.
А.А. Лþбинская “Бастауыш кластарда оқытудың актуалды проблемалары” Алматы мектеп
С. Мұқанов “Таңдамалы шығармалары” Алматы жазушы 1980. 412-бет.
С. Мұқанов “Таңдамалы шығармалары” 15 том 1979. 377-бет.
Н. Елікбаева “ұлттық психология” Алматы Қазақ университеті 1992.
С. Мұқанов “Таңдамалы шығармалары” 13 том Алматы жазушы.
±. Мүсірепов “Таңдамалы шығармалары” 4 том Әңгімелер. Алматы жазушы.
Т.Тәжібаев “Қазақстанда ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы ағарту ісі мен
Ә. Сыдықов “Ы. Алтынсариннің педагогикалық идеялары мен ағартушылық қызметі”.
Г. Бегалиев “Бастауыш мектептегі оқу сабағы”. Қазақ мұғалімі 1988.
С. ұзақбаева “Тамыры терең тәрбие” Алматы білім. 1995 269-бет.
М. Жұмабаев “Шығармалар” 2-3 том Алматы білім 1996. 512-бет
М. Жұмабаев “Педагогика” Алматы Ана-тілі 1992. 160-бет.
Қ. Жарықбаев, С. Қалиев “Қазақ тәлім-тәрбиесі” Алматы Санат 1995.
Қ. Бержанов “Дидиктиканың осы кездегі кейбір актуалды мәселелері”. Қазақ
С. Рахметова “Бастауыш класс оқушысыларының тілін дамытудың ғылыми-әдістемелік негіздері”.
Ш.Әуелбаев “Қазақ тілі пәнінің мазмұны және оны жоспарлау”. Алматы.
М.Мұқанов. “Жас және педагогикалық психология”. Алматы. Каз.П.И. 1982. 248-бет.
Т.Тәжібаев. “Жалпы психология”. Алматы. Қазақ университеті. 1993. 239-бет.
В.А.Сухомлинский “Балаға жүрек жылуы”. Алматы. Мектеп. 1978. 222-бет.
Амоношвили “Педагогикалық ізденіс”. Алматы. Рауан. 1990. 574-бет.
И.А.Аллаяров “Оқу белсенділігінің дидактикалық негіздері”. Мектеп. 1988. 48-бет.
Т.Сабыров. “Оқушылардың оқу белсенділігін арттыру жолдары”. Алматы. Мектеп. 1978.
Т.Сабыров “Оқыту теориясының негіздері”. Алматы. Республикалық кабинеті. 1993. 59-77-бет.
Б.Тұрғанбаева “Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту”.
Л.А.Төкеева–Бектұрғанова “Ана-тілін жүйелі оқыту және оқушылардың өзін-өзі басқаруы” Шымкент
К.Молдабек “Бастауыш мектепте тіл дамыту” Шымкент 1999 166-бет.
Қ.Аймағанбетова “Бастауыш сыныптарды дүниетануды оқытудың теориялық негізі” Алматы Балауса
Х.Т.Наубаева “Оқушыларды гуманистік негізде бағыттау” Бастауыш мектеп N 1-2
Г.Алпысбаева “Шығармашылық-ізденіс көзі” Бастауыш мектеп N 7 1999 10-бет.
М.Ізмұқанов “Шыңдалған шеберлік” Бастауыш мектеп N11 1990 16-бет.
М.Сәтымбекова “Дидактикалық ойындарды сабақта пайдалану” Бастауыш мектеп N3 1983.
П.Шілдебаев “Шеберліе жсабақта танылады” Бастауыш мектеп N8 3-бет.
А.үсенов “Ана тілін құрметтеу-адамгершілік парыз” Қазақ мектебі 1990 N5.
Б.Құлмағанбетов “Мемлекеттік тілді меңгерту мәселелері” Бастауыш мектеп 1991 N11.
Т.Сабыров “Оқыту теориясының негіздері” Алматы 1997.
ұ.Жазықбаев “Жаңа адамды тек жаңашыл ұстаз тәрбиелейді” Шымкент 2001.
Қ.Ахметұлы “Білім негізі-рухани уыз тәрбиесі” Алматы 2001.
Т.Баймолдан “ұрпақ тәрбиесі-көпке ортақ” Алматы 2001.
Б.Тұрғанбаева “Шығармашылық қабілеттер және дамыта оқыту”. Алматы. 1999.
Ш.А.Амоношвили, С.Н.Лысенко, Волков, Шаталов,Ильин т.б. “Педагогикалық ізденіс” 1989ж Алматы
Ж.Сардарова “Оқушының шығармашылық бағытта дамуы” Бастауыш мектеп N7 2001.
Бастауыш мектеп N4 2000ж.
Құсайынова, Төлегенов “Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту”, “Өзіндік жұмысының маңызы”
Н.Мұқанова “Шығармашылықпен жұмыс істеуге баулу” Бастауыш мектеп N8 2001ж.
Ж.Б.Қоянбаев, Р.М.Қоянбаев “Педагогика” Алматы 2002ж.
Қазақстан мектебі N4 2001ж.
Бастауыш мектеп N6 2002ж.
Бастауыш мектеп N4 1999ж.
Áàºòà ¼ñåòií à¹àøòàð
Æàáàéû à¹àøòàð
Åìåí
Òåðåê
Øûðøà
²àéû»
Ñåêñåóië
Àëìà
Øèå
´ðiê
Àëì½ðò
Àëìà
Åêåói äå òiði òàáè¹àò.
Àóà, ñó, æûëó êåðåê.
Àäàì¹à ïàéäàëû
