Білімдендіру философиясы дүниетанымның жаңа моделі диплом жұмысы
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
Кіріспе.......................................................................................................................3
І бөлім. Білім беру процесіндегі дүниетанымды қалыптастырудың жолдары....................................................................................................................7
Конфуций дүниетанымындағы оқу-білім мәселесі .....................................7
Ерте Грек Философиясындағы білім мәселесі (Сократ, Платон, Аристотель) ......................................................................................................13
Жаңа дәуір философиясындағы Бэконның «Білім - күш» идеясы мен Локктың ілімі ...................................................................................................23
Қазақ философиясындағы Абай мен Ыбырайдың ағартушылық ойлары мен оқу білім мәселесі жөніндегі көзқарастары...................................................................................................25
ІІ бөлім. “Балаларға арналған философия” білім берудің жаңа моделі ретінде.....................................................................................................................35
2.1. Адамның мәдени әлеміндегі білімдендірудің ролі.....................................62
2.2. Таным теориясы оқыту процесінің методологиялық негізі.......................69
2.3. Білім беру процесіндегі (білім, сана, өзіндік сана) мәселелері................. 73
2.4. Шығармашылық – руханилық пен мәдениеттің бірлігі ретінде................78
Қорытынды............................................................................................................85
Әдебиеттер тізімі................................................................................................. 94
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 96 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Философия және психология факультеті
Философия кафедрасы
Қорғауға жіберілді
кафедра меңгерушісі
________
«___» __________ 20__ жыл
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
БІЛІМДЕНДІРУ ФИЛОСОФИЯСЫ ДҮНИЕТАНЫМНЫҢ ЖАҢА МОДЕЛІ
студент
ғылыми жетекші
философия ғылымының доценті ________________
Мазмұны
Кіріспе.......................................................................................................................3
І бөлім. Білім беру процесіндегі дүниетанымды қалыптастырудың
Конфуций дүниетанымындағы оқу-білім мәселесі .....................................7
Ерте Грек Философиясындағы білім мәселесі (Сократ, Платон,
Жаңа дәуір философиясындағы Бэконның «Білім - күш» идеясы мен
Қазақ философиясындағы Абай мен Ыбырайдың ағартушылық ойлары мен оқу
ІІ бөлім. “Балаларға арналған философия” білім берудің жаңа моделі
2.1. Адамның мәдени әлеміндегі білімдендірудің ролі.....................................62
2.2. Таным теориясы оқыту процесінің методологиялық негізі.......................69
2.3. Білім беру процесіндегі (білім, сана, өзіндік сана) мәселелері.................
2.4. Шығармашылық – руханилық пен мәдениеттің бірлігі ретінде................78
Қорытынды............................................................................................................85
Әдебиеттер тізімі................................................................................................. 94
Кіріспе
Тақырыптың маңыздылығы. Білімдендіру философиясы бастауын тереңнен алған. ХХІ ғасыр
Мұндағы басты мәселе элементтік даму нәтижесінде білімдендіру дамиды. Ал
Білім беру философиясы дүниетанымның жаңа моделі деп қоғам өміріне
Мақсаты мен міндеттері. Бұл тақырып зерттеу нысанасына алына отырып,
қоғам өмірінде білімдендіру мәселесі дұрыс жүргізіліп келе ме, ол
қоғамдағы ғылыми және педагогикалық идеяға жаңа білімдендіру философиясын енгізу,
Қазақстан қоғамын жаңа техникалық құралдармен жабдықтау, яғни білімдендіру саласын
білім беру жүйесіне құрылымдық – мағыналы реформа енгізу;
білім беру жүйесіне гуманизм түсінігін енгізіп, сол тұрғыда ойлау.
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Біздің республикамызда білімдендіру деңгейі философиясы әлеуметтік
Тақырыптың көлемі ұлғайып білімдендіру жайында жаңа көзқарастар, перспективалар пайда
Зерттеу барысында қолданылған методтар мен методология.
Жаңа білімдендіру философиясын қалыптастыру маңызды мәселе болып табылғандықтан, педагогикалық
Сондықтан зерттеу барысында саналы түрде мынадай методтар қолданылды: таным
Детерминизм мен тұтастық принципі глобальды мәселені талқылауда, оны зерттеудегі
Диалектика бірлік пен жалпылықта, бірліктің айырмашылығы мен фундаментальдылығын анықтауда,
Зерттеудегі алынған басты ғылыми нәтижелер. Білімдендірудің дағдарысы мен адамның
Білімдендіру философиясының деңгейін анықтап, әлеуметтік философия саласында категориальды аппаратпен,
Информацияландыру мен компьютерлендіру ұғымы мен формальды логикалық ұғымы арасында
Халқымыздың болашағын дамытуда ҒТР жетістіктерін меңгеріп, адамның жаратылыстану мен
Білімдендірудегі үш негізгі жағдай әлеуметтік-философиялық, гуманизм дефинициясы, гуманизация мен
Адамның адамгершілік даму процесінің білімдендірумен өзіндік байланысы, өркениет пен
Мемлекеттің басты мәселесі ретінде, білімдендіру жүйесінің қалыптасуы, алдымен гуманизм
Конфуций дүниетанымындағы оқу-білім мәселесі
Ежелгі Қытайда білім беру алғашқы рет Конфуций (551-479 юб.з.д.)
Конфуцийдің “Кеңес пен талғам” (Лунь юй) трактаты даналық ой-пікірлерге
Конфуцийдің ұғымы бойынша білім деген не? деген сұрақ қойсақ?
Білік деген не екенін ұқтырайын ба?
Білгеніңді білім сана,
Білмегеніңді білместікке бала
Білік дегеніңіз осы болады. [29]
Жалпы, Конфуций ілімінде Білік және Білім бір мағынада айтылған.
Ондай нәрселерді білуге құштарлықтың өзі – сол адамның өз
Конфуций ҮІІ тараудың 20 бабында “Мен жалғастырушымын” деп тақырып
Конфуций пікірінше білім адамға өмір сүру, тіршілік ету барысында
Білімге соншалықты көңіл бөлген Конфуций ҮІІ тараудың 28 бабында
Ал егер білімдер кісінің келбетін сомдасақ, онда Конфуцийдің ҮІІ
Білім беру ісінде білім алушының танымдық жүйесін жаңа сатыға
Конфуций ҮІІ тараудың 17 бабында білім алудың маңыздылығын келтіре
Конфуций ХІҮ тараудың 2 бабында: “- Қарны тоқ, қамсыз
Яғни ғалым болу үшін өзгелер үшін еңбек етіп, соларды
Білімді игеру өте күрделі мәселе. Бұл процесс адамнан көптеген
Сондықтан Конфуцийдің пікірінше білімді адам ол көзі ашық, санасы
Ерте Грек философиясындағы білім мәселесі.
Сократ, Платон, Аристотельдің пікірлері
Білім беру мен тәрбиелеу мәселесі б.д.д ІХ-VIII ғ.ғ Грецияда
Ән сабағын ауызша үйренді. Ол уақытта нота әлі
Білім беретін жекеменшік мектептер, яғни, мусикалық және гимнастикалық болды.
Мусикалық мектеп оқушыларға ән мен әдеби білім берді. Мұның
Платонның айтуы бойынша гимнастикалық мектепте оқушылар жүгіру, күресу, секіру
Гимнастикалық мектепте білімнің жетілуі жастардың жас шамасына байланысты, яғни
Сократ б.з.б 465-399 жылдары өмір сүрген. Жасында мүсіншілікпен айналысып,
Басты дидактикалық жетістігі үшін Сократты – “майевтик” деп атауға
Сократ қай жерде болмасын өз ғылымын үйретті. Мейлі ол
Сократ оқушылармен әңгімелесіп отырғанда – “Менің білетінім – менің
Егер адам өзін өзі біле алмаса, онда не істеу
Сократ жалаң білім беруге, құр білімді дамытуға қарсы. Оның
Қазір біз екі жақты қауіпке тап болдық. Бір жағынан,
Сократ өзі атап көрсеткен қайшылықтың жолын іздеді. Ол алдымен
Сократтың ойынша, білімнің мәні – адамның алдына қойған мақсатын
Өйткені, сыртқы дүние адамға бағынышты емес. Ал, адамға бағынышты,
Егер Сократ білімді өзіндік сана арқылы анықтауға тырысса, онда
Әрине, білімнің көзі сыртқы дүниені тануда жатқаны рас.
Платон өзінің еңбектерін үңгірде отырып жазған. Философиялық еңбектерімен қатар
Идеалды қоғамда орын алған “Законы” ол мемлекетте білім беру
Сондай-ақ қоғамда бірлестіктер құру үшін оған әрине білім қажет-ақ.
Сондықтан Платонның ойға түйгені қоғамда адамдардың орны анықталмаған. Олар
Екінші кезең – Платонның Сократ ықпалынан бірте-бірте босап шығып,
Үшінші кезең – Платонның философиялық жүйесінің толығынан айқындалып, оның
Назар аударатыны Платон сезімдік заттар дүниесін ешбір білім бермейтін
Пікірімізді дәлелдеу үшін білім туралы мәселелерін алайық.
Ол білімді тұрақты, қозғалмайтын, мәңгі, сезімнен тыс дүниеден шығады
Платон ойынша, философ осы екі процестің ортасында тұр, бір
Платон, сонымен бірге, көптеген адамдардың бойындағы шала білімге де
Не деген ойлы көзқарас! Қазіргі біздің білім беру жүйемізге
Жалпы білім туралы Платонның көзқарасы тіпті өзгеше. Оның айтуынша,
Платон “Мемлекет” деген сұхбатында білімді интеллектуалдық және сезімдік болып
Міне, осыдан кейін Платон сезімдік білімді талдауға кіріседі.
Платонның осы көзқарасын әрі қарай қарастыратын болсақ, Аристотельдің де
Сондықтан да оның көзқарастары адам таң қаларлық. Айталық, ол
Платон идеялар дүниесі арқылы жаратылыстану саласындағы себеп-салдарлы байланысты аша
Аристотель Платонның өліміне дейінгі шамамен 2 жыл Афиналық Академияда
Оның “саясат” трактатында тәрбиелеу мен білім беру жөніндегі көзқарастары
Аритотель таным теориясын белгілі бір даму ретіне қарай отырып,
Сайып келгенде, Аристотельдің таным теориясы сексуализмнен басталып, рационализмге келіп
Көне грек дәуірінде осы екі ұғымның екеуі де болғаны
Әрине, сырт қарағанда солай болып көрінері даусыз. Бірақ, Аристотель
Аристотельдің ойынша табиғат бізге игілікті қабылдайтын мүмкіндіктер ғана береді.
Ізгіліктерді қабылдап алу екі негізгі процеске байланысты. Бірі –
1.3.Жаңа дәуір философиясындағы Бэконның “Білім күні” идеясы мен Локктың
Ағылшын ғалымы Д.Бэкон табиғатты өзінің зерттеу нысаны етіп ала
Сондықтан ол ғылым мен философия ақыл-ой мен танып-білу тәсілін
Жаңа ғылымның міндеті – адамның табиғатқа үстемдігін арттыру, ал
Бэконның пікірінше, сана жалған “елестерден” таза болғанда ғана тәжірибе
Локк пікірінше адамның ақылы, зердесі – зерттеудің негізгі нысаны.
Локк философиясы зердені тек ақылдың деңгейінде, яғни алған
Тәжірибеден алынған идеялар тек білім үшін материал, бірақ әлі
Алайда Локктың пайымға сүйенген философиясы зерделік ойдағы жіберген қателіктерді
Сонымен Бэкон, Декарт, Гоббстардың дүниетанымы мен таным теорияларында білімнің
1.4. Қазақ философиясындағы Абай мен Ыбырайдың ағартушылық ойлары мен
Абай Құнанбаев – бүкіл өмірін елінің көкірек көзі сауатын
Абайдың ағартушылық идеяларының ең мол көрініс тапқан жері -
Абай қазақ халқын өнер үйренуге, еңбекке, ғылым білімге шақырды.
«Жасымда ғылым бар деп ескермедім,
Пайдасын »көре тұра тексермедім.
Ер жеткен соң түспеді уысыма,
Қолымды мезгілінен кеш сермедім»
дегені осының айғағы. [31]
Абайдың ойынша адамның ақылдылығы, саналылығы дүниені зерттеумен, оның ішкі
Қайран Абай, дүниедегі жақсылық атаулының бәрін жастар білсін, жастар
Түбінде баянды еңбек егін салған,
Жасынан оқу оқып, білім алған,
Би болған, болыс болған өнер емес,
Еңбектің бұдан өзге бәрі жалған, -
деп өмірде адастырмайтын жолды жастарға көрсетіп те кеткен болатын.
Бұл пікірлер дара тұлғаның даму теориясының басты қағидаларымен үндесіп
Адамның дамуы екі қажеттіліктің қалай іске асатынына тікелей тәуелді.
Ақын бесінші сөзінде халық санасына сіңісті болған мешеулік философиясына
Ағартушылық саладағы Абайдың Ыбырайдан айырмасы, Ыбырайдың ақындақ дарыны оның
Жоғарыда өзіміз қарастырып өткен «Жасымда ғылым бар деп ескермедім»
Баламды медресеге біл деп бердім,
Қызмет қылсын, шен алсын деп бермедім. [1]
Абай солқылдақ шәкірт санасын қырсықтан сақтандыра келіп, оның назарын
Пайда ойлама, ар ойла,
Талап қыл артық білуге.
Артық ғылым кітапта,
Ерінбей оқып көруге. [32]
Абайды алаңдататын жәйт – сол оқудың нәтижесі. Қаншама оқып
Ақынның ғылым-білім жөніндегі пайымының шеңбері өте кең. Ол оқу-ағарту
«Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста,
Сонда толық боласың елден бөлек
Біреуінің күні жоқ біреуінсіз,
Ғылым сол үшеуінің жолын білмек». [32]
деп ғылымды жоғары бағалағанын көреміз.
Ұстаздықтың бір парызы ғылым-білім жолындағы осындай бұралаң-бұрылыстар мен тосқауыл-кедергілерді
Абай шығармаларында көп айтылатын ғылым-білім алдындағы ең бірінші тосқауыл
Ұлы Абай өзінің көптеген шығармаларында қазақ халқының ауыр тұрмысын
Сол кездегі кейбір оқыған жастардың білімді шен алу, шекпен
Ойында жоқ олардың
Салтыков пен Толстой
Я тілмаш, я адвокат
Болсам деген бәрінде ой, - деп сөкті. [19]
Жастарға халық қамын ойлаған ақын-жазушылар мен ғалымдарды үлгі-өнеге етіп,
Ел болу үшін қала салып отырықшы болу керек, егіншілікті
Талап, еңбек, терең ой,
Қанағат, рақым ойлап қой.
Бес асыл іс көнсеңіз, - деп ел қамын ойлаған
Абай үлгі етіп ұсынған адал еңбек, ар-ұждан мәселелері қай
ХІХ ғасырдың соңғы ширегіне дейін Қазақстанда білім беру ісінің
Алтынсарин оқу-білім мәселесіне қызыға қарап, құрмет тұтушылық сол өткен
Мектептен сабақ алсаңыз,
Алқан, шекер, балмен тең.
Жақсының аты өлмейді,
Ғалымның хаты өлмейді, - деген халық шын мәнісіндегі білім
Ыбырай Алтынсариннің “Махтубат” хрестоматиясы оның балаларды оқыту мен тәрбиелеу
Алтынсарин мектебінің білім беру мақсаты өмірдің талабынан, көпшілік халықтың
Алтынсарин білім беру процесін ұйымдастыруды дұрыс түсінді: 1.Мұғалімнің ең
Алтынсарин: “Мен қазақ жастарының классикалық гимназияларында ауыл шаруашылық
Білімнің адам өміріне қаншалықты қажеттілігін және де оны бойына
Оқысаңыз, балалар,
Шамнан шырақ жағылар
Тілегенің алдыңнан
Іздемей-ақ табылар.
Кел балалар, оқылық.
Оқығанды көңілге
Ықыласпен тоқылық!
Сиса көйлек үстіңде
Тоқуменен табылған.
Сауысқанның тамағы
Шоқуменен табылған.
Өнер-білім бәрі де
Оқуменен табылған [3].
Бұл өлеңнен біздің ойға түйетініміз – білімі көп, көкірек
Қазақ жастарын біліммен сусындату мақсатында 1864 жылы қаңтарда Торғайда
Ағартушылық бағыттың негізін салған Ыбырай мен Абайлардың пікірлері көңілге
II бөлім. “Балаларға арналған философия” білім берудің жаңа моделі
Әлеуметтік экономикалық даму жағдайында үнемі бір орында қатып қалмау
Қазақстан осы мақсатта білім беру ісінде европалық бағыт ұстануда,
Қазіргі уақытта Батыста білім беру ісінде келеңсіз жағдайлар туып
Бұл жерде айтатынымыз Фрейдтің түсіндіруінше саналы және бейсаналы яғни
Егер тұлға білімге қарай ұмтылса, онда ол қорғану үшін
XX ғасырда батыстың рациональды білім беру моделі өз-өзің бүлдіреді.
Білімдендіру ісінде осындай түп-тамырымен өзгертетін, үстемдік үшін адамның субъективті
Үстемдік үшін білімдену адамды қанағаттандырмайды, адам қорғану үшін білімденуі
Осындай білімдендіру радикальды өзгеруі адамның субъективті шамасымен байланысты, яғни
Білім ғылымның қай саласына да қажетті десек, Қазақстан сияқты
Білімдендірудің негізгі мәні – адамның адам боолып қалыптасуындағы философия
Философия біреуден алып, біреуге бере салатын ғылым емес. Философиялық
Ал олай болса білімнің қалыптасу жолдарын қарастырып көрейік. Бі-лім
Ендігі сұрақ: “философияны кай жаста оқуға болады?”. Әрбір өсімдіктің
Келесі дәуірде басқа мәдениеттің негізін қалаушы француз ойшылы Мишель
Неге осы келтірілген пікірлер философияны балаларға арналмаған деп айтады?
Философияда мұндай іс-әрекетті Эпикур мен Монтень қолданды. Мұндай
Балалық кезең парадоксальды емес, ал философия парадоксальды яғни философия
Ал Ыбырай “Білім дегеніміз, өзімізді қоршаған ортақұбылыстарына зер
Балаларға арналған философияның болуы заңды оны алда аргументтермен келтіреміз.
Осы айтылған бәрі әлі де жеткіліксіз. Сондықтан екінші мағынасын
“Балаларға арналған философия” XXI ғасырдағы жаңа білімдендіру стратегиясы.
Осы “Балаларға арналған философия” идеясын әрі қарай дамытқан Липман.
Білім жалаң, адамнан қос үзген процесс емес, адамның рухани
Ал логикалық ойлауға келсек Липманның ойынша басқа барлық пәндердің
Метафизикалық сұрауларға балалар дәл, нақты жауап береді.”Неге” деген сұрауларға
Балалар метафизикалық сұрақтарды білуге ұмтылушылығы ересектерден жоғары болып қана
Балалардың тағы бір қызығатын тақырыбы – адамдық қарым-қатынас. Жақсы
Мэтьюздің балалар философиясын түсіндіру позициясы Липманның тезисімен негізделеді. Онда
Балалар мен ересектер диалогынан Мэтьюздың көзқарасы бойынша балалар немесе
“Балаларға арналған философия” орта мектептегі барлық сыныптарға қатысты айттым.
Сол үшін технология, методика жасап, оқу үлгісіне сай дүниетанымдық
Мұғалім “плюралист” бола алмайды. Ол бір қағидаға жабысып қалған
Демек, менде сенген ақиқатымның дүниетанымдық позициясы болу керек. Материализм-идеализм
Әрине, бізде білімдендіру дамыған, материалдық догмамен “сусындаған”, мені қызықтыратыны
Осыдан шығарған қорытындым, басқа ұлттардың балаларға арналған философия туралы
Маған бұл жерде оқытудағы балалардың ойлауы емес, алғашқы ойлау
“Балаларға арналған философияны” толық мағынасында мектеп бағдарламасына енгіріп, тұлғаны
“Пән” менің көзқарасым бойынша, екі мағынасы сияқты. Философия әлемдегі
Бұл бастысы емес. Бастысы жаңа білім беретін модель қалыптастыру.
Душанбеда өткен жаңа білімдендіру бағдарламасы атты семинарда, үлкен сұрақ
Демек гуманитарлы пәндерге мәні, экзистенциалдық тұлғалық жағынан бірдеме жеткіліксіз.
Неміс экзистенциалисті Карл Ясперс “философия ғылымсыз” болуы мүмкін дейді.
Сократтың диалогын әртүрлі жолдармен қабылдауға болады. Ішкі себептермен пайда
Екініші бөлім қоғам жайында болмақ. Мен және менің жанұям.
Үшінші бөлім – тарих. Аңыздар мен ертегілердегі мәдени әлем.
Қалай аталса да, діннің көзі құдіреттіліктен, табиғаттан тысқары тылсым
Қоғамдық сананың түрі ретінде дін өзіндік белгілерімен ерекшелінеді. Ол
Бағдарламаның екінші бөлімі “Адам әлемде” философиялық антропология мен психологиямен
Аристотель өзінің трактатында: “Игілік барлық адамдардың
Мен бұл жерде бағдарламаға қатысты мәселелерді түгел баяндап
Оқу бағдарламасына бастауыш сыныптары үшін осы мәселелер сәйкес келе
Неге балалар өздері білмейтін нәрселерді білуге құштар? Бір нәрсені
Осылай анықтау тек сырттай қараудың, салыстырудың ңәтижесі сияқты көрінеді.
Осылай таным процесінде заттарды ажырату балаларға да тән. Алдын
Балалардың ойлануына тек қана тарихи дәстүрлер ғана емес, таңғаларлық
Мәселеге байланысты ең бастысы методикалар қолдана білу керек: мәселелі
Осыдан қарама-қайшылық философиялық ертегілер мен тарихтада кездеседі. Мысалы: ағасы
Бірақ философиялық ертегілер жаңалық әкелмейтінін ескеруіміз керек.
Балаларға арналған нақыл сөздерді талқылаудан тағы бір жол шығады.
Сонымен “Балаларға арналған философия” сұрақ ретінде қойыла отырып, философ,
2.1.Адамның мәдени әлеміндегі білімдендірудің ролі
Білімдендіру – қоғамның рухани өміріндегі, тұлғаның әлеуметтенуінде маңызды
Білім беру жүйесі соңғы уақытқа дейін мектепте шығармашылық “маңызын
Белгілі испандық мәдениеттанушы Х.Ортега-и-Гассет білімдендірудің негізгі мақсаты “мәдениетке оқыту”
Мәдениет рухани дамуға көмектеседі. Білімдендірудің мәдениеті жаңа ғылыми бағыт
Білімдендіру мәдениеті мына мәселелер негізінде қамтылады:
- мәдени мазмұн (құндылық, қызмет, бағыттылық, пәндік мазмұн) және
- білімдендіру жүйесіндегі мәдени модель
- педагогикалық мәдениет (қоғамда өмір сүретін идеалдылық, реалдылық)
- білімдендіру мақсаты
- білім беру сферасындағы бірлестіктердің сапасы.
Білімдендіру сферасындағы мәдениетті қалыптастыра отырып, білім алушының мәдени деңгейін
Мұндай жағдайда білімдендіру мәдениетпен қатар қызмет атқарып, мәдени құндылық,
Мәдениет – философиялық ой-толғамын аса маңызды, әрі терең теориялық
Мәдениет субъектісі бола отырып, адам әрдайым өз белсенділігін көрсетіп
Рухани өмірдің жаңартылуы негізінде, адамдық қарым-қатынастың гуманизациялану принципі жатыр.
Білімдендіру жүйесінде қандай мәселелерді оқытуға болады, қайсысыларына тосқауыл болу
Қазір Қазақстанда білім беру жүйесі түбегейлі өзгеруде. Мұнда бастысы
Бүгінгі таңда бәріне белгілі білімдендірудің классикалық моделіне қайта оралу
Ал білім беретін мекемелер мектеп түлект ерін қоғамдық өмірде
Осыдан жас таланттардың шығармашылық тәсілдері әр бағыттарда: интеллектуалдық дамуда
Сондықтан білімдендіру мәдениеттің дамуы мен қалыптасуына жағдай жасауы керек.
Мәдениетті қолдау мен қорғау ұғымы бір-біріне жақын. Білімдендіру саласында
- Қазақстан Республикасының мәдени паспорты деуге болатын кәсіби және
- Мәдени және рухани туындыларды жаратушы жазуша, ақын, суретші,
- Салауатты өмір салытан жетелейтін өнер туындыларына, радио мен
- Дәстүрлі ұлттық мәдениеттен бастау алатын жаңашыл, әлемдік өркениеттің
- Халықтың мәдениеті мен өнеріндегі салауатты, білікті адам
Мәдениеттің екі түріне байланысты білімді қарастыратын болсақ, материалдық мәдениет
Хайдеггердің пікірінше білім адамға өз болмысын нақтылаған пәндер ретінде
Шығармашылық, ұғыну, байқау, баға беру – толық білім алудың
Білімдендіру редукциясы білім, дағды, оқу арқылы білім беру процесінен
Әлемдік мәдениетте білімдендіруді технология арқылы жүргізу дәстүрлі жағдайға айналып
Демек, білімдендірудің мәдени бейнеленуі қоғамды сақтай отырып, адамның құндылығын
Адамның мәдени әлеміндегі білім, ол әртүрлі мағынада айтыла келе,
Білім беруді гуманитарландырудың басты міндеті – бүкіл білім беру,
Жастар арасындағы идеялық тәрбиелік жұмысты күшейту бұрынғы қоғамдық-саяси құрылымнан
2.2.Таным теориясы оқыту процесінің методологиялық негізі
Білім беру процесі өзінің тарихи бастауын білім берудің теориясы
Білім беру процесі білім алушылық таным процесінде білім меңгертудің
Демек білім беру процесі білім меңгерту барысында сөз жоқ,
Мұнда ұстаздың шеберлігі білім алушының танымдық іс-әрекетін жандандыратын қарама-қайшылықтарды
- Таным процесінің ғылымдағы объектісі белгісіз құбылыстар. Білім алушы
- Таным процесі тек білім берушілік емес, сонымен қатар
Басқаша айтқанда, таным барысында адам өзін қоршаған ортаны игереді,
Кант заттардың құбылысын (біздің заттар) және шынайы заттардың
2.3. Білім беру процесіндегі білім, сана, өзіндік сана
Білім бір уақытта ерекше бағаланып, оның өзі жоғары дәрежеге
Ғылым мен техниканың жетістігі, оның революциялық төңкерісі, білімді адамнан
Жалпы ғасырды, оның ішінде біздің елімізде оншақты жыл
Қандай да ғылым мен білім болмасын еш уақытта да
Осы жерден оқыту мен білім берудің басты тұлғасы кім?
Ендеше білімді игеретін оны “инемен құдық қазғандай” етіп қабылдайтын
Сонау көне заманнан бергі халқымыздың ерекше қадірлі, барынша көңіл
“Таза топасболу онша бір үлкен пәле емес, ал нашар
Қазіргі білімберу жүйемізге көз жүгірте отырып, осы қағиданы еске
Сондықтан да білім алушы санасын білімге бағыттау керек. Сана
Бірақ та саналы тәрбиелеуге болатынын ұмытпауымыз керек. Ол үшін
Міне осыдан келіп біз орта мектептер деген мәселеге көңіл
Көне грек ойшылдарының бірі Гераклиттің “көп білгендік ақылға үйретпейді”,
Ал білім беру дегеніміз адамның ойлау процесін іске қосу
“үздіксіз білім біру, адамның бүкіл өміріне қажетті, сол үшін
Қорыта айтсақ, адамның өміріне білімнің қажеттігі айтпаса да түсінікті
2.4. Шығармашылақ – руханилық пен мәдениеттің берлігі ретінде.
Өмір мағыналық философтялық мәселелер арасында шығармашылық феномені іргелі орын
Ішкі рухани бастау – бұл адамның өзі, сырқы дегеніміз
Адамдар болмысында пайда болатын көп жаңа құбылыстар ең алдымен
Егер адамдар тарихында алдымен болмыстық формалар туып, ал идея-лық
Ойлау мен іс-әрекет, адамның, субъектінің екі жағы ғана субъект
Алайда, философиялық әдебиетте осы руханилық (ішкі) пен мәдениет (сыртқы)
“Руханилық” пен “мәдениет” ұғымдары сәйкестендірудегі шетке шы-ғушылық басқа шетке
Бұл көзқарас бойынша (бүкіл адамзат тарихын нақтылай айтқанда алдыңғы
Руханилық пен мәдениеттің бірлігі өмірде бар дерек емес, ол
Нағыз мәдениетті, яғни рухани бастаумен ізгіленген мәдениетті қалыптастырушы міндеті
Мәдениеттің руханилыққа ие болуы, негізінен екі іргелі принциптерге сүйене
Біріншісінің мәні мынада: рухани махаббатты үйрену үшін және оның
Екінші принциптің мәні мынада: ол адамдар мен барлық қоршаған
Адам өз шығармашылығын адамдар мен әлемге деген махаббаттан туындатпайды,
Бұл мәсіленің басқа қырына тоқталу керек. Атап айтқанда, руханилық
Міне сондықтан бүгінгі күні сезімталдыққа үйреніп, сол арқылы жоғары
Адамның қоғамыдық өмірде алатын орны, әлеуметтік жай күйі
Жақсының аты өлмейді,
Ғалымның хаты өлмейді, - демекші өмірін жалғастырушы ілім жазып,
өмірде-ақ білініп тұр.
Бұл – адам проблемаларының гуманистік ізгілік принципі. Адам –
Адам ойлаған идеясын, іс-әрекет арқылы өндіріп, соның жетістігін өмірде
Қорытынды.
Қорыты келе айтқанда, “Білімдендіру философиясы дүниетанымның жаңа моделі”
Қазіргі қоғам ғылыми техникалық революция жетістіктерін меңгерген заманда
Адамның мәдени әлеміндегі білімдендірудің орны бөлімін қорытындыласақ, білім адам
Білім беру прцесі өзінің табиғатында тұлғаның таным процесімен қатар
Әдебиеттер тізімі.
Абай. Қалың елім қазағым А
Абдеев Р.Ф. Философия информационной цивилизации М.1994
Алтынсарин.Ы. Ағартушылық кезеңі мен педагогикалық көзқарастары А.1991.13-51
Аристотель. Сочинение в 3 томах М.1976
Әбдімәлік Нысанбаев ,Төлеуғазы Әбжанов. Қысқаша философия тарихы
Әбжанов Т.Ы. Рақымжанов Б.Қ. Білім ,сана,өзіндік сана
Әбішев Қ. Философия А.2001
Болашақ білімде /құр. Дулатбеков Н.О- Қ.1998
Василькова Т.А. Василькова Ю.В. Социальная педагогика
Виноградова Н.Ф. Куликова Т.А. Дети, взрослые и
Гегель Г.В. Феноменология духа
Гершунский Б.С. Философия образования
Гершунский Б.С. Философия образования для
Гершунский Б.С. Компьютеризация в сфере образования проблемы
Гусинский Э.Н. Введение в философию образования
Ғасыр басындағы білім мен ғылымның қазіргі кезгі проблемалары
Давыдов В.В. Проблемы развивающего обучения
Джуринский А.Н. Развитие образования в современном мире М.1999
Досжан Д. Абай айнасы А.1994
Джуринский А.Н. История педагогики древнего и средневекового
Дьюи .Джон. Демократия и образования
Дьяченко В.К. Сотрудничество в обучении М.1991
Загвязинский В.И. Противечия прцесса обучения Свердловск
История педагогики и образования от зарождение воспитание в первобытным
Кабанова –Меллер Е.Н. Учебная деятельность и развивающее образование
Калмыкова З.И. Продуктивное мышление как основа обучаемости
Камю А. Творчество и свобода
Кішібеков Д.К. Сыдыков Ұ.Е. Студенттердің белсенді өмірлік позициясы
Конфуций Кеңес пен толғам . /Жұлдыз,
Купцов В.А. Образование в современном мире /Своб.мысль 1991
Құнанбаев.Абай./Қара сөздер 2 томдық толық жинағы. А.1977
Құнанбаев. Абай . Қалық елім қазағым
Қр-да жоғары білімді дамыту статегиясы /құр.Көмербаев Қ.Е. Ахметов Ә.Қ.
Леднев В.С. Содержание образование М.1989
Локк.Дж Сочинение М.1985 1 том
Лякович Е. Личность и культура /Вест. 1991
Мамардашвили М.К. Как я понимаю философию М.1992
Муталипов Ж. /Духовная ситуация времени ,мысль,2003
Мырзахмет М. Абайтану тарихы А.1998
Новикова Л.И. Педагогика детского коллектива М.1978
Нұрахметов Н. /Абайдың ұстаздық ұлағаты /Абай 1996
Образование, которое, мы можем потерять /под.ред. Садовниченко В.А.-МГУ 2002
Орынбеков М.С. Философские воззрение Абая
Педагогические идей Абая и проблемы воспитания молодежи
Педагогикалық білім берудің стандарты. Под ред. Хмель Н. Д
Платон. Сочинение в 3томах М1976 334-376 бет.
Проблемы философии К.1982.
Рассел. Человеческое познание. М.2000. 81-89 бет
Руссо Жан-Жак. Педагогические сочинения в двух томах. М: “Педагогика”,
Сенің өмірің сиқырлы әлем /құр.Әуелова С. Шымкент: 2002. 72-73
Серікқалиұлы З. Дүниетану даналығы. А.1994.
Современный философский словарь.
Сыдықов Ә. Ыбырай Алтынсариннің педагогикалық идеялары мен ағартушылық қызметі.
Сократ. Сочинение. М:1972
Ысмағұлов Ж. Абай – ақындық тағлымы. А.1994
Шиянов Е.Н., Котова Н.В. Равзитие личности в обучении. М.
Философиялық сөздік. А.1996
Философские проблемы общественного развития. М.1975.
Фрейд Зигмунд. Введение в психоанализ. М.1991
Фрейд Зигмунд. “Я” и “Оно” // Зигмуд Фрейд “Я”
Ягодин Г., Асмолов А. Образование. Личность. Общество.// учит.изд. 1992,
ХХІ ғасырдағы жоғары білім мен ғылымның өзекті мәселелері. Қарағанды:
96
