TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар



Химия-биология мамандығы

БІТІРУ ЖҰМЫСЫ

тақырыбы: “Биогенді элементтерді оқытудағы өзіндік

жұмыстарды ұйымдастыру”

МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz

КІРІСПЕ

1 ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАР- ХИМИЯНЫ ОҚЫТУДЫҢ

НЕГІЗГІ ФОРМАСЫ

1.1 Өзіндік жұмыстарды ұйымдастыру

1.2 Өзіндік жұмыстардың маңызы, міндеттері мен мақсаттары

2 “Биогенді элементтерді оқытудағы өзіндік

жұмыстарды ұйымдастыру”

2.1 Биогенді элементтердің таралуы және рөлі

3 ЭКСПЕРИМЕНТТІК БӨЛІМ

3.1 Факультативтік сабақтардың - өзіндік жұмыстарды арттырудағы ролі

ҚОРЫТЫНДЫ

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 48 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ



Химия-биология мамандығы

БІТІРУ ЖҰМЫСЫ

тақырыбы: “Биогенді элементтерді оқытудағы өзіндік

жұмыстарды ұйымдастыру”
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
1 ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАР- ХИМИЯНЫ ОҚЫТУДЫҢ

НЕГІЗГІ ФОРМАСЫ
1.1 Өзіндік жұмыстарды ұйымдастыру
1.2 Өзіндік жұмыстардың маңызы, міндеттері мен мақсаттары
2 “Биогенді элементтерді оқытудағы өзіндік

жұмыстарды ұйымдастыру”
2.1 Биогенді элементтердің таралуы және рөлі
3 ЭКСПЕРИМЕНТТІК БӨЛІМ

3.1 Факультативтік сабақтардың - өзіндік жұмыстарды арттырудағы ролі
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ

Жаңа әлем табалдырығында алдыңғы қатарлы өркениетті елдермен қатар Қазақстан
Қазақстан Республикасы және ғылым минстрлігі дайындаған бағдарламасында “Қазақстан Республикасында
«Қазақстан-2030» бағдарламасы ұзақ мерзімді мақсаттарды атап, нақтылы нәтижелерге жету
Орта мектепте оқу пәндерінің қазіргі өзгерісті кезеңінде жүзеге асыруға
Қазіргі таңдағы экономиканың қарқынды дамуы жағдайда іргелі пәндік
Оқушылардың өзін барынша көрсете білу және қоғам өміріне
Орта мектептердегі факультативті сабақтар барысында химияны оқытудың дәстүрлі әдістемесі,
Өзіндік жұмыстарға баулуға арналған химия курстарына дидактикалық тапсырмалар
Алға қойылған міндеттерді шешу үшін келесі зерттеу тәсілдері қолданылды:
Жұмыстың ғылыми жаңашылдығы химияны оқытуға арналған факультативті сабақтардың
Дәстүрлі және ұйымдастырушы инновациялық формалар мен тәсілдерді
Химияны оқыту процесі барысында факультативті сабақтарды жүргізудің әдістемесін ұсыну,
Алдыға қойылған проблеманың басты мақсаты- оқушылардың таным белсенділігін, біліктілігін,
Зерттеудің мақсаты –“Биогенді элементтерді оқытудағы өзіндік жұмыстарды ұйымдастыру” тақырыбын
Зерттеудің нысаны - орта мектептердегі 8-9-шы сыныптарда химияны оқытуда
Зерттеудің пәні - химия пәні 8-9-шы сыныптарда өзіндік жұмыстарын
Зерттеу пәні өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру арқылы оқушылардың танымдық ізденімпаздығын,
Зерттеу орыны – Зайсан ауданы Көгедай ауылы Көгедай
Зерттеу жұмысының құрылымы: бітіру жұмысы 49 беттен; мазмұны, кіріспе,
1 ӨЗІНДІК ЖҰМЫСТАР ХИМИЯНЫ ОҚЫТУДЫҢ

НЕГІЗГІ ФОРМАСЫ.

Өзіндік жұмыстарды ұйымдастыру

Негізгі алға қойған міндеттерге сәйкес химия курсын оқытқанда оның
Қазіргі кезде химияны оқытудың формаларын, әдістері мен құралдарын одан
Оқытудың барлық формалары өзара байланысты. Ол ең алдымен жалпы
Оқушыларға химиядан жүйелі түрде білім беруде сабақ басты орын
Бұл сабақтардың барлығы мақсаты, мазмұны, өткізу әдістері жағынан өзара
Оқу таным жорықтары

сыныптан тыс
көпшілік жұмыс
сыныптан тыс
топтық жұмыс
Сурет 1 - Химияны оқытудың ұйымдастыру формаларының жүйесі:

Сабақ мақсат қоюдан басталады. Сабаққа қойылатын талаптардан мақсаттар туындайды.
1. Оқушыларды жаңа білімді қабылдауға даярлау.

2. Жаңа білім қабылдау.

3. Жаңа материалдарды жалпыға қорытындылау.

4. Білімді жетілдіріп, жаттығулар орындау.

5. Білім мен біліктерді қолдау.

6. Білім мен біліктерді меңгеру нәтижесін тексеріп, оқушылардың жетістіктерін
Негізгі бағытына сәйкес әрбір сабақты химия сабақтарының негізгі үш
1. Жаңа материалды оқып - үйрену.

2. Білім мен біліктерді жетілдіру.

3. Білім мен біліктерді тексеру және есепке алу сабақтары.

Оқу материалының мазмұны көбінесе сабақ әдістемесін белгілейтіні мәлім. Алайда
Бір тақырыптың өзін бірнеше түрлі мақсат қойып, түрліше өткізуге
1. Тапсырмалар бойынша оқушыларға өздігінен жұмыс орындату.

2. Материалды мұғалімнің өзінің баяндауы.

3. Материалды әңгімелеп түсіндіру.

Бұл әдістердің әрқайсысымен белгілі бір педагогикалық әдістемелік дидактикалық мақсат
Мұғалім оқушыға өздігінен жұмыс істеу арқылы оқушылардың дербестігін өз
Кесте 1 Өздік жұмыстардың түрлері

№ Өздік жұмысты жіктеу Өздік жұмыстар

1 Дидактикалық мақсаты Негізгі ұғымдарды қайталау, жаңа материалды қабылдау.
2 Оқушылардың танымдық белсенділігінің сипаты. Берген үлгілер бойынша көшіру.
3. Оқушылардың өздік жұмысын ұйымдастыру формалары. Фронтальды. Топпен. Жеке
4. Білімнің қайнар көзі. Оқулық және анықтамалармен жұмыс
Оқушылардың сабақ үстінде өздігінен жұмыс жасай білу дағдыларының қалыптасуы
Өздігінен орындайтын жұмыстардың ішінде оқулықпен жұмыстың орны ерекше. Олардың
Өздік жұмыстардың маңызы, міндеттері мен мақсаттары

Оқушылар шығармашылығын дамытуда өздік жұмыстар үлкен рөл атқарады. Ол
Өздік жүргізілетін жұмыстар химия пәнінің негіздерін оқушыларға үйретіп қана
Химия пәні бойынша өздік жүргізілетін жұмыстар көп уақыттан бері
Дегенмен, бұл салада әлі де зерттеліп, жетілдіріле түсетін түйінді
Бірқатар мектептер сыныптан тыс жұмыстарды оқушылардың көпшілігі қатысатын, атап
Соңғы кездерде оқушылар шығармашылығын дамыту, қызығуын арттыру үшін, химия
Оқушыларға жеке пәннен тек білім беріп қана қою жеткіліксіз,
Өздік жұмыстар белгілі бір мақсатқа сай жүйелі де нәтижелі
Оқушылардың пәнге деген ықыласы артып, қызыға бастаса, онда пәнді
Өздік жұмыстар оқушылардың химиялық білімін дамытып қана қоймайды, оларды
Оқушылардың сабақтан бос уақытын пайдалы істерге жұмсауда балалар қайткенде
Балалардың бос уақытын қалай ұйымдастыру керек? Оларды қайткенде пәнге
Оқушылардың пәнге қызығуын оқу бағдарламасы шеңберінде қанағаттандыру мүмкін емес,
Бұдан шығатын қорытынды, яғни өздік жүргізілетін пәндік жұмыстардың негізгі
Жастарды қоғамның жан-жақты жетілген белсенді азаматы етіп тәрбиелеу үшін
Оқушылардың қалауы бойынша ұйымдастырылатын оқу-тәрбие жұмысын өздік жұмыстар деп
Сабаққа байланысты мұғалімнің тапсырмасы бойынша бүкіл бір сыныптың оқушылары
Мектептен тыс жұмыстар сабақтан бос уақытта оқушылар сарайында, жас
Өздік жұмыстар мектепте, оқушылардың сабақтан бос уақыттарында, өз еріктері
Факультативтік сабақтар мынадай түрлерге бөлінеді: оқушылармен жүргізілетін жеке-дара, топтық,
Бұл жұмыстардың түрлері мен бағыттары оларға қатысатын оқушылар санымен,
Топтық жұмыстардың негізгі түрі – факультативтік сабақтар. Факультативтік сабақтар
Факультативтік сабақтар жұмысын ұйымдастыру міндеттерінің бірі – оқушыларға ерік
60-70 жылдары факультативті курстардың пайда болуы білім саласын жаңарту
Факультативті сабақтар арқылы мектеп келесі төмендегі міндеттерді шешеді: оқушылардың
Орта мектепте факультативтік сабақтар химияны оқытудағы сабақтың негізгі түрі
Көптеген мектептерде факультативтік сабақтар жұмысын оқушылар мен мұғалімдер өз
Мақсатқа сәйкес политехникалық білім негіздерін беретін, сарамандық іскерліктер мен
Ауылдық жердегі факультативтік сабақтары ауыл шаруашылығын химияландыруға байланысты жұмыстарды
Химиялық факультативтік сабақтар жұмысының мазмұны мен мақсаттарына қарай әр
Факультативтік сабақтар мүшелері өздері тандап алған химия факультативтік сабақтарының
Химия факультативтік сабақтарының мүшелері өздері орындаған жұмыстарының мазмұны туралы
Шығармашылықпен жұмыс істейтін көптеген мектептердің мұғалімдері сыныптан тыс жұмыстарға
Факультативтік сабақтардың жетекшілері оқушылардың орындайтын жұмыстарының мазмұнын түсініп, орындау
Әрбір факультативтік сабақтардың өзіндік ерекшеліктері бар, мақсаттары да бірдей
Оқушылардың жеке оқу пәндеріне деген қызығушылықтары олардың оқу материалын
Дәл осы факультативті сабақтардың көмегімен химияға аса қызығушылық танытатын
Факультативті сабақтар бағдарламаларының вариативтілігіне ерекше назар аударып өту
2 “Биогенді элементтерді оқытудағы өзіндік

жұмыстарды ұйымдастыру”

2.1 Биогенді элементтердің таралуы және рөлі
Жаңа ғасырда дүниежүзілік бірлестік алдында тұрған басты мәселелердің бірі
Өнеркәсіптің өркендеуіне байланысты пайдалы қазбаларды өндіру кезінде жылына 100
Химиялық экспериментті экологияландыруды екі бағытта жүргізу керек: аналитикалық әдістерді
Химиялық эксперимент арқылы табиғи құбылыс және үрдістердің тірі организмдерге
Экологиялық экспериментті сабақта пайдалану теориялық материалдрды толық меңгеруге мүмкіндік
Адам қоғамының қазіргі кездегі жедел дамуы оның алдына көптеген
Сондықтан орта мектепте химия пәнінде, факультатив саба0тарда әрбір
Жер бетінде химиялық элементтердің таралуы әр түрлі. Жердің массасының
Биомолекулалардың органикалық бөлімімен ковалентті байланысқан элементтердің ядро заряды өскен
Бейорганикалық заттардан биоорганикалық заттарға эволюция үрдісінде химиялық элементтердің биожүйелер
Элементтердің ағза мен қоршаған ортада әркелкі таралуы олардың сіңірілуіне,
Элементтің қоршаған ортамен салыстырғанда ағзадағы мөлшерінің жоғарылауын элементтің биологиялық
Табиғи таңдау нәтижесінде тірі жүйелер негізін тек алты элемент
Негізгі органоген – көміртек. Ол мықты ковалентті байланыс түзе
Оттек пен сутегі көміртектің органикалық қосылыстарының тотығу және тотықсыздану
Қалған үш органоген – азот, фосфор, күкірт және де
Элементтерді тірі ағзалардағы орташа мөлшеріне қарай үш топқа бөледі:

1. Макроэлементтер. Олардың ағзадағы мөлшері 10-²%-дан жоғары. Олар –
2. Микроэлементтер. Олардың ағзадағы мөлшері 10-³% бен 10-5% аралығында.
3. Ультрамикроэлемент. Олардың ағзадағы мөлшері 10­5%-дан төмен. Оларға сынап,
Тіршілік үшін маңыздылығына қарай химиялық элементтерді үш түрге бөлуге
1. Тіршілікке қажетті (ауыстырылмайтын) элементтер. Олар адам ағзасында үнемі
2. Қосымша элементтер. Бұл элементтер жануар мен адам ағзасында
3. Өте аз элементтер. (Se, Tl, In, La, Pr,
Әр түрлі жасушалар мен ағзалардың түзілуі мен өмір сүруі
Адамның ағзалары химиялық элементтерді әр түрлі концентрлейді, яғни микро
Ағзада микроэлементтер байланысқан және бос ионды түрінде де кездеседі.
Макроэлементтер – көміртек, сутек, оттек, азот, күкірт, фосфор –
Көміртек, сутек және оттек көмірсуларының және липидтердің (майлар) де
Кальций негізінен сүйек және тіс ұлпаларында концентрленеді. Натрий және
Тірі ағзаға қажетті он металл тіршілік металдары деп аталады.
Кейбір макроэлементтер (магний, кальций) және көптеген микроэлементтер ағзада биолиганд-аминқышқылдармен,
Химиялық элементтердің ағзадағы мөлшерінің өзгеруіне әр түрлі аурулар әсер
Ағзадағы макро және микроэлементтердің мөлшерін гормондар реттеп отырады.

Химиялық элементтердің адам ағзасындағы биологиялық рөлі әр түрлі болып
Макроэлементтертің басты функциясы – ұлпаның құрылысын, осмос қысымының тұрақтылығын,
Микроэлементтер ферменттер, гормондар, витаминдер, биологиялық белсенді заттар құрамына комплекс
Кейбір элементтердің мөлшері адам ағзасында жасы ұлғайған сайын өзгеріп
Алты негізгі макроэлементтер – органогендер – көміртек, сутек, азот,
Микроэлементтердің адам ағзасындағы мөлшері және қатынасы сот-медициналық сараптама қолданылады.
Тағам құрамында темір, мыс, мырыш, йод, кальций, фосфор, магний
Бірақ ағзаға биогенді элементтердің тек қана жетіспеушілігі емес артық
Көптеген элементтер (күміс, сынап, қорғасын, кадмий, және т.б.) улы
Биогенді элементтер ауыл шаруашылығында кеңінен қолданылады. Бор, мыс, марганец,
Көптеген элементтер және олардың қосылыстары дәрілік заттар ретінде кеңінен
Осылайша, химиялық элементтердің биологиялық рөлін зерттеу, осы элементтердің алмасуының
3 ЭКСПЕРИМЕНТТІК БӨЛІМ

3.1 Факультативтік сабақтардың өзіндік жұмыстарды арттырудағы рөлі

Химиядан өткізілетін факультатив сабақтарды оқыту - тәрбиелік пәні. Оқушыларды
Оқушылардың жеке оқу пәндері бойынша қабілеттіліктердің дамуы оқу материалын
Егер оқушылардың сабаққа ынтасы мен бейімділіктерін жүйелі түрде дамытып,
Факультатив - оқушылардың өздері таңдап алған ғылым саласында білімдерін
Факультатив сабақтары әдетте күндізгі сабақтардың соңында немесе кешкі уақытга
Факультатив жалпы оқушылардың білімін көтеру мақсатын көздеумен бірге, әрбір
Факультативтік курстарды оқып, зерттеуді ұйымдастырудың формаларын, мазмұнын және әдістемесін
Оқушыларға химияға байланысты кез келген сарамандық саласындағы қызметке қажетті
Химияның жалпы курсын өткенде әдетте оқушылардың меңгеруіне қиын кейбір
Егеменді еліміздің халық шаруашылығының барлық саласында химияландыру іске асырылуда.
Өнеркәсіпте барған сайын күрделі химиялық үрдістер іске асырылуда, қысқа
Оқушылардың химияға деген құштарлығы химиямен жеке танысуға талпыну кезінде
Оқушылардың химиядан жоғары үлгерімі – пәнге көбірек қызығудың басты
Мұндай оқушылар үшін химиядан факультативтік сабақтар ұйымдастыра отырып, біз
Оқыту ісі оқушылардың жалпы білім деңгейін көтеруге, политехникалық ой-өрісін
Химияға деген қабілеттіліктерді дамыту үшін мүмкіндігінше оқушылардың өзіне көбірек
Химия курсын оқып - үйрену барысында танысуға болатын көптеген
Химиядан жүргізілетін факультативтерді негізінен үш топқа бөлуге болады:

Жоғары денгейдегі факультативтердің мақсаты ол негізгі және міндетті курстардың
Қолданбалы факультативтер ауыл шаруашылығы мен химия өндірісінің негіздерін үйретуді
Арнаулы курс факультативі химия ғылымының негіздеріне сәйкес кейбір бағыттарды,
Кесте 2 Факультативтік курстардың кешенді бағдарламасы

Р/н Факультативтердің мазмұны Сыныбы Сағат саны

1. Жоғары деңгейдегі факультативтер

1

2 3 8-сынып материалының негізіндегі курстар

9-сынып материалының негізіндегі курстар

10-11-сынып материалының негізіндегі курстар 8

9

10-11 28

36

102

2. Қолданбалы химия факультативі

1

2 3 Ауылшаруашылық химиясы Химия негіздерінін талдауы Өндірістегі химия

8

8

8 68

68

102

3. 1 2 3 4 Арнаулы курс факультативы Металдар
11

11

10 34

68

68

68

Мектеп тұрған ауданның халық шаруашылық бағытына сәйкес арнаулы факультативтік
Менің бітіру жұмысым жоғары деңгейлі факультативке жататын «Биогенді элементтер»
Факультатив сабақтары әдетте күндізгі сабақтардың соңында немесе кешкі уақытта
Факультатив жалпы оқушылардың білімін көтеру мақсатын көздеумен бірге, әрбір
Факультатив сабақтың тақырыбы: «Биогенді элементтерді оқытудағы өзіндік жұмыстарды ұйымдастыру».
Сабақтың білімділік мақсаты:

Оқушылардың сабаққа ынтасы мен бейімділіктерін жүйелі түрде дамытып, олардың
Сабақтың тәрбиелік мақсаты:

Оқушылардың жалпы білім деңгейін көтеру, политехникалық ой-өрісін кеңейту және
Кесте 3 Факультативтік курс сабақтарының жоспары:

Тақырыптары

8-9-шы сыныптар Факультативте қарастырылатын мәселелер Сағат

1. Жай және күрделі заттар 1. Биосфера туралы түсінік.
2.Химиялық элементтердің табиғатта таралуы және айналымы.

3.Адам ағзасында химиялық элементтердің мөлшері, атқаратын қызметі. 1

1

1

Оттегі, күкірт 1.Қышқыл жауыннын пайда болуы

2 Оттегінің тірі организмдер үшін маңыздылығы 1

2

Азот,фосфор топшасы 1. Аммиактың тірі организмге тигізер әсері.

2. Фотохимиялық тұман. Қышқыл жаңбыр.

3. Құрамында азот оксиді бар түтіндерді химиялық жолмен тазарту.
1

1

4.Көміртегі топшасы 1.Атмосфера көміртегі оксидтерімен (CO2, CO) ластануы, олардың
2. Тұмшалау эффектінің пайда болуы, одан келер зиян.

1

1

Сабақ барысы:

“Биогенді элементтер” тақырыбына өткізілген факультативті сабақ – оқушылардың жай
Биосфера және ионда биогенді элементтердің таралуы мен ролі туралы
Реферат 1 Биосфера және биогенді элементтер.

Элементтердің ағза мен қоршаған ортада әркелкі таралуы олардың сіңірілуіне,
Элементтің қоршаған ортамен салыстырғанда ағзадағы мөлшерінің жоғарылауын элементтің биологиялық
Табиғи таңдау нәтижесінде тірі жүйелер негізін тек алты элемент
Негізгі органоген – көміртек. Ол мықты ковалентті байланыс түзе
Оттек пен сутегі көміртектің органикалық қосылыстарының тотығу және тотықсыздану
Қалған үш органоген – азот, фосфор, күкірт және де
Элементтерді тірі ағзалардағы орташа мөлшеріне қарай үш топқа бөледі:

1. Макроэлементтер. Олардың ағзадағы мөлшері 10-²%-дан жоғары. Олар –
2. Микроэлементтер. Олардың ағзадағы мөлшері 10-³% бен 10-5% аралығында.
3. Ультрамикроэлемент. Олардың ағзадағы мөлшері 10­5 %-дан төмен. Оларға
Тіршілік үшін маңыздылығына қарай химиялық элементтерді үш түрге бөлуге
1. Тіршілікке қажетті (ауыстырылмайтын) элементтер. Олар адам ағзасында үнемі
2. Қосымша элементтер. Бұл элементтер жануар мен адам ағзасында
3. Өте аз элементтер. (Se, Tl, In, La, Pr,
Әр түрлі жасушалар мен ағзалардың түзілуі мен өмір сүруі
Реферат 2 VI А-топ элементтері оттегі, күкірт

Оттегі біріншіден әлемдік резервуарға қатысты, яғни барлық тірі организмдерге
Негізгі құбылыс – антропогендік қызметтегі атмосфераның ластануы. Екінші құбылыс
Сондай-ақ қауіптілігі де бар ормандардың түгелімен құруы, мекенсіз жазық
Оттегі экологиялық астаушы заттардың құрамына көп кірмейтіндіктен, мен осы
Табиғи ортаны ластайтын заттардың құрамына кіретін элементтің бірі –
Күкірт – қауіпті айналымдағы интенсивті элементтің қатарына жатады. Қазіргі
Қышқыл жауын – қоршаған ортаның ластануының ауыр түрінің бірі.
Сондықтан ХХI ғасырдың оқушылары әрбір химиялық заттың пайдалы,
Қышқылды жаңбырға түсінік беру үшін ерітінді ортасының қышқылдық немесе
Периодтық жүйедегі IV-VI топтардың негізгі топшаларындағы элементтерді қарастырғанда көміртегі,
Күкірт (IV) оксиді фотохимиялық тотығу үрдісінен кейін (күкірт
Ол атмосферадағы су буымен әрекеттесіп, күкірт қышқылының буын түзеді:
Күкірт (IV) оксидінің негізгі бөлігі қышқылды полигидрат SO2 ·
Күкіртті қышқыл дымқыл ауада біртіндеп күкірт қышқылына айналады:

2H2SO3 + О2 = 2H2SO4

Су буы

Фотохимиялық
тотығу О2+hν
Металл
сульфаттары
қышқылды қышқылды қышқылды
Сурет 2 Қышқылды жаңбырдың түзілу механизмі

Күкірт және күкіртті қышқылдың атмосферадағы үлесі 2/3, ал қалған
Басқа қышқылдардың түрі атмосфералық мониторинг бойынша анықталмай отыр. Қышқылды
Көміртегі көмірқышқыл газын (көміртегі (VI) оксидін) қарастырғанда көміртегі (VI)
Оқушылардың назарын әсіресе мынадай негізгі аспектілерге аудару керек:

Фотосинтез үрдісі кезінде продуценттер көміртегі (VI) оксидін органикалық заттарға
Құрлық және биомассасы әлі де болса артық мөлшердегі көміртегі
Табиғатты қазіргідей пайдалана берсек, табиғи байлықтардың мөлшері жылдан-жылға кеми
Барлық органикалық заттар жанғанда көміртегі (VI) оксиді түзілетінін көрсететін
Метан мен ацетиленнің жануының термохимиялық теңдеулері:

СН4 + О2 → СО2 +
2СН + 5 О2 → 4СО2 +
Осы типтес есептерді шығару оқушылардың шикізатты экономикалық та, экологиялық
Осы типтес есептерді оқушылар күнделікті ақпарат құралдарын пайдаланып, өздері
Химиялық эксперимент – химияны оқытудың негізгі тірегі. Химия сабақтарында
Реферат 3 V А-топ элементтері азот пен фосфор.

Бұл топқа кіретін элементтердің бәрі биогенді. Қоршаған ортаға, табиғатқа
Топырақтың құнарлығын көтеру үшін азот тыңайтқыштары қолданылады. Топыраққа азот
Органикалық заттың аммиак пен аммонийға айналу процесін аммонификация деп
Топырақ өзінің аммонификациялық және нитрофикациялық азотты жоғалтпайды да, минералдық
Екінші топқа – азоттың минералды түрі дымқыл атмосфераның қалдығымен
Үшінші топқа – азот нитраты мен төменгі оксидтер азот
NO3 → NO 2 → NO → N2O →
Денитрификация группасы бактериялық денитрификаторлар мен азоттың минералды сумен жуылуы
Азот тотықтары – атмосфераны негізгі ластаушы газдар қатарына жатады.
Нитрофикациялық процесс әсіресе азот оксидтерімен атмосфераны да ластайды. Бұдан
Қышқыл жаңбыр деген ұғымды 1872 жылы ағылшын инженері Роберт
Қышқыл жаңбырдың әлемдік түрде әсер ететіндігін мына мысалдардан көруге
Фосфордың сақталатын орны өткен геологиялық дәуірлерде пайда болған таулар
Фосфор органикалық қосылыстардың жағымсыз тағы бір жағы, олар синтетикалық
Қазір бірқатар елдер фосфоры бар осындай қалдық суларды, егістік
Реферат 4 IV А-топ элементі көміртегі

Құрамында көміртегі бар заттардың табиғатта біреуі бұзылып, екіншісі түзілу
Барлық организмдер өмір сүру үшін химиялық қоспаларды жинақтау, қосу
Оттек сияқты көміртек те топырақта өсімдіктердің, жануарлардың құрамында болады.
Ауадағы көмірқышқыл газы өсімдіктердің тез өсуіне, мол өнім беруіне
Оттекпен салыстырғанда көмірқышқыл газы суда 35 есе тез ериді
Қоршаған ортада аса қауіпті автокөліктерден ауаға қосылатын көміртек тотығын
Бұл газ адамдардың және жылы қанды жануарлардың қанындағы гемоглобинмен
Көміртек тотығымен аз мөлшерде этилен (C2H4) қосылса өсімдіктердің жапырақтары
Тар көшелерде, көше қиылыстарында, жанаршам маңында, жер асты туннельдерінде
Отын жаққанда, өрт болғанда, адамдардың іс-әрекетіне және ауаға көмірқышқыл
Сонымен қатар, көмірсутектердің көп жағылуының әсерінен (жылу электростанцияларында) ауаға
Атмосфералық ауаны қауіпті ластайтын құрамына көміртегі түйіршіктері тағы басқа
Берілген рефераттарды талқылау нәтижесінде оқушылардың алған білімдерін бекіту мақсатында
1. Қайсы қосылыста азот IV валентті:

а) NO2; ә) N2O5; б) NH3; в) N2O ?

2. Қайсы қосылыста оттектің массалық үлесі көп:

а) K2O; ә)FeO; б)H2O; в) SO2 ?

3. Қайсы еритін негіз:

а) Ba(OH)2; ә)AI(OH)5; б) Fe(OH)3;

в) Cu(OH)2 ?

4. Фосфордың валенттігі қандай ?

а) 1, 3; ә)2, 5;
5. Қайсы металл қышқылдармен әрекеттеспейді:

а) AI; ә)Ag; б)Fe;
Төрт топқа жеке-жеке 1 минут ішінде орындау үшін төмендегі
Реакция теңдеуін жазыңыз:

Негіздік оксид + су → ?

Қышқылдық оксид + су → ?

Келесі тапсырма 2 минут ішінде орындау үшін берілді:

Мына қосылыстарды топтарға бөліп жазыңыз:

K2O, Fe(OH)3, KCI, KHCO3, NaOH, CO2, HBr, H2SO4

Оксидтер __________

Негіздер ___________

Қышқылдар ________

Тұздар ___________

Келесі тапсырма 3 минутта орындауға лайықталған.

Төмендегі айналулардың реакция теңдеулерін жазыңыз:

C →CO2 → H2CO3 → CaCO3

Соңғы тапсырма есеп түрінде болғандықтан оған 5 минут уақыт
4 грамм калий гидроксидіне тұз қышқылымен әсер еткенде қанша
Әр топтың белгіленген уақыт ішінде орындаған жұмысы тексеріліп, кезекпен
Кесте 4 Бағалау картасы (үлгі)

тапс

топтар. 1 2 3 4 5 Орта балл бағасы

І-топ 3 5 4 4 5 4,2 4

ІІ-топ 3 4 5 4 3 3,8 4

ІІІ-топ 3 3 5 3 3 3,4 3

IV-топ 43,2 5 5 5 4 4,8 5

Орта балл 3,2 4,5 4,7 4 3,7 4 4

Мұғалім бағасы 3 4+ 5 4 4 4 4

Кесте 5 Көгадай орта мектеп оқушыларының ізденімпаздық

қабілет деңгейлерінің өсу қарқыны

№

Сыныптар

Бағалары

Оқушылар саны

Қанағат-

танарлық-

сыз,

% Қанағат-

танарлық,

%

Жақсы,

%

Өте

Жақсы,

%

1

Бақылаушы сынып

16

-

-

8

53,3

5

33,4

2

13,3

2

Эксперименттік сынып

16

-

-

5

33,3

6

40

4

26,7

ҚОРЫТЫНДЫ

Бұл бітіру жұмысы химия пәні бойынша “Қазақстан Республикасында білім
Осыдан қазіргі заман талабына сәйкес оқыту әдісі білімді
Бұл бітіру жұмысында орта мектеп бағдарламасында оқытылатын тақырыптардың бірі
Бұл бітіру жұмысында қарастырылып отырған тақырып химия пәнінің 8-9-
Оқушылардың өздік жұмыстарын дамыту үшін танымдық-ізденімпаздығын қалыптастыру әдістемесін жасау
“Биогенді элементтер” тақырыбын оқытуда таңдап алынған факультативті сабақ
Ұсынылып отырған осы оқу-әдістеменің дәстүрлі түрде өткізілген сабақтан артықшылығы
Осылай, факультативті сабақтарда химияны оқыту дегеніміз педагогикалық әдебиеттерде көрсетілгендей,
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005 - 2010
Рысбекова А.М Танымдық қабілетті арттыру шарттары / А. Рысбекова
Гущина Л. Студенттердің дербес жұмысы / Л. Гущина. //
Едігенова А. Танымдық қызығу ерекшеліктері / А. Едігенова. //
Пидкасистый П.И. Самостоятельная деятельность школьника в обучении. / П.
Ерастов Н.Г. Методика самостоятельной работы. / Н. И. Ерастов.
Подласый И.П. Педагогика. / И.П. Подласый. - М.: 1999,
Қоянбаев Б. Ж. Педагогика. – Оқу құралы. / Б.
Жарықбаев Қ. Ұстаздық еткен жалықпас. / Қ. Жарықбаев. -Алматы.:
Джемс У. Психология в беседах с учителями. / У.
Петровский А.В. Новое педагогическое мышление. / А.Б. Петровский. –
Зинченко В.П. О целях и ценностях образования. / В.
Занков Л. В. Дидактика и жизнь Избр. труды. /
14. Мұқанов М.М. Жас және педагогикалық психология. / М.
Әбілқасымова А. Студенттердің танымдық ізденімпаздығын қалыптастыру./ А. Әбілқасымова –
Бірімжанов Б. А. Жалпы химия. – Оқу құралы. /
Химическая энциклопедия.: том.2. 151-154 б.

Фельдман Ф. Г, Рудзитис Г.Е. Жалпы химия
С. Жайлау. - Алматы.: 2004.-159-170 б.

Котлерова О.С. Учет знании по химии - Пособия. -
Ситкевич Л.И. Химический эксперимент в школе / Л. И.
Таубаев Ш. Исследовательская культура учителя: методология. Теория и практика
Жанпейісова М.М. Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде
Дьяченко В.К. Групповое обучение / В.К Дьяченко - М.:
Фирсов В.В. Дифференсация обучения на основе обязательных
Каримов А. Экологияландырылған химиялық практикум / А. Каримов //
Садуақасқызы Г. Өзіндік жұмыстарға арналған тапсырмалар / Г. Садуақасқызы
Мырзабаев А. Факультатив сабақтар / А. Мырзабаев // Химия
Нұрғазина Қ. Пәнді экологияландыру / Қ. Нұрғазина // Химия
1

%

Эксперименттік

Бақылаушы

80

70

60

50

40

30

20

10

0

59,2

47,5

Көмірдің құрамында болатын Mg, Fe және тағы басқа металдардың
Күкірт ангидриді

SO3

Күкірт қышқылы

H2SO4

Көмір, мазут құрамындағы күкірт қосылыстарының жануы

Күкіртті газ

SO2

Күкіртті қышқыл

H2SO3