TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ...............................

І ӘЛЕУМЕТТІК-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТРЕНИНГ..........

Әлеуметтік-психологиялық трениннгтің тарихы.................

Р.Д.Джейкобсон жүйкелік-психикалық қысымды басудың релаксациясы

АҚШ-та тренингтің ұлттық лабораториясының құрылуы...........

М.Форвергтің ғылыми әлеуметтік-психологиялық тренинг жасауы........

Тренинг заңдары, мақсаты және міндеттері..............

Тренингтің нормалары мен принциптері...................

Тренинг заңдарының мақсаты мен міндеті……………………………….

Топты тренинг заңдарымен таныстыру.....................

ІІ ТРЕНИНГТІҢ БАСТЫ МАҚСАТЫ -ӘЛЕУМЕТТІК –ЖҰМЫСКЕРДІҢ САНА-СЕЗІМІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ...............

1 Әлеуметтік-психологиялық тренинг программаларының аспектісі... 1.1 Психологиялық тренингті қолдану кезіндегі методикалық мәселелер....... 1.2Топпен әлеуметтік-психологиялық тренингтің методикалық құрылымы...

ҚОРЫТЫНДЫ..............................

Қосымшалар........................

Әдебиеттер тізімі.............................

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 32 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ...............................

І ӘЛЕУМЕТТІК-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТРЕНИНГ..........

Әлеуметтік-психологиялық трениннгтің тарихы.................

Р.Д.Джейкобсон жүйкелік-психикалық қысымды басудың релаксациясы

АҚШ-та тренингтің ұлттық лабораториясының құрылуы...........

М.Форвергтің ғылыми әлеуметтік-психологиялық тренинг жасауы........

Тренинг заңдары, мақсаты және міндеттері..............

Тренингтің нормалары мен принциптері...................

Тренинг заңдарының мақсаты мен міндеті……………………………….

Топты тренинг заңдарымен таныстыру.....................

ІІ ТРЕНИНГТІҢ БАСТЫ МАҚСАТЫ -ӘЛЕУМЕТТІК –ЖҰМЫСКЕРДІҢ САНА-СЕЗІМІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ...............

1 Әлеуметтік-психологиялық тренинг программаларының аспектісі...
ҚОРЫТЫНДЫ..............................

Қосымшалар........................

Әдебиеттер тізімі.............................

КІРІСПЕ

Курстық жұмыстың өзектілігі: Әлеуметтік жұмыс-тек әлеуметтік белгілі бір топқа
Жұмыстың мақсаты: Әрбір әлеуметтік-психологиялық тренингтің негізгі практикалық мақсаты сол
Жұмыстың міндеті: Тренинг-жарқын, эмоцияға толы жаттығу, өзгеруге бағытталған, жеке
Тренер жұмысы-шеберлікті қажет ететін тұлғаның ішкі психологиялық құрылымы, топ
Жұмыстың құрылымы. Кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, қосымшадан және
Қәзіргі таңда бірнеше қарама-қайшылықтар бар ол тренингтің психологияның жеке
И.В.Вачков әлеуметтік-психологиялық тренинг жайлы былай дейді: «Тренингтің осы заманғы
Біздің жеріміздегі тренинг алғаш сұхбат тренингі деген атаумен бастау
Мамандар тренингті төрт топқа бөледі:

1.өздігінен жетілу қызметі,

2.топтық жұмысқа дайындық,

3.өзге жиынның дайындығы,

4.клиентке бағдар дайындығы.

І ӘЛЕУМЕТТІК-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТРЕНИНГ

1 Әлеуметтік-психологиялық трениннгтің тарихы

Тренинг термині (ағылшын тілінде train, training) – «тәрбие, оқыту,
Тренингтің жеке дара формалары ғылыми негізделіп XX ғасырдың басында
Р.Д.Джейкобсон жүйкелік-психикалық қысымды басудың релаксациясы

1922 жылы американ психофизиологі Р.Д.Джейкобсон жүйкелік-психикалық қысымды басуда прогрессивті
АҚШ-та тренингтің ұлттық лабораториясының құрылуы

1947 жылы АҚШ-та тренингтің ұлттық лабораториясы құрылды. Сол кезде
- Индивидумның жалпы дамуы;

-Тұлғалық қарым-қатынасты зерттеу және қалыптастыру;

-Еңбек қарым-қатынастарын белсендіру жолымен ұжымның іс-әрекетін

жақсарту.

1.3 М.Форвергтің ғылыми әлеуметтік-психологиялық тренинг жасауы

70 жылдары Лейпциг пен Йенск университеттерінде М.Форвергтің басшылығымен ғылыми
1982 жылы Л.А.Петровскаяның теориялық және әдіснамалық аспектілерге арналған монографиясыжарияланды.
В.П.Захаров пен Н.Ю.Хрящева қарым-қатынастағы компетенттіліктің дамуы үшін келесі міндеттер
-қарым-қатынастың икемділіктері мен дағдыларын игеру;

-тұлға, топ, қарым-қатынас психологиясы саласында білімдерді игеру;

-қарым-қатынасты жақсартатын білімдердің дамуы мен қалыптасуы,

түзетуі;

-басқа адамдар мен өзін адекватты бағадаудың қабілеттерінің дамуы;

-тұлға қарым-қатынас жүйесінің дамуы.

2 Тренинг заңдары, мақсаты және міндеттері

Қиындықтар және келісе алмаушылықтар, міне осылар адамдарды бөледі, қорқыныш
Топтың мақсаты: жеке адамдағы әлеуметтік-психологиялық біліктіліктің артуы және
Тренингтің мақсаты:

Әлеуметтік-психологиялық тренинг арқылы белгілі бір мөлшерде әлеуметтік-психологиялық білім
Қатысушының әлеуметтік-психологиялық корекция мен қалыптастыра алушылық қабілетін арттыру;

Адамдарда әлеуметтік-психологиялық бірлігін түсіну;

Өзін-өзі түсіну және барабар өзгелерді де;

Өзгелерден және топтардан келетін психологиялық ақпараттарды қабылдай білу;

Индивидуалдық жеке қарым-қатынас жасауды үйрену ;

Әлеуметтік-психологиялық тренинг ұйымдастырудың басты принциптерінің бірі өзара қарым-қатынасқа
Жұмысты ұйымдастырудың негізгі шарты қатысушылардың практикалық тұрғыда әлеуметтік-психологиялық принциптерге
Ең басты принциптердің бірі өзіндік диагностика, әрбір қатысушының және
Тренинг барысында жетістікке жетудің басты тармағының бірі ерікті қатысу.
2.1 Тренингтің нормалары мен принциптері

Тренингті бастау алдында жетекші маңызды сұрақтарды қарастырып, тренинг
Ұстаным бойынша қатынас «осында және қазір». Көптеген қатысушыларға тренинг
Жеке-дара пікір айту ұстанымы. Бұл ұстанымның негізі әлеуметтік жұмыскер
Екпінін айқын етіп айту ұстанымы. Осы ұстанымға сәйкес кез
Белсенділік ұстанымы. Тренинг барысында бұл ұстанымды қолдану барлық қатысушылардан
Сенімділік ұстанымы. Тренинг қатысушыларының бір-біріне деген сенімі, пікір алмасулары
Жария етпеу ұстанымы. Бұл ұстанымның негізгі мағынасы осы тренинг
Қатынас жасаудың алғашқы заңнамаларының бірі- қатысушылардың қарсы пікір білдіруі,
Тренинг барысында керекті жолдастық жағдайды қалыптастыру үшін өзінің жеке
Топтық жұмысты ұйымдастыру барысында, мынаны негізге алу керек:
Керек жағдайда мынадай қолдау көрсету керек, егер топ мүшелері
Қорытынды жаттығуларды міндетті түрде қатысушыларды ескерту керек, олар әлеуметтік
2.2 Тренинг заңдарының мақсаты мен міндеті

Кез-келген тренинг барысы өте нәзік адам психологиясымен шұғылданады. Тренингтің
Тренинг заңдарының мақсаты мен міндеті

Тренинг барысында жалпы ережелер негізінде топқа біріктіру.

Топпен треинг жүргізуде басты ұйымдастыру кезеңдерін белгілеу.

Қабылданған ережелер негізінде топты басқара алу.

Айқындалған мақсат бойынша тренинг заңдары мен мақсаттарының топ жұмысын
Тренингтің негізгі заңдары

«00» заңы.

Микрофон заңы.

Белсенділік заңы.

«Мен-пікір айту» заңы

Топтың барлық мүшелеріне жақсылық ойлау және оң көзқараста болу
Есім заңы.

Сыпайылық заңы.

«Қазір және осы сәтте» заңы.

Құпиялылық заңы.

Тек өзінің қатысуының заңы.

Осы заңдардың мағынасын кеңінен ашып және қолданылу шеңберін қарастырайық:

1.«00» заңы. Барлық тренинг мүшелері алдын-ала келіскен ауқытта кешікпей
2. Микрофон заңы. Кімің қолында «микрофон», сол сөйлейді. Микрофон
3.Белсенділік заңында былай делінген: «Сіз кез-келген жаттығуға қатыспауға мүмкіндігіңіз
4.«Мен-пікір айту» заңы. Бұл заң бойынша қатысушылар өз пікірлерін
5.Топтың барлық мүшелеріне жақсылық ойлау және оң көзқараста болу
Егер де сіз жасөспірімдер арасында тренинг жүргізіп отырсаңыз осы
6. Есім заңы. Егер тренингке қатысушылар тренерге таныс болмаса
7.Сыпайылық заңы. Топта әрбір қатысушы өзін қалай айтылғанын қалайды
8. «Қазір және осы сәтте» заңы. Мұнда барлық болып
Бұл заң тренерлерге де қатысты, тренер өзінің басынан өткен
Өзге тұрғыдан алғанда бұл заң қатысушылардың болып
9. Құпиялылық заңы былайша түсіндңрңледі: « Тренинг барысында сөз
Бұл қатысушылардың өздерін еркін сезінуіне мүмкіндік береді.

10.Тек өзінің қатысуының заңы. Көп жағдайларда қатысушылар ыңғайсыз жағдайға
2.3 Топты тренинг заңдарымен таныстыру

Бірінші әдіс: Ережелерді оқып топтан олардың қадағалануын талап ету.

Бұл әдіс тиімді, егерде тренингке қатысушылар алдын тренингке қатыспаған
Соңында қатысушылардан осы заңды қатаң сақтауын сұраймыз. Бұл заңдарды
Екінші әдіс: топқа ұсыныс жасалады, егерде топ мүшелері алдын
Тренинг заңдарын заңды міндеттілік ретінде де қабылдауға болады, ондай
Үшінші әдіс-қатысушыларға ыңғайлырақ, алдын кез-келген тренингке қатысқан қатысушылардан өздерінің
Бірақ бұл әдістіңде өзіне байланысты кемшіліктері бар, олқылықтардың
• Кез-келген ереже барлық қатысушылар тарапынан мақұлдануы тиіс.

• Ереженің уақыты тренингке байланысты 1-3 сағатқа немесе бір
• Мұқият қадағалаңыз: әрбір қатысушы ережелерді қабылдау барысында өз
Мәселен мынадай ережелер болуы мүмкін:

1) Ойынды барлығымыз бірге бастап бірге аяқтаймыз.

2) Белсенді болу, барлығын орындау.

3) Бәрін есімі бойынша атау.

4) Кезекпен жауап беру, өзгелерді тыңдау және т.б.

ІІ ТРЕНИНГТІҢ БАСТЫ МАҚСАТЫ - ӘЛЕУМЕТТІК –ЖҰМЫСКЕРДІҢ
Барлық тренинг жаттығуларының толық процедуралық кезеңдері әлеуметтік психологиялық профессионалдық
Сонымен бірге, әлбетте, кәсіби сезімнің дамуын тренингте маңызды блоктар
Бірінші блок, өзіндік кейбір жеке ерекшеліктері мен оптимизациялық қатынастарына
Екінші блок тұлға аралық, жұмысындағы әріптестері, әкімшілікпен және жанұяның
Үшінші блок кәсіби қызметтің жүйесінде және осы жүйеге қатысушылармен
1 Әлеуметтік психологиялық тренинг программаларының аспектісі
Психологиялық тренингті қолдану кезіндегі методикалық мәселелер.

Психологияның әлеуметтік-психологиялық тренинг теориясы сияқты саласы өзінің алуан
Вочков өзінің еңбегінде – «Жаттығалар, методтар, әдістер, кез келген
Г.В. Исурин өзінің 1998 жылғы психологиялық тренинг жайлы мақаласында,
«Практикада, өкінішке қарай, әртүрлі психологиялық интервенциялар профессионалдық талаптарды қанағаттандырмайды.
Осыдан келе, тренинг жұмыстарын жоғарғы деңгейде өткізу мәселесінде, басты
Психологиялық тренингті қолдану аймағы

Қазіргі таңда психологиялық тренинг саласын зерттеп жүрген көптеген ғалымдар
Психологиялық тренингтің қолдану мәселесі мекемедегі жұмысшылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсаты
Тренинг барысында қатысушылардың жетілуін қамтамасыз ететін іскерлік ойындар, топтық
Нарықтық қарым қатынас, жоғарғы табыс түсіру секілді мәселелер жұмыс
Қызметкерлер құрымын басқарумен байланысты психологиялық тренингтің қолдану аймағын қарастырамыз.
Қарым қатынас тренингі;

Сату тренингі;

Уақытты тиімді пайдалану тренингі;

Өзіңе деген сенімді қалыптастыру тренингі;

Өзіндік «менді» жетілдіру тренингі және т.б.

Келесі мәселелер желісі- «жеңілу» арқылы жаңа дағдыға ие болу.
- Жеткіліксіз білімді толықтыру.

- Қызметшілердің жұмыс орнына сәйкес кемшіліктердің алдын алу.

- Кризистік жағдайда жұмысты автоматтандыру және т.б.

Тренинг сонымен қатар «жаттығу құрылғысы» ретінде де қолданылады, қауіпсіз
1.1 Психологиялық тренингті қолдану кезіндегі методикалық мәселелер

Психодикамикалық келіс:

К. Роджерстің пікірінше бұл пихологиялық тренингте практика теория мен
Психологиялық тренингтің классикалық анықтамасы былай: «...Топтық методтың сіңісуі арқылы
Өз еңбектерінде И.В.Вачков жазады: - «Тренингтер, практикалық жұмыстың келешек
Сонымен қатар қатысушылардың жетілуі психологиялық терапияның өкілі М. Фельденкрайздың
«Табиғи кезең»

Адамдар кейбір әрекеттерін жануарлар секілді істейді: ұйықтайды, алысады, қашады.
«Индивидуалды кезең»

Жеке адамдар өзінің жеке, индивидуалды қимыл әрекеттерін табады. Егер
«Метод немесе шеберлілік»

Үшінші сатыда барлығына ортақ мүдделер пайда бола бостайды көптеген
«Біліммен келген метод табиғи методты ығыстырады»

Табиғи практика, біліммен келген практикаға төтеп бере алмайтындығының
Мінез-құлық тұрғысынан келіс

Бихевиоральдық-үйреншікті топпен тиімсіз алдын байқап көрмеген, жаңа, өзіңдік
Мысал ретінде мынадай танымал мінез –құлық тренингін талдаймыз, ептілік
Бұндай тренгтің басты мақсаты:

- оқуға лайықты ептілік, өмірлік сәттердегі қиын жағдайлардан шыға
- қиындықтарды талқылау, шын өмірде кездескен қиындықтарымен, қатысушыларға сол
- комуникативті ептіліктің жетіліп өзгеде ситуацияларды тиімдірек қолдану (іскерлік
- топтық және көпшілік қиындықтар кезінде жеке диагностикалауды
Тренинг программасы клиенттің алдын-ала талабы бойынша профессионалдық тұрғыда ұйымдастырылады.
Адамгершілік тұрғысынан келіс

Адамгершілік тұрғысынан келіс өте жоғары бағаланған, ол адамның өзін-өзі
Адамгершілік келіске психологиялық тренингте кеңінен танымал кездесу тобы және
К.Роджерс өзінің бағытын дамыта келе, тренинг қатысушыларының маңызды және
Этномәдениетті тренинг және тренердің компетентілігінің басты принциптері

Этномәдениетті тренингтің бағдарламасын жасай отыра, тренингтің басты принциптері белсенді
1) Тренер мен қатысушылардың іс-әрекеттік принципі. Яғни, дәлірек айтсақ,
2) Тренер мен қатысушылардың шығармашылық позициясы. Бағдарламаны құрастыру процесінде
3) «Осында және қазір» принципі. Нақты сынауды жаттықтырады.

4) Қарым-қатынастың субьективті формасы. Бұнда диологты формалар басты рөл
Тек қана бұл принциптермен шектеліп қоймай, сонымен қатар тренинг
1.2Топпен әлеуметтік-психологиялық тренингтің методикалық құрылымы

Топпен әлеуметтік-психологиялық тренингтің бүр нұсқасы ұсынылып отыр. Топтың әлеуметтік
«Менің өмірім» тренингі.

1-жаттығу.

Жаттығу мақсаты: топтағы қатысушылардың бір-бірімен тез танысыуна жағдай жасау,
Жаттығу мазмұны.

Танысу.

Барлық қатысушылар бір шеңбер болып жайғасады. Жүргізуші парақ және
Жаттығу мақсат: Өзінің өмірін талдау, өзінің өмірлік құндылықтарымен армандарын
Міндет: өзінің ақиқат өмірінің құндылықтарын білу, өзінің өмірлік жолын
Жоспар:

1. Амандасу

2. Белсенділік

3. «Ертегі» жаттығу

4. «Менің өмірлік жолым» жаттығу

5. Ойын «Арман вокзалы»

Жұмыс барысы:

1. Амандасу.

Мақсат: Топ мүшелерімен танысу (егер топ мүшелері таныс емес
2. Белсенділік.

Мақсат: Сенімді жағдай жасау. Топты ерекше икемдеуге және тренингтің
«Крокодил».

Басында белсенді ойынды өткіземіз. Топ екі командаға бөлінеді, өзіне
1. Әр командадан бір адам шығады, ол әрине жест,
2. Команданың бірнеше мүшесі бір сөйлемді бейнелейді немесе команданың
Рефлексия:

1. Сөзді бейнелегенде жеңіл болды ма? Қалай?

2. Сөзді шешкенде жеңіл болды ма? Неге?

«Шебер».

Әрбір топтағы мүше өзінің талаптары мен икемділігін айтады, бұл
Рефлексия:

1. Топтың мүшелерін таныдыңдар ма? Кім талантты еді? Таңғалдыңыз
2. Қандай сезіммен сіз өзіңіздің талаптарынызды айттыңыз және неге?

«Әткеншек».

Топ екіге бөлінеді, сосын екі шеңбер ішкі және сыртқы
Тапсырма:

1. Сіз жақсы білетін адам бірақ оны көптен бері
2. Сіздің алдыңызда бейтаныс бір сүйкімді жас қыз немесе
3. Сіз қатты шошынып жылып жатқан баланы кездесесіз, оны
4. Сіздің алдыңызда сүйіктіңіз тұр, оны көп көрмегенсіз, сіз
Рефлексия:

1. Осы рөлдерді орындаған кезде сізге жеңіл болды ма?

2. Топ мүшелерімен жақсы қарым-қатынасқа түсе алдыңыз ба?

«Мен бала кезімде болғым келді?».

Топ мүшелерінің әрқайсысы сөзді осы фразамен бастаулары керек «Мен
Рефлексия:

1. Балалық шақтарыңызды естеріңізге түсіріп, кім болғыларыңыз келгендігін айтқандай
2. Қазіргі кезде сол арманыңызды ойлайсыз ба?

Жаттығу «Әртістік дағдыны дамыту».

Мақсат: Коллективті ұйымдастыру және жақсы шығармашылық атмосфераны қалыптастыру. Әртістік
Жоспар:

1. «Айна» жаттығу

2. Релаксацияға сәйкес жаттығу

Жұмыс тәртібі:

Тапсырмалар беріледі: «Қазір мен сендерге мини рөлдерді беремін, сіздер
Тапсырма:

1. Милиционер және жүргізушісінің ережелерді бұзуы;

2. Гүл және ара;

3. Сосиска мен кетчуп;

4. Жеңіл тәртіпті қыз және клиент;

5. Тауық және балапан;

6. Үлкен тілім ет және жолбарыс;

Рефлексия:

Осы рөлдерді орындау сіздерге қаншалықты жеңіл болды? Бір рөлден
Мақсаты: Вербалсыз сөйлеуді үйрену және адамдармен тіл табысуды меңгеру.

Жүргізуші тапсырма береді: «Бірінші сұраққа жауап беріндер, басқа планетадан
Рефлексия:

Басқа планетадан келген адам болу оңай ма? Ал аудармашы
Жаттығу «Бағдаршам».

Мақсаты: жұмысқа жинақылықты пен зейінділік дағдысын жаттықтыруға үйрену.

Нұсқау: жүргізілетін жаттығудан біз төмендегідей қиындықтарды көреміз:

– Міне үш қағаз: жасыл, сары және қызыл. Сіздер
Жаттығу «Тек қана біреуін ғана есту».

Мақсаты: тыңдауды және басқаны естуді үйрену.

Нұсқау: "Бір мезгілде екі адам әр түрлі әңгімелерді оқиды,
- Мынаны есте сақтаңыз, яғни тек қана тыңдап қана
- Қатысушылар, мәтінді оқуды тоқтаңыздар! Қандай тыңдаушы не тыңдағандығы
- Ол нені жіберіп алды?

Бұл жерде ең қызықтысы кімнің бір мезгілде бірінші және
Жаттығу “Шамшырақ”.

Мақсаты: топ қатысушыларын ресурстық қалпына әкелу және өзін-өзі бағалауын
Нұсқау: релаксациялық әуен қосылады.

Шамшырақ дегеніміз не? Бұл кемелерге дұрыс жол көрсететін шамдар
Рефлексия:

Өздеріңіз туралы не білдіңіз?

Бүгін алған білім сізге келешекте қажет деп ойлайсыздар ма?

Әр адамда өзін-өзі бағалау деген қасиет бар. Сондықтан да
Қорытынды:

Тренингтің басты мақсаты-әлеуметтік жұмыскердің сана-сезімінің жетілуі

Біздің еліміздегі және шетелдердегі көптеген өзіндік сана сезімді жетілдіруші
Қорыта келгенде, қазіргі таңдағы тренингтің көпшілігі жеке тұлға алдындағы
Теориялық жағдайлар мақсаты әлеуметтік жұмыскердің кәсіби сана сезімін дамыту
Психологияның әлеуметтік-психологиялық тренинг теориясы сияқты саласы өзінің алуан
Курстық жұмыста, тренинг-әлуметтік жұмыскердің тек кәсіби сана-сезімінің дамуымен ғана
Адамгершілік тұрғысынан келіс

Адамгершілік тұрғысынан келіс өте жоғары бағаланған, ол адамның өзін-өзі
Мінез-құлық тұрғысынан келіс

Бихевиоральдық-үйреншікті топпен тиімсіз алдын байқап көрмеген, жаңа, өзіңдік
Сонымен де, игерілген тренингтің негізгі есебі кәсіби сана сезімнің
1-қосымша

№ 1-кесте

Әдебиеттер тізімі:

1. Вачков И.В.// Основы технологии группового тренинга. Психотехники// Москва
А.С. Прутченкова // «Социально-психологический тренинг межличностного общения»// Москва,
Ю. Н. Емельянов// Возбуждение и подъем// 1985, 26
И.В.Шевцова// Психологический тренинг// Тренинг личнотного роста// изд. РЕЧЬ Санкт-Петербург
Г.В.Исурина // Псхологиялық тренинг жайлы мақала1998, 30-31 беттер

Зайцева// Теория психологического тренинга. Санкт-Петербург.Речь.2002.

Оганесян Н.Т. Методы активного социально-психологического обучения. Ось-89.

Парыгин Б.Д. Практикум по социально-психологическому тренингу. СПб. 2000.

Пахальян В.Э.Социально-психологический тренинг. Питер.2006.

Пузиков В.Г. Технология ведения тренинга. Санкт-Петербург. 2005.

Фопель К. Технология ведения тренинга. Москва. 2003.

Шевцова И.В. Тренинг личностного роста. СПб. 2003.

3. Кунигель Т.В. Тренинг «Активизация внутренних ресурсов подростка». СПб.2006.

Өзін өзі жетілдіру тренингінің маңызды блоктары

Қоғамды қызметке бағытталған блок

Жеке сферасына бағытталған блок

Қарым қатынасқа бағытталған блок

Профессионалдық қоғамдық қызметте сана сезімнің жетілуі

Өзін-өзі тану және өзіне деген пікірінің оптимизациясы

Профессионалдық қарым қатынастың жетілуі

Жалпы комплекстік өзін өзі тануы және сана сезім деңгейінің