Қиын балалармен әлеуметтік-психологиялық жұмыс курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ................................................................................................................. 3
Бөлім І «Қиын» балалар әлеуметтік және педагогикалық-психологиялық іс-әрекеттің объектісі ретінде .............................................. 5
1.1 «Қиын» балалар ұғымының мәні және олардың пайда болуына әсер етеін жағымсыз факторлар .................................................................................. 5 1.2 Мінез-құлықтың бұзылу себептері және жағымсыз әдеттердің пайда болуы ............................................................................................................ 12
Бөлім ІІ. Мектеп жасындағы «қиын» балалармен кәсіби іс-әрекеттегі қайта тәрбиелеу әдістері және технологиясы ............................................. 17
2.1. Мектептегі «қиын» балалардың алдын-алу жұмысының
негізгі бағыттары ................................................................................................ 17
2.2. Қазақстан Республикасындағы жасөспірімдер ортасында құқық бұзу жағдайының өсу динамикасы ............................................................................. 26
2.3. Қиын балалармен педагогикалық-психологиялық жұмыстың қайта тәрбиелеу әдістері ............................................................................................... 33
Қорытынды ........................................................................................................ 38
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі .................................................................. 40
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 28 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ................................................................................................................. 3
Бөлім І «Қиын» балалар әлеуметтік және педагогикалық-психологиялық іс-әрекеттің
1.1 «Қиын» балалар ұғымының мәні және олардың пайда
Бөлім ІІ. Мектеп жасындағы «қиын» балалармен кәсіби іс-әрекеттегі
2.1. Мектептегі «қиын» балалардың алдын-алу жұмысының
негізгі бағыттары ................................................................................................ 17
2.2. Қазақстан Республикасындағы жасөспірімдер ортасында құқық бұзу жағдайының
2.3. Қиын балалармен педагогикалық-психологиялық жұмыстың қайта тәрбиелеу әдістері
Қорытынды ........................................................................................................ 38
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі .................................................................. 40
КІРІСПЕ
Жалпы білім беретін орта мектептерде тәрбие жұмыстарын одан
Қиын балаларды қайта тәрбиелеу, қоғамдық орындарда тәртіп сақтау
«Қиын» оқушыларды тәрбиелеу мәселесі мұғалімдердің, ғалымдардың, педагогтардың, психологтардың
«Қиын» балалар қатарына психикалық дамуы уақытша баяулаған тез
«Қиын» балаларды қайта тәрбиелеу мәселелері жаңадан ғана қаралып
20-30 жылдары құқық бұзушы және баспанасыз қалған балалардың
30-50 жылдар аралықтарында объективтік жағдайларға байланысты тоқтап қалып,
1) отбасы тәрбиесінің дұрыс ұйымдастырылмауы, яғни тұрмыстағы ұрыс-талас,
2) мектептегі оқу – тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруда кеткен
3) жұртшылықтың тәрбие процесіне толық көңіл аудармауынан, яғни
«Қиын» балалардың жекедаралық ерекшеліктерін өмір жағдайымен, тәрбие мен
Көп жылдық оқу мен бақылау негізінде И.А.Невский қиындықпен
Зерттеу жұмысының объектісі: мектеп жасындағы қиын балалар.
Зерттеу жұмысының пәні: қиын бала ұғымының мәні, негізгі
Курстық жұмыстың мақсаты: қиын балалармен әлеуметтік-психологиялық жұмыстың негіздерін
Курстық жұмыстың осы мақсатына сәйкес келесі зерттеу міндеттері
- қиын бала ұғымын, факторларын, бұзылу себептерін және
жалпы білім беретін мектептерде кедесетін «қиын» балалармен қайта
жалпы білім беретін мектептердегі педагогтың тәжірибелік іс-әрекетінде қолданбалы
мектептегі «қиын» жасөспірім оқушылармен педагогикалық-психологиялық жұмыс істеу технологиясының
Бөлім І «ҚИЫН» БАЛАЛАР ӘЛЕУМЕТТІК ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ІС-ӘРЕКЕТТІҢ
«Қиын» балалар ұғымының мәні және олардың пайда болуына
Біздің қоғамдық дамуының күрделі әлеуметтік экономикалық жағдайға және
Көптеген ғалымдардың пікірінше, бала мінез-құлқының қиындығы 6-8 сыныптарда,
Қиын балалардың психологиялық ерекшеліктері теориялық тұрғыда
Бастауыш мектеп кезеңі балалардың жеке басының қалыптасуы үшін
Баланың жеке қасиетінің психикасының дұрыс дамып жетілуі үшін
Мысалы, бұл тұрғыда Әл-Фарабидің айтқан пікірі
Бастауыш мектеп кезеңіндегі оқушының жеке басына тән қасиеттерді
Керісінше күтпеген жағдайда «жақсы», «өте жақсы» баға алса,
Мінез-құлқы «қиын» бастауыш мектеп оқушылары мектеп мотивациясының төменгі
Мінез-құлқы қиын балалармен жұмыс істеу барысында олардың
Конформды түрге жататын балаларға қайырымдылық жақсылық жасалынатын
Мазасыз түрге жататын балалар тыныш, қайырымды жағдайға
Мұғалімдер мен тәжірибешілер, әсіресе, интровертивті түрге
Өзінен өзі бағалау ең алдымен жеке
Қазіргі зерттеулерге қарағанда, тәртіп бұзуға ең бірінші түрткі
Бала үнемі жақсы психологиялық жағдайда тәрбиеленуі, оқуы, өсуі
Жалпы білім беретін орта мектептерде тәрбие жұмыстарын
Қиын балаларды қайта тәрбиелеу, қоғамдық орындарда тәртіп сақтау
Ал педагогикалық тәртібі нашар балаларға айналасымен қарым-қатынастарында жоғарыда
«Қиын» балалар қатарына психикалық дамуы уақытша баяулаған, тез
Қиын оқушыларды қайта тәрбиелету мәселелері жаңадан ғана қаралып
20-30 жылдары құқық бұзушы және баспанасыз қалған жасөспірімдердің
Бұл мәселелермен еліміздің аса көрнекті педагогтары мен психологтары
Айтылып отырған мәселе 30-50 жылдар аралықтарында объективті
отбасы тәрбиесінің дұрыс ұйымдастырылмауы, яғни тұрмыстағы ұрыс-талас, дау-жанжал,
мектептегі оқу-тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруда кеткен кемшіліктер, яғни жекелеген
жұртшылықтың тәрбие процесіне толық көңіл аудармауынан, яғни оқушылардың
Мінез-құлқындағы қиындық және қиын балалар ұғымы 1920-30
Сөз етіп отырған бұл мәселе әрдайым социолог,
Мінез-құлықтың бұзылу себептері және жағымсыз әдеттердің пайда болуы
Қазіргі қоғамда кәмелетке жасы толмаған балалардың заң тәртібін
Психологиялық және психофизиологиялық ауытқулармен байланысты себептер
М.Раттер (1987) деректері бойынша балалардың 5-15 пайызы психологиялық
оның жасына және жынысына сәйкес баланың адеквантты қорқыныш
қорқыныш сезімнен көп уақытқа дейін арылмау, қысқа мерзімді
баланың тәртібінде күнделікті тәртібінен ауытқу пайда болуы, егер
ауыр және қайталанатын симптомдардың пайда болуы. Мысалы: ата-аналары
бұл симптомдардың біреуі ғана болса, бұған аса көңіл
Әрине жоғарыда көрсетілгендердің барлығы да баланың дамып жатқан
Психологтар мен психиаторларда ауытқудың қандай деңгейде екенін анықтайтын
Ересектік дағдарысымен байланысты себептер.
Мектеп жылдарындағы баланың дамуы барлық кезде де жайлы
Психолог Р.С.Немовтың айтуы бойынша бір физикалық және психологиялық
Мектеп жасындағы балалардың дамуын екі этаппен айтып көрсетуге
Кіші мектептік жастан жасөспірімдікке өту дағдарысы ағзадағы физиологиялық
Бірақ жасөспірімдік жаста да, ерте жеткіншектік жаста да
10 жас – бұл алтын жас, осы кезде
11 жаста ағзада өзгерістер бола бастайды, бала импульсивті,
12 жаста мұндай қатынас кішкене басылады, әлемге қатынасы
13 жаста балалар өз-өздеріне сынды және сынға төзімді,
14 жаста интроверсия экстроверсияға ауысады, жасөспірім экспонсивті, көпшіл,
15 жастағылары бір формада бөліп көрсетуге болмайды,
16 жаста қайтадан тепе-теңдік туындайды, өмірге деген құштарлық
Әрине автор бұл жастардағы ерекшеліктердің кейбір жақтарын ғана
Сонымен бірге психофизиологиялық және әлеуметтік себептер де араласып
Ол «жағдайына ақымақтық» жасап жүр. «Тәртіптеріндегі ауытқуларды, кішкене
Ата-аналар жауы. «Мұндай жасөспірімдердің тәртіптерінің себебі олардың ата-аналарының
Бұзылған бала. «Мұндай баланы ассоциалды бағыттағы тұлға деп
Органик. «Бұл баланың миында ауытқу бар, не дамуында
Түбінің жаман болуы. «Мұндай жасөспірімдер типін психопаттар деп
ІІ. МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫ «ҚИЫН» БАЛАЛАРМЕН КӘСІБИ ІС-ӘРЕКЕТТЕГІ ҚАЙТА
2.1. Мектептегі «қиын» балалардың алдын-алу жұмысының негізгі бағыттары
Тәртібіндегі ауытқуларды зерртеу, оларға әсер ететін факторларды іздестірумен
«Әлеуметтік қадағалау» - терминін, алғаш рет айналымға Г.Тард
элементарлы санкциялар
қоғамның пікірі
әлеуметтік институттар
Әлеуметтік бақылаудың кең теориясын Р.А.Лапьер құрастырды, ол әлеуметтік
физикалық санкциялар (тұлғаны топтық нормаларды бұзғаны үшін жазалау);
экономикалық санкциялар («қорқыту»);
әкімшілік санкциялар;
Т.Парсонс әлеуметтік қадағалаудың үш құралын бөліп көрсетті:
1. норманы бұзушыларды оқшауландыру және ақтауды қарастырмау. Бұл
Әлеуметтік қадағалаудағы әлеуметтік және әлеуметтік-психологиялық проблемалар кеңестік әлеуметте
М.И.Бобнева және Е.В.Шорохова әлеуметтік қадағалау функцияларын бөліп көрсетеді.
Әлеуметтік әдебиеттерде әлеуметтік қадағалау бір жағынан жүйенің төзімділігімен
Әлеуметтік қадағалау әсер етудің арнайы құралдары арқылы жүзеге
Әлеуметтендіруде әлеуметтік саясаттың үш негізгі бағыты ерекшеленеді: ақпараттық
Ақпараттық қолданыс олар әлеуметтік нормаларды білмегендіктерінен туды деген
Келесі қолданыс – жаза. Бұл әдісті қолдану көне
Медико-биологиялық қолданыс девиантты мінез-құлықты тұлғаның биологиялық, психологиялық, физиологиялық
Әлеуметтік-профилактикалық қолданыс объективті себептердің әсер етулерінің нәтижесінен туындайды.
Жоғарыда көрсетілген бағыттарының әр қайсысының өз кемшіліктері және
Қазіргі уақытта көптеген өркениетті елдерде «жаза дағдарысы» жөнінде
Жасөспірімдерге де қатысты қатаң үкім шығару мысалдары бар,
Қазіргі әлемдік әдебиеттерде превенцияның үш деңгейі көрсетіліді: primary
Қалыптасқан әлеуметтік алдын алу тәжірбесінде негізгі рөл жеткінщек
Білім беру мекемесінде әлеуметтік педагог әлеуметтік- педагогикалық функциясынан
Жасөспірімнің құқық бұзушыға айналу процесі көп уақытты алады.
Алғашқы әлеуметтік алдын-алу мекемесі (балалар бақшасы, мектептер, қосымша
алғашқы арнайы алдын-алу мекемесі (мүмкіндіктері шектелген балаларға арналған
кейінгі арнайы алдын-алу мекемесі (ішкі істер орындарында жасөспірімдердің
қылмыстық құқық және қылмыстық атқару мекемелері (тәрбиелеу колониялары)
Жасөспірімнің девиантты мінез-құлқын алдын-алу бойынша негізгі бағыттар.
Жасөспірімдердің девиантты мінез-құлқы мәселесі қоғамның өзекті мәселелерінің бірі.
Девиантты әсер етудің алдын-алу бойынша жұмыстар кешенді іс-шараларды
Жалпы білім беретін мекемелерінде және кәсіби училищелерде оқу-тәрбие
Жалпы білім беру мекемелерінде және кәсіби училищелерде оқу-тәрбие
оқушылардың өз қызығушылықтарын әртүрлі салада дамыта алулары үшін
мектептен тыс және білім беру мекемелерін құру. Мектептен
Біздің ойымызша бұл жерде жекешелендіру және дифференциация негізінде,
оқытудың жеке түрі бойынша (оқыту, білім алу үшін
психико-педагогикалық болжау әдісі бойынша (педагогикалық көмекке арнайы сыныптар);
мұндай арнайы мектептерді, жалпы білім беру мекемелерімен бірге
оқу орындарында педагогикалық кадрлармен жұмыс істеу бағдарламасында олардың
жасөспірімдік жастағы оқушылармен жұмыс істейтін кадрлардың кәсіби квалификациясын
«қиын» жасөспірімдермен тіл табыса білетіндіктері бойынша педагогтардың жұмысын
Арнайы сыныптарды «қиын» жасөспірімдермен қалыпты мектептерде осындай балалармен
Мектептен тыс мекемелердің жұмысының нәтижелі және дұрыс жүрудері
қалаларда, ауылдарда, бар мәдени және спорттық мекемелердің материалды-техникалық
мектептен тыс білім берудің әр түрлері бойынша авторлық
жасөспірімнің бос уақыты, мәдени білім беру қажеттіліктері бойынша
төмен қамтылған отбасылардан шыққан жасөспірімдер үшін жеңілдетілген, ақысыз,
оқыту орындарында қарым-қатынас үшін оқушылардың мүмкіншіліктерін кеңейту;
мектептерде кеңес беретін сыныптары бар кәсіби бағдары жақсы
Құқық қорғау органдарында балалармен және жасөспірімдермен атқарылатын жұмысты
Құқық қорғау органдарында жастармен жұмыс істейтін мамандардың мәртебесін
Ішкі істер басқармаларында және бөлімдеріне әлеуметтік – құқықтық
Қоғамның әлеуметтік-экономикалық жағдайы, жасөспірімдер тәртібіндегі ауытқулармен байланысты факторлардың
Тұрғындардың әлеуметтік – психологиялық жағдайы және жасөспірімдердер қалпы;
жасөспірімдердің құқық бұзушылық әрекеттеріне әсер ететін криминогендік жағдайлар;
әлеуметтік институттар жүзеге асыратын әлеуметтік бақылаудың жағдайы;
қаржысымен, ұйымдастырушылығымен, құқығымен байланысты қалыптасқан инфраструктура.
Жасөспірімдер девианттылығын алдын алудың алғашқы саласында нәтижелікті тек
Қазіргі қалыптасқан жағдайда балаларға қатысты мемлекеттік саясатты
елдегі әділетті, соның ішінде сотты және прокуратураны ұйымдастыру
жасөспірімдерге және оның ата-аналарына әлеуметтік көмекке арнайы қызметтерді
Қазақстан Республикасы жағдайында балаларға өмір сүру іс-әрекеттерінің қалпын
Балалардың өмір сүрулеріне кері әсер ақпараттар ағымынан қорғау
Мемлекеттік деңгейде қысқа мерзімдік және балалық шақ болжамын
«отбасы және бала» атты арнайы – ақпараттық бланк
Ұсынылып отырған бұл әдістер біздің ойымызша баланың
2.2. Қазақстан Республикасындағы жасөспірімдер ортасындағы құқық бұзу жағдайының
Қылмыс бұл әлеуметтік ортаға енген, нақты уақыт пен
Статистикаға сүйенсек, қылмыс дамып келе жатқан социалистік елдерде
Барлық құбылыстар тәрізді, қылмыс та адам тәртібінен туындайды.
Қазіргі қоғамның қылмыстық потенциалы жоғары деңгейде деп
тұрғындардың көбісін «кедейлер» қатарына жатқызуға болады;
негізгі бөлігі жұмыссыздар және жалған қолы бос еместер;
кедейлерден, қаңғыбастардан, панасыз балалардан тұратын «әлеуметтік түптің» болуы.
Көрсетілген бұндай типтегі адамдар барлық қоғамда бар, бірақ
Барлығымызға да кедейшілік негізінде қылмыс туындайтыны белгілі. Өмір
Өтіп бара жатқан кезеңдегі әлеуметтік-экономикалық қиыншылықтар Қазақстан халықтарының
Қылмыстың өсуі, жұмыссыздыққа әкеледі. Жұмыссыздықтың аз тіркелуіне қарамай
Қылмыстық рөлді «әлеуметтік түпте» ойнайды, бұларға әртүрлі әлеуметтік
Сіздердің ойларыңыз бойынша соңғы бірнеше жылда Қазақстанда қылмыс
Эксперттер тобы
Қылмыстың факторлары
дамуы едәуір едәуір емес өзгеріс жоқ тынышталды
Қылмыстың жалпы деңгейі 30/39 35/32 21/19 4/3
Қиын балалар саны 53/60 22/17 15/14 S
Кәмелетке толмағандар қылмысы 43/49 26/19 16/19 2/2
Қамтылмаған отбасылар 57/60 19/12 8/16 2/2
Эксперттердің көбісі елде жалпы қылмыс көтерілді (барлық эксперттердің
Қазақстанда қылмыстың көтеріліп жатқан жағдайында жастардың ұрпақтан
Төмендегі кестеде көрсетілгендей, кәмелеттік жасқа толғандармен жасалынған
Қазақстан Республикасындағы қылмыс жағдайы жөнінде мәлімет
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
ҚР есепке тіркелген қылмыстың жалпы саны 200975 200975
Кәмелеттік жасқа толмағандар қылмысы 13326 13115 11447 9968
Жасаған қылмыстың басым бөлігі 14,1 11,5 9,6 8,2
2000 – 2006 жыл аралықтарында жасөспірімдер қылмысының жалпы
Екіншіден, зорлық қылмыстарының жоғарылап баруы алаңдатады. Сонымен бірге
Үшіншіден, кейінгі кездерде жасөспірімдер топтасып жасаған қылмыстар көп
Отандық криминалистердің статистикалық деректерінің негізінде жасөспірім құқық
Қылмыстық жағдайлардың негізгі факторы жасөспірімдер арасындағы маскүнемдік
Мақалада жастар қылмысының әлеуметтік сипаты берілген. Кәмелетке
Жеткіншектердің бұндай тәртіптері бірнеше объективті және субъективті
отбасыларындағы, мектептегі, жұмыстағы ұжымдардың тәрбие азабы;
жанындағы ересектердің кері әсерлері, әсіресе бас бостандығынан айыру
жұмыссыздық, ашық және жабық түрде, отбасын жеткілікті қамтымау;
елдің құқықты білмеулері;
жеткіншектер арасында маскүнемдік, нашақорлық таралуы, спорттық шаралардың болмауы;
құқық қорғау органдарының қызметкерлері және қазіргі заңға байланысты
қылмыстық тәртіптің алдын алу әдістерінің адикванты болмауы;
жасөспірімдерге көмек көрсететін әлеуметтік қызметкердің дамымағаны, не мүлдем
мемлекеттік, қоғамдық, педагогикалық ұйымдардың, құқық қорғау органдарының қамтылмаған
2000 жылы 9 ай ішінде жеткіншектер 5604 қылмыс
Қылмыс жасайтын жеткіншектердің көбісі, қылмысты 12-13 жас аралықтарында
Жасөспірімдердің өмірлік қажеттіліктері
Жауаптар Зерттелушілер саны
Жоғарғы еңбек ақылы жұмыс 81
Адал достар 75
Ақша 65
Жақсы отбасы 64
Махаббат 41
Бұл кестеден байқағанымыздай, қазіргі замандағы оқушылардың негізгі құндылықтары
2.3 «Қиын» балалармен әлеуметтік педагогикалық- психологиялық қайта тәрбиелеу
Қиын бала оған жасалынған қандай бір педагогикалық ықпалдар
Егерде олардың ішкі жан дүниесі «табиғатын» біле-білсек, соғұрлым
әрбір қиын баланы жан-жақты зерттеп,мінез-құлықтарының бағыт-бағдарын айқындау,
әрбір баланың адамгершілік сынды тәжірибелерін құра біліп, соның
әрбір жеке адамның ерекшеліктері мен мүмкіндіктеріне және шығармашылық
Әрбір қиын балаға жинақталған мінездемелерді белгілі бір жүйеге
Әңгімелесу – оқу тәрбие процесінде ең қажетті құрал.
Қиын балалармен тәрбие жұмыстарын жүргізуге көңіл аударарлық
Қайта тәрбиелеу процесінде өз орнын тауып келе
Педагогикалық иландыру фактор ретінде оқу-тәрбие процесінде жекелеген тәрбие
Еріксіз, стихиялы түрде иландыру тәсілін қолданғанда, оны
Мақсатты түрде қиын балаларды қайта тәрбиелеудің ең басты
Соның бірі-территориялық тұрақты мекенін ауыстыру, мектеп алмастыру, қиын
Моральдық тұрғыдан айыптау әдісі. Осы тәсілдің тыйым салу
Қиын жеткіншектердің қоғамға жат қатынастарын адамгершілікті жаңа қатынастармен
Осыған орай екі жақтың, яғни қиын бала мен
Оқу-тәрбие процесінде қиын оқушыларға педагогикалық ықпалдар дара ерекшеліктерін
Мектептерде нерв жүйесі нашарлаған «қиын» балалар мен тәрбие
Қиын балаларды қайта тәрбиелеу процесіндегі әдіс - тәсілдерді
А) дайындық кезеңі – «қиын» баланың тәртібінің төмендеуіне
Б) екінші кезең – «қиын» балалар мен
В) үшінші кезең - өзгеріс кезеңі.
Г) соңғы кезең – бекіту
Қиын оқушылардың есебін алу оларды қайта тәрбиелеуде ұйымдастыру
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі кезде мектеп жасындағы балалардың ішінде қиын балалар
Қурстық жұмысымызды қорытындылай келгенде, «қиын» балалар әлеуметтік педагогикалық-психологиялық
Зерттеу жұмысымызда қиын балалар ұғымының мәні мен бұзылу
Жалпы білім беретін мектептеріндегі педагогтың практикалық жұмысына қолданбалық
Осы зерттеу жұмысы барысында қандай формалары жасөспірімдердің
қиын оқушыларды тәрбиелеу ісіне үнемі араласып, әрбір қиын
тәрбие берудің барлық жүйесінде тәрбиеленушінің ой-өрісіне әсер етуде
педагогтар тарапынан көмек керек, барлық жүргізілетін шараларға мұғалімдердің
қиын балалардың есебін дәл алуды, олардың әрқайсысын психологиялық-педагогиялық
ең алдымен «қиын» оқушылардың өз күшіне, мүмкіндіктеріне, қабілеттілігіне
«қиын» оқушыға отбасында дем алуға, оқуға, еңбек етуге
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Беличева С.А. Основы превентивной психологии. – М.,
Воспитание трудного ребенка. Дети с девиантным повидением:
Агофонов А.Н., Менлибаев К.Н., Буйнова Л.П. Социальная работа
Анисимов Л.Н. Профилактика пьянсва, алкоголизма среди молодежи. -М.,
Гилинский Я., Афанасьев В. Социология девиантного повидения: Учебное
Дүйсекенова А.К. «Қиын» балалар және олармен жұмыс
Джаманбалаевна Ш.Е. Социальная профилактика девиантного повидения подростков как
Джаманбалаевна Ш.Е., Бискенов К.У. «Динамика и механизм детерминации
Жұмабаев Ә. «Қиын» оқушыларды мектеп жағдайында тәрбиелеу мәселелері-Алматы,
Джаманбалаева Ш.Е. Безпризерность детей и подростков в Казахстане
Керимов Л.К. «Қиын» оқушылар және оларды қайта тәрбиелеу
Колясов Д.В. Беседы об антиалкогольном воспитании. – Москва,
Казымбетова Д. Алкоголизация как причина обострения криминогенной ситуации
Казымбетова Д. Молодежь – глазами молодежи. Девиатное поведение
Личко А.Е., Битенский В.С. Подростковая наркология, М., 1991
Леднева Ж.М. Молодежные деликвентные группировки и механизм их
Морозова Ю. Проблемы детей группы социального риска//Саясат, 2003,
Нарикбеев М.С. Правовая охрана детытва В РК. –
Овчарова Р.В. Справочная книга социального педагога. – М.,
Олифиренко Л.А., Шульга Т.И., Дементьева И.Ф. Социально-педагогическая поддержка
Практическая психология образования: Учебник / под ред.
Рабочая книга школьного психолога / Под ред. И.В.
Райс Филипп. Психология подросткового и юношеского
Раттер М. Помощь трудным детям. – М., 1990
Рагов Е.И. Настольная книга практического психолога в
Стурова М.П., Силенков В.И. Девиантное повидение несовершеннолетних, как
Таранов А.А. Несовершенно летние правонарушителий в условиях перевода
Чумакова Б.Н. Валеология. – М. 1997
Шлымова Г. Социологический анализ состояня борьбы о наркоммании.
12.3-5 б
5.18-20 б
2
