Қазақстан Республикасының банк жүйесiнiң даму жағдайы курстық жұмыс
Мазмұны
Кiрiспе................................2
1 Банк жүйесiнiң теориялық негіздері.......................5
1.1 Банк туралы ұғым, шығу тарихы............5 1.2 Банктің атқаратын қызметтері және түрлері..................8
1.3 Банк жүйесінің қалыптасуының шетел тәжiрибесi ......11
2 Қазақстан Республикасының банк жүйесiнiң даму жағдайы 14
2.1 Қазақстан Республикасының банк жүйесiнiң қалыптасуы 14
2.2 Қазақстанның нарықтық құрылымындағы банк жүйесi 16
2.3 Қазақстан Республикасының банк жүйесiн реттеу 19
3 Қазақстан Республикасының банк жүйесінің даму проблемалары және болашағы ............ 22
Қорытынды 25
Қолданылған әдебиеттер 27
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 26 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Кiрiспе................................2
1 Банк жүйесiнiң теориялық негіздері.......................5
1.1 Банк туралы ұғым, шығу тарихы............5
1.3 Банк жүйесінің қалыптасуының шетел тәжiрибесi ......11
2 Қазақстан Республикасының банк жүйесiнiң даму жағдайы 14
2.1 Қазақстан Республикасының банк жүйесiнiң қалыптасуы 14
2.2 Қазақстанның нарықтық құрылымындағы банк жүйесi 16
2.3 Қазақстан Республикасының банк жүйесiн реттеу 19
3 Қазақстан Республикасының банк жүйесінің даму проблемалары және болашағы
Қорытынды 25
Қолданылған әдебиеттер 27
Кiрiспе
Алғашқы банкирлердiң түсiнiгi бойынша қозғалыссыз жатқан үлкен қаражат байлықтарды
Қазақстан экономикасының нарықтық экономикаға өтуi ақшаның, несиенiң
Бiрiншiден, дамыған коммерциялық банктер төлемдер
Екiншiден, банктер халық жинағын өндiрiстiк,
Үшiншiден, банктер экономикалық жүйедегi ақшаның санын реттейдi.
Банктiк жүйе барлық мемлекетерде орталықтандырылған, жеке тұлғаның, тұтастай
Қазiргi кезде Қазақстан халқының банк жүйесiне деген көзқарасы
Сонымен қатар, қазiргi уақытта Қазақстаның
Менiң бұл тақырыпты таңдауымның негiзгi себеб i- жоғарыда
Курстық жұмыстың бiрiншi тарауын да мен банктiк жүйенiң
Ал екiншi тарауда мен Қазақстан Республикасының банктiк жүиесiнiң
1 Банк жүйесiнiң теориялық негіздері
1.1 Банк туралы ұғым, шығу тарихы
Ең алдымен, банк деген ұғым не, ол қалай пайда
«Банк» сөзi «banco” деген ағылшын тiлiмен аударғанда “айырбас орны”
Банк арнайы ұйым ретiнде материалды өндiрiс сфераның айтарлықтай ерекшелiктерiн
Қызымет көрсету сферасындағы банктiң негiзгi өнiмi өнiмдердi, тұтыну заттарын
Қызмет көрсету аясындағы банктiң өнеркәсiптiк кәсiпорындардан ерекшелiгi оның несие
Қазiргi түсiнiкте «банк» - бұл ерекше өнiм шығарумен айналыстын
«Қазақстан Республикасының банктер және банктiк қызмет туралы» заңның бiрiншi
Банк - банк жүйесiнiң элементi болып табылады. Бұл дегенiмiз
1) жалпының бiр бөлiгi болуға, ойынның жалпы тәртiптерi бойынша
2) жалпы және арнайы заңдар, қауымның заңды нормалары шегiнде
3) өзiн-өзi реттеуге, дамуға және жақсартуға икемдi болу;
4) банк жүйесiнiң басқа да элементтерiмен қатынасу.
Банк жүйесiне банктерден бөлек басқа да банктiк операцияларды орындайтын,
Несие жүйесінің негізгі буыны – банктер. Себебі масштабы және
Банк iсi – қарыз капиталын жинақтау мен оны бөлумен
“Банк” деген ұғым Италиян сөзі “bank” – орындық, “айырбас
Тарихта банктің ең жай қызметі, мысалы, тұқым сатып алуға
XV ғ. Ең ірі танымал болған банк Флоренциядағы Медичи
Капиталистік банктердің алғашқы ізашарлары Флоренция мен Венецияда 1587 ж.
Ал капиталистік банктер, керісінше ұдайы өндірістің, өнеркәсіп және сауда
Сонымен қатар бнктер “несие ісінің екінші жағы - өсім
1.2 Банктің атқаратын қызметтері және түрлері
Банктiң атқаратын негiзгi қызметтерiн негiзiнен төмендегiдей топтастыруға болады:
Уақытша бос ақша қаражатын тарту, жинақтау және оны қарыз
Кәсiпорындарға, мемлекетке, жеке адамдарға несие беру, бағалы қағаздармен операция
Ақша айналымын реттеу. Банк - әр түрлi шаруашылық субъектiлерiнiң
Айналымға несие құралдарын шығару. Банк клиентiн тек жинаған уақытша
Экономикалық және қаржылық кеңес беру. Орындайтын айырықша қызметтерiне байланысты
Эмиссиялық банк – айналысқа ақша белгiлерiн эмиссиялауға құқы бар,
Эмиссиялық емес банктер – мемлекеттегi басқа банктердiң барлығының да
Инвестициялық және инновациялық банктердiң екi түрi де ұзақ уақытқа
Ипотекалық банктер – жердi және жылжымайтын мүлiктердi кепiлдiкке алып,
Банктердi сонымен бiрге шаруашылық сипаты бойынша да бөлуге болады:
Қазiргi кездегi банк жүйелерiнiң құрылымы қиын. Көрсетiлетiн қызметтердiң
- орталық (эмиссиялық) банк;
- коммерциялық банктер;
- арнайы қаржы ұымдары (сақтандыру, ипотекалық, қор жинау және
Орталық банк. Басқаша оны көбiнесе «банктердiң банкi» деп те
Ұлттық банк - заңды тұлға, дербес балансы бар, өзiне
Ұлттық банктiң негiзгi қызметi ұлттық валютаның iшкi және сыртқы
ақша айналымы, несие, банктiк есеп айырысу мен валюталық қатынастарын
ақша, несие және банк жүйелерiнiң тұрақты қызметiн қамтамасыз етедi;
несие берушiлер мен салымшылардың, сондай-ақ шетел валютасын сатып алу,
үкiметтiң және мемлекеттiк органдардың банкi мен агенттiк қызметiн атқару;
елдiң алтын - валюта қорларын басқару.
Коммерциялық банктер – қарыз капиталы нарығында өзiнiң қызыметiн жүзеге
Егер банк мемлекеттiк банк болмаса және банкпен мемлекет өзара
Банктiк заңдарға сәйкес банктер үшiн заңды тұлғалардың жарғылық капиталға
банктердiң, мемлекеттiк емес жинақтаушы зейнетақы қорларының, зейнетақы активтерiн басқару
қаржы нарығының инфрақұрылымдық бөлiгi болып табылатын, банк қызметiн автоматтандыруды,
бағалы қағаздар нарығында кәсiби қызметтi жүзеге асырушы ұжымдардың жарғылық
банкроттық рәсiмдерiнде төлем қабiлетi жоқ борышкерлер мүлкi мен iстерiн
Коммерциялық банктердiң негiзгi атқаратын қызметтерi: ақша қаражатын шоғырландыру және
Арнайы қаржы ұйымдары. Мұнда арнайы бiлiмнiң, сонымен бiрге ерекше
1.3 Банк жүйесінің қалыптасуының шетел тәжiрибесi
АҚШ банктiк жүйесi 1776 ж. өзiнiң тәуелсiздiгiң жариялаған күннен
«Орталық банктiң құрылыуы туралы» 1913ж. қабылданған заңға сәйкес, осы
АҚШ-тың ФРЖ-сы басқару және ұйымдастыру
ФРЖ-ның Басқару кеңесi – бұл банктiк
Басқару кеңесi ең жоғарғы заң
ФРЖ-ң қызметi өзiнiң меншiктi iшкi
ФРЖ-ң құрамы бес буынға бөлiнедi:
ФРЖ-ң басқару кеңесi. Басқару кеңесi ФРЖ-ң
Ашық нарықтағы операциялар жүргiзетiн федералды комитет
Федералдық кеңес беру кеңесi – 12 адамнан тұрады. Бұл
ФРЖ операцияларын он екi федералды резервтiк банктер жүзеге асырады.
ФРЖ-ға мүше 6000 комерциялық банктер, ал қалғандары
«ФРЖ-нi құру туралы заңға сәйкес
ФРЖ-ға мүше болудың басты бiр артықшылығы-ол банктiң
Сонымен, ФРЖ-ң ұйымдастырылу және функционалдық жағынан, ФРЖ орталықтандыру элементерiн
Немiс федералдық банкi 1957 ж. 26 шiлдеде шыққан заң
Кеңес – ақша-несие саясатының қалыптасуына жауапты негiзгi орган болып
Директорат - жоғары атқарушы орган. Ол кеңестегi шешiмдердi жүзеге
Жер орталық банктерi – немiс феодалдық банктiң жергiлiктi басқармасы.
Ағылшын банкi- дүние жүзiндегi көне және беделдi орталық банктердiң
Жапон банкi 1882 жылы құрылған. Қазiргi Жапон банкi туралы
Банктi басқарма басқарады. Ол орталық банктiң барлық қызметтерiн атқарады.
2 Қазақстан Республикасының банк жүйесiнiң даму жағдайы
2.1. Қазақстан Республикасының банк жүйесiнiң қалыптасуы
Қазақстанның экономикасы Ресейдiң экономикасының бiр бөлiгi ретiнде әр деңгейде
Қазақстанда банк капиталының енгiзiлу мерзiмi ХIХ ғасырдың аяқ кезiн
Ресейдiң мемлекеттiк банкi 1860 жылы өз қызметiн бастап, барлық
КСРО-да соңғы рет банктiк реформа 1987-1988 жылдары болып өттi.
Сонымен, 70 жыл бойы КСРО-ң жүйесiнде, оның iшiнде Қазақстанда
Социалистiк эксперимент жүргiзуi барысында ғасырлар бойы қалыптасып келген қаржы-несие
1989 жылдан бастап, елiмiзде алғашқы коммерциялық банкттер,кооперативтiк және жеке
1990 жылы Қазақстан Республикасы өз егемендiгiн
1990 жылы желтоқсан айында қабылданған «Қаз КРО-ғы банктер және
Нарық экономикасына өту жағдайында және экономикалық дағдарысты жоюда Қазақстан
Қазақстанда банк секторын реформалау бағдарламасын iске асыру нәтижесiнде келесiдей
Мемлекеттiк даму банкi- бұл банк экономиканың маңызды салаларында тиiмдi
Экспортты – импорттық банк (Эксимбанк) – бұл Қазақстан үшiн
Тұрғын-үй құрылыс банкi – бұл тұрғын – үй құрылысын
Медетий банк (траст) – бұл Дүниежүзiлiк банктiң ықпалымен «Проблемалық
1991 жылы Респуликадағы мемлекеттiк банк Ұлттық банк болып, құрылыс
Тәуелсiз Қазақстан Республикасының банк
Бiрiншi кезең, 1917 жыл мен
Екiншi кезең, 1930 жыл және 1987
Үшiншi кезең, 1988 – 1991 жылдары аралығы-елде мемлекеттiк
Төртiншi кезең, 1991 жылдан қазiргi уақытқа дейін нарықтық банк
2.2 Қазақстанның нарықтық құрылымындағы банк жүйесi
Бүгiнгi таңдағы Қазақстанда қызмет ететiн банктiк жүйенiң не бары
Нарықтық қатынастар жағдайында несиелiк жүйенiң қызмет ету механизмiнiң, оның
Несие жүйесi банк жүйесiне қарағанда ауқымды ұғымды бiлдiредi. Себебi,
Банк жүйесi
Эмиссиялық
банктер
мекемелерi
Қазақстан
Ұлттық банкi
ҚҰБ-ның Бас
Талдықорған
Филиалы
ҚҰБ-ның
аймақтық
филиалдары
Жеке жинақ зейнетақы қорлары
Әмбебап
банктер
Инвестициялық
Ипотекалық
Инновациялық
Ссуда жинақ
Банктiк және банкаралық бiрлестiктер
1 кесте. Қазақстан Республикасының банк секторының құрылымы:
Банк секторының құрылымы
Екінші деңгейдегі банктердің саны, оның ішінде:
- жарғылық капиталда мемлекеттің 100% қатысуы бар банктер
Екінші деңгейдегі банктердің филиалдарының саны
Есеп айырысу-кассалық бөлімшелер саны 1881
Екінші деңгейдегі банктердің шетелдердегі өкілдіктерінің саны
Қазақстан Республикасындағы резидент емес банктер өкілдіктерінің саны
Жеке тұлғалардың салымдарына (депозиттеріне) міндетті ұжымдық кепілдік беру (сақтандыру)
34
Кастодиан қызметін жүзеге асыруға лицензиясы бар банктердің саны
Қазақстан өзiнiң егемендiгiн алғалы берi, банк жүйесiн құруға бетбұрыс
1990 жылы желтоқсан айында «ҚазҚРО-ғы банктер және банктiн қызмет
Одан кейiнгi реформа 1995 жылы қабылданған болатын. Бұл реформалау
1995 жылы қырқүйек айында ломбартық несиелеу жүйесi енгiзiлдi. Ломбард
Келесi реформалау бағдарламасы 1996-1998 жылдары қамтиды. Бұл реформа Ұлттық
Бұл реформаны жүргiзу бағдарламасының басты мақсаты – Қазақстан Республикасының
1996-1998 жылдары Ұлттық банктiң 1995 жылы бастаған банк жүйесiнiң
Сонымен, бухгалтерлiк есеп реформасын аяқтауға байланысты жұмыстар мынадай мерзiмдердi
Ұлттық банк бойынша 1996 жылы қосымша және бас бухгалтерия
1996 жылы екiншi деңгейдегi он банк бойынша жаңа шоттар
Сонымен қатар, бұл банктiң реформаның басты бiр маңызды мiндетi
2.3 Қазақстан Республикасының банк жүйесiн реттеу
Қазақстан Республикасының банк жүйесi екi деңгейлi болып табылады. Қазақстан
Банк. Оның мәртебесi және орналасқан жерi.
Банк – бұл әрекетегi заңмен қызметiн жүзеге асыратын коммерциялық
Банктiк реми статусы юстиция органдарында банк ретiнде заңды тұлғаны
Банктiң ресми статусы жоқ заңды тұлғалардың ешбiрi «банк» деп
Банктiң орналасқан жерi – оның басқарушылық етiп жатқан жерi
Банктердiң экономикадағы ролi:
делдал ролi;
төлемдердi жүзеге асырудағы ролi, яғни банк клиенттерiнiң тапсырысы бойынша
кепiл берушiнiң ролi, яғни клиент қарыздарды өтей алмаған жағдайда;
саяси ролi, яғни экономиканың дамуын реттеуге және мақсаттарға жетуге
Банктердiң қызметтерi:
жинақтаушы;
несиелiк;
төлемдiк және есептiк;
брокерлiк;
трасттық;
инвестициялық;
сақтандырушылық;
қолма-қол ақша ағымдарын басқарушылық
банктiк инвестор немесе андеррайтер қызметi.
Банктiк ұйымдық-құқықтық түрi:
Банктер жабық акционерлiк қоғамдар ретiнде құрылады;
Банктер Ашық акционерлiк қоғамға айналуы-тек бiр жылдық мерзiм iшiнде
Банктiң акционерлi оның ААҚ-ға айналуынан бастап ешбiр қосымша артықшылықтарға
Қазақстан Республикасының банк жүйесi кез-келген басқа ел сияқты Ұлттық
Ұлттық банктiң «Ұлттық банк туралы» Қазақстан Республикасының заңына сәйкес
Жарғы ең алдымен келесiдей талаптарға сәйкес келуi тиiс: мемлекеттiң
Қызмет етудiң мақсаттары, мiндеттерi және шектеулерi;
Елдегi банктiк iстiң даму сұрақтары бойынша басқарушылық шешiмдердi қабылдау
Банктiң басқару органдарын таңдау және қызметтерiн белгiлеу тәртiбi;
Банктiң басқарушы жұмыскелерiне талаптар;
Банк басқаруының жауап кершiлiгi.
Қазiргi кездегi Қазақстан талпынуы тиiс экономика – бұл Республиканың
Бiрiншi теорияға сәйкес реттеушi органдар бүкiл қауым үшiн әрекет
«Өсiп бiту» теориясының авторы – Нобель премиясының лауреаты Джордж
Үшiншi теория – бұл қоғамдық талғам теориясы. Бұл концепцияның
Осылайша Ұлттық банктiң екiншi деңгейлi банктердi бақылау және реттеу
3 Қазақстан Республикасының банк жүйесінің даму проблемалары және болашағы
Қазақстанның банк секторы он жылдан берi қарқынды дамып келедi.
Сонымен қатар, банктiк жүйенiң активтерiнiң жағымды динамикасы банктердiң капитализацияның
Қазiргi уақытта өз еркiмен банктердiң қосылу немесе несиелiк достастықтарға
Бiрақ жалпы алғанда, Қазақстан Республикасының банк жүйесi экономиканың қарқынды
Әлемдiк тәжiрибе көрсеткендей банктiк жүйедегi мәселелелердi, соның iшiнде несиелiк
2 кесте. 2009 жылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша екінші
мың теңгемен
Банктің атауы Активтер Оның ішінде заемдар Міндеттемелер Меншікті капитал
«КАЗКОММЕРЦБАНК» АҚ 2 493 408 621 2 546 948
«БТА Банк» АҚ 2 449 863 696 2 595
«Қазақстан Халық Банкі» АҚ 1 150 352 391 891
«БанкЦентрКредит» АҚ 1013 843 544 688 788 580 924
«Альянс Банкі» АҚ 534 242 248 679 847 221
«KASPI BANK» АҚ 319 206 537 235 359 574
«Евразийский Банк» АҚ 313 025 328 164 031 147
«Нұрбанк» АҚ 297 990 205 256 121 210 253
АҚ ЕБ «БанкТұранӘлем» — «Темірбанк» АҚ 283 540 842
«RBS (Kazakhstan)» ЕБ» АҚ 173 991553 49 480 867
«Ситибанк Казахстан» АҚ 159 715 841 32 106 503
«Ресей Жинақ банкі» АҚ ЕБ 152 583 766 87
«ЦЕСНАБАНК» АҚ 149 557 109 99 069 691 131
«HSBC Банк Қазақстан» АҚ ЕБ 117 483 778 56
«Қазақстандағы Қытай Банкі» ЕБ АҚ 95 106 186 1
«Казинвестбанк» АҚ 75 475 706 56 364 317 64
«Қазақстанның Тұрғын үй кұрылысы жинақ банкі» АҚ 65 171
«ЭКСИМБАНК КАЗАХСТАН» АҚ 51 633 768 47 294 431
«Альфа-банк» ЕБ АҚ 41 833 340 16 947 443
«Delta Bank» АҚ 27 761 676 17 970 564
«Банк Позитив» АҚ 15 128 079 5 062 736
Астана-Финанс банкі АҚ 15 083 504 11 493 057
«КЗИ БАНК» ЕБ АҚ 10 978 101 4 780
«Хоум Кредит Банк» АҚ 10 839 463 9 603
«AsiaCreditBank» ББ» АҚ 7 349 801 3 355 216
Банк ВТБ (Қазақстан) АҚ ЕҰ 6 100 608
26 108 6 074 500
«ТПБК» АҚ 5 668 910
3 156 917 2 511 993
«Шинхан Банк Казахстан» АҚ 5 394 532
259 851 5 134 681
«МЕТРОКОМБАНК» АҚ 5 318345 3 473 037 3 635
«Заман-Банк» АҚ 3 814 087 3 281 879 380
«ТАИБ ҚАЗАҚ БАНКІ» ЕБ АҚ 3 648 553 2
«Сенім-Банк» АҚ 3 126 591 2 208 575 860
«Данабанк» АҚ 3 018 865 2 245 481 1
«Мастербанк» АҚ 2 688 948 1692 216 527 345
«Казинкомбанк» АҚ 1 886 798 940 259 364 966
Пәкістан ҰБ Қазақстандағы ЕБ АҚ 1 398 273 514
Жиынтығы 2 102 229 066 10 145 712 903
Бiрiншеден, несиелiк бюро банктерге несие алушылар туралы ақпарат бере
Екiншiден, несиелiк бюро банктер өздерiнiң клиенттерiнен алатын ақпарат үшiн
Үшiншiден, несиелiк бюро несие алушылар үшiн өзiндiк бiр тәртiпке
Жалпы республикада экономиканың дамуындағы банктердiң рөлiн
Аталған шаралардың жүзеге асырылуы –несиелiк ұйымдардың инвестициялық әрекетiн белсендiредi,
Банктiк жүйенiң инвеститциялық тартымдылығының жоғарлауы және банктер қызметiнiң пайдалығының
Қазiргi кезде Қазақстанның коммерциялық банктерiнiң көбiсi iшкi бақылаудың қызмет
Жүйедегi Ұлттық банктiң ролi мен салымы туралы айтатын болсақ,
Коммерциялық банктердiң алдында тұрған сұрақ: мұндай әр түрлi әдiстемелердi
Бiрiншiден, кейбiр iрi банктерде ғылыми-зерттеушi бөлiмдер бар. Екiншiден, мұнымен
Қорытынды
Сонымен қорыта келе айтатын жайт – қазiргi кезде алдын
Республиканың аумақтарында халықтың қамтамасыздығы бойынша сұрақтарды шешуге жағымды әсерiн
Тағы бiр атап айта кететiн мәселе қазiргi Қазақстанның нарықтық
Мен өзiмнiң курстық жұмысымда Қазақстан Республикасының банктық жүйесiн
Сондықтан да банктiк жүйенi толығырақ зерттеу, оның мәселелерiн анықтау
Республиканың банктiк жүйесi тек Қазақстандық болуы керек.
Қолданылған әдебиеттер
«Банки Казахстана» журналы:
Статья «Актуальные проблемы развития банковской системы Казахстана» № 1.
К.Н. Халитова Статья «Современные проблемы и перспективы краткосрочного кредидтования
Зиябеков Б. Статья «О развитий банковской системы РК»
Марченко Г.А. Статья «Пути развития банковской системы Казахстана» №10.
Искалова З.Д. Статья «Перспективы развития банковской системы РК» №
С.Б. Мақыш «Коммерциялық банктер операциялары» Алматы, 2002 ж. «Қазақ
О.И. Лаврушен «Банковское дело» -Москва, 2000ж.
М. Джумабаева «Банктер: нәтижелер және мүмкiндiктер» // «Деловая неделя»
10. “Мысль” Республиканский общественно-политический журнал.
2005-№4 Б. Зиябеков “Банковская система”
11. «Ақша, несие, банктер” Сейiтқасымов Ғ.С
163-169 бет.
1
