TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар



МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ........................

1 Трансұлттық капиталдың даму тарихы.............

1.1 Трансұлттық компанияны талдаудың динамикалық және сегментациялық әдісі тұжырымдамасы.....................

1.2 ТҰК-ны қалыптастырудың тарихи кезеңдері...........

2 Трансұлттық корпорациялардың халықаралық экономикалық қатынастардағы рөлі....................

2.1 Қазіргі дүниежүзілік шаруашылықтағы трансұлттық корпорациялардың

ролі...............................

2.2 Қазақстан және Халықаралық Компаниялар........

ҚОРЫТЫНДЫ............................

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...........

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 32 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ


МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ..................................................................................................................

1 Трансұлттық капиталдың даму тарихы...............................

1.1 Трансұлттық компанияны талдаудың динамикалық және сегментациялық әдісі тұжырымдамасы.............................................................................................

1.2 ТҰК-ны қалыптастырудың тарихи кезеңдері...............................................

2 Трансұлттық корпорациялардың халықаралық экономикалық қатынастардағы рөлі......................................

2.1 Қазіргі дүниежүзілік шаруашылықтағы трансұлттық корпорациялардың

ролі.........................................................................................................................

2.2 Қазақстан және Халықаралық Компаниялар............................................

ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...............................................

КІРІСПЕ

Курстық жұмыстың өзектілігі. ХХ ғ. соңғы тоқсанындағы халықаралық корпорациялар
Бір жағынан халықаралық корпорациялар, халықаралық экономикалық қатынастарының өнімі болып
Халықаралық экономикалық қатынастарға белсенді әсер ете отырып, халықаралық корпорациялар
Қазіргі заманғы ТҰК бар халықаралық тауар және көрсетуге қосымша,
ХХI ғ. басында әлемде 83 мың халықаралық компаниялар болды.
500 ең ірі халықаралық корпорациялардан 85-і шетел инвестициясының 70%
Әлемдік шаруашылықта 400-500 ТҰК құрылды. Соның өзінде 300 корпорация
Халықаралық корпорациялардың негізгі бөлігі АҚШ, ЕО және Жапония елдерінде
ТҰК өндірісінің салалық құрылымы өте кең 60% материалдық компанияның
ТҰК барлық үлкен деңгейде экономикалық халықаралық жүйесінде елдердің тағдырын
– ТҰК өзінің жұмысын жүзеге асыратын елдерде экономикалық саясатын
– келген елдерінің заңдылықтарын бұзуға, осылайша трансфертті бағалар саясатын
– монополдық бағаларды; дектат талаптарын дамушы елдердің қызығушылығын қоюға
Толығымен ТҰК – ол қүрделі және үнемі дамушы феномен
Курстық жұмыстың мақсаты Трансұлттық компаниялардың дүние жүзілік шаруашылық жүйесін
Курстық жұмыс міндеттері:

– Трансұлттық компанияны талдаудың динамикалық және сегментациялық әдісі тұжырымдамасы
– ТҰК қызметі моделдері мен ұйымдық-экономикалық түрлерінің эволюциясын, ТҰК-ны
– Әлемдік шаруашылық жүйесінде ТҰК орнын айқындау;

– Қазіргі дүниежүзілік шаруашылықтағы трансұлттық корпорациялардың

ролін айқындау;

– ТМД мемлекеттері мен Қазақстанның корпоративтік құрылымындағы трансұлттану әрекеттерін
Тақырыптың зерттеу деңгейі. Экономикалық географиялық, т.б. ғылыми әдебиеттерде ТҰК-дың
Деримов М., Мамыров Н.Қ., Мадиярова Д.М., Қалдыбаева А.Е., Нәбиев
Курстық жұмыстың деректік көзі Мерзімді баспасөз бен ғылыми мәліметтер,
Курстық жұмыстың теориялық-әдістемелік негіздерін ТҰК және оларды дамыту мәселелеріне
1 Трансұлттық капиталдың даму тарихы

1.1 Трансұлттық компанияны талдаудың динамикалық және сегментациялық әдісі тұжырымдамасы

Трансұлттық корпорациялар (ТҰК) — бұл мемлекеттен тысқары шығатын, өндірістік
Бұрынғы теориялардың жетпестігін жою мақсатында 1980-жылдардың соңында А. Скотт,
Авторлар «штандортты» және соған туыстас теорияларда қабылданғандай, орналастырудың факторлары
Бұл тұжырымдамаға сәйкес аймақтық өнеркәсіптік құрылымдарды құруда негізгі ролді
Территорияға өнеркәсіптің ықпал етуін бағалауда төрт кезеңді айыру ұсынылады:

1) «жергіліктендіру» (жаңа өнеркәсіп кәсіпорындарын жаңа аумақтарда орналастыру);

2) «селективті субурбанизация» (оған орналасқан кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін ұзақ
3) «дисперсия» (өнеркәсіпті шет аймақтарға қарай жылжыту);

4) өнеркәсіптік құрылымдарды жаңарту ықпалымен «орналастыруда ауырлық орталығын алмастыру»,
Жаңару процестерінің тасымалдаушы-фирмалары көбінесе бұрын дүниеге келген ірі өнеркәсіптік
Біріккен Ұлттар Ұйымы эксперттерінің пікірі бойынша трансұлттық корпорациялар дүниежүзілік
Ең ірі 100 халықаралық компаниялардың жалпы мүлігі құнының 40%
Трансұлттық корпорациялардың негізгі бөлігі АҚШ-та, Еуропалық Одақ елдерінде және
Трансұлттық корпорациялардың жыл сайынғы өндіріс көлемі 10 трлн. доллардан
Біріккен Ұлттар Ұйымының анықтамсы бойынша жылдық айналымы 100 млн.
Біріккен Ұлттар Ұйымының методологиясы халықаралық корпорацияны оның активтерінің құрылымы
Сонымен, трансұлттық корпорациялар дегеніміз- шетелде активтері (құнды заттары)
Трансұлттық корпорациялардың шаруашылық жүргізу құқықтары шетелдерде филиалдар, еншілес компаниялар
Көп ұлтты корпорациялар дегеніміз – өндірістік және ғылыми-техникалық негізде
Халықаралық құқық бойынша көпұлттық корпорациялардың айрықша белгілеріне; 1) көпұлттық
Трансұлттық және көпұлттық корпорацияларға әлемдік корпорацияларды да қосуға болады.
Әлемдік корпорациялар қазіргі жүниежүзілік қаржы капиталының бірегей қуатын көрсетеді.
Пайда болуының басты себептерін атайық. Ең маңызды және
Өндіріс пен капиталдың интернационалдануы шетелдерде бөлімшелері бар аса ірі
Трансұлттық корпорациялар қызметінің ерекшеліктері.

Дүниежүзілік шаруашылықта жүріп жатқан оъбективті экономикалық процестердің нәтижесінде пайда
Трансұлттық корпорациялар халықаралық еңбек бөлінісіне белсенді қатысушы ретінде оның
Трансұлттық корпорациялар капиталдарының қозғалысы, әдетте, сол корпорациялар орналасқан елдегі
Трансұлттық корпорациялар орасан зор инвестициялар мен жоғары дәрежелі маман
1980-жылдардың орта тұсында капиталистік елдердің өнеркәсіп өнімінің төрттен үші
Бұл трансұлттық корпорациялар негізінен өндірістік және иновациялық ауыртпалықтарды да
Дүние жүзіндегі қуатты 500 трансұлттық корпорациялардың 85-і шетелдік инвестициялардың
Батыс экономистерінің болжамы бойынша 2010 жылға дейін дүние жүзілік
Өз кезегінде АҚШ-тағы 500 ең ірі трансұлттық корпорациялардың әрқайсысының
Қуатты өндірістік базасы бар трансұлттық корпорациялардың сауда – өндірістік
Трансұлттық корпорациялар халықаралық аренада күрделі қаржы мен ғылыми –
1912 жылы екі швед компаниясының бірігуінен пайда болған «Электролюкс»
Аталған үш фирманы қосып алғанна соң «Электролюкс» өз саласында
ТҰК жұмысының келісімшарт түрлері.

ТНК өзінің экспонсиясын кеңейте отырып, әлемдік рынокты меңгерудің түрлі
Лицензиялау.

Франчайзинг.

Басұару келісім шарттары.

Технологиялық және маркетинг қызмет көрсету.

Өндірісті «кілт астына» тапсыру.

Келісім уақытында бірлескен өндірістер мен бөлек операцияларды орындаудағы келісімді
Тәжірибеде ТНК жұмысының осы немес басқа түрі арасында шекара
Ерекше болып даралаған лицензиялық келісімдер.

1990 ж ТНК-ң лицензиялық шарттарының көлемі 1970 ж-ғы көрсеткіштерден
ТҰК-ң әлемдік шаруашылық байланысындағы маңызы.

Алдыңғы қатардағы өнеркәсіптік дамушы елдері үшін ТҰК-ң шетелдегі жұмысы
Экспорттағы бұл елдердің ұлттық компаниялардан өзінің шетелдегі филиалдарындағы рөл3
Соңғы 2 ж-ң ішінде жыол сайын Америкалық экспорттың жартысы
Трансұлттық корпорациялардың дүниежүзілік рыноктағы әрекетінің бірнеше нысаны бар. Бұл
Лицензия дегеніміз – белгілі уақытқа лицензия алушы лицензия берушіге
Лицензиялық келісімнің ерекше түріне франчайзинг жатады.

Франчайзинг дегеніміз – ұзақ мерзімді лицензиялық келісім. Мұнда франчайзер
Соңғы жылдары трансұлттық корпорациялардың әрекетінде басқару мен маркетингтік қызмет
Техникалық көмек көрсету келісімдеріне сәйкес трансұлттық корпорациялар фирма қызметінің
Зауыттарды толық іске қосу келісімдері де кең қолданыстабуда. Бұл
Трансұлттық корпорациялардың халықаралық рынокты жаулап алуының ең жаңа нысандарының
1.2 ТҰК-ны қалыптастырудың тарихи кезеңдері

ТҰК-ның тарихи дамуы бірнеше кезеңдерден өтті. ТҰК-ның алғашқы пайда
Екі дүние жүзілік соғыстар арасындағы кезеңде өз қызметін бастап
1960-жылдары ғылыми-техникалық революция жетістіктерін кеңінен пайдаланған үшінші буынның ТҰК
1960-80-жылдары ТҰК қызметінде ұлттық және шетелдік өндірістің элементтері жымдасып
1960-жылдардың басында төртінші буындағы ауқымды ТҰК бірте-бірте пайда болып,
- рынокты планета деңгейінде көру және әлемдік көлемде бәсекелестіктің
- аздаған осындай ауқымды ТҰК мен әлемдік рыноктың бөлінуі;

- жаңа ақпараттық технологиялар негізінде өз филиалдарының қызметін үйлестіру;

- бухгалтерлік есеп пен аудитті бірыңғай түрде ұйымдастыру, корпорация
- өз кезегінде ТҰК басқа желілерімен интеграцияланатын бірыңғай халықаралық
- ТҰК қызмет ететін мемлекеттерде экономикалық және саяси ықпал
Осылайша, олардың стратегиясы инновациялық басып алушылық және қозғалыспен, бір
Қазіргі уақытқа ТҰК-ның әлемдік өнеркәсіп өндірісін жартысына дейін, сыртқы
АҚШ экспорттық операцияларының жартысын американдық және шетелдік ТҰК жүзеге
«Ауқымды корпорация» термині экономикалық әдебиеттерде пайдалануға келсек, яғни бүкіл
Халықаралық корпорациялар өздерінің пайда болуынан бастап маңызды эволюцияны бастан
Бірінші ұлттық соғыс уақытында ТҰК күш жинады, ТҰК дамуының
Өзінің құрылуынан бастап халықаралық корпорациялар бірте-бірте өзінің жұмысының стратегиялық
Олардың негізгі қасиеттеріне мыналарды жатқызуға болады:

– өзінің өндірісін шетел шикізаттарымен қамтамасыз ету;

– өздерінің филиалдары арқылы шетел рыноктарын бекіту;

– өндірістерді, өндірістік тоқтаулар аз жерлерге орналастыру;

– өндірістік-сауда-қаржы жұмысының диверсификациясына тоқталу.

1950 жылдардың басынан халықаралық корпорациялар әлемдік рыноктарды жаулап алуға
Халықаралық корпорациялардың белсенді дамуы олардың саны, масштабы және көлемді
Халықаралық корпорациялар ұйымдастырушылық кескіндемесі, өзінің ұлттық немесе ұлтаралық ядросымен
Жаһандану корпорациялар ірі және өте ірі қаржы - өндірістік
Халықаралық корпорациялардың стратегиясы әлемдік рыноктардағы компаниялар төмендегі қасиеттерге ие
– рынок пен бәсекелестіктің әлемдік деңгейде қарастырылған болса ғана;

– өзінің бәсекелестерін жақсы білуі және жаһандану бәсекелестік күрестің
– өзінің жұмысын жалпыәлемдік немесе ірі аймақтық деңгейде жүзеге
– өзінің кірісінің маңызды бөлігін НИОКР бағыттау, алдымен жоғары
– өзінің өндірістерінің және өндірістік филиалдарының халықаралық басқару жүйесіне
– басқа ТҰК-мен интеграциялық келісімді бекіту.

Қазіргі ТҰК қалыптасу механизмінде маңызды рөлді банк және қаржылық
ТҰК жаһандануы, өндірістік, сауда-саттық және қаржы компанияларын біріктіре, ірі
Бұл әрекеттердің себептеріне әлемдік рыноктағы бәсекелестік күрестің күшеюін, компанияларды
Өз кезегінде күрделі қаржы қиыншылықтары, ТНК тиімсіз басқару, үлкен
Компанияның бір бөлігі халықаралық картельге бірігеді, мұндағы мақсат өзінің
ТҰК өзара ірі және ірі экономикалық альянстардан басқа, халықаралық
Көптеген бірігулер ТҰК және фирмалар арасында болады, ол ТҰК
ТҰК дамуының негізгі ерекшеліктері.

Объективті экономикалық процесстердің әлемдік шаруашылықта болуы ТҰК спецификалық тізіміне
ТҰК капиталының қозғалысы ереже бойынша, процестерден басқа базалық елдегі
ТҰК үлкен инвестицияларды және жоғары білімді мамандарды қажет ететін
Халықаралық компаниялардың жұмысының маңызды ерекшелігі олардың өндірісі мен қызмет
ТҰК қуатты өндірістік базаға ие болып, сауда рыногының өндірісті
Нақты мысал ретінде әлемдік рыноктың өзінің қолына 25 %
Осы үш фирмалардың бірігуінен кейін «электролюкс» өндірістің дамушы жүйесін,
2 Трансұлттық корпорациялардың халықаралық экономикалық қатынастардағы рөлі

2.1 Қазіргі дүниежүзілік шаруашылықтағы трансұлттық корпорациялардың ролі

Қазіргі дүниежүзілік шаруашылықтағы трансұлттық корпорациялардың ролі күшейіп отыр. Халықаралық
Өнеркәсібі дамыған елдердің сыртқы экономикалық байланыстарының мән-мағынасын солардың трансұлттық
Трансұлттық корпорациялардың шетелдегі жиынтық инвестициялары қазірдің өзінде сыртқы сауда
Трансұлттық корпорациялардың салалық құрылымы да едәуір кең. Олардың 60%
Біріккен ұлттар ұйымының мәліметтеріне қарағанда трансұлттық корпорациялардың басты салаларына
Трансұлттық корпорациялардың аймақтық-салалық құрылымын талдап көрсек, онда күрделі қаржылардың
Трансұлттық корпорациялардың экономикасы артта қалған елдерге байланысты инвестициялық саясаты
Трансұлттық корпорациялардың Қазақстанмен қарым-қатынастары да дәл осы жағдайда көрсетіп
Трансұлттық корпорациялар халықаралық экономикалық байланыстарда қандай бір елдің болмасын
Мамандардың көрсетуі бойынша трансұлттық корпорациялардың ұлттық экономикаға теріс әсерлеріне
1. Өз қызметіне кедергі боларлық жекелеген елдің дербес экономикалық
2. Мемлекеттік заңдарды бұзуы. Мысалы, трансферттік бағалар төңірегінде айлакер
3. Монопольді бағалар белгілеу, дамушы елдердің мүдделеріне қысымшылық жасау.

Тұтас алғанда, трансұлттық корпорациялар дүниежүзілік шаруашылық жүйесінде тұрақты да
Қазақстан және Халықаралық компаниялар

Батыс Еуропа елдерінің, Жапонияның және «Жаңа индустриялды елдердің» екінші
Қаржы-өнеркәсіп топтарының белсенді сыртқы экономикалық саясат жүргізу мүмкіндігі бар
Мысалы, Ресейдің «Көз микрохирургиясы», «ЛУКойл», «АВТОВАЗ», «Газпром» сияқты алғашқы
Қазақстандық трансұлттық корпорацияларды қалыптастырудың басты бір бағытына ТМД елдері
ТМД аумағында да сауда – қаржы – өнеркәсіп топтарын
ТМД елдерінің мемлекетаралық экономикалық комитеті «ТМД елдеріндегі трансұлттық корпорациялар
Өнеркәсібі дамыған елдердің және «жаңа индустриялды елдердің» трансұлттық корпорациялары
Қаржы - өнеркәсіп топтары, егер мемлекет тарапынан мақсатты түрде
Жаңа индустриалды елдердің экономикалық жетістіктері, олардың дүниежүзілік шаруашылыққа мейілінше
Дүниежүзілік банктің болжамдары бойынша жақын онжылдықтың ішінде экономикалық өсудің
ҚОРЫТЫНДЫ

Объективті экономикалық процестердің әлемдік шаруашылықта болуы ТҰК өзіндік тізімін
ТҰК капиталының қозғалысы ереже бойынша, процестерден басқа базалық елдегі
ТҰК үлкен инвестицияларды және жоғары білімді мамандарды қажет ететін
Халықаралық компаниялардың жұмысының маңызды ерекшелігі олардың өндірісі мен қызмет
ТҰК қуатты өндірістік базаға ие болып, сауда рыногының өндірісті
Алдыңғы қатардағы өнеркәсіптік дамушы елдері үшін ТҰК-ң шетелдегі жұмысы
Экспорттағы бұл елдердің ұлттық компаниялардан өзінің шетелдегі филиалдарындағы рөлі
Дәстүрлі халықаралық еңбек бөлінісіндегі халықаралық өндіріс процесіне белсенді қатыса
– жеке елдердің өндірісінің халықаралық өзіндік жеңілдіктерін;

– шетел инвесторлары үшін елдер ұсынатын салық инвестиция және
– әлемдік рыноктың деңгейімен сәйкес өзінің өнеркәсіптік бағасын қолданып
– өзінің кіші компанияның дамушы рыноктарды жаулап алу үшін
– өнімнің өмірлік циклін шетел филиалдағы оның өндірісін жақсарта
ТҰК үлкен қаржыларды иелене отырып халықаралық қаржы рыноктарында белсенді
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Петрова Н.Н. География (Современный мир). – М.: «ФОРУМ-ИНФРА-М», 2006.

Алисов Н.В., Хорев Б.С. Экономическая и социальная география мира
Мадиярова Д.М. Сыртқы экономикалық саясат және экономикалық қауіпсіздік. –Алматы:
Нәбиев Е.Н. Халықаралық экономикалық қатынастар. – Астана: «Фолиант», 2001.
Кочетов Э.Г. Ориентиры внешнеэкономической деятельности. – М.: 1993.

Арынов Е.М., Трофимов А.Е. Международные экономические организации и экономические
Сагадиев К.Н., Арынбекова М.У., Жаксыбекова Ш.Е. Интеграция экономики Казахстана
Носкова И.Я. Внешнеэкономические связи предприятий. – М.: 1992. –
Черевик Е.Д. Инвестиционный процесс в развивающихся странах. – М.:
Кругман П., Обсфельд М. Международная экономика. – М.: 1997.

Лебедева И.П. Японские корпорации: стратегия развития. – М.: 1995.
Дюмулен И.И. Всемирная торговая организация. – М.: 1996.

Смағұлова Г.С. Аймақтық экономиканы басқару мәселелері. – Алматы: 2005.
Авдокушин Е.Ф. «Международные экономические отношения». - М.: ИВЦ «Маркетинг»,
Любимов И.В. Общая политическая, экономическая и социальная география. –М.:
Родионова И.А. Политическая карта мира. – М.: 2005.

Вавилова Е.В. Экономическая и социальная география мира. – М.:
Желтиков В.П. Экономическая география для студентов. – Ростов-на-Дону: Феникс,
Желтиков В.П. Экономическая география. – Ростов-на-Дону: Феникс, 2003.

Липец Ю.Г. и др. География мирового хозяйства. – М.:
Кочетов Э.Г. Геоэкономика. – М.: 1999.

Мамыров Н.Қ., Мадиярова Д.М., Қалдыбаева А.Е. Халықаралық экономикалық қатынастар.
Байгісиев М. Халықаралық экономикалық қатынастар. – Алматы: «Санат», 1998.