TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

1.1 Бөлшектердің жұмыс сызбалары және эскиздері

1.2 Машиналар бөлшектерін құрастырудың технологиялық ерекшеліктері.

1.3 Бөлшектердің жұмыс сызбалары мен эскиздегі кескіндер

1.4 Бөлшек эскизінде және жұмыс сызбаларында өлшемдерді қою

1.5 Бөлшектер бетінің кедір-бұдырлығы

1.6 Машина жасауда қолданылатын негізгі материалдар

1.7 Сызбалардың техникалық талаптары

1.8 Бөлшектің эскизін жасау

1.9 Бұранда параметірін заттан (натурасынан) анықтау

Қорытынды

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 41 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

1.1 Бөлшектердің жұмыс сызбалары және эскиздері

1.2 Машиналар бөлшектерін құрастырудың технологиялық ерекшеліктері.

1.3 Бөлшектердің жұмыс сызбалары мен эскиздегі кескіндер

1.4 Бөлшек эскизінде және жұмыс сызбаларында өлшемдерді қою

1.5 Бөлшектер бетінің кедір-бұдырлығы

1.6 Машина жасауда қолданылатын негізгі материалдар

1.7 Сызбалардың техникалық талаптары

1.8 Бөлшектің эскизін жасау

1.9 Бұранда параметірін заттан (натурасынан) анықтау

Қорытынды

1.1 Бөлшектердің жұмыс сызбалары және эскиздері

Кез келген бұйым– механизм, аппарат немесе қозғалтқыш жеке
Машиналар мен механизмдердің бөлшектерін жасап шығару үшін негізгі
Бөлшектің жұмыс сызбасы – бөлшекті жасап шығару, жөндеу,
Жұмыс сызбалары жобалау процессі кезінде құрастыру сызбасының, бұйымнан
Бөлшек эскизі – бұл оның сызу құралдарын қолданбай
1.1-сурет

Эскиздерде, жұмыс сызбасын орындау негізі болып табылатындықтан, барлық
Эскиздер уақытша қолдануға арналған сызбалар болып табылады және
Оқу кезінде эскиздер бөлшектерге қарап сызылады, бұл
Бөлшектердің жұмыс сызбаларына және эскиздерге төмендегі талаптар қойылады:

бөлшек стандартты формат парағында орындалуы тиіс ;

бөлшектің геометриялық формасын толық ашатын кескіндер санынан тұруы
ауытқу шектері белгіленген қажетті өлшемдер көрсетілуі тиіс;

әр түрлі беттердің кедір-бұдырлығына қатысты талаптар көрсетілуі тиіс;

форманың шеткі ауытқуларының және орналасуы белгіленулері көрсетілуі тиіс;

бөлшектің материалы, термиялық өңделуі жайлы, қапталуы және құрастыру
бөлшекке қойылатын техникалық талаптар көрсетілуі тиіс;

1.2 Машиналар бөлшектерін құрастырудың

технологиялық ерекшеліктері.

Фаскалар, тесіктер, галтельдер, буртиктер, проточкалар, лыскалар, тағайындалуы әр
1.2-сурет

Бұйымдарды құрастырғанда мына формалар ескеріледі:

Заготовкаларды минималды жіберілулермен жасауды қамтамасыз ететін бөлшек беті
Бұйымды механикалық өңдеудің минималды мөлшері;

Унификацияланған, тұрақтыландырылған бөлшектерді кеңінен қол-дану.

Құю арқылы жасалатын бөлшектерге қойылатын талаптар:

Модельді формадан шығарып алу үшін оның жұмысшы беттеріне
Қалыптау көлбеуліктері, әдетте, сызбада көр-сетілмей, техникалық талаптарға сәйкес
Бөлшекке ішкі күштер түспеу үшін бір беттен екінші
1.3-сурет

арнайы жазбамен беріледі. Мысалы: «Көрсе-тілмеген құйма радиустары
Өңделінетін беттер өңделмейтін беттер-ден биіктеу орналасуы керек. Бұл
Тесіктер бұрғылынатын қисық беттер арнайы дөңестермен (бобышкалармен) құрас-тырылады.
1.4-сурет

1.5-сурет

1.6-сурет

Беттерін механикалық өңдеу жасайтын

бөлшектерге қойылатын талаптар.

Галтель радиусын есептеу үшін шамалық қатынастарды қолдануға болады:
I –қатар 0,1; 0,4; 0,6; 1;1,6; 2,5; 3;
II – қатар 0,2; 0,3; 0,5; 0,8;1,2; 2;
1.7-сурет

1.8-сурет

Білік диаметрінің өзгеретін жерлеріндегі дөңгелектеу – гальтельдер орын-далады.
Қолмен бұралатын саптардың, дөңгелек гайкалардың және т.б. сыртқы
1.9-сурет.

Беттерінің тазалық класы жоғары бөлшектерді әдетте шлифтейді. Бұл
1.10-сурет

Токарьлық станок центрлеріне бөлшекті орнықтыру үшін центрлік тесіктер
Бұранданы жонғанда, оның соңғы бөлігінде, жонғыш біртіндеп металлдан
Мұндай иірімдер түзілмеу үшін бұранданы жонуды жоңғыш шығуына
.

1.12-сурет

1.3 Бөлшектердің жұмыс сызбалары мен эскиздегі кескіндер

Басты көріністі таңдау.

Жұмыс сызбасын сызуды бастамай тұрып, бөлшектің басты көрінісін
1.14-сурет

1.1 1.15-сурет

1.13-сурет

Айналу беттері болып табылатын, көбінесе то-карьлық станоктарда өң-делетін
1.16-сурет

ступицалар, тісті дөңгелектер үшін басты көріністі айналу осі
1.17-сурет

1.18-сурет

1.20-сурет 1.19-сурет

Жұмыс сызбасында кескіндер саны минималды, бірақ кескінделетін бөлшектің
Күпшектің пішінін екі көрініс арқылы анықтауға болады. Сол
Бөлшектің пішінінің күрделілігіне және таңдалған пішімге байланысты кескіннің
1.22-сурет

1.24-сурет

бөлшектер 1:1 масштабында немесе кішірейту масштабтарында (1:2, 1:2,5;
Құрама пішіні күрделі майда бөлшектерді үлкейту масштабтарында сызған
1.4 Бөлшек эскизінде және жұмыс сызбаларында өлшемдерді қою

өлшемдерді қою бөлшектің жұмыс сызбасын орындаудың ең жауапты
бөлігі. Өлшемдерді дұрыс қоймау бөлшекті жасағанда ақаулардың пайда
Бөлшектердің сызықтық және бұрыштық шамаларын анықтайтын өлшемдер МЕСТ
Осы талаптарға байланысты бөлшекті жасағанда, жинағанда және тексергенде
Өлшемдерді қойғанда базаларды таңдау

Бөлшектің геометриялық элементтерінің өлшемдерін басқа элменттер жиынтығына қатысты
Базалардың дұрыс таңдалуы – жұмыс қабілеттілігі бар бұйым
МЕСТ 21495-76-ге сәйкес, өлшемдерді қойғанда мынадай базаларға қарап


а)

б)

в)

1.25-сурет

1) құрылымдаушы өлшемдер бөлшектің орналасуын анықтағанда;

2) технологиялық өлшемдер бөлшекті жасағанда өнделетін беттің
3) өлшегіштік дайындама намасе бұйымның орналасуын өлшеу кезін
Өлшемдерді қоюға бөлшекті жасау технологиясының әсері

Бөлшектің жұмыс сызбасы механизмді жалпы қарастыру арқылы жасалады,
Құю арқылы жасалған бөлшектердің өңделген және өңделмеген беттері
1.26-сурет

1.27-сурет

рынан анағұрлым аз дәлдәкпен қойылатынын ескеру қажет. Сондықтан
Өңделмеген беттер үшін “Б” және көмекші “В” базаларын
Дәл осындай жолмен мойынтірек төлкесінің өлшемдері (1.27-сурет) қойылған.
Ию арқылы жасалатын бөлшектердің өлшемдерін бөлшектің ішкі
үшін (оны алдын ала құммен толтырып) осіне қатысты
1.28-сурет

Қалыптау арқылы жасалатын бөлшектердің өлшемдерін қойғанда бір контурды,
1.29-сурет

Механикалық өңдеу арқылы жасалатын бөлшектің өлшемін қойғанда, жобалаушы
1.30-сурет

Айналу беттері болып табылатын (“дөңгелек”) бөлшектерді ең ыңғайлы
Шетжақ “А” жазықтығы өлшемдерді санау базасы. Одан дайындаманы
Бірінші кезеңде дайендаманы барлық ұзындығы бойынша диаметірі 30мм
Екінші кезең – бөлшетің ұзындығы 60мм, диаметірі 20мм
1.31-сурет 1.31-сурет

Одан әрі ұзындығы 25мм және диаметірі 16мм цилиндрлік
Диаметірі 16мм-ге тең цилиндірлік ұшында екі ұшынан
1.33-сурет 1.34-сурет

Соңынан диаметірі 16мм-ге тең цилиндрлік шығыңқысында диаметірі
1.35-сурет 1.36-сурет

Осы кезеңге сәйкес бөлшектің оң шетжақ бетінен
1.37-суретте жалғастықтың жұмыс сызбасында өлшемдерді қою мысалы көрсетілген.
1.37-сурет

Мұнда өлшемдерді қоюдың негізгі базалары I және II
Мұндай типтік элементтер машина бөлшектерінде жиі кездеседі. Бұл
III және IV беттер бунақжонулардың өлшемдерін есептеу
Айналу денесін екі немесе бірнеше бөлікке бөлу арқылы
1.38-сурет

Бір проекцияда кескінделетін бөлшектің (түрлі төсемдердің, қаңылтақтардың, дирагмалардың,
1.39-сурет

1.39, а-сурет

Егер ию немесе басқа әдіспен жасалған бөлшектің
1.40-сурет

Жазбада тек дайын бөлшек сызбасында көрсете алмайтын өлшемдерді
Жазба кескіні негізгі тұтас сызықтарымен орындалады.

Серіппелік бөлшектердің (тоқтатқыш тығырық сияқты) өлшемдері бос қойылады.
1.5 Бөлшектер бетінің кедір-бұдырлығы

Әр түрлі өңдеу тәсілдері қолданылатын бөлшекті дайындау процесінде
Тегіссіздіктердің орналасуы, бағыты, пішіні және биіктігі бірқатар себептерге
Негізгі түсініктер мен анықтамалар

МЕСТ 2.789-73 бойынша беттің кедір-бұдырлығы дегеніміхз майда қадамды,
25; 8; 2,5; 0,8; 0,25; 0,08; 0,03; және
1.41-суретте базалық ұзындықта орта m сызығы жүргізілген қатты
1.41-сурет

Орта сызық базалық ұзындықта өлшенетін пішінді оның нүктелерінің
Пішіннің отта сызығы беттің сандық шамаларын анықтау базасы
МЕСТ 2769-73 (СТ СЭВ 683-77) бойынша кедір-бұдырлық мына
Rа – пішінінң орташа ариметикалық ауытқуы, мкм –
Rz – пішінінің тегіссіздікткрінің он нүкте бойынша алынған
Rmax – пішін тегіссіздіктердің ең үлкен биіктігі, мкм;

Sm – тегіссіздіктердің орташа қадамы;

Si – шыңдары бойынша алынған тегіссіздіктердің орта адымы;

Аталған алты параметрдің үшеуі пішін тегіссіздігінің биіктігін, үшеу
tp – шыңдары салыстырмалы тірек ұзындығы, мұнда р
Ra – пішіннің ауытқуының абсолют мәндерінің базалық ұзындықтағы
Класқа байланысты беттердің кедір-бұдырлығы

Rz – пішінінің бес минимум және максимум нүктелерінің
.

Кедр-бұдырлықты мөлшерлегенде Rz параметірінің орнына Ra параметірін
Ra параметірінің қолдануға жоғары бағаланатын, мкм-мен берілген сандық
Стандарт бойынша кедір-бұдырлықтың 14 класы орнатылған. 1-класс ең
Стандарт бойынша кедір-бұдырлықтың дәрежесін 6-14 кластар үшін ұсақ
Дайын бұйымның кедір-бұдырлығы жеке түрде немесе құрал-сайандардың көмегімен
Эталондар және бақыланатын бөлшектер бірдей материалдан жасалуы керек.
Эталон пшіні мен бөлшек пішіні сәйкес болуы керек.
Эталонды өңдеу әдісі бөлщекті өңдеу әдісімен бірдей болуы
Кедір-

бұдырлық класы Кедір-бұдырлық шамасы

Базалық ұзындық (мм)

Rz, мкм Ra, мкм

1987 ж. дейін 1987 ж. бастап

1 320 80 50 8

2 160 40 25

3 80 20 12,5

4 40 10 6,3 2,5

5 20 5 3,2

6 10 2,5 1,6 0,8

7 5 1,25 0,8

8 2,5 0,63 0,4

9 1,25 0,32 0,2 0,25 10 0,63
11 0,32 0,08 0,05

12 0,16 0,04 0,025

Кедір-бұдырлықты анықтайтын құралдар түйіспелі, түйіспелі емес және арнайы
1.42-суретте В.М.Киселевтың КВ-7 профилометрінің құрамасы келтірілген. Датчик 1
1.42-сурет

Ине, бақыланатын бет бойымен жылжып

тегіс болмаған жағдайда тербеледі.

Бұл кезде катушкада ине тербелісіне пропорционал ЭҚК. пайда
Проилогратың көмегімен арнайы таспада беттің контуры 1.42-суретте көрсетілгендей
Оқу практикасында нобайларды жасаған кезде көзбен көру арқылы,
1

2

3

1. Түйіндесетін бөлшектер жанаспайды кедір-бұдырлықтың 1 –2 кл.
2. Түйіндесетін бөлшектер жанасады, бірақ бір-біріне қатысты қозғалмайды
3.Түйіндесетін бөлшектер жанасады, бірақ бір-біріне қатысты қозғалады 5
№ Беттердің мінездемесі мкм

1 Тұғырлар негіздері, кронштейн тіректері тірек беттері және
2 Бұрандамаларға, бұрамаларға арналған бұрғыланған тесіктер, бұрама басының
3 Мұрындық тесіктері 0,8... 0,4

4 Біліктердің және тесіктердің қондырылатын беттері:

Жылжымалы қосылыстар үшін

Жылжымалы емес қосылыстар үшін

0,4... 0,1

6,3... 0,4

5 Цилиндрлік реттығындардың, тығынжылдардың және олардың тесіктерінің беттері
6 Бекітпе бұранда беттері 3,2... 0,8

7 Жүрістік бұранданың жақ беті 0,8... 0,1

8 Тісті дөңгелек пішіні 0,8

9 Тісті дөңгелектер ойымдарының диаметрі бойынша 1,6 ...3,2

10 Тісті дөңгелектер шығыңқылықтарының диаметрі бойынша 3,2 ...
11 Күпшектерге, дөңгелектерге, шкивтерге, төлкелерге мойынтіректер қондыру орындары:

d 80 мм

d > 80 мм

0,8

1,6

12 Кілтек бунағының жақ беттері 3,2 ... 6,3

13 Бунақтар, қиықжиектер, бунаулар, дөңгелектеулер және т.б. 3,2...
Жоғарыда келтірілген ұсыныстарды абсолюдтті деп қабылдауға болмайды. 1.2-кестеде
Машиналар бөлшектерінің беріктігі көптеген акторларға байланысты және олардың
Дұрыс өңделмеген бөлшектері бар қозғалмалы қосылыстарда әсерлесу мардымсыз
Сонымен қатар, айналмалы жұптарының өте тегіс беттері (білік-сырғанау
Баспақтық қондырулар бойынша дұрыс өңделмеген бетті бөлшектердің қосылыстарында
Егер дұрыс өңделмеген бетті бөлшектер сумен әсерлесетін болса,
Өңдеу іздерінің бағыты беттің маңызды геометриалық сипаттамасы болып
Беттердің кедір-бұдырлығының параметрлерін негіздеп таңдау үшін мынадай ұсыныстар
Кедір-бұдырлық параметрлерін бұйымның пайдалану жағдайларына қарап тағайындау керек.
Түйіндесетін беттерге бірдей кедір-бұдырлық шамасы тағайындалуы тиіс.

Үйкелетін беттердің тазалығына қатысты жылдамдықтар, жоғары болған сайын
Тазалық дәрежесі өте жоғары болатын жұмыс беттері:

а) поршнедік сақиналар мен цилиндрлер, тазалықтың 10 –11
1.3-кесте

Тегіссіздік беттері бағыттарының түрлері мен олардың сызбаларда кескінделуі

Бұдырлар іздерінің бағыты Сұлбалық кескіні Сызбадағы шартты
Параллель

Перпендикуляр

Қиылысушы

Өз бетінше
Дөңгелек тәрізді

Радиалды

б) дизельдердің отын сорғыларының тығынжылдық (плунжерлік) қосақтары: 11
в) бүркігіштің тозаңдаңдатқыштарының инелері мен тұрқылары: 11 –12
Кедір-бұдырлардың сызбаларда белгіленуі

МЕСТ 2309-73 (СТ СЭВ 1632-79) кедір-бұдырдың бөлшек сызбаларында
а)

б) В)

1.43-сурет

Белгілердің өлшемдері сызбадағы өлшем сандарының биіктігіне тең, ал
Бөлшек бетінің өңделу түрі көрсетілмеген жағдайда белгісі
а)

б) в)

1.44-сурет

таңбасы — бөлшек бетінің өңделу әдісі көрсетілген жағдайда
таңбасы — ажарлау (фрезерлеу, жылтырату және т.б.) (1.44,
таңбасы — беттің кедір-бұдырлығы материал қабатын алмай түзілетінін
Кедір-бұдырлықтың жеткілікті толық жазылуы мынадай болады (1.45-сурет):

1.45-сурет

а) 1 санының орнында МЕСТ 2789-73-ке сәйкес кедір-бұдырлықтың
б) 2 санының орнында өңдеу әдісі немесе басқа
ажарлау. ажарлау

в) егер Ra немесе Rz кедір-бұдырлықтың параметрлері стандартты
Rz шкаласы бойынша шамасы 20 мкм, өңдеу тәсілі
г) егер кедір-бұдырлық бағытын көрсету керек болса (6.5-кесте),
жылтырату

жылтырлату

- Ra параметрі бойынша кедір-бұдырлық биіктігі 0,025
Қарастырылған мысал сирек кездеседі және ерекше жауапты бөлшектер
0,4
немесе — тегіссіздік биіктігі
Кедір-бұдырлықтың параметрлерін сызбаға түсіру ерекшеліктері

Төменде әр түрлі жағдайларда кедір-бұдырлықтың таңбалары мен параметрлерін
1.46-сурет

1.47-сурет

1. Бөлек беттің кедір-бұдырлық шамасын сол беттің өлшемі
Орын жеткіліксіз болған жағдайда кедір-бұдырлықты өлшем сызығы бойында
2. Сызбада сол сызба бойынша өңделетін барлық беттердің
Кескіндері сызбада тұйық контур жасайтын (көріністе, қимада, тілікте)
Кедір-бұдырлығы бірдей беттердің біртіндеп ауысқанда менің бір рет
а)

б)

1.48-сурет

Егер күрделі құрама пішінді кескіндері тұйық емес контур
3. Егер бір беттің әр түрлі бөліктерінде кедір-бұдырлық
A

А беті бойынша

кедір-бұдыр

1.49-сурет

Егер бұйымның барлық беттерінің кедір-бұдырлығы бірдей болса кескіннің
1.50-сурет

кедір-бұдырлық таңбалары қойылады (1.51-сурет). Мұндай жазудың оқылуы: барлық
Сызбаның жоғары оң бұрышына шығарылған кедір-бұдырлық таңбасының (
5. Егер бөлшектің бетінің тек бір бөлігінің кедір-бұдырлығы
1.51-сурет

Берілген сызба бойыніпа өңделмейтін беттер басым болса сызбаның
6. Сызбада саны көрсетілген (ойықтар, тесіктер, тістер және
1.52-сурет

7. Бұрандалық беттің кедір-бұдырлығы: контурда (1.53, в-сурет); шығару
а)

б) в)

г)

д)

1.53-сурет

8. Тіліктердегі тісті дөңгелектер тістерінің жұмысшы беттерінің кедір-бұдырлығы
9. Егер сызбада бұранданың немесе тістің пішіні көрсетілген
Кедір-бұдырлық белгіленуі шығару сызыктарының сөрелерінде орналасқанда оларды негізгі
1.54-сурет



1.55-сурет

1.56-сурет



Беттердің кедір-бұдырлығын белгілеуде шығару сызықтарын колданбағанда оларды негізгі
1.57-сурет

1.6 Машина жасауда қолданылатын негізгі материалдар

Қазіргі кездегі машина жасауда бөлшектерді дайындағанда әр түрлі
Материалды дұрыс таңдау, бұйымның беріктігіне, жұмыс істеу мерзіміне,
Бөлшек жасалатын материал негізгі жазудың "материалдар" бағанында сәйкес
Тұрқылық бөлшектердің көбісін жобалаған кезде құю материалдары қолданылады
Сұр шойын маркасы 10 ,15, 18, 20, 25,
Белгіленуі: СЧ25МЕСТ1412-85

ВЧ50МЕСТ 7293-85,

мұнда В — жоғары беріктілікті білдіреді.

Соғылғыш шойын (динамикалық әсерлер үшін: шкивтер, жал-ғастырғыштар, тежегіш
Белгіленуі: ҚұюКЗО—6Ф МЕСТ 1215 -79, мұндаФ— ферритті;
Кәдімгі сапалы көміртекті болат. Болаттың жеті маркасы (0-ден
Белгілену мысалы: СтЗМЕСТ 380-71.

Сапалы конструкциялық көміртекті болат. Маркалары 08, 10, 15,
20 ... 60 — мұнда сандар болаттағы көміртегінің
Белгіленуі: Болат 45 МЕСТ 1050-88.

Маркалары 10, 15, 20 болаттардан бұрандамалар, сомындар, бұрамалар
Болат ШХ 15 МЕСТ 801-78 — шарикті мойынтіректі,
Болат 65 Г МЕСТ 14959-79 (серіппелі тығырықтар, серіппегіш,
Сортты материал:

Алтыжақ ; мұнда МЕСТ 8560-78 -
болат сортаменті, іштей сызылған шеңбер диаметрі 8 мм,
Құбыр 40x2,8 МЕСТ 3262-75 — шартты өткел диаметрі
Табақ материалдан жасалған бөлшектер үшін:

Табақ

Алюминий қоспалары:

АЛ1, АЛ2 және т. б. кұю үшін,

AK1, АК2 және т. б. соғу үшін.

Д1, Д2 және т. б. (дюралюминий) қысыммен өңдеу
Алюминий қоспалары АЛ1, АЛ2 және т. б. (дюралюминий)
Төменде алюминий негізіндегі материалдардың параметрлері берілген:

АЛ9 МЕСТ 2685 - 75 — күрделі пішіндегі,
АК8 МЕСТ 4 785- 74 — соғу үшін.

Д16 МЕСТ 4 784- 74 — аса берік
Қолалар калайылы және қалайысыз болып бөлінеді.

БР ОЦСНЗ- 7-5- 1MECT1628- 78—алюминийлік қалайы.

БР БНТ1,7 МЕСТ1875- 78—бериллийлік қалайы (серіппелер және серіппелік
Келтірілген мысалдар бойынша әріптер белгіленуі:

О — қалайы, В — бериллий, Ц—мырыш, С
Латуньдер — мыс пен мырыш қорытпалары — қалайыдан
Шыны — органикалық, конструкциялы

СОЛ 3x400x500 МЕСТ15809- 70, мұнда СОЛ — органикалык
Текстолит А-10,0МЕСТ 2910- 74, мұнда A — марка,
Паронит: ПОНО, 8x300x400 МЕСТ 481-80, мұнда 0,8 жуандығы,
Паронит аралық төсеніштер үшін қолданады.

Фторопласт—жақсы диэлектрик, жегідеге, жылу және салқынға төзімді, үйкеліс
Белгіленуі: Фторопласт—4ПМЕСТ 10007-80, мұнда 4 жуандығы, П
Тілім 1 бет МС-М-3x200x250 МЕСТ 7338- 77, мұнда
Техникалық киіз және одан машина жасау үшін қолданылатын
Белгіленуі: КИІЗ ТС7МЕСТ 288- 72, мұнда Т —
Тоқыма тығыздағыш маркалары АПЗ1, АПР-3, АПР, АПС, АПП
Белгіленуі: Иірілген тығыздағыш АПЗ МЕСТ 5152-84.

1.7 Сызбалардың техникалық талаптары

Бөлшектің жұмыс сызбасында қажетті техникалық талаптар, жазбалар, кестелер,
Техникалық талаптарға бөлшекті жасағанда қажетті, графикалық кескіндеуге болмайтын
Жұмыс сызбаларына техникалық талаптарды түсіру ережелері МЕСТ 2.316-68-ге
Техникалық талаптардың мәтіндік бөлігін негізгі жазу үстіне орналастырады.
1. Дайын бөлшектер материалдарының қасиеттеріне (қатаңдық, ылғалдылығы), термоөңделуіне,
2. Өлшемдер, өлшемдердің шекті ауытқулары.

3. Табақтардың сапасына қойылатын талаптар, қапталуы, өнделуі жайлы
4. Конструкцияның жеке элементтерінің орналасуы, саңылаулар.

5. Бұйымды керекті күйге, жөнге келтіру талаптары.

6. Сынаудың шарттары және әдістері, маркерлеу туралы нұсқау.

7. Тасымалдау және сақтау ережелері.

8. Пайдалану кезіндегі ерекше жағдайлар.

HRC 40…50

Өлшемдердің көрсетілмеген шекті ауытқулары Н14,Һ14, 

Анықтамалық өлшемдер

Үшкір жиектерді дөңгелектеу R 0.3

Литер Масса Масштаб

Өзг Бет Құжат№ Қолы Күні

Орынд.

Тексерг

қ 1.58-сурет

“Техникалық талаптар” тақырыбын сызбада көрсетпейді. Техникалық талаптардың пункттері
Жұмыс сызбаларында жазуларды орындағанда МЕСТ 2.316-68 нұсқауларына сүйену
Сызбалардағы жазуларда жалпы қабылданған қысқартулардан басқа қысқартулар болмауы
а)

б)

1.59-сурет 1.60-сурет

Кескін контурын қиып өтетін шығару сызығы нүктемен (1.59,
Басқа сызықтардан шығарылатын шығару сызықтарының ұшында нұсқамада, нүкте
1.8 Бөлшектің эскизін жасау

Эскиз жасалатын бірнеше белшек берілген болса, жұмысты қарапайым
Эскизді орындау ретін “Сырғак” бөлшегінің мысалында карас-тырамыз.

1.61-суретте осы бөлшектің аксонометриялық проекциялар ережелері бойынша, колдан
1.61-сурет

Осыған орай төменде берілген кезеңдерге ерекше көңіл аудару
1. Бөлшектің құрылымын зерттеу. Бөлшектің аталуын, тағайын-далуын және
2. Бөлшектің басты көрінісін таңдау. Ол бөлшектің пішінін
Мұндай кезде белшектің негізгі өңделген беті горизонталь калыпта
Табақтық материалдан калыпталған бөлшектер пішінінен сызылады.

3. Кескіндердің оптималь саны анықталады. Ол ең аз
4. Белшектің күрделілігіне және өлшемдеріне карап кағаздың сәйкес
Негізгі жазу мен пішім жақтаушасын жүргізіп бетті жобалау
1.62-сурет

5. Жіңішке сызықтармен бөлшектің сырткы және ішкі контур-ларын
6. МЕСТ 2.305-68-ге сәйкес кажетті тіліктер, кималар және
1.63-сурет

1.64-сурет

7. МЕСТ 2.307-68-ге сәйкес шығару және өлшем сызықтарын
1.66-сурет

8. Кедір-бұдырлық шамасын анықтап, оны сызбада белгілеу. Кедір-бұдырлық
9. Өлшеуіш құралдар көмегімен бөлшекті өлшеу және сызбада
10. Бөлшектің кескіндерінің толықтығын тексеру. "Сызықтар типтері" МЕСТ
1.66-сурет

Бөлшектерді өлшеу және өлшемдерді анықтау

Өнеркәсіпте өлшемдерді анықтау үшін дәлдігі жоғары аспаптар мен
1. Темір сызғыш.

2. Кронциркуль (1.67-сурет).

3. Ішөлшегіш (нутромер) (1.67-сурет).

4. Радиустық қима үлгі (1.68-сурет).

5. Бұрандалық қима үлгі (1.69-сурет) және т.б.

1.67-сурет

Темір сызғыш сызықтық шамаларды өлшеу үшін, іш-өлшегіш —
Бөлшек элементтерінің қисықтық радиустарын анықтау үшін арнайы тілімдер
радиусы болып табылады. Тілімдер жоқ жағдайда қисықтық радиусын
практикалық жолмен анықтауға болады. Бұл үшін қағаз бетінде


1.69-сурет 1.70-сурет

лып, қисықтық центрі мен радиусы 1.70-суретте көрсетілгендей тәсілмен
Метрикалық бұрандалардың адымы немесе құбырлық (дюймдік) бұрандалардың өзек
1.9 Бұранда параметірін заттан (натурасынан) анықтау

Бұранданың – үшбұрышты, трапециялық, төртбұрышты, дөңгелек пішіндері әдетте
Егер бұранда пішіні үшбұрышты болса, бұранданың екі
Бөлшектердегі бұрандалар түрі (материкалық, құбырлық және т.б.) көп
Егер бөлшекте материялық бұранда ойылған болса, мына параметрлерді
d – сыртқы бұранда үшін – бұранданың сыртқы
d1 – ішкі бұранда үшін – бұранданың ішкі
Бұл параметірлерді штангецикульмен өлшеуге болады.

Р – бұранда қадамы таңбасы М600 болатын бұранда
Бұранда өлшегіш жоқ болса, бұранда қадамы басып алу
Алынған баспада шекті шерпелердің (l) арақашықтығын өлшеп, бұранда
.

1.71-сурет

d ,d1 және р параметрлерінің мәндерін МЕСТ 9050-81*
Егер бөлшекте құбырлық бұранда салынған болса. Онда:

- штангециркульмен d немесе d1 параметірінің
таңбасы Д550 бұранда өлшегіштің көмегімен Н – l
Егер бұранда өлшегіш жоқ болса онда баспа әдісін
Бұл параметрлердің көмегімен МЕСТ 6357-73 “Құбырлық цилиндрлік бұранданың
d =21 Н=14.

Мұндай бұранданың шартты белгіленуі:G2/1 - А

Қорытынды

Қорыта келгенде оқу тәжірибесінде, темір сызғыш сызықтық шамаларды
Бөлшек элементтерінің қисықтық радиустарын анықтау үшін арнайы тілімдер
Метрикалық бұрандалардың адымы немесе құбырлық (дюймдік) бұрандалардың өзек
Құлақша

Оймақілтек

Шетжақ

Бунақ

Құйылма

Дөңесше

Құрсау

Күпшек

Белдеме

Ойық

Бұдыр

Қиық жиек

Бунақ

Ойым

Табанша

Кілтек ойығы

Тіс

Тесік

Беріктік қыры

Қасқал

Кілтек ойығы

Центірлік тесік

Ойық

Бунақ

Қасқал

Қиық жиек

Белдеме

а

a:h

h

M

M

қ

12,5

6,3

C x4

и

r

Торлы бұдыр

Тіке бұдыр

Ажарлау дөңгелегі

2 тесік

Бунақ

-сур

d

лу

d

d2

d1

A

A

f2

II

II

М 5 : 1

г)

б)

в)

a)

I

М 5 : 1

d

f1

f2

Б

R

R

Б

Б

R

df

f1

R

d

df

f2

2 х 45(

(

1.5х 45(

(

(

Б

А

С

(

R

R

Б

В

С

А

(

(

(

(

(

(

(

( 30

100

«А»

R

(

(

(

60(

R

R

R

R

15(

30(

R

R

(

(

( 20

60

( 16

25

2 х 45(

3 х 45(

( 20

( 30

( 16

2 х 45(

100

(8

(8

12

60

25

17

3х 45(

I

M

(

(

(

M

II

III

IV

б

а

А

(

(

А - А

А

S1.5

4 тес. (

(

(

S3

R

R

R

(

(

жазба

R

R

(

(

3 тес.(

R

(

ℓ (базалы ұзындық)

Дөңестер сызығы

Орта сызық

(m)

Ойық сызық
У

n

Уn-1

1,5 min

H2 min

H1 min

У1

У2

У3

H1 max

Si

H2 max

Sm

H3 max

P

3

2

S

1

N

4

5

M

C

R

H

60(

60(

h

0,2

(

1,6

12,5

(

(

,

2

3

1

4

Rz20

Rz40

0,025

10

2 тес. ( 8

6,3

1,6

3,2

(8

12

(75

68

95

70

14

(36

(42

1,6

Сфера

R35

0,4

0,4

6,3

6,3

25

12,5

50

25

6,3

12,5

R

R

25

25

( 40

0,1

50

3,2

( 40

50

3,2

0,1

5…10

5…10

12,5

6,3

( )

0,1

5…10

5…10

( )

6,3

6,3

6,3

3,2

25

12

25

60

110

25

3 отв ( 10

М 36-6g

1,6

1,6

М 36-6Н

1,6

М 36-6g

К ¾( ГОСТ 6111-52

1,6

1,6

1,6

3,2

3,2

1,6

3,2

3,2

1,6

(

(

1,6

1,6

3,2

3,2

1,6

3,2

1,6

3,2

30(

30(

3,2

3,2

3,2

3,2

12 min

Толық бұрдырлау

Қаттылықты байқау жері

параллелепипед

параллелепипед

цилиндр

цилиндр

Цилиндрлік
тесік

конус

Негізгі жазба

Негізгі жазба

Негізгі жазба

I

Негізгі жазба

(

(

(

I

I

М…

(

I

М…

M

M

I

(

Негізгі жазба

(

(

Кронциркуль

Сызғыш

Ішөлшегіш

20
M 60(

2.5

2

2.0

1.75

ℓ

ℓ

n

ℓ