Тауар өткізуді жоспарлау курстық жұмыс
Жоспар
Кіріспе……………………………………………………………………………3
І. Тауар және тауар өткізу саясатының теориялық негіздері
1.1 Тауардың мәні, түрлері, қызметтері………………………………………..5
1.2 Тауар айналымы және тұтыну құны………………………………………6
ІІ. Тауар өткізуді жоспарлау
2.1 Тауардың өткізілу қабілеттілігін жоспарлау…………..……………………9
2.2 Тауардың бәсекеге қабілеттілігін жоспарлау…………….……………….13
2.3 Рынок сыйымдылығы және тауар өткізу көлемін жоспарлау……………18
2.4 Тауарды өткізудегі жарнаманы жоспарлау…………………………….…20
2.5 Тауар өткізудің ақырғы жоспары………………………………………….21
2.6 Тауардың өткізілу қабілеттілігінің шекарасы…………………………….22
ІІІ. Тауарларды көтермелеп сату формалары және оларды қолдану шарттары……………………………………………………………………….24
Қорытынды………………………………….….………………………………27
Пайдаланылған әдебиеттер…………………...………………………………29
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 28 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспар
Кіріспе……………………………………………………………………………3
І. Тауар және тауар өткізу саясатының теориялық негіздері
1.1 Тауардың мәні, түрлері, қызметтері………………………………………..5
1.2 Тауар айналымы және тұтыну құны………………………………………6
ІІ. Тауар өткізуді жоспарлау
2.1 Тауардың өткізілу қабілеттілігін жоспарлау…………..……………………9
2.2 Тауардың бәсекеге қабілеттілігін жоспарлау…………….……………….13
2.3 Рынок сыйымдылығы және тауар өткізу көлемін жоспарлау……………18
2.4 Тауарды өткізудегі жарнаманы жоспарлау…………………………….…20
2.5 Тауар өткізудің ақырғы жоспары………………………………………….21
2.6 Тауардың өткізілу қабілеттілігінің шекарасы…………………………….22
ІІІ. Тауарларды көтермелеп сату формалары және оларды қолдану
Қорытынды………………………………….….………………………………27
Пайдаланылған әдебиеттер…………………...………………………………29
КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың өзектілігі. Тұтыну биржасы – тауардың пайдалылығы, адамның
Тауар дегеніміз айырбастау және сату, тұтыну үшін шығарылатын еңбек
Тауардың екі жақтылық қасиетінің болуы еңбекке байланысты. Тауар өндірушінің
Кустық жұмысының мақсаты. Берілген зерттеу жұмысының мақсаты – тауар
Маркетинг пен өткізу саласында жоспарлаудың ең шешуші пункт мынадай
- қысқа мерзімдік: өнімнің әр түрін өткізу (көлемі және
- орташа мерзімдік: өнім категориясы бойынша өткізудің жалпы өткізу,
- ұзақ мерзімдік: өнім категориясы бойынша өткізудің жалпы көлемі,
Курстық жұмыстың міндеттері.
Тауар өткізудің мәнін, түрлерін зерттеу;
Тауар өткізу саясатын;
тауардың мәніне, атқаратын қызметтерін қарастыру;
тауар – ақша мәселелерін зерттеу;
Курстық жұмысының құрылымын негіздеу. Зерттеу курстық жұмысы кіріспеден, үш
І. Тауар және тауар өткізу саясатының теориялық негіздері
1.1 Тауардың мәні, түрлері, қызметтері
Тауар - экономикалық қуат пен өндірушілердің дәл индикаторы. Өндірушінің
Тауар:
1) қоғамда айырбастау, сатып алу-сату жолымен бөлінетін, құны бар
2) қажеттілікті қанағаттандыратын және базарға жұрттың назарын аудару, сатып
Тауарлардың мынадай түрлері бар:
- Аукциондық тауар,
- биржалық тауар,
- ақшалай тауар,
- тұтынушьшық тауар,
- қолда бар тауар,
- көпшілік колды тауар,
- арзанқол тауар,
- төменқол тауар,
- өтімді тауар,
- еркін айналыстағы тауар,
- стандартталған тауар,
- импорттық тауар,
- экспорттық тауар
- стратегиялық тауар,
отандық тауар,
шетелдік тауар, т.б. түрлерге бөлінеді.
Тауардың пайдаланылуы қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді болуы мүмкін;
3) кеден құқығында — мемлекет немесе кеден шекарасы арқылы
1.2 Тауар айналымы және тұтыну құны
Тауар айналымы белгілі бір уақыт кезеңінде ақшалай түрде сатылған
Айналыс аясындағы тауар қозғалысы, тауардың өндірушіден түтынушыға ауысу үдерісі,
Тауар-ақша қатынастары — маркстік саяси экономияның нарықтық қатынастар деген
Тауар белгісі өнімді дараландыру тәсілі болып табылады, бұл тәсілді
Тауардың арналуы (жеке бастың пайдалануына немесе қайта сатуына арна-луы),
Тұтыну құны – тауардың пайдалылығы, адамның белгілі бір қажетін
ІІ. Тауар өткізуді жоспарлау
Тауардың өткізілу қабілеттілігін жоспарлау
Тауардың өткізілу қабілеттілігі төрт бағытта шектелген.
Біріншіден, тауарларды сатып аяушыларга қатысы бойынша. Тауардың иесі көрінген
Ол өз тауарын барлық тұлғаларға өткіземін деп есептемеуі керек:
а) ол тауарға қажеттіліктер жоқ;
ә) олар құқықтық немесе физикалық себептермен сатып алудан шеттетілген;
б) пайда болған айырбас мүмкіндігі туралы білмейді.
Екіншіден, тауардың өткізілу қабілетгілігі өткізілетін салалар бойынша шектелген.
Кейбір жерлерде тауар өткізілуі үшін мыналар қажет:
а) берілген тауарда осы елді мекенге жеткізуге және сол
ә) тасымалдауға кеткен шығын айырбастан түсетін пайдадан асып кетпеуі.
Бұл саланың кеңістігін алатын болсақ, жекелеген тауар үшін бұл
Тауардың сол жердегі жөне рыноктағы бағасының айырымы тасымалдауға кеткен
Үшіншіден, тауарлардың өткізілу қабілеттігінің көлемдік тұрғыдан шектелуі. Тауарлардың өткізілу
Бұл мөлшерді алатын болсақ, онда бүл жерде де жекелеген
- тәжірибелік мәні бар кейбір көлемдер өздеріне әдеттегідей өткізілім
Төртіншіден, тауарлардың өткізілу қабілеттілігі өткізілімі мүмкін болатын уақыт аралығына
Кейбір игіліктерге қажеттіліктер қыс кезінде болады, ал қайсыбіріне —
"Қоймада ұстау" әдетте тауардың меншік иесі үшін едәуір экономикалық
Тауарлардың өткізілу қабілеттілігі адамдардың аз немесе көп, уакыттық және
Тауар дегеніміз айырбасқа арналған экономикалық игілік, бірақ қалай болғанда
Баға осы бәсекелестік қатынастың нөтижесін көрсетеді. Егер осы тауарға
Егер қайсыбір тауарға бәсекелестік бір себептен реттелмеген болса, онда
Үлкен қалалардан базарлар, жәрмеңкелер, мерзімдік көпшілік аукциондары және
Сондықтан реттелген рыногы бар тауарлардың тиісті жалпы экономикалық жағдайға
Әр тұтынушы белгілі тауарларды қайдан табатынын білетін жағдай —
Сонымен тауардың өткізілу қабілеттілігінің әр түрлі болуының себептері мыналар:
Біріншіден, тауардың өткізілу қабілеттілігінің мөлшерін анықтайтын адамдардың саны біресе
Екіншіден, кейбір тауарлар өздерінің өту қабілетіне сай рынокты барлық
Тауарлардың өткізу қабілеттілігі үлкен немесе шағын кеңістік қатынасының ауқымымен
Үшіншіден, кейбір тауарлар бойынша белсенді өрі дұрыс қойылған алыпсатарлық
Төртіншіден, ақыры, қажетті тауарлардың рыногы үздіксіз жұмыс істейді. Тауарлық
Игіліктердің өткізілу қабілеттілігінің шекарасы уақыт бойынша кең немесе тар
Егер шаруашылық өмірдің құбылысына көз тастап, біз жекелеген тауарлардың
Астықтың белгілі көлеміне кім ие, соның қолында экономикалық жағдайға
Егер шаруашылық өмірдің құбылысына көз тастап, біз жекелеген тауарлардың
Астықтың белгілі көлеміне кім ие болса, соның қолында экономикалық
Қоймадағы шикізаттың көп жағдайда өтімі төмендеу болады. Бұл тауардың
2.2 Тауардың бәсекеге қабілеттілігін жоспарлау
Тауардың бәсекеге қабілеттілігі - салыстырмалы ұғым, оны үлгілерді талдап
Экспортталатын отандық тауарлардың бәсекеге қабілеттілігін бағалаған кезде мына сияқты
Тауар (жұмыс, қызметтер) өзінің мәні жағынан пайда алудың бірден-бір
Мұндай бағалаудың негізгі факторларына мыналар жатқызылады:
- экономикалық әлеует және экономиканың өсу қарқыны;
- ғылымның, техниканың даму деңгейі;
- халықаралық енбек бөлінісіне қатысу;
- ішкі нарықтың серпінділігі мен сыйымдылығы;- әлеуметтік-экономикалық және ішкі
- қаржы жүйесінің икемділігі;
- экойомиканы мемлекеттік реттеу;
- еңбек және материалдық ресурстармен қамтамасыз етілуі және ре-сурстарды
Бәсекеге қабілетті тауарлар шығара отырып, өндіруші нарықта өзіне бекем
Талданатын тауарлар коньюнктурасының нарықтық өзгерістерін ай-қындау негізінде тұтынушьшардың сұранымына
Одан әрі жаңа бәсекелес тауарлардың пайда болу болжамдары зертте-леді.
Ақырғы нәтижесінде нұсқаны таңдау аталған өнеркәсіптік фирмасы үшін технология,
Халықаралық еңбек бөлінісінің және ғылыми - техникалық прогрестің ықпалымен
Параметрлік қатарлары мен ассортименті жиынтығы неғұрлым кеңірек болса, тұтынушының
Көптеген бәсекелестерге қатысты алғанда нарықтағы позицияларды жеңіп алудағы маңызды
Алайда, жаңа тауар жасап шығару - аса күрделі процесс,
Кәсіпорынның бәсекелестік күрестегі позицияларын және оның жеке-леген өнімдерінің бәсекеге
1-суретте саланың және нақты фирманың осы саладағы бәсекелестік күрестегі
1. Жана бәсекелестердің пайда болуы.
2. Осы өнімді жаңаөнімдермен ауыстыру қаупі.
3. Жеткізушілер позициясының күші.
4. Сатып алушылар позициясының күші.
5. Саланың өзіндегі өндірушілер арасындағы бәсеке.
Осы бәсекелестік күштерді қысқаша карастырып көрейік.
Жаңа бәсекелестер пайда болу қаупін бағалаған кезде "салаға кіру
1. Экономикалық ауқымы. Әдетте нарыққа алғаш шыққан ұйымдар жаңа
2. Тауар маркасының танымалдығы. Нақты тауарды тұтынушылар тауарлардың белгілі
"Ливайске" мұндай жаңа міңдетті шешу айтарлықтай қиындық келтір-мейтіні түсінікті.
3. Жаңа салаға шығумен байланысты тіркелген шығындар (жаңа стандарттарға,
4. Жаңа негізгі қорларға арналған шыгындар, көптеген жағдайларда оларды
5. Тауар қозғалысы жүйесіне кіру. Осы саладағы дәстүрлі өндірушілер
6. Жабдықтаудың салалық жүйесіне кіру. Бұл салада тауарды жыл-жыту
7. Өнімнің осытүрін өндіру тәжірибесінің жоқтығы, осының салдары-нан өнімнің
8. Саладағы кәсіпорындардың өздерінің мүдделерін қорғауға бағыт-талған мүмкін болатын
Нақты бір өнімді жаңа өнімдермен ауыстыру қаупіне келетін болсақ,
Жеткізушілер позициясының күші. Ол көп ретте жеткізуші мен сала
Егер бұл жеткізушілер нарығы болса, олар сала кәсіпорындарына өз
1. Жеткізілетін өнімдер мен үсыньшатын қызметтердің алуан түрлілігі мен
2. Жеткізушілерді ауыстыру мүмкіңцігінің болуы.
3. Түтынушылардың баска жеткізушілердің өнімдерін пайдалануға көшу шығындарының мөлшері
4. Жеткізушілерден сатып алынатын өнімдер көлемінің ауқымы. Ши-кізат, материалдар,
Сатып алушылар позициясының күші. Ол осының алдындағы жағ-дайдағыдай, көп
1. Басқа өнімдерді пайдалануға ауысу мүмкіңдігі.
2. Осы ауысумен байланысты шығындар.
3. Сатып алынатын өнімдер көлемі.
Жоғарыда қаралған факторлардың төрт тобы саланың тартымдылығын және онда
Саланың өзіндегі бәсекелестік күресті сипаттайтын факторлардың бесінші тобын қарастырайық.
Басым бәсекелестерді айқындау және олардың позицияларынын кү-шін анықтау. Әрбір
2.3 Рынок сыйымдылығы және тауар өткізу көлемін жоспарлау
Батыс кәсіпорындары қызметінің осал тұстары, сату саласы болып саналады,
Кез-келген қаржы жоспарының ақтық бағасы өнімді сату көлемінің мүмкіндігін
Маркетинг пен өткізу саласында жоспарлаудың ең шешуші пункт мынадай
- қысқа мерзімдік: өнімнің әр түрін өткізу (көлемі және
- орташа мерзімдік: өнім категориясы бойынша өткізудің жалпы өткізу,
- ұзақ мерзімдік: өнім категориясы бойынша өткізудің жалпы көлемі,
Болжалдаған кезде, тек қысқа мерзімді ғана емес, сондай ақ
Рынок сыйымдылығы, өткізу көлемі мен бюджет аралықтарындағы байланыстарды үш
- рынок пен өткізу болжамы дегеніміз, нақты тауар мен
- бюджет дегеніміз, табыстардың, шығындардың және белгілі бір уақыт
- рынок сыйымдылығы мен өткізу көлемінің болжамы сол уақытта
Жоспар жасаудың алғашқы қадамы бастапқы ақпарат жинау болып саналады,
Фирма ішіндегі деректерді талдау
Өткен жылдардағы айналымды талдау әдетте кесте түрінде беріледі де,
1. сату айналымы (саны);
2. сату құны (айналымы);
3. сату бағасы (өз өнімдері, бәсеке өнімдері);
4. өз өнімдерінің өткізу болжамы;
5. өткен жылдары орын алған жоспарлы және нақтылы көрсеткіштердің
Әр ай сайынғы көрсеткіштерді осылайша мұқият талдау және барлық
1. тауарлар және тауар топтары;
2. сауда есебі, және өкілдіктер (сатушылар) есебі;
3. сатып алушылар тобы;
4. тапсырыс (заказ) саны мен жиілігі;
5. сату жиілігі.
Тауарларды тобы бойынша айыру өте қажетті, өйткені сауда бағдарламасы
Сауда аудандары және аудан өкілдіктері бойынша айыру жекелеген аудандарда
Барлық 5 пункт бойынша өткізудің жүйесі деректері өткізудің деректері
Рынок туралы деректерді талдау
Рынок туралы деректерді алу өте қажет, өйткені бұрынғы өткізу
Батыс кәсіпорындарында мынадай көрсеткіштер талданады:
1. аудандарға және жас топтарына бөлінген тұрғын халық санының
2. әр жан басына есептегенде тауар тұтынылуы. Мұндай деректерді
3. халық (сатып алушылар) табысының динамикасы. Мұндай мәлімет шығынның
4. сатып алу қабілетінің динамикасы;
5. рыноктағы барлық салыстырмалы тауарларға тұтастай сұраныс динамикасы. Мұндай
6. бәсекелестердің өндірстік қуатының немесе нақты салада жұмыс істейтіндер
- өскелең сұранысқа ие тауарлар;
- бейтарап тауарлар;
- сұранысы кеміген тауарлар;
Рынок бойынша деректерді тұтастай талдау, оларды фирма ішіндегі деректермен
2.4 Тауарды өткізудегі жарнаманы жоспарлау
Жарнаманы жоспарлау тауарды өткізу жоспарымен бірге жасалады да, мұнда
Дегенмен, жарнама бюджетін анықтауда мынандай тәсілдер анықталады:
1.айналым процессін анықтау;
2. бәсекелестер жұмсаған қаржыны анықтау;
3. өзінде жұмсалған жарнама қаржыларын бағалау.
Әдетте бірінші және үшінші тәсілдермен жарнама құралдарының жалпы сомасы,
Жарнама шараларының жоспарына жататыны:
1. күнделікті жарнама шараларын өткізу жоспары;
- жарнама құралдары бойынша;
- жекелеген шараларды өткізу уақыты бойынша;
2. көрмелер мен экспозициларға қатысу жоспары;
3. жарнама шараларының қорытынды жалпы жоспары, бұған резервтер де
4. арнайы жарнама науқандарын өткізудің жеке жоспары.
Ірі американдық фирманың қожайыны жарнама бюджетін талқылаған кезде былай
Өткізу деңгейін сақтау, содан кейін арттыру үшін, жарнама шараларымен
Батыс рыноктары ауытқуын бағалағанда байқалатыны, фирмаларда баға үнемі өсіп,
2.5 Тауар өткізудің ақырғы жоспары
Оның негізгі алынған деректерімен және болашақта өткізу болжамымен қаланады.
Бұл жылдық жоспар өндіріс жоспарына ықпал етеді, өйткені өндіріс
Жоспарды сандық көрсеткіштермен жасағаннан кейін, құндық көрсеткіштердің есебін жүзеге
Содан кейін өнімнің жекелеген түрлері, тауар өткізу аудандары мен
Осыдан кейін, өндіріс құны мен сату бағасының ең төменгі
Осы жоспарларға сәйкес жоспарлы тапсырмалар мен барлық сатушылар үшін
Сонымен, тауар өткізу жоспары қалған барлық жоспарларды жасаудың негізі
- мөлшерлік (сандық) жоспар;
- құн жоспары;
- жеңілдіктер, мерзімдер және төлем жағдайлары туралы нұсқаулар.
Пайданы жоспарлау
Пайданы (кірісті) жоспарлау – кәсіпорынды басқарудың негізгі құралы. Кәсіпорын
Пайдаы жоспарлаудың алуан түрлі тәсілдері болады, соның төртеуі неғұрлым
1. Тиімділікті болжалдау. Жұмсалған капиталдың тиімділігін есептеу үшін айналым
Айналым қаржысы + күрделі қаржы-жұмсалған капитал;
АҚШ-та формула кеңінен, тіпті өнімнің жекелеген түрлері бойынша да
2. Тиімділік лимитін талдау. Бұл тәсіл график арқылы жоспарлы
Бұл талдауда «өлі нүкте» (шығынды жабу үшін ең аз
3. Өтімділікті жабуды талдау (тиімділікті талдау варианты). Өндіріс шығындарын
2.6 Тауардың өткізілу қабілеттілігінің шекарасы
Тауардың өткізілу қабілеттілігі төрт бағытта шектелген.
Біріншіден, тауарларды сатып аяушыларга қатысы бойынша. Тауардың иесі көрінген
Ол өз тауарын барлық тұлғаларға өткіземін деп есептемеуі керек:
а) ол тауарға қажеттіліктер жоқ;
ә) олар құқықтық немесе физикалық себептермен сатып алудан шеттетілген;
б) пайда болған айырбас мүмкіндігі туралы білмейді.
Екіншіден, тауардың өткізілу қабілетгілігі өткізілетін салалар бойынша шектелген.
Кейбір жерлерде тауар өткізілуі үшін мыналар қажет:
а) берілген тауарда осы елді мекенге жеткізуге және сол
ә) тасымалдауға кеткен шығын айырбастан түсетін пайдадан асып кетпеуі.
Бұл саланың кеңістігін алатын болсақ, жекелеген тауар үшін бұл
Тауардың сол жердегі жөне рыноктағы бағасының айырымы тасымалдауға кеткен
Үшіншіден, тауарлардың өткізілу қабілеттігінің көлемдік тұрғыдан шектелуі. Тауарлардың өткізілу
Бүл мөлшерді алатын болсақ, онда бүл жерде де жекелеген
- тәжірибелік мәні бар кейбір көлемдер өздеріне әдеттегідей өткізілім
Төртіншіден, тауарлардың өткізілу қабілеттілігі өткізілімі мүмкін болатын уақыт аралығына
Кейбір игіліктерге қажеттіліктер қыс кезінде болады, ал кайсыбіріне —
"Қоймада үстау" әдетте тауардың меншік иесі үшін едәуір экономикалық
ІІІ. Тауарларды көтермелеп сату формалары және оларды қолдану
Тауарлардың өткізілу қабілеттілігі адамдардың аз немесе көп, уакыттық және
Тауар дегеніміз айырбасқа арналған экономикалық игілік, бірақ қалай болғанда
Баға осы бәсекелестік қатынастың нөтижесін көрсетеді. Егер осы тауарға
Егер қайсыбір тауарға бәсекелестік бір себептен реттелмеген болса, онда
Үлкен қалалардан базарлар, жәрмеңкелер, мерзімдік көпшілік аукциондары және
Сондықтан реттелген рыногы бар тауарлардың тиісті жалпы экономикалық жағдайға
Әр тұтынушы белгілі тауарларды қайдан табатынын білетін жағдай —
Сонымен тауардың өткізілу қабілеттілігінін әр тұрлі болуының себептері мыналар:
Біріншіден, тауардың өткізілу қабілеттілігінің мөлшерін анықтайтын адамдардың саны біресе
Екіншіден, кейбір тауарлар өздерінің өту қабілетіне сай рынокты барлық
Тауарлардың өткізу қабілеттілігі үлкен немесе шағын кеңістік қатынасының ауқымымен
Үшіншіден, кейбір тауарлар бойынша белсенді өрі дұрыс қойылған алыпсатарлық
Төртіншіден, ақыры, қажетті тауарлардың рыногы үздіксіз жұмыс істейді. Тауарлық
Игіліктердің өткізілу қабілеттілігінің шекарасы уақыт бойынша кең немесе тар
Егер шаруашылық өмірдің құбылысына көз тастап, біз жекелеген тауарлардың
Астықтың белгілі көлеміне кім ие, соның қолында экономикалық жағдайға
Егер шаруашылық өмірдің құбылысына көз тастап, біз жекелеген тауарлардың
Астықтың белгілі көлеміне кім ие болса, соның қолында экономикалық
Қоймадағы шикізаттың көп жағдайда өтімі төмендеу болады. Бұл тауардың
ҚОРЫТЫНДЫ
Берілген курстық жұмыстың І – тарауында мынадай мәселелер қаралды:
Тауар өндірісінің екінші алғы шарты тауар өндірушінің жеке меншігі
Тауардың иегері — шаруашылық жүргізуші субъект, өзінің айырбастау деген
Тауардың сипаты игіліктің қасиетін құрамайды, тек шаруашылық жүргізуші субъектіге
Ал, ІІ - тарауында: Тауарлардың өткізілу қабілеттілігі көлемдік тұрғыдан
Керісінше, жоғарыда көрсетілген тұлғаның қолындағы киімдерге, төсек жаймаларына, дайын
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына арнаған 6 наурыз
Сахариев С.С «Әлем экономикасы», Алматы – 2003 ж.
Шеденов Ө.Қ. «Жалпы экономикалық теория», Алматы – 2002
«Экономикалық саясат»,
Ахметов Менеджмент негіздері, 2005
Экономика // Әлемдік классика – Алматы – 2005
Осипова Г.М. Экономикалық теория негіздері// Алматы 2007
Шеденов В.Қ. Жалпы экономикалық теория// Алматы – 2006
Ахметов К.Г. Основы менеджмента – Уральск, 2003
Абдрешев А.А. Производственный менеджмент, Астана - 2004
Макконел К.Р. , Брю С.Л. «Экономикс», М., 2002
Әубәкіров «Экономикалық теория», Алматы – 2002
Веснин В.Р. Маркетинг, М., 2004
Маркетинг негіздері//Алматы-2007
3
