Радиодағы тікелей эфир курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
І. КІРІСПЕ------------------------------------------------------------------------3
ІІ. РАДИОЖУРНАЛИСТКЕ ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР----------------------7
2.1 ТІКЕЛЕЙ ЭФИРДЕГІ КӘСІБИ ШЕБЕРЛІК------------------------------14
2.2 ШЕШЕН СӨЙЛЕУ – ДИКТОРҒА ТӘН ҚАСИЕТ-----------------------17
2.3 СҰХБАТ ЖӘНЕ РЕПОРТАЖДЫҢ РАДИОДА КӨРІНІС ТАБУЫ---19
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ----------------------------------------------------------------23
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ-----------------------------------------------25
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 26 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ
І. КІРІСПЕ------------------------------------------------------------------------3
ІІ. РАДИОЖУРНАЛИСТКЕ ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР----------------------7
2.1 ТІКЕЛЕЙ ЭФИРДЕГІ КӘСІБИ ШЕБЕРЛІК------------------------------14
2.2 ШЕШЕН СӨЙЛЕУ – ДИКТОРҒА ТӘН ҚАСИЕТ-----------------------17
2.3 СҰХБАТ ЖӘНЕ РЕПОРТАЖДЫҢ РАДИОДА КӨРІНІС ТАБУЫ---19
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ----------------------------------------------------------------23
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТ ТІЗІМІ-----------------------------------------------25
КІРІСПЕ
Кустық жұмыстың өзектілігі: Адамды адам еткен еңбек және
Радионың құдыреті сол, адам саныс сілкінтіп, көңілін шымырлататын
Күн сайын эфирге шығатын бағдарламалырды маңызы тіптен зор.
Эфирге шыққан бағдарлама адамның көңілін көтеріп, демейді, оптимистік
Зерттеу жұмысның нысаны: Радиодағы тікелей эфир.
Зерттеудің мақсаты мен міндеті: Аталған курстық жұмысты жазу
- Жас журналистерге нағыз радиожурналистің міндеттерін атап көрсету;
- Мамандық майталманы болу үшін жасауға тиісті шаралар;
- Тікелей эфирде тосылмай сөйлеу техникасы.
Зерттеу жұмысның дереккөздері: курстық жұмысты жазу барысында
Курстық жұмыстың жаңалығы:
Курстық жұмыстың практикалық және теориялық маңызы: Бұл
Қорғауға ұсынылатын тұжырымдар: «Газет – халықтың
Қазақстанда баспасөз дамуында үлкен жаңашылдық, тың өзгерістер бар
Мәселен, биылғы маусым айына дейін біздің мемлекетімізде
Сондай-ақ, «БАҚ-дың тең жартысы «Жарнама туралы» Заңның талаптарын
Интернеттің қолданысқа енуі, газет-журналдар санының көбейіп отырған кезде
Зерттеу әдістері: Зерттеу барысында баяндау, сипаттау, салыстыру, талдау
Курстық жұмыстың құрылымы: Жұымстың құрылымына келсек, үш бөлімнен
ІІ. Радиожурналистке қойылатын талаптар
Радионың тілі мен стилі туралы ХХ ғасырдың 20-30
Р. Сыздықоваларды атауға болады. Осы секілді ғалымдар қазақ
Радионың тілі – қарапайым, түсінікті, тапқыр, бейнелі, мәнерлі,
Демек осы пікірлердің бәрін қорыта келгенде, үлген ұғымдағы
Тіл қолданудың өзіндік сырлары, жұмбақтары жетерлік. Радионың ерекшелігіне
Сондықтан сөйлеген дауысты жоғарылату мен төмендетудің және екпіннің,
Радиохабарын есту арқылы қабылдайтын болғандықтан, текстің немес сценарийдің
Соңғы уақыттағы осындай зерттеулерге сүйенетін болсақ, радиотыңдаушылар ықыласын
Біріншісі – біраз үнсіздіктен кейін естілетін диктор үні,
Келесісі – аудиторияның тап сол сәттегі өте қажетсініп
Соңғысы - әрбір бағдарламаның, радиожурналдың бұрыннан қалыптасқан тәжірибесіне
Радиожурналистер арасында кез келген хабарды текстісімен емес,
Сонымен екінші кезеңнен үшінші кезеңге ауысу негізінен микрофон
Бұқаралық ақпарат құралдарының өзара қарым-қатынсы мен байланысын айтқанда
1.Бірін-бірі мамандармен толықтырып отырады. Газет журналистері, теле болмаса
2.Ұдайы ақпараттық алмасу жүріп жатады.
Радиожурналистер баспасөздің, телеарна мен интернеттің материалдарын тікелей
БАҚ жүйесіне жанрлар мен пішіндер ортақ, бір-біріне ықпалдасып
3.Жалпы қоғамдық, саяси науқандары, жарнама мен мәдени шараларды
Телевидениеде немесе радиода микрофон алдында сөйлеп отырған журналиске
Дауысты тәрбиелеу өнер адамы үшін жетістікке бастар алғашқы
Дем – дауысқа күш-қуат, жәрдем береді. Демек, дикторлық
Жаратылысында жоқ дауысты табу ешбір адамның қолынан келмейді.
1. Демді әбден меңгеріп алу үшін қажетті жаттығуларды
2. Дауысты дыбыстардың шығуына кедергі келтірмейтіндей, дыбыс тамақта
3. Денеде әрқашан еркіндік болуы керек. Тамақ пен
4. Дауыстағы төменгі регистр, жоғарғы регистр түгелімен пайдалануы
5. Сөйлегенде дауысты дыбыстарға ұқыпты бола отырып, анық
6. Шыққан демді ұстап қалмай, дауысты дыбыстармен сөздің
7. Иек пен жақ еркіндікте болып, тіс ашық
8. Тамақты сақтау керек. Өте ыстық, өте суық,
Демек, дикторға қойылатын басты талаптардың бірі– сөйлеу техникасын
Соңғы кезде дикторлардың сөйлеу шеберлігіне тағы бір ақау
Тележүргізушілерге деген халықтың сенімі мен көзқарасын жоғалтып алмау
Теледидарда сан миллиондық аудиторияның алдына шығып, салмақты, толымды
2. 1. Тікелей эфирдегі кәсіби шеберлік
Радионың өзі - дыбыс өнері.
Радиоөнерді радиолық көркем шығармадан әсте бөле қарауға болмайды.
Радиоөнердің сипаты, мүмкінділігі тек қана радиодраматургияның ішікі
Радиоөнерінің ең негізгі мақсаты жөнінде А.Н.Толстойдыі сөзімен айтар
Біз дыбыс әлемінде өмір сүреміз, қоршаған ортамен белгілі
Тыңдарманның құлақ құрышын қандырып, ұлттық аудиторияны өзіне ұйытып
Әлбетте, қазақ радиожурналистикасының алтын діңгегі, қасиетті қара шаңырақ
1) Бағдарламалардың дербестелуі. Дикторлық радионы журналистік радионың алмастыруы,
2) Бағдарламалардың ауқымдылығы. Ақпарыттық-таңдамалық бағдарламалардың кеңінен қолданылуы төрт
2 .2. Шешен сөйлеу – дикторға тән
Күн сайын отандық радиоарналардан жаңалықтар топтамасы беріледі. Кез
Кеңес үкіметінің тұсында дикторларға қойылар талап зор болатын.
Бүгінгі тележүргізушілердің ең басты кемшілігі – мәтінге зер
Әлбетте телеарна маманына еркіндік керек. Дегенмен әсіре еркінсіп,
Әрине, тұтастай бір ұжымның жүгін көтеріп, жүздеген адамның
Диктор – телеарнаның имиджін қалыптастырушы тұлға екенін жоғарыда
2. 3. Сұхбат және репортаждың радиода көрініс табуы
30-жылдардың бас кезіндегі хабарларды тек қана радиожурналистикаға тән
Зерттеушілер көпшілігі алғашқы радиорепортаж 1925 жылғы қарашада эфирге
«Радиорепортаж дегеніміз – уақиға болып жатқан жерден берілген
Репортаж радиожурналистиканың неғұрлым ерекше жанрларының бірі болды. Ол
Репортаж бен интервью, атап айтқанда, республикалық радионың осы
1. Кері байланыс – студиядағы жүргізуші мен телефон
2. Радиоүндесу – бұрыннан қалыптасқан, қазіргі таңда жаңаша
3. Ток-шоу немесе тікелей эфирдегі қызу пікірталас.
4. Студиядағы хабар. Эфирдегі жүргізушінің жеке өзінің, ал
Радиоақпарат – қысқаша кіріспе қажет маңызды саяси мәнге
Дәл осындай ақпараттар басылым беттерінен де көгілдір экраннан
а) диктордың оқуындағы хабарлама;
ә) оқиға кейіпкерінің сөзі. Бұл қоғам қайраткерінің, көрнекті
б) тілшінің баяндауы, ол студияға кіріп болып өткен
в) музыкамен көркемделген ақпарат.
Радиоақпараттың жанрлық ерекшеліктеріне тоқталып өтейік.
1. Деректілігі. Радиоақпараттың мазмұнына нақты бір құбылыс, оқиға,
2. Дәйектілігі. Ода айтылатын дерек нақты куәландырылған және
3. Жедеғабыл сипаты. Ең жоғары деңгейдегі оперативтілігі. Тыңдарман
4. Толыққандылығы. Не болды? Қашан болды? Қайда өтті?
Ақпараттың алғашқы жолы айқын, әрі нақты болуы –
1. Дәлдік. Радиоақпараттарға әрбір фактіні, датаны, адамдардың аты-жөнін,
2. Хабарламалық. Жаңалыққа талдау жасамайды. Онда факті қысқа
3. Мәнерлілік. Дұрыс қойылған дауыс ырғағының сақталуы, артық
4. Ізеттілік. Кез келген ақпаратты ұсынғанда аудиторияға құрметпен
5. Айтылудағы анықтық. Жаңалықтар легіндегі сөздер эфирге шықпас
Радиосұхбат, яғни радиоинетервью ағылышна тіліннен аударғанда «кездесу, әңгімелесу»
Біріншісі - журналистің қоятын сұрағы, екіншісі
Біріншісі - құралды иеленуші, екіншісі -
Сұрақ қоятын журналистің алдына қойған мақсаты мен оған
Ақпараттық сұхбат - сұрақ нақты пікір
Портреттік сұхбат. Сұхбаттың бұл түрі жеке тұлғаның образын
Сауалнамалық сұхбат - белгілі бір нақты
Хаттамалық сұхбат - мемлекеттік сваясат деңгейінде
Проблемалық сұхбат. Проблемалық сұхбаттың басты түйіні
Қорытынды
Радио — өнер. Радио — ақпарат, шартараптан ең
Радио – ғажап идеяның жемісі. Жүз жылда радио
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Омашев Н. Қазақ радиожурналистикасы. – Алматы, 1992.
2. Омашев Н. Ұзынқұлақтан Қазақ радиосына дейін. –
3. Омашев Н. Қазақ баспасөзі. – Қазақ журналистикасы.
4. Қабылғазы К. Дәуір үні. – Алматы, 2002.
5. Сағымбеков Р. Алматыдан сөйлеп тұрмыз. –
6. Қозыбаев С. Слово ковавшее победу. –
7. Казахстан: страницы радиолетописи. – Алматы, 1981.
8. Очерки истории журналистики. – Алматы, 1988.
9. Полвека в пути. – Алматы, 1969.
10. Ружников В. Так начиналось. – М.,
11. Основы радиожурналистики. – М., 1984.
12. Очерки истории советского радиовещания и телевидения.
13. Гурефич П., Ружников В. Советское радиовещание.
14. Әуе толқынында – Қазақ радиосы. –
15. Барманкулов М. Журналистика для всех. –
16. Исакович М. Общая акустика. – М.,
17. Бернштейн С. Язык радио. – М.,
3
