Норамитивті және нақты шығындар курстық жұмыс
Мазмұны
КІРІСПЕ...................................................................................................................3
Кәсіпорындағы нормативтік және нақты шығындардың теориялық негіздері
Шығындырдың мәні, басқару есебіндегі шығындар туралы түсінік, оның жіктелуі, түрлері........................................................................................5
1.2 Нормативті және нақты шығындардың мәні, құрылу тәртібі.....................10
1.3 Басқару есебінің әдістемелік нормативтік реттелуі.....................................13
«Атырау ет» ЖШС-нің норамитивті және нақты шығындарының ұйымдастырылуы
«Атырау ет» ЖШС-нің даму тарихы, шаруашылық жағдайына қысқаша сипаттама.......................................................................................................19
«Атырау ет» ЖШС-де нормативті және нақты шығындарды өндірісте пайдалануы......................................................................................................21
2.3 «Атырау ет» ЖШС-нің нақты және нормативті шығындардың ауытқуы.................................................................................................................29
2.4 Кәсіпорындағы нормативті және нақты шығындарды төмендету жолдары………………….....................................................................................32
Қорытынды.......................................................................................................36
әдебиеттер........................................................................................................38
ТІРКЕМЕ................................................................................................................39
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 38 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
КІРІСПЕ...................................................................................................................3
Кәсіпорындағы нормативтік және нақты шығындардың теориялық негіздері
Шығындырдың мәні, басқару есебіндегі шығындар туралы түсінік, оның
1.2 Нормативті және нақты шығындардың мәні, құрылу тәртібі.....................10
1.3 Басқару есебінің әдістемелік нормативтік реттелуі.....................................13
«Атырау ет» ЖШС-нің норамитивті және нақты шығындарының ұйымдастырылуы
«Атырау ет» ЖШС-нің даму тарихы, шаруашылық жағдайына қысқаша
«Атырау ет» ЖШС-де нормативті және нақты шығындарды өндірісте
2.3 «Атырау ет» ЖШС-нің нақты және нормативті
2.4 Кәсіпорындағы нормативті және нақты шығындарды төмендету жолдары………………….....................................................................................32
Қорытынды.......................................................................................................36
әдебиеттер........................................................................................................38
ТІРКЕМЕ................................................................................................................39
Кіріспе
Курстық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Нарықтық жағдайда шаруашылықтанудың жаңа
Жекешелендіру және мемлекет иелігінен алынғаннан кейін, ұйымдар өз
Дегенмен де, түбегейлі өзгерістер, ең алдымен бұрынғы жоспарлау,
Экономикасы жоғары дамыған елдерде нарық жағдайындағы ұйымның оңтайлы
Курстық жұмыстың мақсаты: кәсіпорындағы нормативтік және нақты шығындарға
Курстық жұмыстың міндеттері:
басқару есебіндегі шығындар ұғымына түсінік беру;
нақты және нормативтік шығындарға түсінік беру;
нақты және номативті шығындардың ауытқуы және оларды азайту
Басқарушылық есепті ұйымдастыру мен жүргізу ұйым басшыларының жедел
Бұл анықтама халықаралық стандарттарға сай және ұйымды басқару
Ғалымдар мен экономисттердің арасында басқарушылық есепті бухгалтерлік есеп
Басқарушылық есеп шаруашылық қызметтерінің нәтижелері бойынша басқарылатын әрбір
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, қорытындыдан және
1.Кәсіпорындағы нормативтік және нақты шығындардың
теориялық негіздері
1.1 Шығындырдың мәні, басқару есебіндегі шығындар туралы
түсінік, оның жіктелуі түрлері
Шығындарды жіктеудің осы немесе басқа жүйелерін таңдауда, алдымен
«Шығындар, деп жазады Лисович Г. М., Ткаченко И.Ю
Тура осындай мазмұндағы анықтаманы сәл кейінірек проф. Шеремет
Осы ұғымдардан «шығындар» тұжырымдамасының абстрактілі деңгейде екендігі көрініп
Сондықтан, мұндағы шығындардын ой өзегі, әр түрлі мақсаттағы
«Шығындар» ұғымына өндіріс шығындарының пайда болуымен байланысты активтердің
Бухгалтерік есептің стандарттары бойынша «Шығыстар» есепті кезеңде активтерді
Енді біз «шығындардың» мәнін түсіну үшін, оны үш
Осыдан келіп, шығындар өзіндік құнға қарағанда едәуір кең
Осыдан барып, есептің мақсаты, атқаратын қызметі және мазмұндарды
Одан басқа, бақылау және реттеу функцияларын жүзеге асыру
Демек, бідің пікірімізше, шығындардың жіктемесі басқару мәселелерін шешу
Өндірістік шығындар құрамы бойынша, түрлері бойынша, пайда болу
1) Құрамына қарай шығындар элементтік, кешендік болады. Бір
2) Шығындар түрлері
Өнімдердің өзіндік құнына кіретін шығындардың элементтеріне мыналарды жатқызуға
-материалдық шығындар;
-еңбек ақы төлеу шығындары;
-әлеуметтік қажеттіліктерге аударымдар;
-негізгі қорлар амортизациясы;
-басқада шығындар.
Шығындарды элементтері бойынша топтастыру өнімді өндіруге жұмсалған нақты
3) Пайда болу орнына қарай шығындар өндірістер, цехтар,
4) Шығындарды апару объектілеріне байланысты, яғни өнімдер, жұмыстар,
1-сурет.
Өндірістік шығындар құрамы, түрлері пайда болу, орындары, апарылатын
Өнімдердің өзіндік құнын анықтаудың ең қарапайым тәсілі жалпы
жанама шығындар арнайы базалар мен бөлу коэффициенттері арқылы
Жоғарыда қарастырылған шығындардың топтастырылуы өнімдердің өзіндік құнын калькуляциялау
Экономикалық дамыған елдерде басқару есебін ұйымдастыру тәжірибесі бойынша
Ең алдымен үш шығындар түрлері жөнінде ақпарат жиналады:
-өндірілген өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау және бағалау мақсатында;
-басқару шешімдерін жоспарлау және шешім қабылдау мақсатында;
-бақылау және реттеу қызметтерін жүзеге асыру мақсатында.
Осы үш есеп бағыттары бойынша ендігі кезекте тікелей
Кәсіпорын қызметінің функциялары бойынша өндірістік шығындар жабдықтау-дайындау шығындары
Өндіріс процесіндегі экономикалық рөлі бойынша шығындар негізгі және
Өнімнің өзіндік құнына қосылуына қарай шығындар тікелей (тура)
Өндіріс көлеміне қатысты шығындар тұрақты және айнымалы болады.
Басқару шешімдерін қабылдау үшін
1-сызба
Басқару шешімдерін қабылдау үшін
Басқару шешімдерін қабылдау үшін басшы белгілі бір өнім
Кәсіпорын ресурстарының шектеулі болуы оның мүмкіндіктерін де шектейді.
Дифференциалды шығындар екі баламалы шешімдерді қарастыру барысында
Қайтарусыз шығындар - бұрын қабылданған шешімдер бойынша өткен
Инкрементті шығындар қосымша шығындар болып табылады, яғни қосымша
Маржиналды шығындар қосымша өнім бірлігін өндірумен байланысты шығындар.
Релевантты (мәнді, маңызды) шығындар дегеніміз қарастырылып отырған басқару
Реттеу және бақылау дәрежесіне байланысты реттелетін және реттелмейтін;
Толық реттелетін шығындар өндіріс және бөлініс
Тиімді шығындар жұмсалған шығындар нәтижесінде өндіріліп шығарылған өнімдерді
Бақыланатын шығындар дегеніміз басқару субъектілері тарапынан бақылау мүмкін
1.2 Нормативті және нақты шығындардың мәні, құрылу тәртібі
Шығындардың пайда болу уақыты мен өнімнің өзіндік құнына
Бухгалтерлік шығындарға өндірістің есеп беру кезеңіндегі нақты шығындары
Норматив (лат. normatіo – ретке келтіру) – жұмыс
Өндіріс шығындар есебінің нормативтік тәсілінің мақсаты-материалдардың, еңбек және
Ағымдық немесе нақты уақытта қызмет ететін нормада: жұмыстың
Жоспарлы норма квартал немесе жыл бойынша қаралады, не
Норма өзгерісін дұрыс және уақытында есепке алу мекеме
Норма өзгерісі былай жүргізіледі:
Технологиялық бөлім-материалдар шығындары бойынша
Жоспарлау бөлімі-материалдық ресурстар бағасының өзгерісі
Еңбек және еңбекақы бөлімі-уақыт нормасы, қызмет көрсету, шығару
Құрастыру бөлімі-деталь, тетік және жартылай фабрикаттарды қолдану өзгерісі.
Шығындар есебінің нормативті тәсілін қолданудың мүмкіндігімен қажеттілігі туралы
Өндірістік кәсіпорындарда өнімдердің өзіндік құнын есепке алу және
1) шығындарды бақылау оперативтілігі бойынша нақты, нормативті және
Нормативті өзіндік құн бойынша есеп жүргізу барысында шығындардың
■бюджет құрастыру арқылы шығындарды бақылаудың мүмкіндігі;
■нақты шығындарды нормативті мөлшермен салыстыру мүмкіндігі;
■ауытқулардың орнын, жауаптыларды, ауытқу себептерін анықтаудың мүмкіндігі;
■өндіріс процесі барысында оперативті шараны іске асыру мүмкіндігі.
Бұл әдістің кемшілігі ретінде есептеу жөнінде көп еңбек
Жоспарлы өзіндік құн есебін жүргізу барысында есепті кезең
- жоспарлы көрсеткіштердің өте терең негізділігін қамтамасыз етеді;
- болжамдардың нақтылығын жоғарылатуды қамтамасыз етеді;
- бақылау тиімділігін өсіреді.
2) өндіріс процесіне қатысына байланысты тапсырыстар және процестер
1.3 Басқару есебінің әдістемелік нормативтік реттелуі
Бухгалтерлік есептің методологиялық негіздері ұйымдастыру мен жүргізу тәртіп
Мазмұны
Осы Заң Қазақстан Республикасында бухгалтерлiк есеп пен қаржылық
Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар
Осы Заңның мақсаттары үшiн мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
1) аккредиттеу - уәкiлеттi органның бухгалтерлердiң кәсiби ұйымдарының
2) бастапқы eceпкe алу құжаттары (бұдан әрi -
жасалу фактiсiнiң және оны жасауға берiлген құқықтың қағаз
3) бухгалтерлердi кәсiби сертификаттау жөнiндегi аккредиттелген ұйым (бұдан
4) бухгалтерлердiң аккредиттелген кәсiби ұйымы (бұдан әрi -
5) бухгалтерлiк есепке алу тiркелiмдерi - бухгалтерлiк есеп
6) бухгалтерлiк ұйым - бухгалтерлiк есеп саласында қызмет
7) жария мүдделi ұйымдар - қаржы ұйымдары, акционерлiк
8) кәсiби бухгалтер - кәсiби бухгалтер сертификаты бар
9) кәсiби бухгалтер сертификаты (бұдан әрi - сертификат)
10) қаржылық есептiлiк депозитарийi (бұдан әрi - депозитарий)
11) қаржылық есептiлiк стандарты - бухгалтерлiк есеп жүргiзу
12) қаржылық есептiлiктiң ұлттық стандарттары (бұдан әрi -
13) қаржылық есептiлiктiң халықаралық стандарттары (бұдан әрi
14) уәкiлеттi орган - бухгалтерлiк есеп пен қаржылық
Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы
1. Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк
Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы
Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiктiң мақсаты
Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiктiң мақсаты мүдделi тұлғаларды
Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiктiң принциптерi мен негiзгi
1. Есептеу мен үздiксiздiк бухгалтерлiк есептi жүргiзудiң және
2.Түсiнiктiлiк, орындылық, сенiмдiлiк және салыстырмалылық қаржылық есептiлiктiң негiзгi
Бухгалтерлiк есептi ұйымдастыру
1. Басшылық немесе дара кәсiпкер:
1) есеп саясатын келiседi және (немесе) бекiтедi;
2) бухгалтерлiк есептi ұйымдастыруды қамтамасыз етедi.
Есеп саясаты Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен және
2. Басшылық немесе дара кәсiпкер есеп жұмысының көлемiне
1) бас бухгалтер басқаратын құрылымдық бөлiмше ретiнде бухгалтерлiк
2) штатқа бас бухгалтер лауазымын енгiзудi;
3) бухгалтерлiк есептi жүргiзудi және қаржылық есептiлiктi жасауды
4) бухгалтерлiк есептi жеке жүргiзудi жүзеге асыра алады.
Жария мүдделi ұйымдарға осы тармақтың 3) және 4)
Халықаралық бухгалтерлер федерациясының толық мүшесi болып табылатын ұйым
Қаржылық есептiлiк элементтерi
1. Активтер, мiндеттемелер және капитал қаржы жағдайын бағалаумен
Активтер - дара кәсiпкер немесе ұйым өткен оқиғалар
Мiндеттеме - дара кәсiпкердiң немесе ұйымның өткен оқиғалардан
Капитал - дара кәсiпкердiң немесе ұйымның активтерiндегi барлық
2. Кiрiстер мен шығыстар пайда мен зиян туралы
Кiрiстер - есептi кезең iшiнде активтердiң түсiмi немесе
Шығыстар - есептi кезең iшiнде активтердiң қолдан кетуi
Қаржылық есептiлiк
1. Қаржылық есептiлiк дара кәсiпкердiң немесе ұйымның қаржылық
2. Мемлекеттiк мекемелердiң қаржылық есептiлiгiн қоспағанда, қаржылық есептiлiк
1) бухгалтерлiк баланс;
2) пайда мен зияндар туралы есеп;
3) ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп;
4) капиталдағы өзгерiстер туралы есеп;
5) түсiндiрме жазба.
Қаржылық есептiлiктi жасау тәртiбi және оған қойылатын қосымша
3. Егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде өзгеше көзделмесе,
4. Қаржылық есептiлiкке ұйымның басшысы және бас бухгалтерi,
Бухгалтерлiк есебiн бухгалтерлiк ұйым немесе кәсiби бухгалтер жүргiзетiн
Қаржылық есептiлiктiң халықаралық стандарттары
Қаржылық есептiлiктi жасауды ұйымдар Қаржылық есептiлiктiң халықаралық стандарттары
Осылайша бүгінде Қазақстан Республикасында бухгалтерлік басқару есебі дамуына
Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік ұғымы
1. Бір немесе бірнеше адам құрған, жарғылық капиталы
Егер серіктестіктің құрылтай құжаттарында оның белгілі бір мерзімге
2. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік заңды тұлға болып табылады.
3. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік өзінің міндеттемелері бойынша өзіне
Серіктестік өз қатысушыларының міндеттемелері бойынша жауап бермейді.
4. Серіктестіктің жарғылық капиталға салымдарын толық енгізбеген қатысушылары
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің фирмалық атауы
1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің серіктестік атауын, сондайақ «жауапкершілігі
Серіктестіктің фирмалық атаудың қысқарған нысанын және оның шет
2. Шетелдің қатысуымен құрылатын жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің фирмалық
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің орналасқан жері мен мекен-жайы
1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің орналасқан жері деп оның
2. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік өзінің орналасқан жерін ауыстырған
Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылардың құқықтары
1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылар:
1) осы Заңда және серіктестік жарғысында көзделген тәртіппен
2) серіктестік жарғысында көзделген тәртіппен серіктестіктің қызметі туралы
3) серіктестік қызметінен осы Заңға, серіктестіктің құрылтай құжаттарына
4) серіктестік таратылған жағдайда кредит берушілермен есеп айырысқаннан
5) осы Заңда көзделген тәртіппен өз үлесін бөліп
6) осы Заңда және (немесе) серіктестіктің жарғысында көзделген
Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылардың міндеттері
1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылар:
1) құрылтай шартының талаптарын орындауға;
2) құрылтай құжаттарында көзделген тәртіпте, мөлшерде және мерзімде
3) серіктестік коммерциялық құпия деп жариялаған мәліметтерді жария
2.«Атырау ет» ЖШС-нің нормативті және нақты
2.1«Атырау ет» ЖШС-нің даму тарихы, есеп саясаты
«Атырау ет» ЖШС -Атырау қаласындағы ет өңдеуге,
Кәсіпорынның қаржы жұмысының негізгі бөлімдері мыналар:
1. Қаржылық жоспарлау. Бұл жерде
2. Жабдықтаушылармен есеп айырысу. Бұл жерде
3. Қаржы органдарымен есептесу. Бұл
4. Айналым қаражаттары. Бұл жерде
5. Кассалық операциялар. Кәсіпорындағы қаржы
Кәсіпорынның таңдаған бухгалтерлік есептегі шаруашылық іс- әрекетінің
Есеп саясатын қалыптастыру - бухгалтерлік есепті жүргізудің
Бухгалтерлік есеп жүйесінің жалпы ұстамдарын кәсіпорынның есеп саясатында
- кәсіпорынның мүліктік жағдайы;
- кәсіпорын қызметінің үздіксіздігі;
- есеп саясатын жүргізген кезде
Есеп саясатының басты тапсырмасы – шаруашылық қызметін жоғары
“Алматы ет ” ЖШС-нің қаржылық қызметінің
- кірісті өсірумен рентабельділікті көтерудің
- кәсіпорын органдарымен кредиторлардың алдындағы
- қаржыландыру, несиелендіру мақсатында
- айналым қаражатын тиімді пайдалануды
Басқарушылық есептің принципиалды ерекшелігі шығындар мен табыстарды тек
Шұжық өнімдерін шығаратын кәсіпорындарда шығын орталықтары басқа жауапкершілік
Сонымен бірге, біз шығындар орталығының негізгі екі типін
- нормативті шығындар орталығы;
- басқарушылық шығындар орталығы.
Нормативті шығындар орталығы – басшысы өнім бірлігіне жұмсалатын
Басқарушылық шығындар орталығы – басшысы шығындар жиынтығының жоспарлы
Шұжық өнімдерін шығаратын кәсіпорындардағы жабдықтау процесі өнімді дайындауға
Шұжық кәсіпорындарының жабдықтау-дайындау қызметінің негізгі міндеті бұл -
Жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде біз шұжық өнімдерін шығаратын кәсіпорындар
Зерттеліп отырған шұжық өнімдерін өндіретін кәсіпорындарда, әдетте
Жабдықтау-дайындау қызметіне байланысты шығындар шұжық өндірісі-нің жалпы шаруашылық
Шұжық өнімдерін шығаратын кәсіпорындардағы басқарудың ең күрделі және
Зерттеудің нәтижесінде біз шұжық өнімдерін өндіретін ұйымдарда
2.2 «Атырау ет» ЖШС нормативті және нақты шығындарды
өндірісте пайдалануы
Өзіндік құнды калькуляциялау мен шығындар есебінің нормативтік әдісі
Норма – бұл прогрессивті технологиямен өндірісті ұйымдастыру жағдайындағы
Нормативтік калькуляциялау әдісінің нақты өнімнің өзіндік құнын, өндірістегі
Бұл жерде есеп барлық ағымдардағы шығындарды: шығындардың нормасы
Калькуляциялау мен шығындар есебінің нормативтік әдісін пайдалану кезіндегі
Әрбір тоқсанның бірінші күнінде дайын өнім шотының нақты
Есепті кезеңнің аяқталуына байланысты артық шығыстардың сомасына
Жоғарыда келтірілген нақты өзіндік құнының нормативтіктен ауытқуларымен байланысты
Жоғарыда айтылғандай, нормативтік есебінің әдісі негізінде нормативтік
Демек, нормативтік есеп әдісінің негізгі қағидалары келесідей жағдайларға
ШС-лерінде әрекет етуші нормалар мен сметалардың негізінде әрбір
Егер норма бүгінгі күннің талабына сай, яғни ынталандыру
Пайда болу орындары бойынша нормадан ауытқулардың себебін талдау
Басқарушы есеп жүйесінде, нормативтік әдісін пайдалану үшін, әсіресе
Жоғарыда шоғырландырып берілген басқарушы есептің негізгі қағидасы, студенттерге
Мемлекетіміз тұрғындарды жоғары сапалы тамақ өнімдерімен қамтамасыз етуде
Ет және шұжық өнеркәсібі тұрғындарды тек сапалы өніммен
1 кесте
Республика бойынша ет және шұжық өнімдері өндірісінің көлемі
Өнім түрлері 2007 ж 2008 ж 2009ж 2010
Ет және еттен жасалған аралық тамақ өнімдері, тн
Шұжық өнімдері, тн 9684 22658 23057 25065 30759
Барлығы 99866 90090 91872 110690 122171 122,3
Жоғарыда берілген 1 кестенің мәліметтері республика бойынша ет
Шұжық өндірісінде екі калькуляция жасалады: шикізатты (жартылай фабрикатты)
Жартылай фабрикаттардың нақты өзіндік құнының калькуляциясы шикізаттың әр
Біздің ойымызша, шұжық өнімдерін шығаратын кәсіпорындарда өэдерінің ұйымдық-технологиялық
Нормативтік әдістің негізгі ұстамы бұл - әрбір өндіріс
Шұжық өнімдерін шығаратын кәсіпорындарда басқарушылық есепті ұйымдастыру кезінде
2 кесте
Еттің өзіндік құнын анықтау тәсілі
Бөлшектеуге түсті
Көрсеткіштер Салмағы
(ц) 1ц. бағасы теңге Сомасы, теңге
1 2 3 4
Сиыр еті
І категория
ІІ категория
100
500
22000
18000
2200000
9000000
Барлығы 600
11200000
(қатардағы) құны алынып тасталады:
Сүйек трубка
Сүйек
Сіңірі
40
90
25
3500
3000
1700
140 000
270 000
42 500
Алып тастағаннан кейінгі барлығы 445
10747500
Шошқа еті:
Семіз терісіз
Етті терісіз
150
350
20 000
15 000
3000000
5250000
Барлығы
8250000
Құны алынып тастағанда:
- сүйек
- сіңір
55
15
3000
1700
165000
25500
Алып тастағаннан қалған барлығы 430
8059500
Ет түсімі
Көрсеткіштер Салма-ғы,
(ц) Коэф Келтір-ілген өлшем саны Сомасы (тенге) 1ц.
5 6 7 8 9 10
Сіңірден тазартылған сиыр еті:
Жоғарғы сорт
І сорт
ІІ сорт
53
130
260
1,2
1,0
0,8
63,6
130
208
1702 045
3479 022
5556, 433
32114,06
26761,70
21409,36
Барлығы 443
401,6 10747500 -
Сіңірден тазартыл-
ған шошқа еті
Шпиг
294
100
1,0
1,4
294
140
5014800
2388000
17057,14
23880,00
Ысталуға арналған шошқа еті
35
1,1
38,5
656700
18762,86
Барлығы 429
472,5 8059500 -
Кәсіпорынның көрсеткіштер жүйесінде өзіндік құнның атқаратын рөлі мен
Қаржылық есептің Ұлттық стандартына сәйкес барлық ұйымдар меншік
кезінде өндірістік шығындар есебін материалдар, еңбек ақы, үстеме
Шұжық өнімдерін шығаратын кәсіпорындар өндіретін өнімнің өзіндік құнын
● Шикізат және негізгі материалдар (ет өнімдері);
● Көмекші материалдар;
● Қайтарылатын қалдықтар (алынып тасталады);
● Технологиялық мақсаттарға арналған отындар мен энергия;
● Өндірістік жұмысшылардың негізгі еңбек ақысы;
● Өндірістік жұмысшылардың қосымша еңбек ақысы;
● Әлеуметтік мұхтаждарға аударымдар;
●Машиналар мен құрал-жабдықтарды ұстау мен пайдалану шығындары;
● Үстеме шығыстар.
Өндіріс шығындарын, шығындарды есепке алу объектісіне байланысты топтау,
Шұжық өндірісі материал сыйымдығы жоғары салаға жатады. Себебі,
Зерттеліп отырған «Атырау ет» жауапкершілігі шектеулі серіктесітігі бойынша
Шұжық өнеркәсібі материалсыйымдылығы жоғары сала болып табылады. Оның
3 кесте
«Атырау ет» ЖШС бойынша шұжық өнімдерінің түрлеріне
Шығын түрлері
Шұжық өнімдерінің түрлері бойынша шығындардың үлес салмағы (%)
Любительс-кая пісірілген (шошқа еті) Зернистая жартылай сүрленген (шошқа
Сардельки
Негізгі шикізат 61,0 59,0 58,0 58,0 57,0 59,8
Көмекші материалдар 11,0 11,3 9,0 11,3 12,0 9,5
Еңбек ақы және аударымдар 12,3 10,0 12,4 12,3
Үстеме шығыстар 15,7 19,7 20,6 18,4 18,3 17,9
Барлығы 100 100 100 100 100 100
Қазіргі жағдайда шұжық кәсіпорындарындағы өнімнің өзіндік құнын талдау
1) Жекелеген баптар бойынша шығындарды анықтау, өткен жыл
2) Барлық шұжық өнімінің нақты өзіндік құнының жоспармен
3) Материалдық қорлар баптары бойынша шығындар сметасының
4) Калькуляция баптары бойынша үнемдеу немесе артық жұмсау
5) Жекелеген шұжық өнімдерінің өзіндік құнын талдау.
2.3 «Атырау ет» ЖШС нақты және нормативті шығындардың
ауытқуы
Нарықтық қатынастар жағдайында шығындарды тиімді басқару мен бақылау
Үстеме шығыстарға шұжық өнімдерін өндіруге жалпы қатысы бар,
Шұжық өндірісінде үстеме шығындарды бөлу кезінде үстеме шығындардың
Шұжық өнімдерін өндіретін жекелеген кәсіпорындардың қызметін тәжірибесін зерттеу
кезіндегі бақылауды жетілдіру; өткізу-сату жоспарының орындалуын бақылауды күшейту.
Өнеркәсіптің басқа да салалары сияқты, ет және шұжық
Басқару есебі басқарушылық шешімдердің тиімділігін алдын-ала бағалауға, оңтайлы
1. Кәсіпорын ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыруға;
2. Қызметті үйлестіруді және жекелеген бөлімшелер мен жалпы
3. Шұжық кәсіпорынының шаруашылық қызметінің түрлі баламаларын болжауды,
4. Қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз етуге және ұйымның қаржылық
Менің пікірімше, шұжық өнімдерін өндіретін кәсіпорындардағы бюджеттендіру жүйесі
Жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде бюджеттің орындалуын бақылауды жүзеге асыру
1. Шұжық өнімдерін өндіретін кәсіпорындардың құрылымдық бөлімше-лерінің
2. Барлық құрылымдық бөлімшелер бюджетін (оның ішінде шығын
Нарықтық қатынастар жағдайында ұйымның құрылтайшылары, басшылары мен мамандары
Төменде берілген А-тіркеме арқылы «Атырау ет» ЖШС 2011
Зерттеу жүргізілген ұйым бойынша өндіріс шығындарының жоспарлыдан ауытқуына
Любительская пісірілген, зернистая жартылай сүрленген және закусочная сүрленген
Нарықтық қатынастар жағдайында өнімнің өзіндік құндарының дұрыс қалыптасуы
Кәсіпорындағы нормативті және нақты шығындарды
төмендету жолдары
Шығындарды жүйелі түрде төмендету – кәсіпорындардың
Ұлттық экономиканың барлық салаларында өндіріс шығындарын төмендетудің мына
ғылыми – техникалық прогрестің жетістіктерін пайдалану;
өндіріс және еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру;
экономикалық процестерді мемлекет тарапынан реттеу.
Ғылыми-техникалық прогрестің жетістіктерін іске асыру – бұл бір
Шығынның белгілі бір мөлшерін мейлінше тиімді ету –
Егер кәсіпорын ұжымдарының ішкі шаруашылық резервтерін тауып, пайдалануының
Өндірісті және еңбекті ұйымдастыруды жетілдіруге келсек, онда бұл
Өнімнің өзіндік құнын арзандату – еңбек өнімділігін
Өзіндік құнды кемітудің басты факторлары:
өндірістің техникалық деңгейін көтеру;
өндірістің материал, отын, энергия және еңбек сыйымдылықтарын
басқару және еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру;
технологиялық процестерді қуаттылықпен негізгі қорларды пайдалануды жақсарту, т.б.
Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде шұжық өндірісінің технологиялық және салалық
Шұжық өнімдерін өндіретін кәсіпорындарда басқарушылық есепті ұйымдастыруға саланың
Автоматтандырылмаған өндіріс учаскілерінде шикізаттар мен көмекші материалдарды үнемді,
Жүргізген зерттеудің нәтижесінде шұжық өнімдерін өндіретін кәсіпорындарда жауапкершілік
Тәжірибелік зерттеудің нәтижесінде шұжық өндірісін шикізатпен жабдықтауды іске
«Атырау ет» ЖШС сату бюджетін, өндіріс бюджетін, шикізаттар
Басқарушылық шешім қабылдау үшін негізі ретінде CVP-талдауды тәжірибеде
Өндірістік тапсырмалардың орындалуын, шаруашылық операцияларды іске асыру заңдылығын,
Шұжық өнімдерін өндірумен айналысатын ұйымдар үшін өндіріс
Қорытынды
Басқарушы есепті бүгінде бизнестің бір бөлігі ретінде қабылдауға
Бухгалтер, ақпарат беретін бірыңғай апараттың қызметкері ретінде қарастырылды.
Бәрімізге белгілі, бақарушы есеп қолданыстағы тұжырымдамаға сәйкес –
Нарықтық қатынастардың құрылымында, сондай-ақ оларды реттеу механизмінде басқарушы
Осыдан келіп, біздің пайымдалыуымызша, өндірісті бақару жүйесінде басқарушы
Бірінші бабы мынадай бақсару элементтерінен тұрады:
а) мәселесінің қойылуы (ақпарат жинау, басқарудың синтездеу, жоспар
б) қойылған мәселелерді жүзеге асыруға басшылық ету (ұйымдастыру,
в) нәтижелерді өлшеу (бақылау, бағалау).
Екінші бабы басқарушы есептің техникалық жақтарымен байланысты, ал
жасау және олардың өтелімін анықтау, смета-жоспарларын, (нормаларын) құру,
Демек, бақарушы есептің ролі – бұл екі бапты
Сонымен қатар, шаруашылық субъектіні тиімді басқаруда, яғни жоғарыда
Яғни, болашақта кәсіпорынды тиімді бақару мақсатында, оның қаржылық
Осының барылығының нәтижесінде шаруашылық субъектісіде, бір жағынан, бақарушылық
әдебиеттер
1. Тасмағамбетов Т. « Басқарушы есеп, стратегиялық жоспарлау
талдау». Алматы 2002ж.
2. Назарова В.Л., Жапбарханова М.С., Фурсов Д.А., Фурсова
3. Разливаева Л.В. « Басқарушылық есеп». Қарағанды 2003ж.
4.Жакупова О.М. « Бухгалтерлік есеп принцилтері 2». КЭУК
5. Мейірбеков А. Қ., Әлімбетов Қ. Ә. Кәсіпорын
6. Друри К. Введение в управленческий и производственный
7. Қазақстан Республикасындағы «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік
8. Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар
9. ЖШС «Алматы ет» туралы мағлұмат
10. Тишков И.Е., Балдинова А.И. Бухгалтерский учет, 1999.
11. Джумагазина А.К. Учет и аудит затрат и
12. Бухгалтерлік есеп шотының типтік жоспары. ҚР қаржы
13. Типтік шоттар жоспарын қолдану бойынша әдістемелік нұсқаулар.
АТМГИ мамандық 5В050800 есеп аудит және сервис, топ-ЕжА-11
Студеттің аты-жөні: Құбашева Гүлжанат
39
Курстық жұмыс тақырыбы: «Нормативті және нақты шығындар есебі»
дифференциалды
қайтарусыз
альтернативті
Басқару шешімдерін қабылдау
Релевантты
релевантты
Инкрементті
Маржиналды
