Мемлекеттік басқару қызметінің стилі курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.........................................................................................................3
1) БАСҚАРУ ҚЫЗМЕТІНІҢ СТИЛІ: ТҮСІНІГІ, МАЗМҰНЫ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ЖЕТІЛДІРЕ БЕРУ ҚАЖЕТТІЛІГІ.......................................................5
1.1 Басқару қызметінің стилі түсінігі мен мазмұны.........................................5
1.2 Басқару қызметінің стилі түрлері және оларға сипаттама........................6
1.3 Басқару ісіндегі стильдерді жетілдіру.......................................................13
2) МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ҚЫЗМЕТІ МЕН ЖАУАПКЕРШІЛІКТІҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫН ТАЛДАУ.....................................................................15
2.1 Мемлекеттік басқару қызметі түсінігі......................................................15
2.2 Дуглас Мак Грегордың «Х» және «У» теориясы.....................................15
2.3 Мемлекеттік басқарудағы жауапкершілік...............................................17
3) МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІН ЖАҢАРТУДЫ ҮНДЕТУ – ЕІМІЗДІҢ БАСЫМ БАҒЫТЫ.......................................................................18
3.1 Мемлекеттік басқару жүйесін жаңартудағы негізгі мәселелер.................18
3.2 Мемлекетк басқару жүйесін дамыту шаралары......................................20
ҚОРЫТЫНДЫ.............................................................................................27
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ......................................................29
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 30 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.........................................................................................................3
1) БАСҚАРУ ҚЫЗМЕТІНІҢ СТИЛІ: ТҮСІНІГІ, МАЗМҰНЫ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ
1.1 Басқару қызметінің стилі түсінігі мен мазмұны.........................................5
1.2 Басқару қызметінің стилі түрлері және оларға сипаттама........................6
1.3 Басқару ісіндегі стильдерді жетілдіру.......................................................13
2) МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ҚЫЗМЕТІ МЕН
2.1 Мемлекеттік басқару қызметі түсінігі......................................................15
2.2 Дуглас Мак Грегордың «Х» және «У» теориясы.....................................15
2.3 Мемлекеттік басқарудағы жауапкершілік...............................................17
3) МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІН ЖАҢАРТУДЫ ҮНДЕТУ –
3.1 Мемлекеттік басқару жүйесін жаңартудағы негізгі мәселелер.................18
3.2 Мемлекетк басқару жүйесін дамыту шаралары......................................20
ҚОРЫТЫНДЫ.............................................................................................27
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ......................................................29
КІРІСПЕ
Басшылық – бұл басшының мақсатқа жету бағытында және
Курстық жұмысымның тақырыбының өзектілігі – еліміздің басқарушылық қабілетін,
Курстық жұмысымның негізгі мақсаты – басқару стильдерін дамыту,
Курстық жұмыстың міндеті – басқару стильдерін зерттей отырып,
Менің курстық жұмысымның негізгі зерттеу объектісі – басшылық
Қазіргі ұлттық экономиканың қуаттылығы өндіргіш күштердің даму деңгейімен
Бұл курстық жұмысты жазу барысында Б.Қ.Жакенованың, Қ.Б.Тәмпішеваның және
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, негізгі бөлімнен
Басқару стильдерінің кез келген елдерде маңызы аса күшті
Басқару стильдері, оларды жетілдіру, мемлекеттік басқару проблемалары, мемллекеттік
І) БАСҚАРУ ҚЫЗМЕТІНІҢ СТИЛІ: ТҮСІНІГІ, МАЗМҰНЫ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ
1.1 Басқару қызметінің стилі түсінігі мен мазмұны
Басқару стилі – менеджердің, яғни басшының қарапайым өзін-өзі
Басқару қызметкерлерінің мәдениеті әр түрлі қасиеттері бойынша
Мемлекеттік басқару стилі келесі элементтерден тұрады:
1. мемлекеттік билік органдарының мақсаттық, функционалдық және
2.басқару органдары қызметтерінің заңды түрде бекітілген
3.қызметкерлердің жалпы мәдени, кәсіби және жеке қабілет деңгейі.
Басшының дербес стилі алуан түрлі объективті факторлардың ықпалымен
Жеке стиль төмендегідей факторлар ықпалымен қалыптасады:
1. Өндірістік қимыл-қызмет сипаты және өндірістегі экономикалық жағдай.
2. Басшы мен бағынышты арасындағы өзара қарым-қатынас.
3. Психологиялық қасиеттері
4. Атқару тәртібінің жағдайы
5. Ұжымның демократиялық және әлеуметтік-психологиялық ерекшеліктері (жыныс-жас құрамы
Басшы стилі үнемі жетілдіріліп отырылуы тиіс.Стильдің қалыптаспауы –
1.2 Басқару қызметінің стилі түрлері және оларға сипаттама
Басқарушылық қызмет стилі саяси режимдерге байланысты және
Директивті стилге биліктің шектен тыс орталықтандырылуы, көпшілікпен
Демократиялық стилде бағыныштыларға еркіндік беру арқылы, олардың белсенді
Либералдық стиль басшының бағыныштылардың іс-әрекеттеріне араласпауымен сипатталады.
Аталып өткен стильдерден басқа әркім нені және
Басшының дербестігі істеген ісіне қарай емес, қалай істейтіндігіне
Стиль дегеніміз әлеуметтік құбылыс, өйткені, біріншіден, онда басшының
Басшыға ұжымның барлық мүшелерін қанағаттандыратын жұмыс стилін қалыптастыру
Басқару стилінің типі түбелікті қалыптаспаған, сондықтан да, отандық
Мәселен, Х.Кох (Германия) басшы стилін былайша бөледі:
1. Бір жақты автократтық стиль;
2. Билікті біркелкі қолдана отырып басқару стилі;
3. Өндіріс процесіне немесе тұтастай жұмыс процесіне біркелкі
4. Парламенттік сипаттағы басқару стилі;
5. Бағыныштылар негізінен дербес, жоғары басшылардың тікелей қатысуынсыз-ақ
Автократтық және парламентаралық стильдер қолайсыз деп саналады, өйткені
Ең қолайлысы кооперативтік стиль – «жақсы ынтымақтастық», «ұйымдасып
АҚШ-та мынандай стильдер белгілі (басқару жүйесі деп аталады):
1. Қызметті беру стилі;
2. Міндетті бөлісіп басқару;
3. Ерекшелеу тәсілімен басқару;
4. Жүйені ретке келтіру арқылы басқару.
1. «Қызметті беру стилі» әрбір қызметкерге, өзі басқара
2. «Міндетті бөлісіп басқару жүйесінде» басшы мен бағыныштылар
3. «Ерекшелеу тәсілмен басқару» басшының міндеті өз қызметкерлерінің
4. «Жүйені ретке келтіру арқылы басқару» белгіленген тәртіпті
Демек, басқару стилінің жіктелуі алуан түрлі екендігін аңғарамыз,
Басшы стилін жіктеу негізіне, әдетте, басшы мен бағынышты
Либералдық стиль: мұндай жұмыс стилінде басшы ерекше белсенділік
Мұндай стильдегі басшы тәртіп бұзушыға қатаң талап қоймайды,
Мәселелерді немқұрайлы талқылайды, ашық пікірлесуге, сын-ескертпелерге бара бермейді.
Авторитарлық стилдің негізі макиавеллизм деп аталады. Бұл стиль
Авторитарлық стильде (Батыста мұны тиімсіз деп есептейді және
Автократ бағыныштыларының іс-әрекетін өз жауапкершілігіне алады. Тек қажетті
Автократ басшылар сырттай бұйрығы, үнемі жұмысты ойлайтын адам
Мәжілісті көбінесе бағыныштыларына нұсқау беру түрінде өткізеді. Өзінің
Авторитарлық стильдің алдуан түрлі нышаны болады:
- патриархалдық: барлық «жанұя мүшелері» басшыға бағынуы тиіс,
- харизматикалық (харизм – Құдай шапағаты): Лидерді ең
- автократтық: жеке адамдардан гөрі институтқа (мемлекетке, кәсіпорынға)
- бюрократтық (төрешілдік) – бұл туралы төменде толығырақ
Демократтық стильде (Батыста кооперативтік стиль деп аталады) мәселенің
Жұмыс барысында басшының беделі қалыртасады. Бедел тек лауазымдық
Бедел (авторитет) – бұл белгілі әлеуметтік роль, онымен
Басшы беделінің шарттары:
- Жаналық пен прогрессивтіктің және оларды өндіріске енгізу
- Жұмыскерлік, дербестік және қайсарлық.
- Әділдік және принциптік
- Тапсырылған жұмысқа жауапкершілігі
- Сыйлау мен адамдарға деген әділдікті және талапты
- Байсалдылық, шыдамдылық, өзін-өзі сынауы.
- Мәдениеттілік пен дұрыс басқару стилін меңгеру.
- Адамдарға сену, сенім арту.
- Беделділік шын болуы мүмкін, сонымен бірге өтірік
Өтірік беделдің қалыптасу жолдары:
- Ағайыншылық (тумалық, жерлестік) бедел. Мұндай бедел ұжымда
- Әкімшілік бедел (коммуналдық бедел) – ол басшының
- Сатып алу беделі – басшы өзін жақтайтын,
- Қорқыту беделі – сын көзқарастарды, ойларды басу
- Басшыдан қорғану беделі - өзінің кәсіптік, мамандық
Басшы жұмысының стилі – оның басқару процесінде қолданатын
Басшы стилі басқару әдістерімен белгілі бір қатынаста және
Бұл ұғымның ең әділ, дұрыс мағынасы мынандай: «Тәсіл
Кей жағдайларда басшы стилін пайдалана отырып кеңес беру,
Басшы не болмаса менеджер – іс-қызметтің жасалуын басқа
Басшының мақсаты адамдарға олар жұмыстарды (тапсырылған) орындайтындай ықпал
Билік – бұл басшыларға (олардың іс-қимылдарына) ықпал жасау
Ұжымға басшылық ету процесінде, әлеуметтік-экономикалық қарым-қатынастардан басқа, әлеуметтік-псхологиялық
Басқару стилі – бұл басқару процесінде жетекшімен (басқарушымен)
Басқару стилінде жетекшінің ішкі мәдениеті, білімі, тәжірибесі көрініс
Басқарудағы автократиялық лидер авторитарлы. Автократиялық басқарушы өзінің айтқанын
Стильдерге қойылатын талаптар:
А. Атқарушылардың басқаруға қатысу талаптары.
Мұнда айқын үш стильді бөлед:
- авторитарлық (басшы жеке өзі ғана шешім қабылдайды
- жартылай қатысушылық (халық аз да, көп те
- автономды (мұнда басшы мазмұнды роль атқарады –
Авторитарлық стильдің өзіндік түрлері бар:
диктаторлық стиль (басшы барлығын өзі шешеді, халық санкция
автократиялық стиль (басшы өз иелігінде биліктің үлкен аппаратымен
бюрократиялық стиль (басшының беделі формальді иерархиялық жүйенің арасында
патриархалдық стиль (басшы «үй егесі» беделіне ие, ал
үлгілілік стиль (басшы өзінің қайталанбас жеке артықшылықтарын пайдалана
Жартылай қатысушылық стильде де нұсқалары бар:
- коммуникациялық стиль (басшы шешім қабылдауда қиналады, сондықтан
- басқарудың консультативті стилі (дәл алдындағы сияқты, алайда
- ортақ шешім стилі (басшы мәселені шығарады, шектеулерін
Б. Басқару стильдерін артықшылық басқару функциялары талаптары бойынша
- инновация бойынша басқару (басқару ұйымы ретінде инновациялық
- мақсаттар қою арқылы басқару (әрбір иерархиялық деңгейде
Артықшылықтары: жүзеге асыру еркіндігі, жеке мақсаттарын жүзеге асыру,
Кемшіліктері: жоспарлаудың қатаң жүйесі, күрделі бақылау, халықтың шешімге
- Мақсаттарды келісе отырып басқару (Бұл мақсаттарды белгілеу
Артықшылықтары: мақсаттарды келісе отырып шығару – оны жүзеге
Кемшіліктері: жоспарлаудың қатаң жүйесі, ортақ шешім қабылдауға кететін
- Шешім ережесі бойынша басқару;
- Мотивация арқылы басқару;
- Координация арқылы басқару;
- Ерекше жағдайларда ғана басқару (басшы мәселелерді жүзеге
В. Халықтың немесе мәселелерді орындауда мінез-құлық талаптары.
№2 суретте бес қарапайым стильдер көрсетілген
1.1 Стиль (әлсіз басқару) – халыққа ешқандай қысым
9.1 Стиль (мәселелер бойынша басқару) – халықты атқарушы
1.9 Стиль (клубтық басқару) – достық қарым-қатынастар бірінші
5.5 Стиль (орташа жол арқылы басқару) – мемлекеттегі
9.9 Стиль (стильдік басқару) – идеалды стиль болып
1.3 Басқару ісіндегі стильдерді жетілдіру
Американдық психолог Курт Левин (1890-1947 ж.ж.) директивті
Барлық күш-жігерін жұмысқа жұмылдырған басшы үнемі мәселенің дұрыс
Бірақ басшы тек жұмысқа ғана өз назарын аударып,
Нақты өмірде аталмыш басқару стильдерінің ешбірі де таза
ІІ) МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ҚЫЗМЕТІ МЕН
2.1 Мемлекеттік басқару қызметі түсінігі
Мемлекеттік басқару саяси бірлестікке біріккен адамдардың
Бүгінгі таңда аталған факторлардың ешқайсысы да ұтымды басқарудың
Әрбір ел үшін аталған мәселелердің белгілі тарихи кезеңмен
2.2 Дуглас Мак Грегордың «Х» және «У» теориясы
Өткен ғасырдың 60-шы жылдары американдық профессор Дуглас Мак
“Х” теориясы бойынша қатардағы адамның жұмыс
“У” теориясы бойынша қатардағы адамға атқаратын жұмысынан
Мак Грегордың пайымдауынша “Х” теориясына сәйкес әкімшілік
Қазіргі кезде басшыға қабылданған стильдердің тек
Міндеттерді атқару барысында қалыптасқан жағдай өзгеруі мүмкін,
2.3 Мемлекеттік басқарудағы жауапкершілік
Қандай да бір стильді дұрыс таңдау басқарушылардың оларға
Жалпы түрде жауапкершілік өзара байланысты жақтардың мүдделері
Жауапкершілік алғышарттардан, обектіден, мазмұн мен өлшемнен тұрады. Алғышарттар
ІІІ) МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІН ЖАҢАРТУДЫ ҮНДЕТУ –
3.1 Мемлекеттік басқару жүйесін жаңартудағы негізгі мәселелер
Мемлекеттік басқару стилін жетілдіру көптеген мәселелерді талдап, шешуді
Басқару қызметімен айналысатын жеке адамдардың бойынан
Егер басқару ықпалы қабылданған шешімдерге, жүргізілген ұйымдастырушылық шараларға,
Басқару қызметімен айналысатын адамдардың еңбегін бекітілген нормалар
Басқару қызметін ұйымдастыруда ұжымдық (коллегиялық) нысан кеңінен
Басқару қызметінің жағдайы мен сапасын талдау және
Басқару қызметкерлерінің қоғаммен, әр түрлі ұйымдармен, топтармен, бірлестіктермен
Басқару қызметкерлерінің саяси, басқару және құқықтық мәдениетін арттыру
3.2 Мемлекетк басқару жүйесін дамыту шаралары
Еліміз мемелекеттік басқару жүйесін дамыту мақсатында ауқымды шаралар
Әрине ел Үкіметі, Президент Әкімшілігі және Парламент Сенатындағы
Мемлекетіміздің стратегиялық қорлары саналатын мұнай мен газ салаларында
Мәдениет пен өнер салаларына мемлекеттің қолдауын пәрменді күшейтуді
Сонымен қатар, атқарушы биліктің толығымен іске асырмаған, не
Ел Үкіметінің жаңа басшысы алдында кезек күттірмес бірқатар
Қазіргі таңда оның алдында Президент жүктеген бірқатар міндеттер
1. Мемлекеттік басқару жүйесін жаңарту жөніндегі бірінші кезектегі
2. Мемлекеттік аппарат қызметінің кәсіпқойлығын, тиімділігін және оның
3. Мемлекеттік басқару процестері мен рәсімдерін, сондай-ақ мемлекеттік
Жалпы, мемлекеттік басқару жүйесінің әрбір деңгейінің өзіне тән
Осы мәселелерді тиімді шешу үшін еліміздің басқару жүйесінде
Жергілікті өзін-өзі басқару жайлы сөз қозғасақ, мұнда, ең
Біріншіден, мемлекеттік қызмет институтын одан әрі жетілдіру. Мемлекеттік
Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Мемлекеттік Басқару Акаде-миясы негізінде
Нәтижесінде шағын ғана мемлекеттік басқару органдарын қалыптастыру, олардың
Екіншіден, сыбайлас жемқорлықпен күресті жүйелендіру. ҚР Мемлекеттік қызмет
Осылайша, сыбайлас жемқорлықтың салдарымен емес, оны тудырушы факторлармен
Үшіншіден, мемлекеттік аппараттың құрылымын оңтайландыру. Мемлекеттік басқару жүйесін
Мемлекеттік қызметкерлердің лауазымдар классификациясына құрылымдық сыни талдау жүргізу
Ел Үкіметі толықтай стратегиялық басқару, жалпы реттеу функцияларын
Үкімет атқарушы биліктің жергілікті органдарына берілген функцияларды іске
Санамаланған бағыттар бойынша жүргізілетін жұмыс мемлекеттік органдардың ішкі
Бір деңгейдегі мемлекеттік басқару органдары арасындағы өкілеттіктерді қайта
Төртіншіден, басқарудың, үйлестірудің және бақылаудың тиімді тетіктерін енгізу.
Мемлекеттік қызметкерлердің жұмысының сапасы мен тиімділігін бағалаудың кешен-ді
Құжаттардың өту мерзімін қысқарту және шешімдер қабылдауды жеделдету
Функционалдық талдау негізінде Үкімет бақылау және қадағалау функцияларын
Бесіншіден, «электрондық Үкімет» жүйесін толықтай іске қосу. Бұл
Әсіресе, мемлекеттік қызмет көрсетудің өзі ептеп электрондық форматқа
Әуелі, «электрондық Үкімет» ақпараттық технологияларға негізделген жобаның негізгі
Оның үстіне осы ақпараттық-технологиялық жүйенің тағы бір артықшылығы
Есесіне «электрондық Үкімет» жүйесі мемле-кеттік органдардың біртұтас тасымалдау
Ең маңыздысы, мемлекеттік органдардың ақпараттық қауіпсіздігі күшейеді.
Тіптен, ақпараттық-телекоммуникациялық желінің дұрыс жүзеге асыру мемлекеттің азаматтық
Қорытындылай келе, мемлекеттік басқару жүйесін реформалау барысында жаңа
Жаңартылған мемлекеттік басқару жүйесі келесі параметрлерге сәйкестенуі тиіс:
-аймақтардың дербестігін сақтай отырып орталық мемлекеттік органдардың бақылау
- атқарушы билік органдарының әртүрлі
-мемлекеттік басқару органдары қызметінің тиімділігін тәуелсіз сыртқы бағалау;
-мемлекеттік қызметке барынша лайықты әрі бәсекеге қабілетті кадрларды
- жалпы мемлекеттік қызметтің оң
қалыптастыру;
-бюджет үдерісіне жаңа әдістемелер енгізу; -мемлекеттік менеджменттің соңғы
нәтижеге бағдарланған оңтайлы тәсілдерін қолдану;
-сыбайлас жемқорлықпен күресті батыл жандандыру әрі жүйелі де
Жаңа үлгіде қалыптасқан мемлекеттік басқару жүйесі Қазақстанның таңдап
Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдердің санатынан
Түптеп келгенде, жүйелі реформалардың мемлекеттік саяси бағыт-бағдары биліктің
Әлбетте, қол жеткізген жетістіктерге тоқмейілсінбей, оларды одан әрі
Осы саладағы барлық реформалар Қазақстанның одан әрі қарыштап
ҚОРЫТЫНДЫ
Еліміз осы уақытқа дейін көптеген қиыншылықтардан өтті, осы
Басқару стилінің типі қалыптаспаған, сондықтан да шетелдік және
Бізде стильдің он шақты түрлері кездеседі. Практикада (күнделікті
Авторитарлы стиль басшының ролін асыра пайдаланумен байланысты. Биліктің
Өкінішке қарай, қазіргі заманғы жас басшылардың көпшілігі осылай
Либералдық стиль басшының өзіне бағыныштылардың жұмысына араласпауымен сипатталады,
Басшының стилімен жұмысты жеңілдетуге болады. Жақсы басшы –
Еліміздегі органдардың жүзеге асырып жатқан бағдарламалары: стратегиялық жоспарды
Жаңа экономикалық жағдайлар мемлекеттің барлық деңгейдегі жұмысына жаңа
Қазақстан дәстүрлі мемлекеттік әкімшілік етуден мемлекеттік басқару деңгейлері
Қорыта келе, Қазақстан жаңа, дамыған дәуірге қадам басуда,
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Жакенова Б.Қ. Менджмент негіздері: Оқулық / Жакенова
2. Рахымбаев А.Б. ж.б. Менеджмент: оқу құралы /
3. Сатыбалдыұлы С. Маркетинг және менеджмент негіздері: оқулық
4. Менеджмент негіздері / К.Ғ. Ахметов., Е.Н. Сағындықов.,
5. Назарбаев Н.А. Қазақстан – 2030 – барлық
6. Назарбаев Н.А. Қазақстанның әлемнің бәсекеге қабілетті елу
7. Назарбаев Н.А. Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру –
8. Назарбаев Н.А. «Жаңа онжылдық – Қазақстанның жаңа
9. ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың «Болашақтың іргесін бірге
10. Мемлекет Басшысы Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына «Әлеуметтік-экономикалық
11. Саясат . 2007 . №8 .
12. КазЭУ хабаршысы . .№ 5 .
13. Мемлекеттік басқару теориясы . Ихданов . Ж
14. Қазақстан Республикасындағы экономикалық өсудің барысы.//Жедел жаңару жолындағы
Қосымша әдебиеттер:
www.WIKIPEDIA.ru
www.soilem.kz
2
