Малдардың тұқымын асылдандыру курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
КІРІСПЕ……………………………………………… 3
l. ЄДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
1.1. Мал тұқымын асылдандыру жұмыстарының маңыздылығы...........6
1.2. Мал тұқымын жіктеу............................................................... 10
1.3. Мал тұқымын жерсіндіру........................................................... 11
1.4. Мал өсіру әдістері....................................................................... 20
1.5. Малды будандастыру жолдары..................................................... 22
ll. ЗЕРТТЕУ ЗЕРЗАТЫ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕСІ
2.1. Малды азықтандыру жолдары............................................. 28
2.2. Малдың азығына табиғи адсорбент бентонит қосу.............. 31
lll. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ
3.1. Малды азықтандыру нормасы................................................. 33
3.2. Малдың азығына табиғи адсорбент бентонит қосу................ 35
ҚОРЫТЫНДЫ…………………………………………. 37
ЄДЕБИЕТТЕР ТlЗlМl…………………………………. 39
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 39 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫЊ БlЛlМ ЖЄНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛlГl
Жаратылыстану факультетi
Биология кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ Ж¦МЫС
Малдардың тұқымын асылдандыру
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ………………………………………………
l. ЄДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
1.1. Мал тұқымын асылдандыру жұмыстарының маңыздылығы...........6
1.2. Мал тұқымын жіктеу...............................................................
1.3. Мал тұқымын жерсіндіру...........................................................
1.4. Мал өсіру әдістері.......................................................................
1.5. Малды будандастыру жолдары.....................................................
ll. ЗЕРТТЕУ ЗЕРЗАТЫ ЖӘНЕ ӘДІСТЕМЕСІ
2.1. Малды азықтандыру жолдары.............................................
2.2. Малдың азығына табиғи адсорбент бентонит қосу..............
lll. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ
3.1. Малды азықтандыру нормасы.................................................
3.2. Малдың азығына табиғи адсорбент бентонит қосу................
ҚОРЫТЫНДЫ………………………………………….
ЄДЕБИЕТТЕР ТlЗlМl………………………………….
КІРІСПЕ
Жалпы, халқымыздың өмір бақиғы тіршілік көзі болған мал
Адам баласы мен жануарлар әлемінде экологияның әсері қазір
Ал егер зиянды элементтер мал организмінде сүзіле не
Болашақ адамзат тағдырына әсер ететін әлемдік проблемалар қатарына
Дүние жүзінде Қазақстан қой шаруашылығы мал шаруашылығының негізгі
Мал шаруашылығын өркендету кезеңінде аса мән беретін жағдай,
Сонымен бірге жергілікті тұрғындарының малының өнімділігін арттыру бағытында
Ауыл шаруашылығы мал тұқымын шығару төрт жолмен жүргізіледі.
Жаңа жоғары өнімді мал тұқымын шығару үшін ішкі
Шет жерден әкелінген жоғары өнімді мал тұқымын жаңа
Жоғары өнімді мал тұқымын төменгі өнімді мал тұқымымен
Бір немесе бірнеше мал тұқымдарын шағылыстыру арқылы жаңа
Жаңа мал тұқымын шығаруды мақсатқа қойғанда малдың негізгі
1. ЄДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
l.l. Мал тұқымын асылдандыру жұмыстарының маңыздылығы.
Мал тұқымын асылдандыру адам тілегіне сай жақсарту, оның
Мал тұқымын жақсарту, оның шаруашылық маңызы бар қасиеттерін
Малды тиісті дәрежеде іріктеп сұрыптау үшін ол сыннан
Малды жік-жікке бөліп, сұрыптау, оның әрбіреуіне таңба салу
Бұл аса маңызды жұмысты ұйымдастыру бір кісінің қолынан
Асылдандыру жұмысы бір басталғаннан соң, оны үзбей жүргізу
Атақта кострома сиырының сүт өнімділігін осы күнгі дәрежесіне
Кеңестік дәуірнде өсіріліп шығарылған биязы жүнді қой тұқымдарының
Осыдан бір ғасыр бұрын меринос қойдан бір килограмм
Әрбір шаруашылықтың мал өсірудегі келешегі күні бұрын анықталып,
Адам баласы мал тұқымдарын, алуан жағдайда түрлі мақсатпен
Малдың қандай тұқыцм өсіру керек екндігі жөнінде академик
Әрбір мал тұқымы белгілі бір жағдайда өсіп-өнген, сондықтан
Қазақстанның ауа райы, жер, суы әр жерде әр
Мал тұқымын адам өзінің белгілі бір қажеттілігін қамтамасыз
Тұқым малы шаруашылыққа негізгі өндіріс құралы. Сондықтан мал
1.2. Мал тұқымын жіктеу
Мал тұқымына сіңген адам еңбегінің сандық және сапалық
Аборигендік немесе байырғы жергілікті тұқымдар,
Заводтық немесе мәдени тұқымдар
Өтпелі тұқымдар
1. Аборигендік тұқымдар негізінен табиғи сұрыптаудың әсекрінен қалыптасқан.
Байырғы мал тұқымдарының өнімі аз екен деп мүлдем
2. Заводтық мал тұқымдарына көп жыл бойына жүргізілетін
3. Өтпелі тұқымдардың қалыптасуына адамның қатынасуы тұрғысынан қарағанда
Арнайы бағыттағы мал тұқымдарына белгілі бір өнімділігі басқа
1.3. Мал тұқымын жерсіндіру.
Жерсіндіру дегеніміз – мал тұқымдарын жаңа тіршілік ету
Жаңа мал тұқымын әкеліп нақты аймаққа жерсіндіру адамның
Жерсіндіру жұмысы нәтижелі болу үшін ғылым мен тәжірибеде
Жас малдың жаңа жағдайға бейімделуі сақа малға қарағанда
Оңтүстік малының солтүстік аймақтың жағдайларына бейімделуі, солтүстік малының
Малды жерсіндіруге әкелуден бұрын оның өскен мекені мен
Алып келген малға мүмкіндігінше жақсы жағдай жасау
Сұрыптау мен жұптау жұмыстарын ұрпақтан ұрпаққа үзбей жүргізу
Әр түрлі малдарыдың жаңа ортаға бейімделуі әр түрлі
Басқа жақтан жоғары өнімді жаңа ал тұқымын әкеліп
Мал тұқымын асылдандыру жұмысында, әсіресе сұрыптау мен жұп
Малдың дене бітімі деп организмнің нәсілдік қасиеті
Малдың дене бітімінің негізгі қасиеттеріне мыналар жатады
Организмнің бірлігі
Әр түрлі ден мүшелерінің формасы мен көлемінің және
Нақтылы сыртқы орта жағдайларына бейімділігі мен орта өзгерісіне
Нәсіліне тәуелділігі
Сыртқы орта жағдайына жалпы бағыныштылығы
Белгілі бір өнім беруге бейімділігі
Жұқпалы ауруға шалдығуға бейімділігіне қарсы тұруға төзімділігі.
Әр мал тұқымының өніміне сай дене бітімі болады,
Кез келгенн организмнің өзіндік ерекшелігі болады. Малдың өзіне
Сөлекет – дене бітімге жататын малдың сүйегі ірі,
Нәзік – дене бітімділердің терісі жұқа, етсіз, ашық,
Тығыз- дене бітімі малдың сүйегі мықты, бұлшық еттері
Борпас – дене бітімі малдың денесі жалпақ, ас
Мықты – дене бітімді малдың смүйегі берік, барлық
Мал шаруашылығы әртүрлі мал тұқымдары еңбек құраым болып
Мал тұқымын асылдандыру жұмысының негізгі әдістеріне, белгілі бір
Сұрыптау мен жұп таңдаудың мақсаты бір, олар бірін-бірі
Мал тұқымын асылдандыру жұмысының нәтижелілігі бұл зоотехниялық әдістің
Сұрыптау – таңдау жалпы тұрғыдан алғанда адамға ежелден
Ч. Дарвин сұрыптауды екі түрге бөледі: табиғи сұрыптау
Табиғи сұрыптау деп организмнң тірщілік ортасына бейімделу ерекшеліктерінің
Қолдан сұрыптау деп адам өзіне ұнаған малдарды жеке
Сонымен, қолдан сұрыптау үй малдары ішінде тікелей өзі
Табиғи сұрыптау мен қолдан сұрыптаудың бір-бірімен ұқсастығы да
Табиғи және қолдан сұрыптау аралығындағы ннегізгі ұқсастық
Табиғи сұрыптау малдың тіршілігіне қажет белгілерді ғана сақтап
Адамға қажетті өнімділіктің қасиеттері жақсы дамыған малдың дене
Селекция жұмысының нәтижелілігі сайып келгенде малдың тұқымдық және
Малды сұрыптауға, жалпы мал тұқымын асылдандыру жұмысын ұйымдастыруға
Іс жүзінде малға жан-жақты баға беру, оны сұрыптау
Малға бонтировка жасағанда оның тұқымының ұнамды типіне қоятын
Бонтировка әдетте ұрпақ беретін малға жүргізіледі. Онв жүргізу
Малдың түріне, тұқымына, жынысына байланысты оған бонтировка жүргізудің
Бонтировка қорытындысымен шаруашылықта мал топтары бөлініп (селекциялық топ,
Шаруашылыққа тиімді сапалы мол өнімді малдарды сұрыптан алғаннан
Сайып келгенде сұрыптау малдың тағдырын шешеді, ал жұп
Мал шаруашылығында жұп таңдаудың екі түрі қолданылады: біртекті
Әртекті, яғни гетерогендік жұп таңдау - өнімділік қасиеттерінде,
Жұп таңдаудың екі түрі де сұрыптау әсерін селекция
1.4. Мал өсіру әдістері
Мал өсіру әдістері таңдап алған малдың тұқымдық және
Әр тұқымды оның өзіне тән өзгешелігіне сәйкес пайдалану
таза тқым өсіру
будандастыру
түраралық будандастыру
Таза тұқым өсіру әдісі ұрпақтан-ұрпаққа бір тұқымның малын
Бір тұқымның малында өнімнің бағыты мен мөлшері жалпы
Таза тұқым өсру әдісі сапалы, мол өнімді малы
Қорытып айтқанда, таза тұқым өсіру әдісі белгілі бір
Таза тұқымды мал санын өсіру әдісінің табысты болуы
өнімі шаруашылықтың бағытына, биологиялық қасиеттері жергілікті жердің жағдайына,
өнімділік және тұқымдық қасиеттері жағынан өсіру
іріктеліп алынған малдың бір-біріне неғұрлым лайықты аталық және
мал тұқымының биологиялық ерекшеліктері мен өнімділік қасиеттерінің толық
Таза тұқымды өсіру әдісі арқылы алынған малды таза
Малды будандастыру жолдары.
сіңіре будандастыру бұнда будандастыру жұмысын жүргізбес бұрын алдын
Күрделі сіңіре будандастыру. Бұл әдісте жақсартқыш ретінде бірнеше
Қан араластыра будандастыру. Будандастырудың бұл қасиеті жалпы өнімдік,
заводтық будандастыру шағылыстырылған мал тұқымдарының тиімді қасиеттеріне ұтымды
а) жаңа тұқымның қандай болуы туралы нақты түсінік
б) будандастырылатын мал тұқымын таңдау
в) будандастырудың ұтымды схемасын белгілеу
г) мүмкіндігінше тәжірибеде мол малды пайдалану
д) туыстас малды өзара шағылыстырғанда әсіресе жұмыстың басты
е) қажетті малға сәйкес белгілердің жақсы жетілуіне қолайлы
5. Өндірістік
6.
7. Малды гибридтеу. Гибридтеу екі түрге
II ЗЕРТТЕУ ЄДІСТЕРІ
2.1. Малды азықтандыру жолдары
Малдың өсіп-жетілуі үшін және сапалы өнім алу оларды
Мал азығының химиялық құрамы мен қоректілігі. Организмге енген
Азықтық заттардың қосындылары күрджелі және алуан түрлі болып
өсімдік клеткаларының қабығы целлюлозадан, ал жануарлар клеткасыбелоктан тұратындықтан,
Жемшөптің қоректілігі оның химиялық құрамына байланысты болады. Қай
Протеиндер. Шикі протеиндер- жемшөптегі барлық азотты қосындыларды біріктіретін
Қоректік затар ішінде протеиндердің тіршілік үшін маңызы өте
Белоктар адам мен малдың қорегінің бірі болып табылады.
Малдың организмінде кейбір белоктар түзілмейді ол белоктар малдың
Күйіс қайыратын малдың (сиыр, қой, ешкі, түйе) алдыңғы
Майлар – глицерин мен май қышқылдарынан тұрады, басқа
Өсімдіктегі май мөлшері сабағында аздай оның ддәнінде
Көмірсулар азықтықтағы негізгі энергия көзі болып табылады. Олардың
Крахмал астық тұқымдас дақылдар ішінде жүгеріде басым болады.
Клетчаткалар, бұған керісінше ауыр қорытылатын көмірсуларға жатады. Оның
Клетчаткадан басқа көмірсулар негізінен ішекте қорытылады да, глюкоза
Минералды заттар. Азық құрамында органикалық заттармен қатар минералды
Мұндай маңызды минералды заттарды азық құрамындағы мөлшері бойынша
2.2. Малдың азығына табиғи адсорбент бентонит қосу
Малдың тұқымын асылдандыру жұмысы ұзақ, ол бірнеше жылдар
Бентонитті Шымкент обласы Сарыағаш районындағы Дарбаза ауылынан алынды.
Дарбаза ауылындағы бентониттің химиялық құрамы.
Химиялық құрамы
SiO2
Al2O3
Fe2O3
FeO
CaO
MqO
K2O
Na2O
SO3
Компоненттер, %
57,84
14,29
5,93
1,14
0,99
2,79
2,10
1,15
0,62
lll. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІ
. Малды азықтандыру нормасы
Мал тұқымын асылдандыру адам тілегіне сай жақсарту, оның
Мал тұқымын жақсарту, оның шаруашылық маңызы бар қасиеттерін
Малды тиісті дәрежеде іріктеп сұрыптау үшін ол сыннан
Бентониттің тиімді қасиеттерінің бірі – ағзадағы ферментативтік процестерге
Күйіс қайыратын жануарлардың асқорыту жүйесі – азықтың қорытылуындағы
Табиғи сорбент –бентонит өзінің бетіне және ішкі кристалдық
Көбіне малдың салмағының тез арада өсуі, ол азықтың
Кесте 2
Малды азықтандыру нормасы
Ай сайынғы салмақ қосуы Малдың салмағы, кг Жемнің
Шөптің шығыны, кг, бір малға шаққанда
Бір күн 5 ай Бір күн 5 ай
15 күн 128 2,73 13,65 4,2 21
30 күн 155 3,32 16,6 5,1 25,5
60 күн 185 3,78 20,9 5,9 29,5
90 күн 217 4,48 22,4 7,0 35
120 күн 240 5,26 26,3 8,2 41
150 күн 270 6,2 31,0 9,7 48,5
Бір көңіл бөлетін жайт микроэлементтердің құрамының көбеюі осы
3.2. Малдың азығына табиғи
Табиғи қоспа бентонитті қосу малдардың асқорыту жұмысының жақсарып,
3 Кесте
Азықтың құрамына табиғи адсорбент қосу нәтижесіндегі бұқалардың салмақтарының
Жас мөлшері
айлық Тірі салмағы (кг) Тірі салмағындағы айырмашылықтар
Бұқалар, қоспасыз Бұқалар, қоспамен
5 190,3 190,8 0,5
6 223,3 233,0 9,7
7 259,0 267,5 8,5
8 280,6 291,3 10,7
9 310,0 327,7 17,7
10 348,3 363,3 15,0
11 350,4 380,0 29,6
12 383,0 423,4 37,4
13 412,5 454,6 42,1
Екінші кестеден көріп отырғанымыздай, әр бұқаларға күнделікті тәулігіне
Алынған нәтижеден байқағанымыз табиғи адсорбент бентонит қосу олардың
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі заманда бірден-бір экономикамыздың өркендеуі халқымыздың хал-ауқатының жоғары
Оңтүстік малының солтүстік аймақтың жағдайларына бейімделуі, солтүстік малының
Малды жерсіндіруге әкелуден бұрын оның өскен мекені мен
Алып келген малға мүмкіндігінше жақсы жағдай жасау
Сұрыптау мен жұптау жұмыстарын ұрпақтан ұрпаққа үзбей жүргізу.
Әр түрлі малдарыдың жаңа ортаға бейімделуі әр түрлі
Осы мәселелерді көздей отырып біз осы малдардың азығын
-Ол біріншіден малдың күнделікті азығының нормаланып берілуі болса
-Екіншіден мал азығының соның ішінде жемінің бұқтырылып, ішек-қарын
-Үшіншіден азықтың құрамында күнделікті азықпен бірге жоңыршқаның берілуі
Төртіншіден негізгі мақсатымыз, осы бордақыланып жатқан малдың азығының
Алынған нәтижелерден байқағанымыздай табиғи қоспа берілген малдардың салмағы
Пайданылған әдебиеттер тізімі.
Қ. Сәбденов. Төрт түлік. Алматы, Қайнар, 2002. 184б
Перспективы развития животноводства в аридной зоне Казахстана //Труды
Пути повышения продуктивности жвачных животных в Туркменистане. Сборник
А. Омбаев. Селекция и генофонд каракульских овец. Алматы,
Л.К.Эрнст, Н.А. Кравченко, А.П. Солдатов и
Баймұқанов Д.Л. Селекционно-генетические параметры верблюдов казахской популяции молочного
Джумабаев Д.Көк қаракөл қойын өсіруде ұзақ мерзімде гомогендік
Өсербай А.Ж. Әртүрлі елтірлік типтегі ақ қаракөл қойларын
Шуклина З.П. Повышение качества семени и эффективности использования
Т.Н. Несiпбаев. Жануарлар физиологиясы, Алматы,
“Қайнар” 1996ж
Жандар Керімбектіњ Ермаханы. Тєнтану. Алматы. Білім. 2004,
Т. Несіпбаев. Адам жєне жануарлар физиологиясы. Алматы, Ы.
П.А.Глаголев, В.И.Ипполитова. Анатомия сельскохозяйственных животных с основами гистологии
Х.І. Сєтпаева., Ж.Б. Нiлдабаева., А. ¤тепбергенов. Адам физиологиясы,
И.М. Тµлембеков. Нерв ж‰йесiніњ физиологиясы , Алматы,
“Ана тiлi”, 1992ж
Под ред. А.Д. Ноздрачева. Общий курс физиологии человека
А.А: Гуминскии., Н.Н.Леонтьева., К.В. Маринова. Рук-во к лабораторным
Н.Т. Несiпбаев., Е.Б. Бегаиылов., С.С. Алданазаров. Жануарлар физиологиясыныњ
Қ.С. Рымжанов., Ж.Н. Адам жєне жануарлар физиологиясы
Тугузова Л.И. Высококремнеземные цеолиты и их применение
Сатпаева Х.К., Алибеков М.И. Влияние свинца и природных
Шмановский Н.Л. Сывороточный альбумин-транспортная рецепторная система для физиологический
Кисилев А.В. Природа адсорбции цеолитов. М. 1965. с.5-25.
Зухрабов М.Г., Папуниды Э.К. Природные цеолиты и полисоли
36
