Жеке адамның қалыптасуына әсер ететін факторлар курстық жұмыс
Жеке адамның қалыптасуына әсер ететін факторлар
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
КІРІСПЕ........................................................................................................................3
І ТАРАУ.ЖЕКЕ АДАМ ФЕНОМЕНІН ҚАЛЫПТАСТЫРУҒА БАҒЫТТАЛҒАН ЗЕРТТЕУЛЕР МЕН ЖЕКЕ ТҰЛҒА ТҮСІНІГІНЕ СИПАТТАМА
1.1.Жеке адам жөніндегі түсінік және жеке адамның қасиеттері ..........................7
1.2.Жеке адамды зерттеудің мақсат-міндетттері және оның қоғамдық мәні......12
ІІ ТАРАУ. ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ, ҚҰРАЛДАРЫ МЕН ФАКТОРЛАРЫНА ТҮСІНІК.
2.1.Тәрбиелеу-тұлға қалыптасуының негізгі жолы. Жанұялық тәрбие.............16
2.2. Жеке адамды қалыптастырудағы орта мен тұқым қуалаушылықтың ролі мен маңызы................................................................................................................19
2.3. Жеке тұлға қалыптастырудың құралы-мектеп. .............................................22
2.4. Жеке адамның қалыптасу кезеңіндегі ұжымның ролі..................................26
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................28
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.........................................................31
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 31 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жеке адамның қалыптасуына әсер ететін факторлар
Мазмұны
КІРІСПЕ........................................................................................................................3
І ТАРАУ.ЖЕКЕ АДАМ ФЕНОМЕНІН ҚАЛЫПТАСТЫРУҒА БАҒЫТТАЛҒАН ЗЕРТТЕУЛЕР МЕН
1.1.Жеке адам жөніндегі түсінік және жеке адамның қасиеттері
1.2.Жеке адамды зерттеудің мақсат-міндетттері және оның қоғамдық мәні......12
ІІ ТАРАУ. ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ, ҚҰРАЛДАРЫ МЕН
2.1.Тәрбиелеу-тұлға қалыптасуының негізгі жолы. Жанұялық тәрбие.............16
2.2. Жеке адамды қалыптастырудағы орта мен тұқым қуалаушылықтың
2.3. Жеке тұлға қалыптастырудың құралы-мектеп. .............................................22
2.4. Жеке адамның қалыптасу кезеңіндегі ұжымның
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................28
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.........................................................31
«Адам ақылды, кішпейіл, әділ, батыл да қайрымды болуға
К.Г. Паустовский
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі. Жеке адам дегеніміз - қоғамның мүшесі
Қоғамдық дамуының нәтижесінің ең басты көрсеткіші ол -
Қашан да болмасын, психология ғылымының ең негізгі мәселесі
Зерттеу өзектілігі жеке адамды дамыту қажеттілігінен туындап отыр.
Қоғам жеке адамға мектептегі оқу мен тәрбие, радио,
Жеке адамның сыртқы ортамен қарым-қатынас ауқымы неғұрлым кең
Жеке адамның әлеуметтік табиғатын талдап, оның тұлға екендігі
Жұмыстың мақсаты. Жеке адам түсінігіне сипаттама жасай отырып,
Жұмыстың міндеттері:
-Жеке адам туралы жалпы түсініктерді салыстыра зерттеу.
-Жеке адамды зерттеудің мақсат-міндеттері мен қоғамдық мәнін зерттеу.
-Жеке адамның қалыптастыру жолдары мен құралдарын жеке-жеке зерттеу.
-Жеке адам дамуының қозғаушы күштері мен факторлары зерттеу.
Зерттеу пәні. Жеке адамның қалыптастыру жолдары мен құралдары.
Зерттеу объектісі. Жеке адамның қалыптасуына әсер ететін факторлар.
Жұмыстың әдіснамалық және теориялық негізі. Жеке адамның қалыптасуына
Зерттеу әдістері мен әдістемелері. Зерттеуге қойылған мақсаттарды шешу
қатынас деңгейін» анықтайтын тест, Стюзен Деллингердің жеке адамның
жасындағы баланың қалыптасуына қозғаушы күштерді анықтауға арналған «Отбасы
Зерттеудің негізгі кезеңдері.
Бірінші кезең - ізденіс кезеңінде зерттеу мәселесі бойынша
Екінші кезеңінде жинақталған материалдарға жүйелі - құрылымдық талдау
Белсенділік іс-әрекетпен, оның бағдар-мақсатымен, өмір-тіршілігімен тығыз байланысты. Іс-әрекеттің
Адам мұндай инстинкттерге шек қойып, оларды тежейді, өз
Ғылыми зерттеулерінде кемшіліктер болғанымен де, З. Фрейдтің адам
«Жаңа фрейдизм» ағымы адам тіршілік еткен ортасына тәуелді
К. Хорни адам қоғамнан аулақ болып, ғашығымен мұңдасып,
Белсенділік әрекет адамның қажеттіліктерін қанағаттандырып, мұқтаждықтарын өтеу әрекет-терімен
Курс жұмысының құрылымы. Курс жұмысы екі тарау және
Бірінші тарауда: «Жеке тұлға» феноменіне түсініктеме бере отырып,
Екінші тарауда: Жеке адамның қалыптасу жолдары мен құралдары,
І ТАРАУ.ЖЕКЕ АДАМ ФЕНОМЕНІН ҚАЛЫПТАСТЫРУҒА БАҒЫТТАЛҒАН ЗЕРТТЕУЛЕР МЕН
Жеке адам жөніндегі түсінік және жеке адамның қасиеттері
Жер бетінде адам ұзақ эволюцияның барысында өзінің жануарлын
Адам биоәлеументтіктің бірлігі ретінде туады. Демек ол дүниеге
«Жеке адам» түсінігі «адам» түсінігіне қарағанда біршама тар
Жеке адам-қоғамда белгілі бір жағдайға ие және белгілі
Жеке адамның позициясы дегеніміз-оның қатынастарының жүйесі. Жеке адамның
Қатынастарды тек олардың объектіге деген бағытына қарап қана
Жер бетінде адамнан қастерлі,адамнан артық еш нәрсе жоқ.
Адам жөнінде психологияда сөз қозғасақ, онда нақтылы жеке
Индивид /жеке адам/ -бұл әлдебір тұтастықтың өкілі ретіндегі
Жеке адам дегеніміз-әрбір кісінің әлеуметтік сипаттамасы, яғни мұның
Адам жаратылысынан іс-әрекет етуші тұлға, оның барлық ерекше
Даралық-жеке адамның өзіне ғана тән белгілі бір сипаттамасы.
Даралық-адамды басқадан ажырататын өзіндік ерекше өзгешелігі. Әрбір адам
Жеке адамға белгілі дәрежеде сипаттама берегенде оның белсенділігін
Адамның адамдығы негізінен алғанда оның іс үстінде немесе
Жеке адам-белгілі бір әлеуметтік ортада атқарылатын елеулі іс-әрекеттің
Даралық дегеніміз-өзіндік өзгешілігі бар жеке адам. Даралық туралы
Даралық интеллектілік, эмоциялық, еріктік салаларда немесе психикалық іс-әрекеттің
Даралық жеке адамды нақтырақ, дәлірек, солай болған соң
Жеке адамның дамуын филогенетикалық және онтогенетикалық тұрғыдан түсінуге
Жеке адамның бойында қаыптасқан бағытылық онымен байланысты қабылдаулармен
Жеке адамның психикалық қасиеттері дегеніміз-индивидке тән психикалық
Процестердің өту сипаты не белсенділігінің функциялық деңгейіне немесе,
Жеке адамның бағыттылығы дегеніміз-сол адам талғамы мен белсенділігін
Адамның биологиялық қасиеттері оның организмнің морфологиялъқ, гене-тикалық құбылыстарынан
Жеке адам бойында айырығысыз бірлікте болатын әлеуметтік және
Жеке адамның әлеуметтік табиғатын талдап, оның тұлға екендігі
Адамды биологиялық және әлеуметтік құбылыстардың бірлігі ретінде қарастыру
1.2.Жеке адамды зерттеудің мақсат-міндетттері және оның қоғамдық мәні
Адамдарды зерттейтін ғылымдар ішінде психологияның алатын орны айрықша
Табиғаттағы ақыл-ой мен сана иесі- адамның өзіндік сипат-белгілері,
Адам бойындағы даралық қасиеттер оның өзгелерге қарым-қатынасынан байқалады.
Жеке адамның кісілік қасиеттері мен даралық ерекшеліктері оның
Сыртқы нәрселер мен тіршілік ететін орта әлеуметтік жағдаймен
Жеке адамның тұлғалық сипаттарында ерекше байқалатын екі түрлі
Адамның өзіндік психологиялық сипатын зерттеуде ерекше орын алатын
Ғылыми зерттеулерінде кемшіліктер болғанымен де, З. Фрейдтің адам
«Жаңа фрейдизм» ағымы адам тіршілік еткен ортасына тәуелді
Жеке адам қазіргі социологияның, психологияның және этиканың басты
Жеке адамды зерттеу қоғамның саяси жағын да қатиды.
Буржуазиялық психологияда жеке адам жайындағы сан алуан түрлі,
Биологизм, әсіресе З.Фрейдтің жеке адам жөніндегі түсініктемесінде айқын
Биоәлеуметтік концепциясының өкілдері адамды шартты түрде екі бөлікке
Буржуазиялық психологияда жеке адам жөніндегі әлеуметтік концепция да
Шындығында, топтың, коллективтің жеке адамға ықпалы әртүрлі сипатта
Ендігі бір әлеуметтік - психологиялық концепция оқып -
Шетел психологиясында ролдер теориясы өте кең тараған. Бұл
Әрине, жеке адамның ролін зерттеу психологиялық теория үшін
ІІ ТАРАУ. ЖЕКЕ ТҰЛҒАНЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ, ҚҰРАЛДАРЫ МЕН
2.1.Тәрбиелеу-тұлға қалыптасуының негізгі жолы. Жанұялық тәрбие.
Тәрбиелеу дегеніміз тұлғаны қалыптастыруға бағытталған адамдардың арнайы әрекеті.
Жеке тұлға қалыптасуындағы тәрбиелеудің орны ерекше. Бұл әдістің
Тәрбиелеу сөзщінің кең мағынасына тоқталатын болсақ: тәрбиелеу-өсіп келе
Тәрбиелеу сөзінің тар мағынасына-оқытушының талап қою жүйесін айтамыз.
А.С. Макаренко тұлғаның ұжымдағы тәрбиеленуін «талап етудің дамуы»
А. А. Бодалев талаптар біртекті ретпен кездеспейтіндігін анықтады:
Жанұялық тәрбие. Жанұялық тәрбиенің маңыздылығы өте зор. Жанұяда
Балаға үлгілі жанұялық тәрбие беру үшін ата-ананың өзі
А. С. Макаренкомен көптеген педагог-зерттеушілердің бақылауларына сүйене отырып
Тәрбиенің бірінші типі. Жанұяда бала мақтаныш пен сүйіспеншілік
Баланың барлық қалаған ойыншықтарын, кітаптарын, суреттері сатып алынып
Еңбек сүйгіштікке, өзіне-өз қызмет жасауға және ата-анаға жәрдемдесуге
Бұл типтегі балаларды тәрбиелеп, қоғамның қажетті мүшесін жасай
Тәрбиелеудің екінші типі. Баланы кішкентайынан тыныш, басыңқы, тәртіпті
Үйде қатаң тәртіп, бұл баланың бойында ұқыптылық пен
Оқу, білім алу процестері (музыка жазу және оқу)
Бұл балалар мектепке барғанда әрдайымғы қадағалауға іштей қарсылықтар
Ата-аналары балаларын сыртқы ортадағы құрдастарынан шеттетеді, ауладағы, мектептегі
Тәрбиелеудің үшінші типі. Ең көп таралған тип. Бұл
Күн тәртібінде балаларымен түрлі ойындарға «бос уақыт» ажыратады.
Жанұядағы жеке тұлғаны тәрбиелеу мектеп тәрбиесімен сәйкес жүруі
Жеке тұлғаны рухани-адамгершілікке тәрбие беру. Адамгершілік- мақсатқа негізделген
Рухани- адамгершілік тәрбие- бұл дұрыс дағдылар мен өзін-
Рухани адамгершілікке тәрбиелеу дегеніміз- оқушы өміріндегі орнын, жауапкершілігін
Оқушылардың рухани-адамгершілік жеке басының даралық ерекшелік-теріне мінез-құлық көрсеткіштері
Рухани адамгершілік тәрбиесінде тәрбиеші оқушыны тұлға ретінде тани
-бұрынғысы;
-қазіргісі;
-болашағы;
Рухани-адамгершілік тәрбиесіндегі аса маңызды шарттардың бірі- мұға-лімнің өзінің
2.2. Жеке адамды қалыптастырудағы орта мен тұқым қуалаушылықтың
Ғылымда «Мәңгілік мәселе» атты термин көптеп кездеседі. Бұл
Осы мәселе психология ілімінде мынадай атауларға ие:
-орта және тұқымқуалаушылықтың қатынасы;
-тұлғадағы «хайуанаттық» дәреже және «адамшылдық» дәрежесі;
-тұлға дамуындағы ішкі және сыртқы детерминация;
-тұлға дамуындағы объективті және субъективті факторлар;
-тұлға қалыптасуындағы қоғам мен даралықтың қатынасы.
Орта, қоғам, объективтілік және тұлға детерминациясының сыртқы факторларын
Бірақ ХХ ғасырдың басында атақты психолог В. Штерн
Бірінші шекара-адам әрекетінің басқа адамдар әрекетімен бірдей дәрежесі.
Екінші шекара-өз әрекеттерінің бұрынғы немесе кейінгі әрекеттеріне, айналасындағылардың
Үшінші шекара-уақытқа бағынбайтын тұрақты әрекеттердің тұлғалық қасиеттерін айтамыз.
Орта мен тұқымқуалаушылықтың айғақтарын саралай отырып көптеген қайшылықтарға
Тағы бір мысал, ХХ ғасырдың 80 – жылдарында
Еңбектену арқылы пайда болган тіл-ойлау мен сөйлеуді тудырады.
Даралық- жеке адамның өзіне ғана тән белгілі бір
Адамның биологиялық қасиеттері оның организмнің морфологиялъқ, генетикалық құбылыстарынан
Жеке адамның әлеуметтік табиғатын талдап, оның тұлға екендігі
2.3. Жеке тұлға қалыптастырудың құралы-мектеп
Оқу, білім алу, қоршаған ортаны тану тұлға қалыптастыру
Жеке тұлға қалыптастырудағы мектептің ролі ерекше. Оқу, білім
Рухани-адамгершілік жеке тұлғаны қалыптастырудың негізі болып табылады. Негізгі
Біздің мектебімізде- ұстаздар қауымының мақсаты: оқушылардың «субъект- субъект»
Оқыту белгілі бір шарттар арқылы тұлға қалыптастырады. Олар
Бірінші, білім ғылыми тұрғыдан баяндалса әлемді оқушыларға дұрыс
Екіншісі, баяндалып жатқан білім күрделі дидактикалық талқылаудан өтіп,
Үшіншіден, оқыту процессінде оқушылар алған білімі жүйеленіп, біртекті
Төртіншіден, оқыту барысында қатысушалардың тәжірибелік және кәсіби шеберлігі
Бесіншіден, оқыту барысында оқушы еңбек етуді және істің
Адам өмірдің сыртқы жағдайларының ықпалымен қалыптасады.
Әрбір адам саналуан жағдайларда өзін әр түрлі ұстайтын
Сонымен қатар жеке адамның психикалық процестері, психикалық жай-күйі
Жеке адамдардың белсенділігінде, яғни олардың қоршаған ортаға ықпал
Адам қоғамда өмір сүретін болғандықтан оның белсенділігі қоғамдық
Жеке адамның дамуымен қалыптасуында отбасы және
Әрбір жас кезең жеке адамның дамуына белгілі өзіндік
Психоаналитикалық теория бойынша даму жеке адамның ішкі психологиялық
Социодинамикалық теория бойынша сыртқы құлықтың жетілуі және калыптасу.
Интеракционистік теория жеке адамның даму процесіндегі ішкі және
Ал гуманистік теория бойынша жеке адам дамуының шығармашылық
Баланың жеке даралық дамуын ашып көрсететін теориялады жеке-жеке
Жаңа туған сәбидің жекелігі, психоаналитикалық теориясы бойынша, бір
Бала бір жасынан бастап-ақ құлықтың ережелеріне тап болады,
Жеке адамның кескін теориясы: негізінен ерте, мектепке дейінгі
Социдинамикалық бағыт бойынша жеке адамның дамуын рольдік, әлеуметтік
Жеке адамның дамуы қарым-қатынас процестің негізінде болады, сондықтан
Жеке адамның дамуында бір этаптан келесі этапқа өту
Жеке адамның дамуына қарым-қатынас әсер ететінін айтып өткенбіз,
Қарым – қатынас «топ», «ұжым» деген ұғымдармен тікелей
Отбасы, өндірістік бригада, ұшақпен ғарыш кораблінің экипажы, поляр
2.4. Жеке тұлға қалыптастырудағы ұжымның ролі
Ұжымдағы жеке тұлғаның қалыптасуы қоғамдық мәселелерді шешу барысында
Ұдым дамып жатқан кезде ғана жеке тұлғаны қалыптасуына
Кеңестер Одағы кезінде «ұжым» ұғымы кеңінен қолданылды. Сол
Ұжым дегеніміз белгілі бір мақсаттар мен әрекеттер арқылы
Ұжымды ұйымдастыруда алыс және жақын мақсаттарды анықтап ұжым
Ұжымдағы тәртіп дегеніміз-әрбір жеке тұлғаның өзіндік құқығын белгілеу
Жоғарыда аталған талап негізінде қоғамдық ой-пікір қалыптасады және
Қоғамдық пікір ұжымдағы жеке тұлғаның әлеуметтік нормаларының қалыптасуна
Қоғамдық пікір қалыптастыруда бағалаудың объективтілігіне және оның дұрыс
Оқушылардың ұжымдағы өмірі мен әрекеті борыштық сезіммен ғана
Шетел психологиясында жеке адам жөніндегі әлеуметтік концепция да
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен, адам дегеніміз биологиялық, психикалық және әлеуметтік сапалардыың
Қоғамдық ғылымдардың да,сондай-ақ күнделікті тұрмыста да, «жеке адам»,
Адам туралы түсінік түпкі және тектік, бастапқы түсінік
Айрырықша дене бітімімен сипатталады: денесін тік ұстап жүру,
Адам, сонымен бірге қоғамдық тіршілік иесі әрі бұл
Адам алуан қырлы міне, сондықтан да, ол
Жеке адам қазіргі әлеуметтанудың, психологияның және этиканың басты
Жеке адамды зерттеу қоғамның саяси жағын да қатиды.
Биоәлеуметтік концепциясының өкілдері адамды шартты түрде екі бөлікке
Буржуазиялық психологияда жеке адам жөніндегі әлеуметтік концепция да
Бұл концепцияның өкілдері конформизм құбылыстарын зерттеуге немесе әлеуметтік
Шындығында, топтың, коллективтің жеке адамға ықпалы әртүрлі сипатта
Ендігі бір әлеуметтік - психологиялық концепция оқып -
Шетел психологиясында ролдер теориясы өте кең тараған. Бұл
Әрине, жеке адамның ролін зерттеу психологиялық теория үшін
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
А.С. Григорева. «Психология и личность»., М.,
В.Ф. Ряхов. «Отбасы суреті»., М., 1990 гг
А. М. Эткинд. От свойств к взаимодействиям: становление
Жалпы психология. Алматы: Білім, - 1996, - 224
Жарықбаев Қ. Психология. Оқулық: - 3 - ші
Жарықбаев Қ. Жантану негіздері: Оқулық. -Алматы, 2002 ж.
Педагогикалық ізденіс. Алматы, «Рауан», 1990 ж.
Елеусізов С. Қарым-қатынас психолоогиясы. Алматы, «Рауан», 1995ж.
Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии( В 2т-Т. I
Выготский Л.С. Баланың жас ерекшеліктеріктері және кемтар бала
11. Әбдірахманов А., Жарықбаев Қ. Психологиялық
сөздік. Алматы, «Мектеп», 1976 ж
12. Жарықбаев «Жантану негіздері» Алматы, 2002 жыл.
13. Мухина В.З. «Детская психология» М. 2001г.
14. Люблинская Т.С. «Детская психология» М. 1996г.
15. Обухова «Этап развития» детского мышленения» М.1992г.
16. Психология. Адамзат ақыл – ойының қазынасы ІУ.
17. Петровский А.В. «Педагогикалық және жас ерекшеліктер психологиясы»
18. Айсмонтас Б.Б. Общая психология. Схемы. Москва Владос.
19. Намазбаева Ж.Ы., Сангилбаев О.С. Орысша-қазақша психологиялық сөздік.
20. Стоялеренко Л.Д. Основы психологии. Феникс. Ростов-на-Дону.2001.
21. Якобсон П.М. Психология чувств и мотивация. М.,1998.
22. Рубинштейін С.Л. «Основы общей психиологии», Москва, 1989год.
23. Линден Ю. «Обезьяны, человек и язык»
24. Теплов Б. М. Психология. Орта
25. Темірбеков А., Балаубаев С.
2
