Дарындылық психологиясы курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ
Кіріспе.......................3
І. Негізгі бөлім. Дарындылық психологиясының теориялық қағидалары
1.Дарындылық туралы жалпы түсінік..........................5
2. Дарындылық проблемасын зертте тарихынан………….…....15
3.Дарындылықтың жас кезеңдеріне сай дамуы. Бастауыш сыныптағы дарындылықтың ерекшеліктері….............23
ІІ. Практикалық бөлім
Қорытынды..............................
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.............
Қосымшалар..............................
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 36 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ
Кіріспе.................................................................................................................3
І. Негізгі бөлім. Дарындылық психологиясының теориялық қағидалары
1.Дарындылық туралы жалпы түсінік..............................................................5
2. Дарындылық проблемасын зертте тарихынан………….…......................15
3.Дарындылықтың жас кезеңдеріне сай дамуы. Бастауыш сыныптағы дарындылықтың ерекшеліктері…...................................................................23
ІІ. Практикалық бөлім
Қорытынды......................................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі...................................................................
Қосымшалар......................................................................................................
Кіріспе
Зерттеу өзектілігі: Дарындылық дегеніміз не? Сирек кездесетін жеке-дара
Дарындылық көптеген балалар үшін, ата-ана мен мұғалімдер үшін
Дегенменен, дарынды және талантты балаларды анықтау және дамыту
Балалардың дарындылығы мәселесімен шетелдік және отандық психологтар айналысты.
Дарындылық проблемасын отандық психологтар да зерттеді. Олар: А.
Зерттеу объектісі: бастауыш сынып оқушылары
Зерттеу пәні: бастауыш сынып оқушыларының дарындылығын анықтау.
Зерттеу мақсаты: бастауыш мектеп оқушылары дарындылығының психологиялық ерекшеліктерін
Зерттеу міндеттері:
Дарынды балалардың ерекше қасиеті жөніндегі әдебиеттерге толық теориялық талдау
Дарынды балалар ақыл-ой ерекшеліктерін және жеке қасиеттерін зерттеу.
Дарынды балалармен жұмыс істеудің ерекше бағдарламасын құру.
Зерттеу әдістері:
Балалардың дарындылығын бақылау.
Балалардың дарындылық ерекшелігін психологиялық анықтау әдістері.
Ата-ана, балалармен жүргізілетін сұхбат, сауалнама.
Зерттеудің әдіснамалық негізі: Л.С. Выготскийдің мәдени-тарихи даму тұжырымдамасы,
Зерттеу болжамы: Дарынды балаларды диагностикалау негізінде, олардың
Зерттеу жұмысының базасы: Семей қаласындағы №22 жалпы орта
Ғылыми- зерттеу жұмысының құрылымы: кіріспеден, екі бөлімнен,
Дарындылық психологиясының теориялық
қағидалары
Дарындылық туралы жалпы түсінік
Әр адам балалық, жасөспірім және жастық шағынан бастап, өмірде
Қазіргі кездегі жаңа әлеуметтік - экономикалық жағдай бойынша, кәсіпкерлік
Әр түрлі іс-әрекеттерге байланысты адам қандай да қызметті орындауы
Адам қабілетіндегі айырмашылық іс-әрекеттің нәтижесінен, яғни оның сәттілігінен не
Іс-әрекетпен айналысқанда адамның табысқа жетуі үшін қабілет, қызығушылық, бейімділіктен
Адам қабілеттілігінің даралық
Әр түрлі іс-әрекеттер аймағына қажет білім, ептілік- дағдылар бірлігін
Өз қызығулары бағытында дарынды адамдар қайтпас қажырлылық таныта алады.
Дарындылық дәрежесінің артуы қажетті білімдер мен ептілік, дағдыларды игеріп,
Дарындылықтың өзіндік ерекшелігі ең алдымен қызығушылық бағдарға байланысты. Осыдан,
Дарынды балалар - жалпы және арнайы дарындылығын (музыкаға, сурет,
Мұндай көрсеткішті асыра бағалауға болмайды, өйткені ақылдық шығармашылық жағының
Дарындылықтың бағалануы тестілеуге ғана негізделмеуі керек -оның дәрежесі мен
Баланың дарындылығы деп - бірдей өмір шартында, өз құрбыларымен
«Дарындылық» - бұл «дарын» сөзінен шыққан және ол дамудың
- табиғи дарын
- бір нәрсені жасай алу мүмкіндігі
Әдетте біз «қабілеттілік» сын есімінің бірінші сөздік мағынасында (мысалы,
«Қабілеттілікке» философиялық энциклопедиялық сөздікте мынадай түсінік берілген: «Қабілеттілік -
Дарындылық - бұл
Әлеуметтік ортаның дарындылыққа байланысты жүргізілген әр түрлі зерттеулерінің нәтижесі
Дарындылықтың дамуындада жанұя өте маңызды жағдай болып келеді, соның
• жанұя құрылымы мен оның эмоционалды климаты;
• бала мен ата-ана арасындағы қарым-қатынас стильдері;
• ата-аналардың бала дарындылығына қатынасы.
Жанұя құрылымы мәселесіне жүгіне отырып, балалардың көбі (87%), толық
Жанұя құрылымы, көп жағдайда туыстар арасындағы қатынастар және жанұяның
Бала мен ата-ананың қарым-қатынас стилі туралы мәселе аса ауқымды
Р.Хесс және В.Шипман өзара әрекетті ата-аналық стильдері императивті және
Инструктивті стильде ақпарат көбірек болады, ал талаптар мынадай болып
Ата-аналардың бала дарындылығына деген қатынасы маңызды болып табылады. Бұл
• теріс
• ашуландырушы
• дұрыс-оң
• гиперсоциализация (ата-аналар
Дарынды балаларда әділеттілік сезімі болады. Адамгершіліктің ерте дамуы қабылдау
Олар қоршаған ортадағы әділетсіздікке өте сезімтал болады, өздеріне және
Дарынды балалар есептерді шығаруда ойын элементтерін енгізеді, қиялы дамулы
Дарынды балаларда әзіл-сықақ сезімі өте дамулы, күлкілі, сәйкес келмеушіліктерді,
Дарынды балалар эмоционалды баланс жетіспейді, олар балалық шақта шыдамсыз
Дарынды балалар энергиясы көп болуымен және олар аз ұйықтауымен
Дарынды бала қарым-қатынас жүйесінде де ерекшеленеді.
Мектепке дейінгі шақта, олардың жүргізуші іс-әрекеті - рольдік ойындар.
Дарынды балалардың мінез-құлықтары мен жеке тұлғасының кейбір ерекшеліктері, оларды
Өз құрбыларымен өзара әрекетінде қиындықтар кездескендіктен немесе олардың себептерін
Дарынды баланың интеллектуалдық қажеттілігі эмоционалды күйдің күрделілігіне, неврозға және
Бала қаншалықты дарынды болса да, оны оқыту керек екенін
Дарынды бала қысымды, шеттетуді, айқай-шуды көтермейді. Баланы мектепке дейінгі
Таланттарын дамыту үшін дарынды балалар өз уақытын еркін жүмсап,
Қазіргі жағдайда дарынды балалармен жұмыс жасаудың түрі
Дарындылықтың негізгі түрлері
Дарындылық түрлерінің дифференцияциясы сыныпификацияға негізінделген критерий бойынша анықталады. Дарындылықта
Дарындылықтың сапалық мінездемесін талдау бойынша түрлерді адампың психикалық мүмкіндіктерінің
Ғалымдар дарындылық мәселесін зерттей келе, оның жалпы және әдейі
Арнайы дарындылық, өзі ерекше ашылып көрінетін белгілі іс-әрекет түрлерімен
Кәсіптік қабілеттерді зерттеумен танымал ғалым Ч.Спирмен ақыл-ой энергиясының жалпы
Жалпы ақыл-ой дарындылығы ақыл-ой жетістігі талап етілетін жағдайдың бәрінде
Мектепте «орташа оқитын» оқушыны бағалау негізінде бағдарлау өткен уақыттарда
Жалпы ақыл-ой қабілеттілігіне біршама психологтардың зерттеу жұмыстары арналған. "Ақыл-ой»
Интеллект - өсіп жатқан адамның түрткі болулары мен ұмтылыстарымен
Ақыл-ой дарындылығының арнайы түрлері, яғни философиялық-теоретиялық жаттығуларға, қоғамдық
Ақыл-ой дарындылығы - бұл жалпы және жеке ақыл-ой сапасының
Балалардың жалпы интеллектуалды және арнайы дарындылығы түрлерінен бөтен, бұл
• психика сферасын қамтамасыз етушілер мен іс-әрекет түрлері
• дарындылықтың қалыптастырушы деңгейі
• дарындылықтың көрініс беру формасы
• дарындылықтың әр түрлі іс-әрекет түрінде
Дарындылықтың түрлерін келтірілген негіздеу бойынша қарастырайық. Бірінші критерий бойынша,
Іс-әрекетке сәйкес дарындылықтың мынадай түрлерін бөлуге болады: практикалық іс-әрекетте
Дарындылықтың әр түрі барлық психикалық мүмкіндіктерді нақты іс-әрекет түрінде
Іс-әрекеттің басым ететін түрі бойынша дарындылықтың қай түрін анықтасақ
Екінші критерий - «дарындылықтың қалыптасу деңгейі» бойынша потенциалды және
Потенциалды дарындылық - бұл қандай да бір іс-әрекет түрінде
Дарындылықтың бұл турлері, бұған дейін айтылып кетілген іс-әрекет түрлерімен
Бір ғалымдар берілген феномен туралы арнайы айтпай-ақ қоюға болады,
Үшінші критерий - дарындылықтың көрініс беру формасы бойынша, айқын
Жасырынды дарындылық іс-әрекетте аздап білдірілген формада көрінеді. Сондықтан да
Төртінші критерий - дарындылықтың әр түрі іс-әрекет көрініс берудің
Арнайы дарындылықтың арнайы психикалық қасиеттері ашылатын, белгілі іс-әрекет түрлерімен
Бесінші критерий - «дамудың жас ерекшелігі» бойынша ерте және
• интеллектуалды, оның түрі - академиялық
• көркемдік, шығармашылық (креативтілік)
• модерлік немесе әлеуметтік психомоторлы немесе спорттық.
Басқа ғалымдар шығармашылықты еңбектің өз бетінше түрі етіп бөлудің
Шығармашылықта психикалық процестер (ойлау, ес, қиял, эмоциялар т.б.), психикалық
• психологиялық процесс түрінде, ол кейде эпизодтық
• психикалық күй түрінде, бұл уайым мен
• жеке тұлғалық мінездеме түрінде. Бұл
Келтірілген психологиялық ерекшеліктермен сәйкес, балаларда дарындылықтың көрініс бесеуі 3
Бала дарындылығының көрсетілген типтері, оқу процесінің индивидуализациясы мен дифференциациясын
Дарындылық проблемасын зерттеу тарихынан
Бірқатар жас ғалымдар - Дж. Гилфорд,
70-ші жылдардың басында жеке-дара айырмашылықтар психологиясы практикалық ғылым болып
Дж. Гилфорд еңбектері мынаны көрсетті: мектептің соңында көптеген
Дарынды балалар мектепте олар үшін даралап оқыту болмағандықтан “дискриминацияны”
70-ші жылдардың соңында тек жеке емес, әрі мемлекеттік
80-ші жылдардың басында дамыту жоғары дарынды балалар мүмкнідігін дамыту
Біздің елімізде 20-шы-30-шы жылдары дарындылықты зерттеудің пәні ретінде когнитивті
В. Штерн дарындылыққа мынандай анықтама берді: “Ақыл-ой дарындылығы
Ерте уақыттан бастап, ХІУ ғасырға дейін данышпандық тек өнерде
Ертедегі грек философтары данышпандылықты құдай күшімен пайда болды дей
Жаңа дәуірде дарындылықтың табиғатын испаниялық дәрігер Хуан Уарте мәнді
Х. Уарте іс-әрекеттің кез-келген түрінде анықталатын негізі қабілеттіліктер сапасы
Арабтың сөз бостандығының негізін қалаушылар (Әл-Хорезми, Ферғани,
Осылай, Әл-Фараби “Бақытқа жету туралы” трактатында этикалық
Ғылымды дифференциациялаумен байланысты (ХІХ ғ.) психология мен
Егер адам аса жоғары қабілеттерге ие болмаса, бір
Тек жоғары қабілетке ие болатын адамдардың өмірбаяны талдай келе,
Диффренциалды психологияның зерттелу көзі - адамның жекелігі
В. Штерн бойынша ақыл-ой қабілетінің белгілері ойлаудың қандай да
Адам тек түрлі шарттардағы және түрлі облыстардағы жаңа талаптарға
В. Штерн психологиялық теорияда алғаш рет жеке тұлға біртұтастылығы
ХІХ ғасырда халықтық ағартуға байланысты, қазақтың орыс мәдениті
Жеке тұлғаны қалыптастырудағы тәрбие мен оқытудың шешуші рөлі туралы
Абай Құнанбаев “адамдарды қоршаған ортадағы объективті шынайылықтың табиғи
Педагогикалық теория негіздерінің дамуына Қазақстанда ХХ ғасыр басында өмір
Ж. Аймауытов өзінің “Психология және мамандықты таңдау” оқулығында
Ж. Аймауытов адамда нәрестелік шағынан бастап белгілі бір
М. Жұмабаев “Педагогика” кітабында, жалпы адамның рухани
Дарындылық теориясының негіздері Кеңес психологтарымен өңделген.
Қабілеттілік және дарындылық мәселесін Кеңес психологиясыда 40-50 жылдары
Сол жылдардағы оқулықтар мен оларға қосымшасының авторлары да осындай
В.А. Крутецкий өзінің математикалық қабілеттіліктің құрылымын зерттеу жұмыстарында былай
Дарындылыққа А.Т. Асмолов жұмыстарында мәнді, аса терең
А.Т. Асмолов “тарихи-эволюциялық қатынастың герменевтикалық парадигмасы” ретінде белгіленген
Жақындағы перспективада осы түсінік бойынша аса маңызды теориялық зерттеулер
Дарындылық және қабілеттілік түсініктерінің мінездемесімен байлнысты шығармашылық, талант,
Талант - қабілеттіліктің жоғары деңгейі. Ол
Данышпандық - қоғамдық өмірде тарихи мағынасы бар
Барлық жеке тұлғалық осы жасалымдар беліглі бір деңгейде бір-бірімен
Соңғы жылдары әлеуметтік жағдайға байланысты өндіріс, мәдениет,
Н.С. Лейтестің редакциясымен 1996 жылы шыққан “Дарынды балалар мен
Дарындылық - бұл бірдей өмір шартында қатарларымен
Келтірілген цитаталардан көретініміздей, дарындылық - бұл
Қазіргі кезде интеллектің бірнеше анықтамасы бар. “Интеллект кең
М.А. Холодная пікірі бойынша, ақыл-ой қабілетілігінің негізінде адамның
Ресей психологиясында интеллектуалды қабілеттілік пен креативтіліктің даралығы мен интеграциясы
В.Н. Дружинин бұл мәселе бойынша отандық және шетел авторларының
Осылай, интеллектуалды қабелттілік пен креативтіліктің арақатынасы жөнінде бірдей
Сонымен қатар, ғылыми әдебиеттерде дарынды балаларды “дене-физикалық интеллектісінің”
Дарындылықтың ең көп тараған концепциясы, американдық ғалым Дж.
Дж. Рензулли концепциясы гуманистік (адамгершілікті) болып табылады,
Әдебиеттерде дарындылықтың басқа да концепцияларын кездестіруге болады, бірақ
Дарындылық түсінігі жеке тұлғаның мәнді сипатымен: мақсаттылық,
Англиялық психолог Г. Айзенктің интеллект түрлері кеңінен танымал.
Жоғарыда келтірілген интеллект моделі туралы түсінікті талдау, оның
Адам интеллектісінің көріністері көп болуына қарамастан, оның жас
Балалық шақтағы интеллектің құрамындағы шешуші рөлді Я.А.
С.Л. Рубинштейн: жалпы қабілеттілікті жиі “дарындылық” терминімен
Дарындылық пен интеллект феноменін анықтауға көптеген ғалымдардың зерттеу жұмыстары
Эксперимент жобасын жасауда алдымен шетел психологиясында қолданылған түрлі тестік
Бүгінгі күнде дарындылықтың бірнеше моделі бар. Ең
3. Дарындылықтың жас кезеңдеріне сай дамуы.
Бастауыш сыныптағы дарындылықтың ерекшеліктері
Адамның шығармашылық мүмкіндіктері өте ерте байқалады. Өте қарқынды даму
Ерте жас кезееңінде дарынды балаларды өзгелерден айыратын нәрсе себеп-салдарлы
Дарынды балаларды ақпаратты және тәжірибеені әрі жалпылай білу қабілеттілігі
Және бұл балалар жинақталған білімді кең қолдана біледі.
Дарынды балалар зейіні бір нәрсеге аса шоғырланғыш болады әрі
Дарынды балаларда әділеттілік сезімі өте ерте байқалып, әділеттілік
Кішкентай таланттардың айқын, ашық қиялы әлемде жоқ
Дарынды балалар үшін аса жоғары қорқыныш тән, себебі
Дарынды балалар үшін танымдық процестерінің озыңқы дамуы тән болады.
Қабылдауларының кеңдігімен ерекшелене отырып, олар айнала әлемдегі болып
Олар заттар мен құбылыстар арасындағы байланысты қабылдауға қабілетті әрі
Дарынды балалардың ерекше есі тілдік дамумен ерекше жетіле отырып,
Дарынды балалардың сөздік қоры бай, әрі олар оны
Бұл балалардың зейіндерінің шоғырлануы ұзаққа созылады және міндетті шешуде
Дарынды балалардың психоәлеуметтік сезімталдығы.
Дарынды балалар әділ шешімге жақын болады; адамгершілік
Бұл балалар өзіне, айналадағыларға жоғары талаптар қояды.
Дарынды балаларға шығармашылық, ойлап тапқыштық, бай қиял
Бұл балалар әзіл сезімге өте бай, қалжыңдарды ұнатады.
Дарынды балаларға эмоционалды баланс жетіспейді, себебі ерте жас
Кейде оларға аса қорқыныш және жоғары сезімталдық тән.
Бұл кезеңде эгоцентризм де байқалады.
Кей жағдайларда дарынды балаларда жағымсыз өзін-өзі қабылдау, құрбылармен қарым-қатынаста
Дарынды балалардың тағы да кейбір сипаттамалары.
Дарынды балаларды жоғары энергетикалық деңгей ажыратады, әрі олар
Олардың қол бұлшық еттерінің координациясы және қолдарын меңгеруі жиі
Талай және дарындылық түрлі интеллектуалды және жеке ерекшеліктерде байқалуы
Н.Б. Шумакованың зерттеулері балалардың жаңа объектімен танысқан кезеңдегі пайда
Осы бастауыш жас кезеңіндегі ең бір маңызды проблема
Екіншіден, белсенді шығармашылық қабілеттер балаларда аса жоғары
Үшіншіден, дарынды балалар мектеп ұжымына түсе отырып,
П. Торренс зерттеулері мынаны көрсетеді: дарынды балалар ақыл-ой
Жиі жағдайда шығармашылық ойладың ерекше оригиналдығы айналадғылардың түсінбестігіне әкеліп
Қазіргі таңда дарынды балалармен жұмыс істеудің арнайы бағдарламалары құрылып
Ал, шет елдерде мысалы АҚШ-та дарынды балаларды лидер
Әрі мұнда кең тарағаны «оқу келісімі» бойынша
Сонымен, дарындылықтың сақталуы әрі дамуы -
Дарынды бала коллекция жасаумен айналысады, сөздік қоры бай,
Дарынды баланың психоәлеуметтік аспекттері келесідей сипатта мінезделеді:
Психологтар зерттеулерінің көмегімен дарындылықтың табиғаты байытылып, анықталуда.
Әрі қарай авторлар танымдық қажеттіліктің динамикасын құра отырып,
“Танымға өте күшті білдірілген ұмтылыс - қабілеттілік
Балалық шақтағы интеллектің құрамындағы шешуші рөлді Я.А.
Жас ерекшелік аспектісінде интеллект динамикасымен бір уақытта, теория
Зерттеулерде интеллектің жалпы және арнайы қасиеттерінен басқа, даралық
И.П. Павлов зерттеулеріне сәйкес, интеллектің физиологиялық негіздері
Осылай, интеллект - ақыл-ой дарындылығының маңызды
Дарындылықтың түрлерінің дифференциясы классификацияға негізделген критерий бойынша анықталады.
Дарындылықтың сапалық мінездемесін талдау бойынша түрлерді адамның психикалық мүмкнідіктерінің
Ғалымдар дарындылық мәселесін зертетй келе, оның жалпы және
Арнайы дарындылық, өзі ерекше ашылып көрінетін белгілі іс-әрекет
Кәсіптік қабілеттерді зерттеумен танымал ғалым Ч. Спирмен ақыл-ой энергиясының
Жалпы ақыл-ой дарындылығы ақыл-ой жетістігі талап етілетін жағдайдың бәрінде
Мектепте “орташа оқитын” оқушыны бағалау негізінде бағдарлау өткен
Жалпы ақыл-ой қабілеттілігіне біршама психологтардың зерттеу жұмыстары арналған.
Интеллект - өсіп жатқан адамның түрткі болулары
Ақыл-ой дарындылығының арнайы түрлері, яғни философиялық-теоретикалық жаттығуларға,
Ақыл-ой дарындылығы - бұл жалпы және жеке ақыл-ой
Балалардың жалпы интеллектуалды және арнайы дарындылығы түрлерінен бөтен,
( психика сферасын қамтамасыз етушілер мен іс-әрекет түрлері
( дарындылықтың қалыптастырушы деңгейі
( дарындылықтың көорініс беру формасы
( дарындылықтың әр түрлі іс-әрекет түрінде көрініс беруінің ауқымдылығы,
Потенциалды дарындылық - бұл қандай да бір іс-әрекет
Потенциалды дарындылықты анықтау, кезеңмен жүргізілген диагностика бойынша орындалуы
Ерте дарындылық мысалы ретінде “вундеркиндтер” (“таңқаларлық бала”
( интеллектуалды, оның түрі - академиялық
( көркемдік, шығармашылық (креативтілік)
( модерлік немесе әлеуметтік
психомоторлы немесе спорттық.
Практикалық бөлім
Ғылыми- зерттеу әдістеме практикасы Семей қаласындағы №22 жалпы орта
№1 әдістеме
Тақырыбы: «Равен матрицасы».
Мақсаты: бастауыш сынып оқушыларының көрнекі образды ойлауын бағалау
Нұсқау: «Сіздерге белгілі бір заңдылықпен орналасқан фигуралар бейнеленген матрицалар
3 «А» сынып оқушыларының «қызығушылық картасы » әдістемесінің
Өткізілген күні: 05.05.2011
Объект: 3 «А» сынып оқушылары
Пән: Бастауыш сынып оқушыларының дарындылық мәселесі
Барлық оқушылар саны: 24
Қатысқандар саны:18
Кесте 1
рс Оқушылардың шартты белгілері Оқушының қызығушылық саласы
1 Х1 Гуманитарлық сфера
2 Х2 Дене шынықтыру және спорт
3 Х3 Гуманитарлық сфера
4 Х4 Табиғат және табиғаттану
5 Х5 Гуманитарлық сфера
6 Х6 Үй шаруасы, өз- өзіне қызмет ететін жұмыстар
7 Х7 Көркем өнер
8 Х8 Гуманитарлық сфера
9 Х10 Көркем өнер
10 Х11 Дене шынықтыру
11 Х12 Табиғат және табиғаттану
12 Х16 Көркем өнер
13 Х17 Гуманитьарлық сфера
14 Х18 Дене шынықтыру және спорт
15 Х19 Математика және техника
16 Х20 Көркем өнер
17 Х21 Математика және техника
18 Х23 Математика және техника
3 «А» сынып оқушыларының «Равен матрицасы » әдістемесінің
Өткізілген күні: 06.05.2011
Объект: 3 «А» сынып оқушылары
Пән: Бастауыш сынып оқушыларының дарындылық мәселесі
Барлық оқушылар саны: 24
Қатысқандар саны:19
кесте 2
рс Аты- жөні Әдістеме нәтижесі
1 Х1 өте төмен
2 Х2 орташа
3 Х3 орташа
4 Х4 орташа
5 Х5 төмен
6 Х6 төмен
7 Х7 төмен
8 Х8 төмен
9 Х10 төмен
10 Х11 төмен
11 Х12 орташа
12 Х14 төмен
13 Х16 орташа
14 Х17 төмен
15 Х18 орташа
16 Х19 төмен
17 Х20 төмен
18 Х21 орташа
19 Х23 өте төмен
өте жоғары - 10 балл
жоғары - 8 -9 балл
өте төмен - 0 -1
Сөздік талдау:
Орташа – 7 оқушы – 36%
Төмен – 10 оқушы – 52%
Өте төмен – 2 оқушы – 12%
Әдістеме жүргізу барысында қиындықтар болған жоқ.Оқушылар берілген тапсырманы мұқият,
Нәтижесінде орташа көрсеткіш – 7 бала, төмен көрсеткіш –
3 «А» сынып оқушыларының «дарындылық картасы » әдістемесінің
Өткізілген күні: 11.05.2011
Объект: 3 «А» сынып оқушылары
Пән: Бастауыш сынып оқушыларының дарындылық мәселесі
Барлық оқушылар саны: 24
Қатысқандар саны:11
Кесте 3
рс Оқушылардың шартты белгілері Дарындылық белгілері
1 Х2 интеллектуалдық
2 Х4 шығармашылық
3 Х5 интеллектуалдық
4 Х11 шығармашылық
5 Х12 Көшбасшылық
6 Х13 Көшбасшылық
7 Х14 спорттық
8 Х16 әртістік
9 Х17 музыкалық
10 Х19 интеллектуалдық
11 Х20 интеллектуалдық
3 «А» сынып оқушыларының «МЭДИС » әдістемесінің хаттамасы
Өткізілген күні: 11.05.2011
Объект: 3 «А» сынып оқушылары
Пән: Бастауыш сынып оқушыларының дарындылық мәселесі
Барлық оқушылар саны: 24
Қатысқандар саны: 20
Орта мектептің 3 «А сынып оқушыларының интеллектуалдық қабілет көрсеткішін
Оқушылардың шартты белгілері Зерттеу көрсеткіштері жиынтығы
І ІІ ІІІ ІҮ
Х1 жоғары орташа Төмен орташа орташа
Х2 жоғары орташа Төмен орташа орташа
Х3 жоғары орташа орташа орташа Орташадан жоғары
Х4 орташа орташа орташа орташа орташа
Х5 жоғары Төмен орташа
Х2
Х2
Х2
Х2
Х2
Х2
Х2
Х2
Х2
Х2
Х2
Х2
Х2
Қорытынды
Бұл ғылыми- зерттеу жұмыста дарындылық саласында пайдаланатын ұғым,
Ғалымдар дарындылық ұғымын қаншалықты зерттесе де, осы күнге
Бүгінгі күнде дарындылық мәселесі түбегейлі шешілмеген, және дағдарысы
Арнайы ұйымдастырылған оқыту процесінің өзі оқытушы мен дарынды оқушының
Қабілетті біріккен іс-әрекет контекстінде субъект - объект қатынасы
ХХІ ғасырдағы білім беру дарынды балаларды айқындау мен
Дарынды баланың дамуындағы кедергілер анықталды.
Дарындылық мәселесі әрі қарай зерттеуді қажет етеді. Бұл
Әдебиеттерге шолу жүргізу, дарындылық мәселесін әр түрлі көзқараста
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Әбдірашитқызы А. Дарынды балалармен жұмыс ерекшелігі \ Ұлағат. -
Барулин В. Одаренность. Проблемы и исследования \ Лучшие страницы
Байғабылова А. Дарынды балалармен психологиялық қызметті ұйымдасытыру жолдары \
Бекбаева К. “Дарын” ақпараттық-әдістемелік жинағы. №2,
Божович Л.И. Личность и ее формирование в детском
Выгодский Л.С. История развития высших психических функции.
Готсдиннер А.Л. К проблеме многосторнних способностей. Вопросы
Жексенбаева Ұ. Жеке тұлға дарындылығы \ Қазақсытан метабі. –
Жұмабаев М. Педагогика - Шымкент, 1992.
Исламова Р. Дарынды балалармен жұмыс істеу аспектілері \ Қазақстан
Кабирова Н. Диагностика детской одаренности \ Ұлт тағылымы. –
Кулемзина А. Кризисы детской одаренности. Школьный психолог,
Краткий энциклопедический словарь. - Москва. Юрид.
Қадысқызы А. Дарынды бала – киелі бала \ Қазақстан
Құдарова Н. А. Дарынды балалардың шығармашылық қабілетін анықтау теориясы
Матюшкин А.М. Сиск Д.А. Одаренные и талантливые дети \
Одаренные дети (пер. с анг. // общ. Ред.
Педагогика и психология одаренности школьников (под ред.
Попова Л.В. Что такое одаренность //Школа здоровья,
Рабочая книга школьного психолога. /под ред. И.В.Дубровиной.-М.:Междунар. пед. акад.,-1995.-376
Семенов И.Н. Возрастные особенности одаренных детей //Инновационная
Туник Е.Е. Тест Е. Торренса. Диагностика креативности.
Б. М. Теплова. Способности. К 100-летию со дня рождения.-Дубна:Феникс,-
Холодная М.А. Существует ли интеллект как психическая
Этнопедагогика и проблемы одаренных детей св системе образования (материалы
Яковлев Е. Развитие творческой одаренности детей школьного возраста
34
