Бағыныңқы сөйлемдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне аударылуы курстық жұмыс
Мазмұны
1. Сабақтас құрмалас сөйлемдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне аударылуы...5
Ағылшын тіліндегі бағыныңқы сөйлемдер
Бастауышты және баяндауышты бағыныңқы сөйлемдер
Толықтауышты және анықтауышты бағыныңқы сөйлемдер
Пысықтауышты бағыныңқы сөйлемдер
2. Көркем әдебиеттегі бағыныңқы сөйлемдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне аударылу ерекшеліктері
2.1
3. Қорытынды
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 26 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
1. Сабақтас құрмалас сөйлемдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне
Ағылшын тіліндегі бағыныңқы сөйлемдер
Бастауышты және баяндауышты бағыныңқы сөйлемдер
Толықтауышты және анықтауышты бағыныңқы сөйлемдер
Пысықтауышты бағыныңқы сөйлемдер
2. Көркем әдебиеттегі бағыныңқы сөйлемдердің ағылшын тілінен қазақ
2.1
3. Қорытынды
Сабақтас құрмалас сөйлемдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне аударылуы
Сабақтас құрмалас сөйлем деп – құрамындағы жай сөйлемдердің
Ағылшын тілінде бағыныңқы сөйлемдер басыңқы сөйлеммен бағыныңқы шылаулармен,
а) Бағыныңқы шылаулар көмекші сөз таптарының қызметтерін атқарып,
I was out when he came.
Ол келгенде мен үйде болған жоқпын.
б) Ағылшын тілінде шылаулық сөздер кейбір есімдіктер және
I don’t know what you mean (what –mean
Сенің не айтып тұрғанынды білмеймін.
в) Бағыныңқы сөйлемдер басыңқы сөйлемдермен шылаулар немесе шылаулық
The book you gave me is very interesting.
Сіз берген кітап қызықты екен. Had I been
Егер мен сол жердер болғанда, оған көмектесетін едім.
He said he would call in the morning.
Ол таңертең хабарласатынын айтты.
Ағылшын тілінде қазақ тілінен қарағанда бағыныңқы сөйлем басыңқы
Бағыныңқы сөйлемдер құрмалас сөйлемдерде сөйлем мүшелерінің біреуінің қызметін
Бастауышты бағыныңқы сөйлем (Subject clauses)
Баяндауышты/предикативті бағыныңқы сөйлем (Predicative clauses)
Толықтауышты бағыныңқы сөйлем (Object clauses)
Анықтауышты бағыныңқы сөйлем (Attributive clauses)
Пысықтауышты бағыныңқы сөйлем (Adverbial clauses)
Бастауышты бағыныңқы сөйлемдер (Subject clauses)
Бастауышты бағыныңқы сөйлемдер бастауыштың қызметін атқарып, кім? не?
That, whether, if шылаулармен:
That he has made a mistake is strange.
Оның қате жасағаны қызық екен.
Whether they will come today is not known
Олардың бүгін келетін келмейтіні әлі белгісіз. That you
Сенің оларды қонақүйде кездестіріп қалуын біршама мүмкін.
Немесе who (whom), whose, what, which, when, where,
Who saved his life remained unknown.
Оны құтқарған адам белгісіз болды.
What I know about it is a secret.
Менің бұл жайлы білетінім – құпия.
What she wanted was sea air.
Оның бар қалағаны – теңіздің ауасы еді.
When we shall start is uncertain.
Біздің қашан жүретініміз белгісіз.
How this happened is not clear to anyone.
Бұның қалай болғаны ешкімге беймәлім. Бастауышты бағыныңқы
It is impossible that he has failed the
Оның емтихандардан құлауы мүмкін емес.
It is strange that he didn’t want to
Оның олармен барғысы келмегені қызық екен.
Бастауышты бағыныңқы сөйлемдердің бастауыштары қазақ тіліне бастауыш болып
Баяндауышты бағыныңқы сөйлемдер (Predicative clauses)
Баяндауышты бағыныңқы сөйлемдер баяндауыштың қызметін атқарып, бастауыш қандай?
That, whether, if шылаулармен:
The suggestion was that no one should interfere.
Ұсыныстың мәні ешкімнің араласпауында болды.
The question is whether they will be able
Олар көмектесе ала ма деген сұрақ туындады.
The trouble is that I have lost his
Жайсыздықтың бәрі мен оның мекен-жайын жоғалтып алуымда болып
The result was that we had not gone
Нәтижесі біздің ол жерге барғанымызда болды.
Немесе who (whom), whose, what, which, when, where,
The question was why no one had heard
Неге оқтың атылғанын ешкім естімеді деген сұрақ туындады.
The weather is not what it was yesterday.
Ауа райы кешегідей емес.
That is why I have come to you.
Сол себепті мен сізге келдім.
Толықтауышты бағыныңқы сөйлемдер (Object clauses)
Толықтауышты бағыныңқы сөйлемдер тура немесе жанама толықтауыштың қызметін
Яғни: that, whether, if шылаулармен, who (whom), whose,
He asked us what we thought of it.
Ол бізден бұл туралы не ойлайтынымызды сұрады.
I don’t know whether he will come.
Мен оның келетін келмейтінін білмеймін.
They laughed what he said.
Олар оның айтқандарына күлді.
I have no idea where she lives.
Оның қайда тұратынын мүлдем білмеймін.
I’ll ask him to find out where Askar
Одан Асқардың қайда екенін біліп беруін сұраймын.
He told me why he did not come.
Ол неге келмегенін айтып берді.
Time will show if he is right.
Оның дұрыстығын уақыт көрсетер.
Көп кездерде that шылауы арқылы жасалады, тіпті кейде
I know (that) he was wrong.
Ол қателескенін білемін.
I thought (that) they were joking.
Олар қалжындап жатқан шығар деп ойладым.
I know that he is in the laboratory
Ол зертханада болғанын білемін. He told us that
Өзін нашар сезініп тұрғанын айтты.
He has just gone away saying that he
Бір сағаттан кейін келемін деп ол шығып кетті.
I know (that) he has returned.
Оның қайтіп келгенін білемін.
He said (that) he felt tired.
Шаршағанын сезгенін айтты.
Анықтауышты бағыныңқы сөйлемдер (Attributive clauses)
Анықтауышты бағыныңқы сөйлемдер анықтауыштың қызметін атқарып, қандай? Қайсысы?
Қатыстық сын есімдермен Үстеулермен
who
whom where
whose why
which
that
Егер бағыныңқы сөйлемнің соңында предлог тұрса, онда ол
Анықтауыштық бағыныңқы сөйлемдердің үш түрі бар: жекешелеуші, жіктеуші
Жекешелеуші
1. Жекешелеуші бағыныңқы сөйлемдер тек тұлға мен заттарға
The man who had called on you left
Сіздің халіңізді көруге келген адам хабарлама тастап кетті.
I know the man whom you mean.
Сіз айтып тұрған адамды мен білемін.
The reason why he did not come is
Оның келмеген себебі әлі белгісіз.
The children who live in that house are
Ана үйде тұратын балалар – менің баламның достары.
Here is the book that you have been
Міне, сіз іздеген кітап.
I have found the book that I was
Мен іздеген кітабымды тауып алдым.
I know a man who can help us.
Мен бізге көмектесе алатын адамды білемін.
Жекелеуші анықтауышты сөйлемдерде whom, which қатыстық есімдіктері жиі
There is the student that (whom) we saw
Мынау кеше біз театрдан көрген студент қой.
That есімдігінің алдында предлог бола алмайды. Бұл кезде
The man that you are speaking about is
Сіз айтып отырған адам келесі бөлмеде тұр.
This is the house that I used to
Мен бұрын тұрған осы үй.
Who есімдігі сирек that есімдігімен алмастырылады. Ал whose
Сөйлемдердің шылаусыз байланысуы
Егер анықтауышты бағыныңқы сөйлемдерде which, that, who қатыстық
Where is the letter (which) I gave you
Мен сізге берген (есімшенің -ген жұрнағы) хат қайда?
There is the book (that немесе which) we
Біз айтып отырған (есімшенің -ған жұрнағы) кітап осы.
Give me the book which I gave you
Мен кеше берген кітапты берші.
There is the girl that (whom) I saw
Мен кеше мейрамханада көрген қыз ғой.
He posted the letter that (which) he had
Ол өзі жазған хатты жіберді.
Тағы мысалдар:
The drawing the engineer gave us helped to
Инженер берген сызбалар бізге мәселені жақсырақ түсінуге көмектесті.
The book the teacher read to us yesterday
Кеше бізге мұғалім оқып берген кітап - жас
Бұл мысалдарда анықтауышты бағыныңқы сөйлемдердің шылаусыз байланысқанының белгісі
Егер түсіп қалатын шылау сөзінің алдында предлог тұрса,
This is the house in which we live.
Міне – біз тұрып жатқан үй.
The house I live in is not far
Мен тұрып жатқан үй институттан алыс емес.
Бағыныңқы сөйлемнің бастауышын атқаратын қатыстық есімдігі болса, онда
The man who is sitting there is my
Ана жерде отырған кісі – менің ағам.
The picture which (that) hangs on the wall
Қабырғада ілулі тұрған суретті Репин салған.
Жіктеуші
2. Жіктеуші бағыныңқы сөйлемдер – тұлға не заттың
Children who live by the sea usually begin
Теңіз жағасында тұратын балалар көбінесе жүзуді ерте жастан
A letter which is written in pencil is
Қаламмен жазылған хатты оқу қиын. Жіктеуші анықтауышты бағыныңқы
A letter that (which) is written in pencil
Қаламмен жазылған хатты оқу қиын.
Сипаттамалы
3. Сипаттамалы бағыныңқы сөйлемдер тұлға не затты (тұлғалар
In the street I met some children, who
Мен көшеде маған сапаржайға дейінгі жолды көрсеткен балаларды
Оның ағасы, кеше мен кездестіріп қалған, біздің университетте
The manager of our office, who is highly
Білімі жоғары, біздің кеңсенің меңгерушісі бірнеше шет тілдерінде
Ескерту: сипаттамалы анықтауыш қандай да бір затты біртектес
Сипаттамалы анықтауышты сөйлемдерде байланыс шылаулары түсіп қалмайды, ал
Жекелеуші және жіктеуші анықтауышты сөйлемдер басыңқы сөйлемнің мазмұнын
Жекелеуші және жіктеуші анықтауышты сөйлемдер басыңқы сөйлемнен үтір
Пысықтауышты бағыныңқы сөйлемдер (Adverbial clauses)
Пысықтауышты бағыныңқы сөйлемдер пысықтауыштың әр түрлі қызметтерін атқарып,
Пысықтауышты бағыныңқы сөйлемдер тек басыңқы сөйлемнің алдында келгенде
Мезгіл бағыныңқы сөйлемдер (Adverbial verbs of time)
Мезгіл бағыныңқы сөйлемдер when? қашан? how long? қанша
Мысалы:
I was there before I came here.
Осында келмей тұрып, мен ана жақта болдым.
When I was going down the road, I
Көшемен келе жатқанда, мен сіздің қарындасыңызды кездестірдім.
I won’t leave until you come.
Сен келмей, мен кетпеймін.
I haven’t seen her since she left school.
Ол мектепті бітіргеннен бері, мен оны көрмеппін.
After the agreement had been signed, the delegation
Келісімге қолдарын қоя салысымен, делегация Мәскеуден кетіп қалды.
Ол Мәскеуден кетісімен, біз ол жайлы еш хабар
I shall stay here until (till) you return.
Сіз келмегенше, мен осында қаламын. Ескерту: мезгіл (сонымен
I’ll buy that novel when it comes out.
Роман жарыққа шыққанда, мен оны сатып аламын.
You will be informed as soon as he
Ол келісмен сізге хабарлайды.
By the time you come, I shall be
Сен келетін уақытқа дейін, мен дайын боламын.
While you are having dinner, I shall be
Сіз тамақтанып жатқанда, мен газет оқып отырамын.
When I come back, I’ll call you.
Мен қайтып келгенде, сізге хабарласамын.
While немесе as және when шылаулары әр түрлі
While he was explaining all this, the phone
Ол бұлардың бәрін түсіндіріп жатқанда телефон шырылдады.
While I was sitting in the garden, he
Мен бақшада отқанда, ол менің қасыма келді.
It was late when I went home.
Үйге бара жатқанда, дала тым кеш еді. As
Мен осы жаққа келе жатқанда, сіздің ағаңызды кездестіріп
He was reading when I entered the room.
Мен бөлмеге кіріп келгенде, ол кітап оқып отырған.
Мекен бағыныңқы сөйлемдер (Adverbial clauses of place)
Мекен бағыныңқы сөйлемдер where? қайда? from where? қай
She wanted to live where she was born.
Ол өзінің туған жерінде тұрғысы келді.
She stood where I had left her.
Ол мен қалдырып кеткен жерде тұр.
The house stands where the road turns to
Үй жолдың солға бұрылатын жерінде тұр.
I like to spend my leave where I
Аң аулауға болатын жерде демалысымды өткізгенді жақсы көремін.
Wherever he went, he was welcome.
Қайда бармасын, бәрі оны жақсы қарсы алады.
They went where you sent them.
Олар сіз жіберген жерге кетті.
I shall go where my brother lives.
Мен ағам тұрып жатқан жерге барамын.
They stopped where the road turned to the
Олар жолдың өзенге бұрылған жерінде тоқтады.
Себеп бағыныңқы сөйлемдер (Adverbial clauses of cause)
Себеп бағыныңқы сөйлемдер why? неге? деген сұраққа жауап
because - себебі
as, since, for - сол себепті
now (that) - қазір енді
Мысалы:
I’m late because I was very busy.
Қолым бос болмағандықтан, мен кешігіп қалдым.
Since you feel tired, you should rest.
Ақыры шаршапсыз, сіздің демалғаныңыз жөн болар.
He walked quickly for he was in a
Қатты асыққандықтан, ол тез жүрді.
I believe you because I know you.
Мен сізді білгендіктен, сізге сенемін.
I went away because there was no one
Онда ешкім болмағандықтан, мен кетіп қалдым.
As there were no porters, we had to
Жүк тасушы болмағандықтан, біз өз жүктерімізді өзіміз тасуға
Since you have finished your work, you may
Өз жұмысыңызды бітіргендіктен, сіз үйіңізге бара беруіңізге болады.
Now that he is here, he can help
Енді ол осында болған соң, сізге көмектесе алады.
Now (that) he is here, he can help
Енді ол осында болған соң, сізге көмектесе алады.
Салдар бағыныңқы сөйлемдер (Adverbial clauses of result)
Салдар бағыныңқы сөйлем басыңқы сөйлемнің толық мазмұнынан шығатын
He went to the lecture early so that
Ол дәріске ерте барды, сөйтіп ол жақсы орында
The snow blew in our faces so we
Бетімізге қар жауғандықтан, біз әрең дегенде көре алдық.
She sat behind me so that (so) I
Ол менің артымда отырғандықтан, мен оның бет әлпетін
So шылауы басыңқы сөйлемнің ортасында да тұруы мүмкін:
He was so embarrassed that he could hardly
Оның қысылғаны сонша, ол оны әрең дегенде түсінді.
It was so hot that nobody wanted to
Ыстық болғаны сонша, ешкім ешнәрсе істегісі келмеді.
The ball was so large that the child
Доптың үлкен болғандықта, бала оны ұстай алмады.
The weather was so bad that the plane
Ауа-райының сонша жаман болғанынан, ұшақ ұша алмады.
Қимыл-сын бағыныңқы сөйлемдер (Adverbial clauses of manner)
1. Қимыл-сын бағыныңқы сөйлемдер how? қалай? деген сұраққа
You must know this question as he does.
Сен бұл сұрақты ол білетіндей білуін керек.
I will do as I like.
Нені істегеім келсе, соны істеймін.
He played so well that everybody admired him.
Оның жақсы ойнағаны сонша, барлығы сүйсіне қарады.
She spoke as though nothing had happened.
Ол ешнәрсе болмағандай сөйледі.
You answer as if you did not know
Сіз бұл ережені білмейтіндей жауап беріп жатсыз.
1 Ескерту: As if және as though шылаулары:
Егер бағыныңқы сөйлемдегі іс-әрекет не жағдай басыңқы сөйлемдегі
He spoke as if he knew this question
Ол бұл сұрақты жақсы білетіндей сөйледі.
They walked slowly up the stairs as though
Олар ауыр бір нәрсе көтеріп бара жатқандай баспалдақтан
As if-тан кейін to be етістігі шартты райда
He loved him as if he were his
Ол оны өз баласындай жақсы көрді.
He looked in the direction of the entrance
Ол кірер есікке біреуді күтіп
тұрғандай көз жібере қарады.
2 Ескерту: Егер бағыныңқы сөйлемдегі баяндауыш басыңқы сөйлемдегі
She spoke as though nothing had happened.
Ол ешнәрсе болмағандай сөйледі.
He described the town as if he had
Ол қаланы өз көзімен көргендей сипаттап берді.
3 Ескерту: Егер бағыныңқы сөйлемде that шылауы болса,
He played so well that everybody admired him.
Оның жақсы ойнағаны сонша, барлығы сүйсіне қарады.
The airplane was flying at such a height
Ұшақтың жоғары биіктікте ұшқаны сонша, біз оны әрең
Салыстырмалы шылауларымен:
I couldn’t have done any more than they
Мен олардай артық ешнәрсе істей алмадым.
He works as quickly as I do.
Ол мен сияқты тез жұмыс істейді екен.
The book is not so interesting as you
Кітап сіз ойлағандай қызық емес екен.
The more time you spend in the Crimea,
Крымда көп уақыт өткізсеңіз, соншалықты тез сауығып кетесіз.
5. Қарсылықты бағыныңқы сөйлемдер (Adverbial clauses of concession)
though, (although) – дегенменде whoever
in spite of the fact - соған
however – дегенмен
Мысалы:
She didn’t cry though the tears were often
Ол жылаған жоқ, дегенмен оның көзі жиі жасқа
Although the weather was bad, we went for
Ауа-райы жаман бола тұра, біз серуендеуге шықтық.
Whatever I may do, he is never content.
Мен не істесем де, ол бәрібір риза болмайды.
He went out in spite of the fact
Өте қатты тұмау тисе де, ол сыртқа шықты.
Though (although) it was only nine o’clock, there
Сағат енді 9 болса да, көшеде адамдар аз.
Whatever happens, she won’t have it her own
Не болмасын, ол өз қалауымен істемейді.
7. Мақсат бағыныңқы сөйлемдер (Adverbial clauses of purpose)
Мақсат бағыныңқы сөйлемдер басыңқы сөйлемдегі іс-әрекеттің қандай мақсатта
May - басыңқы сөйлемнің етістігі осы шақ не
Write to him at once so that he
Ол біздің жоспарларымыздан хабардар болуы үшін, тез жаз
The teacher speaks slowly so that (in order
Оқушылары оны түсіну үшін, мұғалім ақырын сөйлейді.
I gave him the text-book so that he
Сабақтарын оқып алсын деп, мен оған кітапты бердім.
I’ll ring him up at once so (so
Ол мені күтіп қалмас үшін, мен оған дереу
I’ll write the letter immediately so that you
Басушы бермей тұрып сіз оқу үшін, мен хатты
He drew a plan of the village so
Оның үйін тез тауып алуы үшін, ол оған
May орнына – can, ал might орнына could
He spoke loudly and clearly so that all
Басқалар оны тыңдай алсын деп, ол дауыстап және
He drew a plan of the village so
Оның үйін тез тауып алуы үшін, ол оған
Write down all the new words from the
Ұмытып қалмауыңыз үшін, мәтіпдегі барлық жаңа сөздерді жазып
I’ll ring her up lest she should forget
Ол осы жайлыны ұмытып кетпеуі үшін, мен оған
She drew a plan for me lest I
Менің жолдан адасып кетпеуім үшін, ол маған кесте
Көркем-әдеби шығармаларда мақсат бағыныңқы сөйлемдер басыңқы сөйлемдермен жиі
Lest-тан кейін баяндауыш should инфинитив тіркесі арқылы беріледі.
The invitations were sent out early that the
Делегаттар уақтысында келсін деп, шақыру хаттары алдын-ала жіберілген
We wrapped the instruments in oilcloth least they
Теңіз суынан зақымданбасын деп, біз құралдарды қаптамамен орадық.
Басыңқы және бағыныңқы сөйлемдерде бірдей бастауыш болғанда, бағыныңқы
They left home at 5 o’clock so that
Дәріске кешігіп қалмау үшін, олар сағат бесте үйден
I have done all my homework so that
Ертерек ұйықтау үшін мен барлық үй-жұмыстарымды істедім.
8. Шартты бағыныңқы сөйлемдер (Adverbial clauses of condition)
Шартты бағыныңқы құрмалас сөйлемдер, қысқаша шартты сөйлемдер, деп
if – егер
in case – егер жағдай....
supposing (that), suppose (that) – егер соған сүйенсек
unless – егер... -ма, ме, -па, - пе
provided (that), providing (that), on condition (that) –
Мысалы:
If we start off now, we’ll arrive there
Егер біз қазір жол жүрсек, онда сол жақта
He won’t go there unless he is invited.
Егер оны шақырмаса, ол сол жерге бармайды.
If I see him tomorrow, I’ll ask him
Егер мен оны ертен көрсем, одан осы туралы
We can deliver the machine in December provided
Біз көліктерді желтоқсан айында жеткізе аламыз, егер біз
Шартты бағыныңқы сөйлемдерде егер басыңқы сөйлемның баяндауышы келер
They will be glad if you go and
Егер сіз оларға кіріп шықсаңыз, олар қуанышты болып
If he has time, he will go there.
Егер оның уақыты болса, ол сонда барады.
We’ll have the party outside if it does
Егер жаңбыр жаумаса, біз сыртта кеш ұйымдастырамыз.
Шартты сөйлемдер
Шартты сөйлемдер деп – бағыныңқы сөйлемде шарт айтылып
Шартты сөйлемдердің үш типі бар. Үш типінің нақты
І типі-(а) – шынайы оқиғалар (Бағыныңқы – Present
If I have a lot of money, I
Егер менде көп ақша болса, мен көлік сатып
Айтушы бұл оқиға болады деп ойлайды. Сөйтіп ол
І типі-(б) – шынайылықтан сәл алшақтау оқиғалар (Бағыныңқы
If I should have a lot of money,
Егер менде кенеттен көп ақша болып қалса, мен
Should қолданып, ол бұл жағдайдың болуы шынайылыққа онша
ІІ типі – шынайылыққа жанаспайтын оқиғалар (Бағыныңқы –
If I had a lot of money, I
Егер менде көп ақша болғанда ғой, мен көлік
Айтушының өзі бұл жағдайды шынайлық бетінде қарамайды, жай
ІІІ типі – мүлдем шынайы емес оқиғалар (Бағыныңқы
If I had had a lot of money,
Егер менде көп ақша болғанда ғой, мен өткен
Өткенді өзгерту мүмкін емес, бірақ қиялдауға ешкім ешнәрсе
Шартты сөйлемдердің тағы аралас типі бар (Бағыныңқы –
If I had had a lot of money
Егер менде кеше көп ақша болғанда, мен қазір
If I earned a lot, I would have
Егер менің табысым көп болғанда, мен қашшан көлік
Шартты сөйлемдердің бірінші типі
(а) Шартты сөйлемдердің бірінші типі шарттың міндетті орындалатынын
Бағыныңқы сөйлем: Present Indefinite (Continuous өте сирек)
Басыңқы сөйлем: Future Indefinite = will (shall) +
If I see him, I will (shall) speak
Егер оны көрсем, онымен сөйлесемін.
If you don’t take a taxi, you’ll miss
Егер сен такси алмасаң, онда поездқа кешігесін.
If it rains tomorrow, we won’t go to
Егер ертен жаңбыр жауса, біз орманға бармаймыз.
Бағыныңқы сөйлем басыңқы сөйлемнен кейін де тұра алады.
It will be cheaper if you go back
Қайтар жолыңықда поездбен барсаңыз, арзанырақ болады.
Басыңқы сөйлем баяндауышы бұйрық райда болуы мүмкін.
Ask him to wait if he comes.
Егер ол келмесе, одан оны күте тұрсыншы деп
Басыңқы сөйлем сұраулы да болып келеді.
If he comes here now, what will we
Егер ол қазір осында келсе, не деп айтамыз?
If шылауынан басқа да: in case, provided, suppose,
I’ll leave the door open in case you
Егер сен кіретін болсаң, есікті ашық қалдырып кетемін.
(б )Шартты сөйлемнің бұл түрі келер шаққа қатысты
Бағыныңқы сөйлем: Should + инфинитив (Subjunctive II-2)
Басыңқы сөйлем: Future Indefinite = will (shall) +
If I should see him, I’ll ask him
Егер мен оны көріп қалсам, одан осы жайлы
If the weather should change, they will go
Егер ауа-райы кенеттен өзгеріп кетсе, олар қайықпен қыдыруға
If you should change your mind, let me
Егер сен ойыңды өзгертіп қалсаң, мені хабардар ет.
Айтқысы келгенін, ойын эмоционалды жеткізу үшін сөз тәртібіне
Should you come, I’ll be too glad.
Сіз кіріп кетсеңіз, мен қуанышты болып қалатын едім.
Шартты сөйлемдердің екінші типі
Бұл типтегі шартты сөйлемдер осы шақ және келер
Бағыныңқы сөйлем: Past Indefinite/Cont. (Subjunctive I – Past
Басыңқы сөйлем: would/should/could/might + инфинитив (Subjunctive II-1)
Ескерту: Сөйлеу тілінде should/would орнына ‘d қысқартылған формасы
If I got rich, I’d (would/should) travel round
Егер мен байып кеткенде, мен әлемді саяхаттаушы едім.
If it were possible, I would do it.
Егер ол мүмкін болғанда, мен істер едім. If
Егер сіз бар күшіңізбен жұмыс істегенде, жетістікке жетер
If we had a car, we’d go to
Егер бізде машина болғанда, қалашыққа барып келетін едік.
What would your farther do if he heard
Сіздің осылай айтып жатқаныңызды әкеңіз естісе, не істер
Басыңқы сөйлемдегі would/should орнына could және might модальдық
If I knew her telephone number, I could
Егер мен оның телефон нөмірін білсем ғой, мен
If we had more time, we could wait
Егер біздің уақытымыз көп болғанда, біз оны күте
If I saw him tonight, I might speak
Егер мен оны бүгін кешке көре алсам, мен
Were, had етістіктері бар бағыныңқы сөйлемдерде инверсия болуы
Were she at home, she would ring me
Егер ол үйде болғанда, маған телефонмен хабарласатын еді.
Had I time, I would help you.
Егер менің уақытым болғанда, сізге көмектесер едім.
Егер өтініш немесе ұсыныс сыпайы түрде болғанын қаласа,
Would you mind…
Қарсы емессіз бе...
Would you mind if I opened the window
Егер мен терезені сәл ашсам, қарсы болмайсыз ба?
What would you say if I tried to
Егер мен сізбен кезесуді ұйымдастыруға тырыссам, сіз не
If I were you айналымы
Бұл айналым кеңес бергісі келген кезде қолданылады: If
If I were you, I would go there.
Сенің орныңда болғанда, мен сонда баратын едім.
If I were you, I’d see a doctor.
Сіздің орныңызда, мен дәрігерге көрінетін едім.
I wouldn’t do that if I were you.
Сенің орныңда болғанда, мен бүны істемейтін едім.
If he were in your place, he would
Егер ол сіздің орныңызда болғанда, ол бұны істейтін
But for + somebody/something – егер кімде-кім/не болмаса
ІІ және ІІІ типтегі шартты сөйлемдердің бағыныңқы сөйлемдерінің
But for you, I don’t know where I’d
Егер сен болмағанда, маған қазір не болатынын білмеймін.
But for him, Ann wouldn’t go to Paris.
Ол болмағанда, Анна Парижге бармас еді.
Bur for the train, I’d be in the
Жаңбыр болмағанда, мен қала сыртында болар едім.
Шарты сөйлемдердің үшінші типі
Шартты сөйлемдердің бұл типі мүлдем шынайы емес оқиғаларды
Бағыныңқы сөйлем: had + V3 немесе Ved
Басыңқы сөйлем: would/ should/ could/ might + have
If I had been free yesterday, I would
Егер кеше мен бос болғанда ғой, мен саған
If I had left earlier, I should have
Егер мен ертерек кеткенде, поездға үлгеретін едім.
If she hadn’t put on a short dress,
Егер ол қысқа көйлек кимегенде, ол осындай назар
Басыңқы сөйлемдегі would/should көмекші етістіктері could және might
If I had learned English before, I could
Егер мен ағылшынды ертерек үйренгенде, қашшан жақсы жұмыс
If Jim had driven the car yesterday, he
Егер кеше Джим көлікті
жүргізгенде, ол апатқа ұшырас еді.
Басқа типтердегі сөйлемдер сияқты, бұларда шылаусыз байланысады (инверсия):
Had I seem this film I’d have told
Егер мен бұл фильмді көргенде, мен саған айтып
Had he been here, he could have done
Егер ол осында болғанда, ол бұны істей алушы
Шартты сөйлемдердің аралас типі
Шартты сөйлемдерде басыңқы сөйлем де, бағыныңқы сөйлемде әр
Мысалы, шарт (бағыныңқы сөйлем) өткен шаққа қатысты болса,
If I had taken the medicine yesterday, I
Егер кеше мен дәрі ішкенде, бүгін тәуір болушы
If you had seen the film, we could
Егер сіз фильмді көргенде, біз қазір ол жайлы
If we hadn’t missed the train, we would
Егер біз поездға кешікпегенде, қазір үйде болушы едік.
