Бала тілін дамыту курстық жұмыс
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 3
1. СӨЙЛЕУ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК 5
1.1 Тіл қатынасы жөніндегі түсінік 5
1.2 Сөйлеу түрлері 7
1.3 Сөйлеудің дамуы және сөйлеу қызметтері 8
1.4 Сөйлеу мәдениеті 13
2. БАЛА ТІЛІН ДАМЫТУ 15
2.1 Бала тілін дамытудың әдістер мен тәсілдері 15
2.2 Бала тілін дидактикалық ойын арқылы дамыту 21
2.3 Мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу тілінің грамматикалық жағын қалыртастыру 23
2.4 Сөйлеу техникасына арналған тілдік жаттығу 24
2.5 Алалияны түзету (коррекция) жұмысындағы жүйелілік. 28
ҚОРЫТЫНДЫ 31
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 31 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 3
1. СӨЙЛЕУ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК 5
1.1 Тіл қатынасы жөніндегі түсінік 5
1.2 Сөйлеу түрлері 7
1.3 Сөйлеудің дамуы және сөйлеу қызметтері 8
1.4 Сөйлеу мәдениеті 13
2. БАЛА ТІЛІН ДАМЫТУ 15
2.1 Бала тілін дамытудың әдістер мен тәсілдері 15
2.2 Бала тілін дидактикалық ойын арқылы дамыту 21
2.3 Мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу тілінің грамматикалық
2.4 Сөйлеу техникасына арналған тілдік жаттығу 24
2.5 Алалияны түзету (коррекция) жұмысындағы жүйелілік. 28
ҚОРЫТЫНДЫ 31
КІРІСПЕ
Н.Ә. Назарбаевтың жолдауында «Біз бүкіл елімізде стандарттар деңгейіне
Егемен еліміздің көк туын желбіретер ертеңгі азамат, яғни
Қазақ халқында: «Балаңды бес жасқа дейін патшаңдай күт,
Бала тәрбиесі - әр сағат, әр күн сайын
Сондықтан да әрбір ата-ана өзінің баласын Отанға пайдалы,
Балабақшадағы тәлім-тәрбие барлық тәрбиенің бастауы. Өйткені әр балдырғанның
Баланың айналадағы өмірді танып білудегі басты жәрдемшісі тіл,
Мектеп жасына дейінгі мекемеде тәрбиеленетін бүлдіршіндер мектепке толық
Мектепке дейінгі педагогиканың теориялық және тәжірибелік мақсаты біреу
Сөйлеу тілі мен сөздік қоры молая бастаған сайын,
Баланың айналадағы дүниеден алған әсерін әрі қарай кеңейте
Мақсаты: Мектепке дейінгі жастағы балалардың сөйлеу қабілеттерін, тіл
Зерттеу объектісі: Сөйлеу қабілетінің диагностикасы
Зерттеу субъектісі: Сөйлеу қабілетін зерттеу жұмысы
Гипотеза: Біз ұсынған диагностикалар арқылы балалардың сөйлеу қабілеттерінің
1. СӨЙЛЕУ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
1.1 Тіл қатынасы жөніндегі түсінік
Адам өзінің өмір қажетін өтеуге байланысты басқа біреулермен
Ойымызды басқа біреуге жеткізудегі жеке адамның дербес әрекетін
Сөз халық қазынасы, рухани өнегелі өріс. [3]
Сөзді қабылдау және оны ұғыну бір-бірімен тығыз байланысты.
Сөздің мәнерлілігі дегеніміз - адамның сөйлеу кезіндегі эмоциялық
Адам миының жарты шарының сол жақ бөлігінде (маңдай
Сөзді сигналды дұрыс талдай алу адам психикасы дамуының
«Сөйлеу» мен «тіл» ұғымдары бірдей емес. Сөйлеу дегеніміз
Сөйлеу баланың ойлау дағдысын дамыту арқылы қарым-қатынастың мақсаты
Адамдардың бір ұжымға бірігіп, еңбек ету процесінде бір-біріне
Бөбектер алғаш дүниеге келген жылдары адамзат қоғамынан сырт
Ойлау мен сөйлеу, жоғарыда айтылғандай, бір-бірімен тығыз байланысты.
Алайда, адамдар өз ойын сөзбен жеткізіп, айтып бере
1.2 Сөйлеу түрлері
Пікірлесудің кез келген түрі сөз арқылы жүзеге асады.
Ауызша сөйлеудің негізгі түрі - диалог. Диалог (грекше
Диалог сөздің кейбір психологиялық ерекшеліктері төмендегідей:
- мұндай сөз бөгелмей, еркін айтылады;
- ықшам келеді. Тек әңгімелесушінің өздеріне ғана түсінікті
- диалогтың қисындық жағы (жоспарлылығы, бірізділігі, дәлелділігі, т.б.)
- диалог сөз ым-ишарамен, бет пен көздегі мәнерлі
Монолог (грекше monoloqos, mono – бір, loqos
Монолог сөзге тән кейбір психологиялық ерекшеліктері:
-монолог сөз белгілі жоспарға сәйкес құрылады;
-логикалық жағынан қатаң талаптар қойылады;
-монолог сөз адамға әсер ететін мәнерлі сөздерді қажет
-грамматикалық құрылысы белгісіз жүйеден ауытқымайды.
Ауызша сөйлеуде актив және пассив сөздер болады. Актив
Сөйлеудің ерекше бір түрі - жазбаша сөз. Жазбаша
Жазбаша сөйлеу түріне айрықша талап қойылады. Оқушы жазбаша
Сөйлеудің көрсетілген түрлері актив сөйлеу ұғымына жатады. Сонымен
Сөйлеудің жеке бір түрі - ішкі сөйлеу. Бұл
1.3 Сөйлеудің дамуы және сөйлеу қызметтері
Бала сөйлеуінің дамуы бірнеше сатыдан тұрады. Алғашқы саты
Тілді меңгеру осы заманғы ғылымда айрықша маңызы бар
Қазақстан Республикасының "Тілдер тыралы" Заңында:
"Тіл – ұлттың аса ұлы игілігі әрі оның
Тілдің көмегімен өнер-білімді, ғылымды игереміз, өткен-кеткенімізді саралап, сабақ
Тіл – халықтың даналығы, танымы мен талғамын тауып
Тіл ғылымы мен психология пәнінің сабақтасқан буыны психолингвистика
Табиғат шындығы, болмыстағы нәрселер мен олардың сыр-сипаттары адам
Адам дүниетанымының терең болуы сөйлеу әрекетіне, болмысты, дыбысты
1 - сыныптағы балаларды алдымен ана тіліндегі сөздердің
Баланың тілінде кемшілік болса, онда тиісті педагогикалық әдіспен
Мектепте оқыған кезінде балаға фонематикалық, лексикалық (сөздік) және
Зерттеулерге қарағанда оқу процесі үш кезеңге бөлінеді: оқушының
Егер оқу кезінде бала әріптен дыбысқа көшетін болса,
Балалардың ауызекі тілін дамыту үшін мұғалім оқушылардың мәтінді
жаздыру өте тиімді және киноға, театрға, саяхатқа барғанда
Тіл дамытуда, лексикалық қорды байытуда кітап оқудың маңызы
Төменгі сыныптағы грамматика мен көркем жазу сабақтары балаларды
Тіл дамытуда арнайы өткізілетін сабақтың маңызы зор. Мүғалім
Мұғалімнің дұрыс, дәл, аның, мазмұнды да әсерлі сөзі
Оқушылардың тілін дамыту олардың активті түрде айналадағы дүние
Мектепке дейінгі жастағылардың тілінің дыбыстық (фонетикалық) жағынан дамуы
Оқуға үйренгенде 1-сыныптың оқушысы дыбыстарды буынға ұластыра алмай
3-сыныптың оқушысы ағаштан жасалған сырғауылға (ұзын, жуан сырғауыл)
Естіген жаңа сөздің мәні бала үшін күш салатын
Үлкендермен сөйлесуі, әсіресе мектепте оқуы балалардың сөздік қорын
Сөйлеген сөздің басты ойын қағып алып, қажетті сөз
Адамдардың бір-бірімен сөз арқылы қатынас жасауы адамның жалғыз
Сөзді қабылдауда төменгі сынып оқушыларының тағы бір ерекшелігін
Балалар іштей оқыған мәтінді қабылдауды бірден меңгере алмайды.
Мектепке оқуға келген балалардың сөйлеген сөзінде жас ерекшеліктеріне
Мұғалім бастауыш сыныптың өзінде-ақ балаларды сөз бен сөйлемді
Сөз негізінен екі қызметті атқарады: коммуникативтік және сигнификативтік.
Баланың тілін дамытуда сөйлеу басты рөл атқарады. Сөйлеудің
Сөздің негізгі сипаты оның мағынасында, семантикалық мазмұнында екені
Сөздің және бір күрделі қызметі бар. Ол арқылы
Сөйлесудің бір қызметі - коммуникативтік өрнектер мен ықпал
Сөз бір нәрсе жайлы баяндаумен бірге ықпал жасау
Сөйлеу процесінің негізгі тірегі - түсіну, түсінісу. Сөздің
1.4 Сөйлеу мәдениеті
Оқушылардың сөйлеу мәдениетін тәрбиелеу - оқу-тәрбие процесінде көзделетін
Халел Досмұхамедов: «Тіл - жұрттың жаны. Өз тілін
Ал осыны кейде есінен шығаратын оқушылар, тіпті мұғалімдер
«Баланың маңайында сөйленетін сөздер де әдепті, сұлу болуға
Белгілі қоғам қайраткері Ілияс Омаров: «Сөзді бағалау, сөзге
Өмір, тіршілік адамдардың бір-бірімен араласуын, қарым-қатынас жасауын қажет
Енді адамдардың арасындағы қарым-қатынас деген ұғымды қалай түсінуге
Қарым-қатынас — адамның отбасымен, өскен, араласқан ортасымен, елімен,
Қарым-қатынас — адамдардың ішкі жан дүниесінің сыртқы көрінісі,
Адамдар арасында дұрыс қарым-қатынастарды орнатуда өзара қатынасу мәдениетінің
Жақсы қарым-қатынас жасауды білу және солай әрекет ету
Жақсы қарым-қатынастар адам бойында өткінші болмайды. Ол адам
Бұдан түйетін қорытынды, жақсы қарым-қатынас жасау — әдептілікті,
Жеке адам мәдениеті деген — адамның ойлау қабілеті,
Мәдениет — адамның рухани және материалдық білімдарлық (интеллектілік)
Ендеше, мәдениет сөзінің аясы кең, мағынасы сан тарау.
Мәдениеттің туы — тіл, ол адамзаттың мұратымен астасып
Сөз мәдениеті — сөздерді мағынасына қарай дұрыс қолдану,
2. БАЛА ТІЛІН ДАМЫТУ
2.1 Бала тілін дамытудың әдістер мен тәсілдері
Мектепке дейінгі мекемелердің ең маңызды міндеті ол бала
Педагогтар ұжымы жетекшілігімен «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту
Міндеттері:
1.Балалардың өмірін сақтау және денсаулығын нығайту үшін жағдай
2.Балалардың сөйлеу тілін дамытуды, іс-әрекеттің барлық түріне байланыстырып
3.Шығармашылық іс-әрекетінің барлық түрінің интеграцияның негізінде қоршаған әлемді
Жоспарланған міндеттерді іске асыру барысында көптеген іс-шаралар жоспарлап
Педагогикалық кеңес тақырыбы: «Мектепке дейінгі мекемедегі байланыстырып сөйлеу
Мақсаты: Мектепке дейінгі балалардың байланыстырып сөйлеу тілін дамыту
Баяндама: «Балалардың байланыстырып сөйлеу тілін дамыту».
Іскерлік ойыны: «Ойын арқылы бала бойындағы адамгершілік тәрбиенің
Шебер сынып: «Неткен ғажап ертегілер»
Дөңгелек үстел: «Тәрбиешінің сөйлеу мәдениеті-баланың сөйлеу мәдениетінің дамуының
Көрме: «Тіл дамыту сабағының дидактикалық ойындары».
Қазақстан Республикасының президенті - ұлт көшбасшысы Нұрсұлтан Әбішұлы
Көрме.
Баяндама: «Балалардың байланыстырып сөйлеу тілін дамыту». Теория жүзінде
Іскерлік ойын, шебер сынып, дөңгелек үстел тәрбиешілермен бірге
Көрме: Әрбір педагог өздері қолданатын дидактикалық ойындарына сипаттама
Ойын «Соқыр теке» ойынының сөздерін алдын-ала жазып, таратып,
Шебер сынып: «Жеті лақ» ертегісін қазіргі заманның ағымына
Сұрақтар: Ойынның, ертегінің балаларға қандай тәрбиелік мәні бар?
Дөңгелек үстел: «Тәрбиешінің сөйлеу мәдениеті-баланың сөйлеу мәдениетінің дамуының
Тіл - қоғамдағы адамдардың бір-бірімен пікір алысып, қарым-қатынас
Баланың мектепке дейінгі кезеңі - оның жеке қасиеттерінің
1,5-2 жастағы бала естіген-білген сөзді сол күйінде қайталап
Ұйымдастырылған оқу
Үш жастағы балаларға сөз ішіндегі барлық дауысты-дауыссыз дыбыстарды
Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамытуда 4 негізгі
1. Ауызша сөйлеуге үйрету, сөздік қорын дамыту.
а) Айналадағы дүниені, табиғатты бақылату, таныту арқылы сөз
ә) Заттың атын (ойыншық, гүл, жапырақ) т.б. сөздерді
б) Заттың сынын, сапасын, түр-түсін, пішінін білдіретін сөздерді
в) Заттың іс-әрекетін білдіретін (жүрді, жүгірді, келді, қияды,
г) Үстеу сөздерді (қасында, үстінде, асты, астында, жоғарыда,
2. Сөз дыбыстарын дұрыс айту. Сөйлеуде ауыз қуысы
3. Грамматикалық категорияларды меңгерту. Зат есімге іс-әрекетті білдіретін
4. Байланыстырып сөйлеуін дамыту. Күнделікті сабақта естіген, білгенін,
Мектеп жасына дейінгі баланың тілін дамыту әдістері: баламен
Баланың тілін дамыту, сөйлесе білуге үйрету негізінен үш
1. Затты бақылауға дағдыландыру;
2. Балалардың түсінігін байқау, сұраққа ұүрыс жауап
3. Бақылаған оқиғалары туралы дербес жаттығулар орындатып, көрген-білгенін
Сөйлеу тілі мен сөздік қорының жетілуіне байланысты бұл
Мектеп жасына дейінгі баланың тағы бір ерекшелігі оларда
Бала тілін дамытуда мынадай жұмыс түрлерін жүргізіп отыруға
1. Айналада бар, күнделікті өмірде пайдаланып жүрген заттарды
2. Баланы белгілі заттардың атына байланысты сөздерден сөйлем
3. Балалар сөзді, сөйлемді дұрыс айтуға үйрене
а) Баланың бақылау кезінде көргендері жайлы жетекші сұрақ
ә) Ойыншықтары, жақсы көретін кітабы жайында
б) Оқылған ертегі, әңгіме мазмұнын сұрап, әңгіме
в) Сюжетті көркем картиналарды (суреттерді) көрсетіп, оның мазмұнын
г) Жеке заттық атауларды білдірумен қатар киім, мал,
ғ) Белгілі грамматикалық формаларды дұрыс қолданып, сөйлей білуге
Мектеп жасына дейінгі сәбилердің дүние танымын кеңейтіп, ойын
Балаларға оқылатын шығармалар олардың ой-өрісіне, дүние танымына әсер
1. Балаға әңгімелеп айтуға, оқып тыңдауға, жаттап айтуға
2. Арнайы жинақталған суретті кітапшалар, әңгіме-ертегілердің, мақал-мәтелдердің, баланың
3. Оқылатын шығарманың суреттермен көрнекі бейнеленуіне баса назар
4. Айналадағы балаға танымал дүние, табиғаттың тамаша
5. Әдеби шығармалардың тілі жеңіл де, көркем,
Бар жақсысын ұрпақ тәрбиесінсн аямаған халық - баланы
Тілді үйретудегі құралдар: бесік жыры, мақал-мәтелдер, ертегілер, эпостық
Қазақ балалар әдебиетінің атасы Ы. Алтынсарин балаларды оқыту,
Сондықтан да, әр тәрбиеші күнделікті тәрбиеде ауыз
2.2 Бала тілін дидактикалық ойын арқылы дамыту
Баланы жан-жақты тәрбиелеу, оның дүние-танымын жетілдіру, сөздік қоры
Кішкене сәбимен сөйлесе білу де үлкен өнер. Олар
Екі-үш жастағы балалардың тілін дидактикалық ойын арқылы дамыту
Дыбыстарды айтудың артикуляциялық аппаратын әзірлеу. Балаларды анық, асықпай,
- сөздің дыбысталу жағын жүйелі түрде дамыту: есіту
- дауысты және дауыссыз дыбыстарды дұрыс айтуды
- суреттегі, көрген кітабындағы, ойыншықтар жайлы қысқа өлеңдерді
- сөздің мәнін түсіну үшін балаларды өзара
Ертегі әңгіме желісіндегі сөйлеу интонациясын үлкендердің көмегімен айтуға
Балалармен жұмыс істеу мазмұны: жуыну, киіну, ұйқыға жату,
Сәбидің сөз қорын молайтып, сөйлеу тілін дамыту ісі
Айналадағы қоғамдық өмір, өлі тірі табиғат құбылысын бақылатқанда
Тәрбиеші баланы ойната сөйлету ісіне баса көңіл бөлгені
Екі жастағы баланың тілін дамытуда сөздің лексикалық жағын
Сол себепті тәрбиеші әр сабақта, сабақтан тыс жұмыстарда
Әр сабақта балалардың сөздік қорын молайтуда екі-үш жаңа
2.3 Мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу тілінің грамматикалық
«Сөз сөзден туады, сөйлемесе қайдан туады?» демекші, қазіргі
Тапсырмаларды құру барысында балалардын жас ерекшеліктеріне, сөйлеу мүмкіндіктеріне,
Мысалы: Біз қазір «Ненің құйрығы?», «Мен, сен, ол»
Көптік жалғауын қолдану дағдыларын қалыптастыру бойынша тапсырмада бала
2.4 Сөйлеу техникасына арналған тілдік жаттығу
Көпшілік алдында еркін сөз сөйлеу үшін ішкі психологиялық
Айтылған сөз дәлдігі, тазалығы және әсерлілігі тілдік тыныс
Тыныс алу жаттығуларының мақсаты баланың тілдік тыныс алуын
«Дененді тік ұста» - тыныс алу бұлшықеттерінің жұмысын
Орнымыздан тұрамыз, жауырын, иық бұлшықеттерін босаңсытамыз. Енді өз
«Ағаш шабушы» (бұлшықет қысымын жою). Бастапқы қалып: аяқтарынды
«Шаршасақ, дем алайық» - бастапқы қалып: аяқтарыңды иық
«Арашылар» - Біз қазір бөрене ағашты (бір, екі,
«Ұшақ» - қолымызды екі жанымызға созып, ұшақтарды ұшырамыз.
Балалар тілдік тыныс алу барысында дем алудың қысқа,
Тыныс алу жаттығуларына тоқталайық.
«Гүлдерді иіскейік». Балалар, біз өзімізді гүлдер бағында жүрміз
«Ғарышкерлер». Тәрбиеші: Сендер өздеріңді ұүшқыш ғарышкерлерміз деп есептеңдер.
Егер кімде-кімге ауа жетпесе, ол өз орнына отырады.
«Көбелекті ұшырамыз». Тәрбиеші алдын-ала түрлі-түсті қағаздан кішігірім көбелектер
Балалар жіп ұстаған қолдарын жоғары көтеріп, көбелекті ерін
«Ыстық сүт» (шәй). Біз сүтті өте ыстық болғандықтан
«Қолымызды жылытайық». Балалар, біз қыс мезгілінде далаға ойнағанды
Егер тыныс алу жаттығулары ойын элементінен тұратын болса
Тыныс алу жаттығуларын жақсылап желдетілген бөлмеде және де
Артикуляциялық жаттығулар. Біздің міндетімізге дикция ақауларын түзету емес,
Тіл бұлшықетіне арналған жаттығулар:
«Тәтті тосап». Біз анамыз дайындаған тәтті тосапты жақсы
«Көңілді тіл».
а) Біздің ауызымызда Көңілді Тіл өмір сүреді. Оның
ә) Көңілді Тіл күнде ертемен далаға шығып, жан-жағына
«Қазы - қарта тураймыз». Ауызымызды ашып, бір-бірімізге немесе
Тілді біртіндеп баяу шығарып, тіспен тістейміз. Туралған қазы-қартаны
«Саңырауқұлақ». Саңырауқұлақты елестетейік те, тілімізді таңдайымызға тигізіп, тақылдатпай
«Мысық сүт ішеді». Мысықтың сүтті тілімен жалап ішетінін
«Ұртыңа қара». Ұрттарыңа тілмен «ине салыңдар». Бастапқы қалып.
Ерін бұлшықетіне арналған жаттығулар (әр жаттығу 4-6 рет
«Әдемі күлімде». Әдемі баланың күлкісі де әдемі. Қатты
«Балапанның тұмсығы». Ерінімізді жұмылдырып, алға сүйірлеп шығарамыз, бастапқы
«Бірден тез күліңдер». Еріндеріңді сүйірлеп алыңдар да, соңынан
«Қақпа». Ерінімізді кеңінен ашып, жұмылған тісті (тісті -
«Атты тоқтатыңдар». Атты тоқтатыңдар: «Дырр-р-р».
«Томпиған ұрт». Екі ұртты да томпитып алыңдар да,
Фонетикалық жаттығуды орындау барысындағы басты міндетіміз баланың нақты
«Әженің әлдиі». Әжеміз кішкентай бөбекті ұйықтатарда «Ә...ә...э...әлди-әлди ақ
«Аюдың ақыруы. Аюдың тісі ауырды. Ол «А-А-А» деп
«Шалқан». Шалқан үлкен болып өсіп қалған екен. Оны
«Жыланның ысылы». Жылан қалай дыбыстайды? Ыс-с-ыс-сссс...
«Кім қалай дыбыстайды? » - А, аа, аа,
Дикциялық жаттығу барлық жоғарыда аталған міндеттерді кешенді шешеді.
Барлық жаттығу түрін бір мезетте өткізу міндетті емес
Сөйлеу техникасына арналған жаттығулар тәрбиешілер шығармашылығына үлес қосады.
2.5 Алалияны түзету (коррекция) жұмысындағы жүйелілік.
Соңғы кездерде балалардың тіл кемісі арасында «Алалия» тым
Алалия - дегеніміз гректің «а»-жоқ, «logos»-сөйлеу ұғымын білдіріп,
Ми қыртысы бөліктерінің әрқилы зақымдануына байланысты, ақау да
Моторлы (экспрессивті) алалия кезіндегі түзету (коррекция) жұмыстарының бағыттары;
Жалпы және ұсақ моторикасын дамыту жұмыстары.
Жалпы моторикасын дамыту бағытында: түрлі қимылды ойындар, ырғақты
Ішкі сезімін (психика) дамыту; кеңістікті бағдарлау және көру
Тіл бұзылуына қарай кешенді әсер ету жұмыстары: дыбыс
Сенсорлы (импрессивті) алалия кезінде орталық жүйесінің есту анализаторларының
Біртіндеп бала назарын қоршаған ортаға аударамыз; алдымен есту
- Үй қоянын кім тамақтандырып отыр? (Бала
- Қыз нені тамақтандырды? (Бала үй қоянын
- Қыз үй қоянына не берді?
- Сәбіз.
Бала еліктеу тәсілімен жеке сездерді айта бастағанда оны
Алалияны түзету кезіндегі қолданылатын артикуляциялық жаттығулар мен массаж
Көлденең жасалатын массаж түрлері:
Тілді тістеп,
«Сөйлейтін тіл». Күшік үрді, оған басқа күшіктер қосылды.
«Күрекше» (тіл көршілерімен сөйлескісі келді) - жалпақтанған тілді
«Ине» (тіл көршілерін келеке етеді) - тілді аша
Бүйірлеме (боковой) массаж (уқалау). Жалпақтанған тілді бүйір (жақ)
«Мысықты тамақтандыр» - Мысық табағындағы сүтті жалай бастады.
«Табақша», «Түтікше» жаттығуларын жасаймыз.
«Табақша» - езуді тартып, ауызды кең ашып [Э]
«Түтікше» - ерінді [О] дыбысын айтқандай дөңгелектеп, тілді
«Төбені сырлау» Тамақтанған мысық есінеп, аузын сүртті. Тілді
«Серіппе» (күшік тісінің үлкен, тілінің қайратты екенін көрсетті).
«Маймыл» Балпаңдап маймыл келеді. Тілді астыңғы-үстіңгі ерін арасында
«Доп» Одан кейін балалар доп алып келді. Тілмен
«Футбол» Балалар футбол ойнап, қақпаға доп кіргізе бастады.
«Аттар» Тілмен таңдайды қағу. Қолды алға созамыз, саусақ
«Атты тоқтату» қолды өзіне жұлқа тартып, босаңсыған ерінмен
«Үндік» тіл ұшымен жоғарғы ерінді жанай бл-бл-бл деп
ҚОРЫТЫНДЫ
Мектепке дейінгі педагогиканың теориялық және тәжірибелік мақсаты біреу
Сөйлеу тілі мен сөздік қоры молая бастаған сайын,
Баланың айналадағы дүниеден алған әсерін әрі қарай кеңейте
«Тамырға еніп, қанға құйылған сөз» демекші, Абайдың ғұмыр
Дүниенің сыры мен қыры тек сөз арқылы ұғылатынына
Ата-бабаларымыздың өткен тарихын, ғасыр ғұламаларын балғындардың жүрегіне ұялатып,
Абай сөз ұққан адамда алдымен мінез болу керек
Ақылмен ойлап білген сөз,
Бойына жұқпас, сырғанар.
Ынталы жүрек сезген сөз
Бар тамырды қуалар.
Байқап отырсыз ба, Абай құдіретімен сөз дегеніңіз жүрек
Абай Құнанбаев өзінің 7-ші қара сөзінде:
Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады:
Осы тұрғыда Абайдың сөзіне жүгінсек біздің балаларымыз, бүлдіршіндеріміз
Мектеп жасына дейінгі мекемеде тәрбиеленетін бүлдіршіндер мектепке толық
"Бала тәрбиесі – баршаның ісі". Ендеше бала тәрбиесіне,
3
