Ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктерін теориялық түсіндіру курстық жұмыс
Мазмұны
Кіріспе
I.Ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктерін теориялық түсіндіру.
1.1. Ақпарат.
1.2. Ақпараттың қасиеттері.
1.3. Ақпаратты кодтау.
1.4. Ақпарат өлшем бiрлiктерi.
II. Мектеп информатика курсындағы «Ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктері» оқыту әдістемесі.
2.1. Ақпаратты кодтау.
2.2. Ақпараттың өлшем бірліктері.
Қорытынды.
Пайдаланған әдебиеттер.
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 33 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе
I.Ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктерін теориялық
1.1. Ақпарат.
1.2. Ақпараттың қасиеттері.
1.3. Ақпаратты кодтау.
1.4. Ақпарат өлшем бiрлiктерi.
II. Мектеп информатика курсындағы «Ақпаратты кодтау
2.1. Ақпаратты кодтау.
2.2. Ақпараттың өлшем бірліктері.
Қорытынды.
Пайдаланған әдебиеттер.
Кіріспе
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін ақпараттандыру еліміздің
Информатика пәнінің орта білім беру жүйесіндегі ролі
Курстық жұмыстың өзектілігі орта білім беру
Ақпараттық қоғамдағы оқушылардың дайындық деңгейін анықтау
Компьютер бес түрлі: сандық, тексттік, графикалық, дыбыстық
Курстық жұмыстың мақсаты: Оқушылардың ақпаратты алу, өңдеу,
Курстық жұмыстың міндеті:
ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктері тақырыбы
ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктері тақырыбы
ақпараттық қоғамда өмір сүретін өскелең ұрпақтың адамгершілік
Ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктері тақырып
Курстық жұмыстың объектісі: 7-сынып мектеп курсында
I.Ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктерін теориялық
1.1.Ақпарат.
"Ақпарат" сөзі латын тіліне аударғанда түсіндіру, баяндау,
Ақпарат тек сыртқы әсерлерден ғана алынып қоймай,
Сондықтан да ақпарат ұғымына бір мәнді анықтама
Ақпарат алу дегеніміз - бізді қоршаған дүниенің
Ақпарат - белгілі бір нәрсе (адам, жануар,
Ақпарат материя және энергиялармен қатар бізді қоршаған
2.Компьютердің негізгі блоктарын ұйымдастыру. Процессордың архитектуралық
Біріншіден, адам ақпараттарды caқтaй алады. Біз кітап,
Екіншіден, адам ақпараттарды қайта тарата алады.
Адам өз миында сақталған ақпараттарды біреуге айтып
Ақпарат алмасу - екі жақты процесс, ол
Үшіншіден, адам ақпараттарды өңдей алады.
Ақпараттарды өңдеу деп бір ақпарат негізінде жаңа
Мысалы, есепті шешу үшін сіз мыналарды орындайсыз:
1.Есептің берілуін оқулықтан оқисыз - ақпарат аласыз.
2. Есепті шешесіз, яғни ақпараттарды өңдейсіз.
3. Нәтижені оқытушыға көрсетіп, оған ақпарат бересіз.
Таңба түріндегі ақпараттарға сөз, жазу және
Жазба мәтін әртүрлі белгілерден (а, в, ".",
Таңба түрінде қатысуды қатынасу mілі дейді. Қатынасу
Табиғи тілге кәдімгі ұлттардың жазба және сөйлесу
Жасанды тілдерге формальды, математика, физика, музыка, компьютер
Әр тілдің өзіне сәйкес алфавиттері, сөз құрастыратын
Сандарды құрастыратын алфавиттер көп. Мысалы: екілік, сегіздік,
Адам өзінің сезім мүшелері арқылы ақпараттарды өз
Біз бәріміз бала кезімізден бастап ақпарат алмасу
Информацияны жазу мүмкіндігі пайда болғаннан бастап, информация
XV ғасырда мәліметті қағазға басып шығару станогының
XIX-XX ғасырлардағы телеграфтың, телефонның, радионың шығуы ақпаратты
Мәліметтерді іздеу мен өңдеудің бұрын болмаған жаңа
«Ақпарат» термині латынның түсіндіру, баяндау, білу деген
Сабақ үстінде мұғалім жаң ақпаратты оқушыларға
Біз өзімізге қажет ақпартты оқулық пен кітаптардан,
Информацияны кез келген түрде бізге белгілі бір
Сонымен, ақпарт – белгілі бір нәрсе (адам,
Ақпарттың түпкі заттық мазмұны оның негізгі қасиеттерін
Ақпарат істің ақиқаттық жағдайын толық ашатын болса,
Ақпараттың бағалылығы оны пайдалана отырып, қандай мәселелер
Егер бағалы, әрі өзекті ақпарт түсініксіз сөздермен
Ақпараттың түрлері: мәтін, сурет, фотобейне, дыбыстық сигналдар,
Қоғамның даму кезеңдерінде адамдар көптеген тілдерді пайдаланды,
Көптеген тілдердің негізі алфавит болып саналады. Алфавит
Алфавит мысалдары:
Латын алфавиті: A, B, C, D, E,
Қазақ алфавиті: А, Ә, Б, В, Г,
Табиғи сандар алфавиті: 0, 1, 2, 3,
Екілік сандар алфавиті: 0, 1.
Екілік сандар алфавитінің қарапайымдылығы, оны есептеу техникасында
Мысалы, ЭЕМ-де латын, қазақ алфавиттерінің әріптерімен цифрлары
Әріп
А
Ә
Б
В
Г
Ғ
«Ана» деген сөз 24-разърядты мынадай екілік сандармен
Ана – 10000000 10001011 10000000
Компьтердің жадында сақталатын ақпарттың барлық түрлері –
Сонымен 1 байт бір-бірімен қатарласа тізбек түрінде
Е - 10000101, е – 10100101, /
Кез келген ондық сан белгілі бір ереже
Ақпарат: құрлымы, түрлері, қасиеттері.
Үздіксіз ақпаратпен жұмыс жасайтын арнайы ЭЕМ-дер бар.
Ақпарат берілуінің басқа пішімдері:
Таңбалы-мәтіндік (әріп, цифр, таңбалар т.б );
Графикалық (суреттер, бейнелер көмегімен т.б)
Дыбыстық.
Жалпы алған кез келген мәтін, сурет, дыбыс,
1.2.Ақпараттың қасиеттері.
Кез келген ақиқат өмірдегі объектілерге тән ішкі
Объектілік және субъектілік қасиеті. Ақпараттың жеке көз
Толық қасиеті. Ақпараттың объектіні немесе үрдісті толық
Өзектілік қасиеті. Ақпараттық ағымдық уақыт мезетіне
Ақиқаттық қасиеті. Ақпаратта жасырын қателіктердің болмауы қасиеті.
Қатынау мүмкіндігі қасиеті. Пайдаланушының ақпаратты алу мүмкіндігі
Эргономдық қасиеті. Белгілі қолданушы үшін ақпараттың пішімі
Информатика – ақпаратты алу, түрлендіру, сақтау және
Ақпарат...Онсыз сусызда шөлдеп жүргендей боласың. Ертедегі грек
Көптеген африка тайпалары осы күнге дейін
Адам өмірде өзара қарым-қатынаста әр түрлі көптеген
Сонымен қатар, адам кәсіби бағыттағы тілдерді пайдаланады.
А) ( б)
Бірақ барабан даңғылы да, будақтаған түтін де,
Сөйтіп, хабардың өзінен және оны жеткізудің физикалық
Адамның ой-өрісі кеңеюіне, өркениеттің дамуына байланысты хабарларды
Майкл Фарадей -1831 жылы біздің өмірімізді шұғыл
●●●
S
Морзе кодты, міне біржарым ғасыр бойы адамзатқа
Уақыт өткен сайын телеграф хабарларды жеткізудің кез
Осындай пернетақтасы бар баспа машинкасын телеграф аппаратымен
Әрине, өткен ғасыр басындағы техника қазіргідей жетілген
Ал, енді Бодоның орнына өзімізді қойып, барлық
Әрине, сигналдарды басқаша да, мысал, ↑
Сөйтіп, бір сигнал тізбегі арқылы небәрі екі
0 А
1 Ә
Егер біздің тіліміз осы екі дыбыстан ғана
Енді екі сигнал тізбегін алатын болсақ, онда
0 0 А
0 1 Ә
1 0 Б
1 1 В
Бұл бұрынғыдан көбірек, дегенмен төрт әріптің де
0 0 0 А
0 0 1 Ә
0 1 0 Б
0 1 1 В
1 0 0 Г
1 0 1 Ғ
1 1 0 Д
1 1 1 Е
Бұл енді бұрынғыдан да жақсы. Мысалы, «БЕДЕ»,
Телеграмма тек бас әріптермен жазылып, нүкте мен
Алты сигнал тізбегі арқылы 64 символды кодтауға
«Жеті» санына тоқталайық. Бұлар қазақ немесе орыс
«Әрқайсысы нөл мен бірден тұратын пәлен таңбалар
Компьютер бес түрлі: сандық, тексттік, графикалық, дыбыстық
Алғашқы компьютерлердің көбінде жетібиттік код пайдаланылды. Бірақ
1.3.Ақпаратты кодтау.
Ақпаратты белгілі бір алфавит арқылы ұсынуды кодтау
Бір ғана ақпаратты әр түрлі әдістермен ұсынуға
Мысалы, мектепте оқитын оқушылар санын: тоғыз жүз
Ақпаратты сақтау, қабылдау, ұсыну және өңдеу әдістері
Ақпараттың кодталуы (кейде оны шифрлау деп
Кодтауға қолданылған алфавиттің әріптері неғұрлым аз болса,
Мысалы, XIX ғасырда ойлап табылған ескілік телеграфтың
A .-
F ..-. L .-.. Q --.- V
B -…
G --. M -- R .-. W
C -.-.
H …. N -. S … X
D -..
I .. O --- T - Y
E .
J .---- P .--. U ..- Z
K -.-
0 ----- 1 .---- 2 ..-- 3
5 ….. 6 -…. 7 --… 8
9 ----
Екілік алфатит және 1 таңбаларымен ұсынылады,
Ақпаратты осы екілік таңбаның көмегімен кодтау оларды
Егер екілік алфавит өте маңызды болса, онда
8 нөл мен бірлердің, яғни 1 байттың
Енді орыс алфавитінің әріптерін ғана кодтап қоймай,
Ақпараттық процестің әр түрлі сатыларында ақпарат бірнеше
Жалаушалардан құралған алфавиттің кодтық кестесі:
ASCII КОДЫ
Есептеуіш техникасында ең көп пайдаланылатын код- ASCII
0 1 2 3 4 5 6
8 9 A B C D E
0
►
0 @ P ` p
А Р а ░ └ ╨ р
1 ☺ ◄ ! 1 A
Б С б ▒ ┴ ╤ с
2
↕ “ 2 B R b
В Т в ▓ ┬ ╥ т
3
!! # 3 C S c s
Г У г │ ├ ╙ у
4
∏ $ 4 D T d t
Д Ф д
─ └ ф ⌠
5
% 5 E U e u
Е Х е ╡ ┼ ┐ х
6
& 6 F V F v
Ж Ц ж ╢ ╞ ╥ ц
7 ∙ ↨ ‘ 7 G W
З Ч з ╖ ╟ ╫ ч
8 ◘ ↑ ( 8 H X
И Ш и ╕ ╚ ╪ ш
9
↓ ) 9 I Y i y
Й Щ й ╣ ╔ ┘ щ
A
→ * : J Z j z
К Ъ к ║ ╩ ┌ ъ
B ♂ ← + ; K [
Л Ы л ╗ ╦ █ ы
C ♀
, М Ь м ╝ ╠ ■ ь
D
↔ - = M ] m }
Н Э н ╜ = ▐ э
E ♫ ▲ . > N ^
О Ю о ╝ ╬ ▌ ю
F * ▼ / ? O _
П Я п ╗
╧ ▄ я
Кодтау кестесінің 16 жолы және 16 бағаны
Кесте екі бөліктен тұрады: стандартты және баламалы.
Стандартты бөліктегі- бірінші 128 символдар, 0-ден 127-ге
Баламалы бөліктегі- екінші 128 символ, 128-ден 255-ке
Осы кесте негізінде жұмыс істеп көрейік. Алдымен
«ПАРТА» сөзін кодтап көрейік. Ол үшін ASCII
Ондық Он алтылық Екілік
0 0 0000
1 1 0001
2 2 0010
3 3 0011
4 4 0100
5 5 0101
6 6 0110
7 7 0111
8 8 1000
9 9 1001
10 А 1010
11 В 1011
12 С 1100
13 D 1101
14 Е 1110
15 F 1111
әр әріпке сәйкес кодтарды табамыз: П-8F, A-80,
Мұнда:
8G-10001111, 80-1000000, 90-10010000,0 92-10010010.
Бұларды тізбектеп жазсақ:
10001111 10000000 10010000 10010010
Он алтылық жүйеге назар аударыңдар. Он алтылық
Қайталайық, мәтіндік ақпаратты сегіз разърядты екілік кодта
Мәтіннің әр символының кодын ASCII кестесінен табу
Алынған он алтылық кодта сәйкестендіру кестесі бойынша
Бұл процесте керісінше жүргізуге, яғни екілік код
010000110100111101001101010100000101010101000100010101010010 алғашқы мәтінді табу қажет.
Ол үшін солдан оңға қарай кодты төрт-төрттен
0100 0011 0100 1111
0101 0101 0100 0100
Сәйкестендіру кестесі бойынша әрбір тетраданы оның он
Ақпаратты қабылдаудың және өңдеудің әр түрлі екі
Есептеу техникасының өзінің жүйесі бар – ол
1Кбайт=2 байт; 1Мбайт=2
Текстік мәліметтерді кодтау. Егер алфавиттің әр символына
Графикалық мәліметтерді кодтау. ЭЕМ-дағы кез келген басқа
Растрлық графиканы қолданғанда бейненің әр бір кішкене
Векторлық графиканы пайдаланғанда бейнені құраушы қарапайым графиктер
Ақпаратты тарату үшін оны алдын-ала түрлендіру қажет.
Декодтау- қабылданған хабарды қайтадан қалпына келтіру амалы.
Егер хабар көзі арттықтығы аз және байланыс
Шенонның кодтау теоремасы. Егер хабар көзін қандай
Теорема (Шеннон 1948ж)
H ≤ L теңсіздігі орындалады.
Хабардың кез-келген көзін H – L айырымы
Теореманың екі бөлімінде айтылған кодтауды алу үшін
=( -қамтылатын барлық кодтық топтың орташа
Қаншалықты k үлкен болса, соншалықта теңықтимал
Жеке таңбаларды кодтау
таңба ықтимал кодтау ұзындық
А
B
C
Сөздің орташа ұзындығы 1.3
Жұптарды кодтау
таңба ықтимал кодтау ұзындық
АА
АВ
ВА
АС
СА
ВВ
ВС
СВ
СС
2.33/2
Сөздің орташа ұзындығы 1.165
Таңбада бар ақпараттың орташа мөлшері 0,7*log2(1/0.7) =
0.2* log2 (1/0.2)=0.2*2.322=0.4644
0.1* log2 (1/0.1)=0.1*3.322=0.3322
1.1571
2.8-сурет. L көмегімен H аппроксимация үшін жұптарды
L-H айырымы кодтың артықтығы, ал 1-(L/H) -
Артықтық – бұл пайдасыз іске асырылған балама
1.4.Ақпарат өлшем бiрлiктерi.
Есептеу техникасында өңделетін және сақталатын ақпарат (оның
Компьютердегі барлық ақпарат тек қана екiлiк санау
1 b = 8 bit
1 Кбайт (килобайт) = 1024 байт (
1 Мбайт (мегабайт) = 1024 Кбайт (
1 Гбайт (гигабайт)= 1024 Мбайт ( 1
Мысалы, 7 сыныптың информатика оқулығы 240 беттен
Ақпараттың өлшем бірліктері арқылы әрбір ақпараттың бірлік
Ақпаратты өлшеу бірлігі белгілі болғаннан кейін, ол
Бит/сек, байт/сек, Кбайт/сек, Мбайт/сек, Гбайт/сек
өлшем бірліктерінің біреуімен өлшенеді.
II. Мектеп информатика курсындағы «Ақпаратты кодтау және
Ақпараты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктері .
Бұл бөлімде информацияны кодтау, информацияны кодтауда қолданылатын
Ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктерін игеру
Компьютердегі барлық ақпарат тек қана екiлiк санау
Ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктері
Бұл тақырыптың үлкен әдістемелік мәні бар. Мұнда
Негізгі мақсаты. Ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем
Білім мен білікке қойылатын талаптар.Оқушылар ақпаратты кодтау
Әдістемелік нұсқаулар
Бұл тақырыпта бір ғана ақпаратты әр түрлі
Ақпаратты сақтау, қабылдау, ұсыну және өңдеу әдістері
Ақпараттың кодталуы (кейде оны шифрлау деп
Кодтауға қолданылған алфавиттің әріптері неғұрлым аз болса,
Ақпараттардың сақталу, қабылдану, берілу және өңделу жолдары
Мысал-1.Морзе әліппесі
A .-
F ..-. L .-.. Q --.- V
B -…
G --. M -- R .-. W
C -.-.
H …. N -. S … X
D -..
I .. O --- T - Y
E .
J .---- P .--. U ..- Z
K -.-
0 ----- 1 .---- 2 ..-- 3
4 ….-
5 ….. 6 -…. 7 --… 8
9 ----
Оқушыларға «HAPPY END» хабарын кодтауды түсіндіреміз.
H A P P Y
E N D
.... ._ ._ _. ._ _. _._
. _ . _ ..
А • — Л • —•
Б —••• М — — Ч
B •—— Н —• Ш —
Г — —• О — —
Д —•• П • — —• Ъ
Е • Р • — •
Ж •••— С ••• Ь —••
З — —•• Т — Э •
И •• У ••— Ю • •
Й •— — — Ф
Оқушыларға «МОНИТОР» хабарын кодтауды түсіндіреміз.
М О Н И Т О Р
— — — — — —•
Мысал-2. ASII коды.
0 1 2 3 4 5 6
8 9 A B C D E
0
►
0 @ P ` p
А Р а ░ └ ╨ р
1 ☺ ◄ ! 1 A
Б С б ▒ ┴ ╤ с
2
↕ “ 2 B R b
В Т в ▓ ┬ ╥ т
3
!! # 3 C S c s
Г У г │ ├ ╙ у
4
∏ $ 4 D T d t
Д Ф д
─ └ ф ⌠
5
% 5 E U e u
Е Х е ╡ ┼ ┐ х
6
& 6 F V F v
Ж Ц ж ╢ ╞ ╥ ц
7 ∙ ↨ ‘ 7 G W
З Ч з ╖ ╟ ╫ ч
8 ◘ ↑ ( 8 H X
И Ш и ╕ ╚ ╪ ш
9
↓ ) 9 I Y i y
Й Щ й ╣ ╔ ┘ щ
A
→ * : J Z j z
К Ъ к ║ ╩ ┌ ъ
B ♂ ← + ; K [
Л Ы л ╗ ╦ █ ы
C ♀
, М Ь м ╝ ╠ ■ ь
D
↔ - = M ] m }
Н Э н ╜ = ▐ э
E ♫ ▲ . > N ^
О Ю о ╝ ╬ ▌ ю
F * ▼ / ? O _
П Я п ╗
╧ ▄ я
«ПАРТА» сөзін кодтап көрейік. Ол үшін ASCII
Ондық Он алтылық Екілік
0 0 0000
1 1 0001
2 2 0010
3 3 0011
4 4 0100
5 5 0101
6 6 0110
7 7 0111
8 8 1000
9 9 1001
10 А 1010
11 В 1011
12 С 1100
13 D 1101
14 Е 1110
15 F 1111
әр әріпке сәйкес кодтарды табамыз: П-8F, A-80,
Мұнда:
8G-10001111, 80-1000000, 90-10010000,0 92-10010010.
Бұларды тізбектеп жазсақ:
10001111 10000000 10010000 10010010
Он алтылық жүйеге назар аударыңдар. Он алтылық
Мысал-3. Жалаушалардан құралған алфавиттің кодтық кестесі:
Мына жалаушалардан қандай сөз құралады.
«Бороться и искать найти и не сдаваться»
Ақпарат өлшем бiрлiктерi.
Есептеу техникасында өңделетін және сақталатын ақпарат (оның
1 b = 8 bit
1 Кбайт (килобайт) = 1024 байт (
1 Мбайт (мегабайт) = 1024 Кбайт (
1 Гбайт (гигабайт)= 1024 Мбайт ( 1
Мысалы, 7 сыныптың информатика оқулығы 240 беттен
Мектеп білім бұлағы. Қанша символ, қанша байт,
Мысалы осы оқулықта 200-дей бет бар, бір
Ақпаратты өлшеу бірлігі белгілі болғаннан кейін, ол
Бит/сек, байт/сек, Кбайт/сек, Мбайт/сек, Гбайт/сек
өлшем бірліктерінің біреуімен өлшенеді.
Сабақты бекіту:
1.Тапсырма.
А • — Л • —•
Б —••• М — — Ч
B •—— Н —• Ш —
Г — —• О — —
Д —•• П • — —• Ъ
Е • Р • — •
Ж •••— С ••• Ь —••
З — —•• Т — Э •
И •• У ••— Ю • •
Й •— — — Ф
Мынада не жазылғанын оқы (әріптер бір-бірінен бос
— — — —
Жауабы: молодцы.
2.Тапсырма.
Осы кодтау кестелері арқылы
ИНФОРМАТИКА
АЛГОРИТМ
ПРОГРАММАЛАУ
сөздерін кодтау керек.
Жауабы:
1.ИНФОРМАТИКА
Морзе әліппесі: •• —• ••—•
Жалаушалардан құралған алфавиттің кодтық кестесі:
2.АЛГОРИТМ
Морзе әліппесі: • — •
Жалаушалардан құралған алфавиттің кодтық кестесі:
ПРОГРАММАЛАУ
Морзе әліппесі: • — —•
— — • —
Жалаушалардан құралған алфавиттің кодтық кестесі:
Үйге тапсырма: Кодтар кестесiнiң көмегiмен келесi сөздердi
Аты ................
Жөні ..........
Мекен-жайы .............
Қорытынды
Қазақстан Республикасы Президентінің «Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін,
Оқыту мазмұны информатиканың дүниетанымдық және
Информатиканы оқу оқушылардың компьютер туралы жалпы
7 – сыныпқа арналған информатика
Негізгі мақсаттарды орындай отырып, мынадай міндеттерді орындалады:
ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктері тақырыбы
ақпаратты кодтау және ақпараттың өлшем бірліктері тақырыбы
бойынша біліктіліктері мен дағдыларын қалыптастырдым;
ақпараттық қоғамда өмір сүретін өскелең ұрпақтың адамгершілік
және құқықтық негіздерінің қалыптасуы.
Компьтердегі барлық ақпарат код арқылы жазылатының түсінуі.
Пайдаланған әдебиеттер
А..Г.Гейн, А.И.Сенокосов, Қ.В.Тұрмағанбетова, Н.И.Аманжолова, Н.С.Уәлиев. «Информатика 7-9»
