Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған ортаны қорғауға қатысуы курстық жұмыс
Жоспар
Кіріспе……………………………………………………………………………..3
1. Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған табиғи ортаны қорғауға қатысуды құқықтық реттеу
1.1 Қазақстанда азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған табиғи ортаны қорғауға қатысуды реттейтін заңдардың қалыптасу және даму тарихы……………………………………………………………………………...5
1.2 Азаматтар мен қоғамдык бірлестіктердің коршаған ортаны қорғауға қатысуын реттейтін заңдардың кағидалары………………………...10
1.3 Қоршаған ортаны қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану саласында басқаруды жүзеге асыруда азаматтар мен қоғамдық бірлестіктер қызметінің рөлі мен маңыздылығы………………………………………………………….15
2. Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған ортаны қорғау саласында құқықтар мен міндеттерді жүзеге асыру мәселелері
2.1 Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің экологиялық құқықтары мен міндеттерінің түсінігі және түрлері…………………………………………….21
2.2 Шет елдерінде азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған ортаны қорғауға қатысуды құқықтық қамтамасыз етудің салыстырмалы анализі….26
Қорытынды……………………………………………………………………..33
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі……………………………………………35
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 34 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспар
Кіріспе……………………………………………………………………………..3
1. Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған табиғи ортаны қорғауға
1.1 Қазақстанда азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған табиғи ортаны
1.2 Азаматтар мен
1.3 Қоршаған ортаны қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану
2. Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған ортаны
2.1 Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің экологиялық құқықтары мен
2.2 Шет елдерінде азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған
Қорытынды……………………………………………………………………..33
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі……………………………………………35
Кіріспе
Егеменді және тәуелсіз Қазақстан табиғи ресурстарга бай мемлекет болып
Сондықтан, ғалымдар мен бүкіл қоғамның табиғи ресурстарын
Осыған орай «Қазақстан - 2030» стратегиясының басымдықтарын ескере отырып,
Табиғатты қорғау мен оның байлығын тиімді пайдалану мәселесін
Қоршаған ортаның жағдайымен байланысты мәселелер қазіргі таңдағы адамзат мәселелерінің
Ал қоғамдық экологиялық бірлестіктердің қоршаған ортаны қорғауға қатысуы
Осыған сәйкес Қазақстанда да қоғамдық экологиялық бірлестіктердің
Қазақстан Республикасында қоғамдық экологиялық бірлестіктердің күрылу
Қоғамдық экологиялық бірлестіктердің құқықтық жағдайын реттейтін нормативтік актілерді,
Баяндалып отырған мән - жайларға байланысты осы курстық жұмысында
Зерттеудің ғылыми жаңалығы. Курстық жұмысының ғылыми жаңалығы, зерттеудің мақсаты
Бұл курстық жұмысына азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған ортаны
Қоғамдық экологиялық бірлестіктердің түсінігі анықталып, оның белгілері ашылған.
Орындалған зерттеу жұмысының ғылыми-тәжірибелік маңызы бар. Оның нөтижелері қоршаған
1 Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердщ қоршаған табиғи ортаны қорғауға
1.1 Қазақстанда азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған табиғи ортаны
Егер де адамзат қазіргі даму бағыттарымен әрі қарай
Табиғат өзінің объективтік заңдылықтарымен дамиды. К. Маркстың көзқарасы
Адам өмір сүруі үшін барлық қажетті заттарын табиғаттан алады,
Ғылыми - техникалық төңкеріс өндірістік күштердің кең түрде дамуына
Адам мен табиғат арасындағы заттар алмасуы тез әрі
Табиғи ортаның жағдайы қоғам мен табиғаттың өзарақатынасының жаңа
Алғашқыда ол табиғи экологиялық жүйені, табиғат ескерткіштерін, табиғаттың
Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының дамуына байланысты табиғи байлықтарды
Өндірістік қызмет аясының өсуі өмір сүру ортасы ретінде
Осы жоғарыда көрсетілген қоғам мен табиғаттың арақатынасынан туындап отырған
Қоршаған табиғи ортаны қорғауға азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қатысуы
Табиғат қорғау заңдары елімізде табиғатты қорғау талаптары мен
В.И. Ленин табиғатты қорғау мен ұтымды пайдаланудың қажеттілігінің
Қазақ ССР-нің Жер қойнауы Кодексінде 1976 жылы 4
Осы заңға сәйкес азаматтар жер қойнауын қорғау мен
Қазақ ССР-нің 1981 жылы 12 маусымда қабылданған «Атмосфералық ауаны
Азаматтар атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі шараларды жүзеге асыруда
Атмосфералық ауаның қорғалуын жақсарту туралы ұсыныстар енгізу; атмосфралық ауаны
Атмосфералық ауаны қорғауды жақсарту жөніндегі жұмыстарды жүргізуге тікелей
Қазақ ССР-нің «Жануарлар дүниесін қорғау және пайдалану туралы» заңында
Жоғарыда көрсетілген заң актілерінің барлығында да қоғамдық бірлестіктердің
Бірақ, бұл заңдарда азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған ортаны
Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған ортаны қорғауға қатысуының екінші
1991 жылдың 18 маусымында «Айналадағы табиғи ортаны қорғау туралы»
1993 жылдың аяғына дейін жер, жер қойнауы
Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың негіздері Қазақстан
Қазақстан Республикасының «Қоршаған ортраны қорғау туралы» заңының екінші тарауында
Қазақстан Республикасының қазіргі заңында азаматтардың қолайлы қоршаған ортаға құқығының
Азаматтардың қолайлы қоршаған ортаға құқығы олардың қоршаған орта
Қорғайтын қоғамдық бірлестіктер мен қоғамдық қорлар құру, қоғамдық экологиялық
Қоғамдық бірлестіктердің қоршаған ортаны қорғау саласында өздерінің
1.2 Азаматтар мен
Қоғамдағы кез келген қызмет осы қызметтің мәнін анықтайтын
Құқық оның мәнін және әлеуметтік маңызын айқындайтын, негізгі қасиеттері
М.И. Байтиннің көзқарасы бойынша, құқық қағидасы - бұл
Құқық қағидасы - бұл қоғамдағы құқықтың мазмұнын, оның мәнін
Заң әдебиеттерінде экологиялық заңдар қағидаларына және экологиялық құқық
«Предмет и система советского земельного права» монографиясының авторлары жер
Д.Л. Байдельдинов «Экологическое законодательство Республики Казахстан» атты монографиясында да
С.Б. Байсалов су құқығының қағидаларын зерттеген, «құқық салаларының барлық
Н.Б. Мухитдиновтың көзқарасы бойынша «құқық қағидасы - бұл оның
А.С. Стамқүловтың пікірі бойынша, экологиялық құқық қағидаттары-мемлекет, қоғам, көсіпорындардың,
Құқық қағидалары-құқықтың мәнін білдіруде оған негіз болатын идеялар мен
Құқық қағидалары әділдік, туралық көрсеткіші болғандықтан тұрақтылығымен ерекшеленеді, олардың
Қоршаған ортаны қорғау саласында өз саясаттарына сәйкес әрбір мемлекеттің
Объектілерін дайындау және қорғау құқығы күмән туғызбайды, бірақ Декларацияның
Қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық саясат қағидасына Декларацияның мынадай
Халықаралық табиғат қорғау шараларын жүзеге асыру кезінде
Стокгольм Декларациясының қағидалары жекелеген мемлекеттердің экологиялық саясатын құрудың
Қоршаған табиғи ортаның жағдайы туралы объективті және шынайы мәліметтерге
Қоғамдық экологиялық сараптаманың міндеттілігі қағидасы.
Қазақстан Республикасының «Экологиялық сараптама туралы» заңында экологиялық сараптаманың екі
Қоғамдық экологиялық сараптама кез келген қызмет түріне экологиялық
Халыққа экологиялық тәрбие мен білім бру шараларын
Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану
Қазақстан Республикасында заңнаманы және қоғамды экологияландыру қағидасы. Қоршаған
Қоршаған ортаны қорғау саласында басқа шет мемлекеттерінің қоғамдық
1.3 Қоршаған ортаны қорғау мен табиғи ресурстарды пайдалану
Кең мағынада басқару деп бір нерсеге немесе біреуге
Экологиялық басқару - бұл күрделі де көп салалы ұғым
Қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты пайдалануды бақылау қызметтерінен;
Қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты пайдалану механизмдерінің тиімділігінің кепілдемесінен;
Заңдылықты қамтамасыз ету тәсілдерінен.
Кең мағында экологиялық басқару ретіндегі мемлекеттік және
1.Қошаған орта мен оның шаруашылық және басқа
2. Қоғамның барлық заңды тұлғалары мен азаматтарының қоршаған
3. Қоршаған орта мен
Тар мағынада экологиялық басқару - қоршаған орта мен оның
Табиғат объектілерін тиімді және кешенді түрде пайдалану мәселесін шешуге
Техникалық революцияның жетістіктерін мемлекеттік шаруа жүйесімен байланыстыру кіреді.
Сонымен қатар, басқару міндетіне өндірістің, ғылымның және білім
Жердің, жер қойнауы мен орманның, судың пайдалануға
Жалпы экологиялық басқару мына мәселерді жүзеге асырады:
Экологиялық заң талаптарының тексерумен қатар
Қоршаған ортаның сапалық нормативтері
Экологиялық зиянды іс - әрекеттерді тоқтату;
Кінәлі адамдарға әкімшілік жолмен шаралар қолдану.
Қорыта келгенде, қоршаған табиғи ортаның тиімділігі мен сапасын сақтау
Екіншіден, мемлекет барлық үлттар мен халықтардың қалауын, мүдделерін қорғайды.
Қоғамдық қатынастардың көрінісі ретінде, табиғатты тиімді пайдалануды мемлекет
Қандай да болмасын қоғамдық қатынастың болу онда екі жақтың
Табиғи ресурстарды пайдалану мен қорғаудағы қоғамдық қатынас
Бірақ, бір тұлға бір қоғамдық қатынаста бір мезгілде басқарудың
Жалпы басқару объектісі мен субъектісін бөліп қарастырудың теориялық
Әрине, бағыну тәртібіне сәйкес бұлар да басқарылады. Алайда,
Адамдардың барлық құқықтарының
Қазіргі және болашақ үрпақтардың қолайлы қоршаған орта өмір сүру
Жаппай экологиялық білім мен тәрбиенің қажеттілігі;
- экологиялық мәселелерді
ҚР табиғат қорғау заңдарын дайындауға қатысу; ұйым ресми түрде
Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің экологиялық құқықтарын қорғау;
Экологиялық білімді, тұрақты даму идеясын насихаттау. «Зеленое спасение» экологиялық
Экологиялық білім беру және ағарту, экологиялық ойлау мен мәдениетті
Экологиялық акциялар;
Қазақстандағы экологиялық жағдайлар туралы мәліметтерді жинау болып табылады.
Бұл қоғамдық құрылымдардың барлығы әртүрлі аталуына, әрекет ету аясына,
Төртіншіден, экологиялық заңдарды және мемлекеттік экологиялық органдардың қызметін
Жоғарыда көрсетілген жіктелуді негізге ала отырып қоғамдық экологиялық
1) Халықаралық, республикалық одақтар мен қауымдастықтар. Бұл қоғамдық бірлестіктер
Қорғау дружиналары қозғалысын, «Экологиялық білім беру» қауымдастығын жатқызуға
2) Қоғамдық экологиялық ұйымдар. Бұл қоғамдық экологиялық
бірлестіктердің жалпы түрі, оған мүшелік негізінде құрылған барлық
экологиялық құрылымдар кіреді. Өз кезегінде оларды мынадай түрлерге бөлуге
болады:
- формальды емес қоғамдық экологиялық ұйымдар - бұл ұйымдар
- формальды қоғамдық экологиялық ұйымдар. Бұл ұйымдар мемлекет тарапынан
3) экологиялық қоғамдық қорлар - халықтың, кәсіпорындардың,
қайырымдылық ұйымдардың ерікті ақша қаражатын тарту жолымен қаржылық
қаражатты қалыптастыру үшін және жиналған қаражатты табиғат қорғау
шараларын жүзеге асыруға, экологиялық бірлестіктер мен басылымдарды
қолдауға пайдалану үшін құрылған қоғамдық бірлестіктер. Бұларға «Акбұлақ»
қоғамдық экологиялық қорын, халықаралық тәуелсіз экологиялық қорды
жатқыза аламыз.
Енді жоғарыда көрсетілген қоғамдық басқарудың функцияларын ашып көрсетейік.
Қоршаған ортаға әсерді бағалау деп қоршаған ортаға жоспарланып отырған
Экологиялық маңызы бар шешімдер қабылдауға және қоршаған ортаға
Қоғамдық басқарудың бұл функциясы қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу функциясымен
2 Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қоршаған ортаны
2.1 Азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің экологиялық құқықтары мен
Адамдардың өмір сүруі үшін қолайлы табиғи ортаға құқығы
XXI ғасырда табиғатқа шексіз күшпен ену салдары толғандыра бастады.
XX ғасырдың ортасында шаруашылық қызметпен табиғаттың ластануының қарқынды өсуі,
Қоршаған ортаның өндіру және өмірді қамтамасыз ету қабілеттілігі бұзылуда.
Еңбек етуді қажет етеді. Қоршаған ортаның тазалығы бір
Қазақстан Республикасының Конституциясының 31 бабында «Мемлекет адамның өмірі
Сондықтан, қоршаған ортаны қорғау, экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласында
Қазақстан Республикасында жеке тұлғалардың экологиялық құқықтары туралы мәселелер
Адамдардың экологиялық құқықтары деп табиғатпен арақатьшасы кезіндегі адамдардың
В.В. Петров экологиялық құқықтарды үш аспектіден қарастырды: адамның өмірі
А.К. Голиченков та экологиялық құқықты үш аспектіден қарастырды:
Азаматтардың экологиялық құқықтарын тану және реттеу - қазіргі дамып
Қоғам мен табиғаттың арақатынасы аясындағы мәселелерді шешуге басқа
Адамдардың құқықтары мен бостандықтары әртүрлі негіздер бойынша саралануы мүмкін,
Бостандықтар: 1) жеке, азаматтық; 2) саяси; 3) экономикалық, әлеуметтік,
М.М. Бринчук экологиялық құқықтарды құқықтық реттелу деңгейіне байланысты қоршаған
Негізігі құқықтарды көп жағдайда конституциялық құқықтар деп атайды. Негізігі
Адамдардың басқа да экологиялық құқықтары санатына Қазақастан Республикасының заңдарында
Экологиялық құқықтарды тағы да тараптардың қызметіне және мүдделеріне байланысты
Қазақстан Республикасының Конституциясы қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық
Оның өмір сүру негізін құрайтың, адам мен азаматтың негізгі
Қазіргі уақыттағы қоршаған орта жағдайының нашарлауы барлық адамзаттың алдында
Сонымен, экологиялық қүқыктар деп адамның экологиялық, экономикалық, эстетикалық аясындағы
Азаматтардың экологиялық құқықтарын мынадай негізігі түрлерге бөлуге болады:
Қолайлы қоршаған ортаға күқық;
Қоршаған ортаның жай-күйі туралы сенімді ақпарат алу құқығы:
Табиғи ресурстарды пайдалану құқығы;
Азаматтардың денсаулығы мен мүлкіне келтірілген залалды өтеу, соның ішінде
Қазақстан Республикасының ҚР Экологиялық кодексі қолайлы қоршаған орта-объектілерінің жай-күйін
Жоғарыда көрсетілген нормативтер адамдардың денсаулығын қорғау, генетикалық
Жоғарыда айтып кеткендей, Қазақстан Республикасының Конституциясында азаматтардың кез келген
Экологиялық ақпарат дегеніміз - бұл экологиялық заңнама нысандары
Қазақстан Республикасы азаматтардың қоршаған ортаға қатысты ақпараттар алу
Мемлекеттің басты нормативтік-құқықтық актісі - Конституцияның 18 -бабына сәйкес
2.2 Шет елдерінде азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің
Ұлттық деңгейде табиғат қорғау қызметін жоғары деңгейде жүзеге
асырылуы планета аумағында қоршаған ортаны қорғау және табиғи
ресурстарды ұтымды пайдалануды қамтамасыз ету мәселелерінің толық
шешілгендігін білдірмейді. Белгілі
Пайдаланылатын табиғи ресурстардан басқа, бүкіл дүниежүзі қауымының әсеріне
Сонымен қатар, өз аймағында жүзеге асырылатын шаруашылық және
Бұндай негізгі факторлар қоршаған ортаны қорғау және табиғатты
Қазіргі таңда бүкіл дүние жүзін толғандырып отырған күрделі
Қоршаған ортаны қорғау - қазіргі таңдағы ең маңызды мәселелердің
Құқықтық мәртебесіне байланысты халықаралық экологиялық
Қоршаған ортаны қорғауда халықаралық ынтымақтастықты тереңдету және
Халықаралық үкіметтік емес ұйымдар - бұл адам қызметінің
Қоршаған ортаны қорғау сұрақтарымен айналысатын, сонымен қатар өзінің негізгі
Қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық үкіметтік емес ұйымдардың
Көптеген Халықаралық үкіметтік емес ұйымдар жекелеген табиғат объектілерін
Ең ірі және беделді халықаралық үкіметтік емес ұйым
Табиғатты және табиғи ресурстарды қорғайтын халықаралық одақтың
Көптеген шет елдерде қоғамдық экологиялық бірлестіктердің қызметі
Польшадағы қоғамдық бірлестіктердің Азаматтық іс жүргізу кодексіне сәйкес сот
Венгриядағы қоғамдық экологиялық бірлестіктердің қызметінің құқықтық негізі шектеулі болды.
Венгрияда қоршаған ортаны қорғаудың негізгі ережелері 1976 жылы ҚР
1988 жылы алдыңғы қоғамдық бірлестіктердің қысымымен Венгрия
Республикасының парламентімен «Қоғамдық бірлестіктер туралы» заң
қабылданды. Бұл заң қоғамдық бірлестіктердің өкілеттігін біршама кеңейтті.
1989 жылы Конституцияға енгізілген өзгерістерге сәйкес азаматтардың
экологиялық құқықтары танылды. Соның ішінде, азаматтардың қолайлы
қоршаған ортаға құқықтары танылды. Осы өзгерістерге сәйкес азаматтар мен
қоғамдық бірлестіктердің барлық экологиялық маңызы бар шешімдерге қарсы
Қазіргі таңда Үлыбританияда бірнеше мың қоғамдық экологиялық бірлестіктер әрекет
1960-1970 жылдарда қоршаған ортаның жағдайына уайымның
Кеңесі, Шуды азайту қоғамы, Таза ауа үшін ұлттық қоғамы
Бұл бағыттағы белгілі құрылым 1970 жылдың аяғында 1971 жылдың
Қоғамдық экологиялық ұйымдардың қысымымен Үлыбритания үкіметі табиғат қорғау сипатындағы
Ұлыбритания заң актілерінде қоғамдық экологиялық ұйымдардың экологиялық маңызды шешімдерді
«Табиғатты қорғау туралы» заңды бұзушылықтармен күресу үшін үкіметтік емес
Сонымен, Үлыбританияды әртүрлі мәртебеге ие, соған байланысты өкілеттіктері
Нидерландта экологиялық қоғамдық қозғалыстар жақсы дамыған және
коне тарихы бар. Бұл елде ең үлкен үкіметтік емес
пайда болды. Оның мақсаты табиғатты қорғау болды. Қазіргі уакытта
алдарына әртүрлі мақсаттарды қоятын - табиғатты қорғаудан бастап коршаған
ортаны қорғау мәселелерін лоббированияның көмегімен шешуге дейін,
қоғамдық ұйымдардың үлкен спектры бар. Бұндай
Нидерландта қоршаған ортаны қорғау саласындағы саясаттың негізі 1983 жылғы
Қоршаған ортаны қорғаудың механизімі 1979 жылғы ҚР Экологиялық
Нидерландта әкімшілік егер, ол мемлекеттік немесе коммерциялық күпия болмаса,
Қоғамдық бірлестіктердің экологиялық маңызды шешімдерді қабылдау процесіне қатысуы
Нидерланд заңдарында табиғат қорғау нормаларын орындағаны үшін қоғамдық
Сонымен қатар, бірқатар экологиялық заңдарды бұзғаны үшін қылмыстық жауапкершілік
Жазалау үшін шараларды қабылдамау туралы сотқа арыз беру
Сонымен, қоғамдық экологиялық бірлестіктер әкімшілік, азаматтық, қылмыстық құқық
Қоршаған ортаны сотта қорғаудың мысалы ретінде, қоғамдық экологиялық
«Амбт Делен» ісі. «Жердің достары» табиғат қорғау ұйымы Амбт
Қорытынды
1997 жылдың 10 қазанында Қазақстан Республикасының Президенті
«Қазақстанның 2030 жылға дейін даму стратегиясына» сәйкес елді дамытудың
Берілген стратегияның негізгі ережелерін жүзеге асыру елімізде стратегиялық жоспарлау
Соңғы жылдары елімізде табиғи ресурстарды қорғау мен пайдалану
Қоршаған ортаны қорғау мен ұтымды пайдалану саласында азаматтар мен
Қоршаған ортаны қорғау саласында қоғамдық басқаруды жүзеге асырудың тиімділігін
Қоршаған табиғи ортаны қорғауға азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің қатысуының
Бірінші, кеңес одағы дәуіріндегі кезең;
Екіншісі, егемендік алғаннан кейінгі кезең. Бірінші кезеңнің 1917 -1920
Бұл кезеңде экологиялық заңдарды жаңа әлеуметтік-экономикалық өзгерістер жағдайында дами
Қандай да болмасын жүйені құру үшін белгілі бір басшылыққа
1. Қоршаған табиғи ортаның жағдайы туралы объективті және шынайы
мәліметтерге қолжетімдігі;
Қоғамдық экологиялық сараптаманы жүргізудің міндеттілігі;
Халыққа экологиялық тәрбие мен білім беру шараларын жүргізу;
4. Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану
Қазақстан Республикасының заңнамасын және қоғамды экологияландыру;
Қоршаған ортаны қорғау саласында басқа шет мемлекеттерінің қоғамдық бірлестіктерімен
Қоршаған ортаны қорғау мен пайдалану саласындағы басқару субъектілері
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Назарбаев Н.Ә. Қазақстан - 2030. - Алматы, 2004. -
Қазақстан Республикасының Конституциясы. - Алматы, 2004.-95б.
Еренов А.Е. Правовая охрана природы в Каз ССР.-Алма-Ата,1977.-92с.
Қазақстан Республикасы. 1993 жылы 31 наурызда қабылданған Су кодексі.
Қазақ ССР. 1976 жылы 4 тамызда қабылданған Жер қойнауы
Қазақ ССР. 1981жылы 12 маусымда қабылданған Атмосфералық ауаны қорғау
Қазақ ССР. 1993 жылы 21 қазанда қабылданған Жануарлар дүниесін
Стамқұлов Ә.С. Қазақстан Республикасының экология құқығы. -Тараз,2003.- 4506.
Қаз ССР. 1991 жылы 18 маусымда қабылданған Айналадағы табиғи
ортаны қорғау туралы заңы. - Алматы, 1993. - 366
Қазақстан Республикасы. 1997 жылы 15 шілдеде қабылданған Қоршаған ортаны
Васильева М.И. Охрана право граждан СССР на здоровую окружающую
Қазақстан Республикасы. 1997 жылы 15 шілдеде қабылданған «Ерекше қорғалатын
Қазақстан Республикасы. 2003 жылы 9 шілдеде қабылданған Су кодексі.
Қазақстан Республикасы. 2003 жылы 8 шілдеде қабылданған Орман кодексі.
Қазақстан Республикасы. 2004 жылы 9 шілдеде қабылданған Жануарлар дүниесін
Қазақстан Республикасы. 2002 жылы 11 наурызда қабылданған Атмосфералық ауаны
Қазақстан Республикасы. 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасы //
35
