TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz

КIРIСПЕ…………………………………………………………………………….. 3

НЕГIЗГI БӨЛIМ

1 БАУЫРЖАН МОМЫШҰЛЫНЫҢ ӨМIРI МЕН ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖОЛЫ

1.1 Бауыржан Момышұлының шығармашылық өмiрбаяны……………………6

1.2 Бауыржан Момышұлы шығармашылығының жанрлық құрамы……….…. 7

2 СОҒЫС ШЫНДЫҒЫ МЕН АДАМ ТАҒДЫРЫНЫҢ КӨРКЕМДIК ТАНЫМЫ

2.1 “Москва үшiн шайқас” романдағы соғыс шындығы ……………………… 18

2.2 Қаһарман бейнесiн жасаудағы жалпы сипат пен жалқы ерекшелiктер….…22

ҚОРЫТЫНДЫ……………………………………………………………………...26

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI……………………………….…....28

Жұмыс түрі: Реферат
Пәні: Соңғы қосылған рефераттар
Жұмыс көлемі: - бет

-----------------------------------------------------------------------------------

РЕФЕРАТТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

МАЗМҰНЫ

КIРIСПЕ…………………………………………………………………………….. 3

НЕГIЗГI БӨЛIМ

1 БАУЫРЖАН МОМЫШҰЛЫНЫҢ ӨМIРI МЕН ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ
1.1 Бауыржан Момышұлының шығармашылық өмiрбаяны……………………6

1.2 Бауыржан Момышұлы шығармашылығының жанрлық құрамы……….….
2 СОҒЫС ШЫНДЫҒЫ МЕН АДАМ
2.1 “Москва үшiн шайқас” романдағы соғыс
2.2 Қаһарман бейнесiн жасаудағы жалпы сипат
ҚОРЫТЫНДЫ……………………………………………………………………...26

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI……………………………….…....28

Адамзат тарихынан өзiндiк орнын алып, кейiнгi
Халық көкірегін ұланына деген ыстық сезім
“Мен де адаммын жаралған сүйек, еттен,”

Менде де жан бар, менде де
Халқымның қарапайым бір ұлымын,

Жанымды арым үшін құрбан еткен”.[1, 3б.],
Қазақ әдебиетінде осынау азаматтық тұлға туралы
Қалай дегенде де, Бауыржан Момышұлының қазақ
Тарих қойнауындағы қиян -
Ұлы Отан соғысы – бүкiл кеңес
Бауыржан Момышұлының ерлік даңқы елімізге аңыз
Сан қырлы саңлақ Бауыржан Момышұлының шығармашылық
Белгілі ғалым, әдебиеттанушы Мекемтас Мырзахметов Бауыржан
Бауыржан Момышұлының бойындағы шыншылдық пен әділдік,
“Қалды ма айыр тұяқ елде малдан,

Жалғыз сиыр қалмады “ет планнан”.

Ет етсіз, бала сүтсіз қалып кетті,

Барып ең уәкіл боп сен ауданнан”,
- деген өлең жолдарында қазақ жұртын
Соғыстан кейінгі жылдары қазақ прозасындағы соғыс
Соғыс тақырыбындағы шығармалардағы солдат жанын түсінуге,
Сондықтан да соғыс тақырыбына барған әрбiр
Бауыржан Момышұлының "Москва үшiн шайқас" романы
Қарап отырсақ, көркем шығармада суреттелетін оқиғаларға
Төрт кітаптан тұратын – “Москва үшін
Шығармадағы қаһармандық бейненің майдандағы тағдыры, соғыстың
“Москва үшін шайқас” романындағы Петр Угрюмовтың
Жазушы оның тұлғасын бір жерде: “Олардың
Өмірде адам көп нәрсені өзі таңдайтыны
Соғыстағы жағдай адамнан өзінің сенім-нанымының басты
Біздің әдебиетімізде, әсiресе, соғыстан кейінгі онжылдықта
Ал ендi соңғы он жылда жарық
Әскери прозадағы күрделi мәселелердiң бiрi қаһармандық
Бiрақ батырлықты жалғыздыққа қарсы да қоюға
Жалпы жеңiске жету мүмкіндігінен көңілі қалған
Жеке адамның мүддесі топтың мүддесіне қайшы
Кейде біздiң соғыс туралы әдебиетімізде оның
Әрбір адамның пенде ретіндегі, тұлға ретіндегі
Жауынгер-жазушы Бауыржан Момышұлы қаһармандарының мінездері кесек,
“…Тағы бір рет қарсы шабуылға шығып,
Мен оны таныдым. Ол бұдан екі
Бауыржан Момышұлының “Москва үшін шайқас” туындысы
Өрелі патетика, гуманизм, өмірден алынып, жүректе
Шығармадағы қаһармандардың есте сақталуы әр тараудағы
– Аяусыз қатал бұйрық болды-ау, -
– Ия, мен де соны ойлап
Жазушы шығармаларынан басты немесе жанама персонаждарды
Кейіпкер өзінің ой-толғаныстары арқылы басқа адамдарға
Осы мәселенi ғалым Ж.Дәдебаев: “Бауыржан Момышұлы
Оқиға өз бетімен сюжет тудыра алмайтынын,
Қаламгер шығарманың бар сюжеттік желісін бас
Тамаша құрылған сюжет пен композиция
Сонымен қатар, шығарма көркемдігінің сыры кейіпкерлердің
“Адам тағдыры – жазушы үшін шығарма
Романда автор жауынгерлердің рухани байлығын, Отанын
Генерал Панфиловтың батальонды қарсы
Жазушы шығармасында ондаған жауынгерлердің бейнесі сомдалады.
Жазушы портрет жасауға да өте шебер.
Бауыржан Момышұлының лейтенант Брудныйға жасаған “қатыгездігі”
Генерал Панфиловтың бейнесі ешкiмге ұқсамас, өзгеше
Повестері мен әңгімелерінің басты кейіпкерлері көбінесе
Осыған байланысты мынаны айта кеткен жөн.
Өмірбаяндық кейіпкердің мінез-құлқын жасауда тағы да
Мұндай шығармалардан Бауыржан Момышұлы шығармаларының ерекшелігі
Автор өз қаһарманының әлсіз жақтарынан үнсіз
Кеңес әскерін соғыста жеңіске бастаған факторлардың
Кітапта комбаттың артық ашуын әзілге сүйеп,
Бауыржан Момышұлының тұлғасы характер тұрғысынан да
Шығармада көрiнiс табатын майдангерлердiң бәрi өз
Бауыржан Момышұлын өзге батырлардан, командирлер мен
Бауыржан Момышұлы өмірдегі табиғи болмысымен көркем
Кітаптың айрықша көркемдігі осы табиғилық пен
“ – Жолдас... Ағатай!, Сіздің мінезіңіз...
– Айтарыңды айтсаңшы!..

– Шынымды айтсам мен сізден қорқам...
– Қорқып сыйлаған сыйыңды өзің қайта
– Өте дұрыс айттыңыз, ағасы. Біз
– Не айтпақ едің?

– Мына қиян-кескі соғыста кім
– Тәйт! Сен өлмейсің!” [11, 242-243бб.].

“Алатау сұңқары” Бүркіт Әлішеров, “бұйрықты орындадым,
Романдағы авторлық шегіністер кейіпкердің соғыс сәтiндегi
Кітап тарауларының аттары да қызғылықты. “Кеш
Бауыржан Момышұлы полкінің соғыстағы терең драматизмге
Тек жауынгерлерді ғана емес, әріптестерін, командирлерін
Бір Торошково селосын алу орнына, жергілікті
Чистяков ұрыс нәтижесін көріп, бұйрықтың басқаша
Қолға түскен бекіністерді жаудың негізгі күші
“Алдымен, Бауыржан Момышұлының ерекше сергек, тез
Кейіпкерлердің образы, ішкі дүниесі, оқиғалардың психологиялық
Жоғарыда айтылып өткендей, автобиографиялық қаһарман қашанда
Диалогты және төл сөзді жиі пайдалану
Батальон командирі Бауыржан Момышұлының бейнесін жасаудың
“Танков екеуміз траншеяға қарай жүре бергенде,
Бұл жерде комбаттың алғы шептегі жағдайды
Майдандағы батальон командирі шын мәнінде екі
Командир қандай жағдай болғанына қарамастан соғыстың
Адамдарды аяу және жеңіске жету, бұл
Соғыс зардабы салған қайғы мен қасiретке
Бауыржан Момышұлы командир болғандықтан үнемi өз
Сюжетсіз қаһарман мінез-құлқын білудің қиын екені
Автор кісі жалықтырарлық баяндаудан, қарпылмаған киіздей
“Москва үшін шайқас” романында Б. Момышұлы
Командир Бауыржан Момышұлы шайқас кезiнде өз
Әдебиет шығармаларын образ, характер, жағдай, сюжет,
Бауыржан Момышұлы әдеби кейiпкер ретiнде көркем
Өңі монғол түстес қара торы, шықшыты
“Арпалыс” романы дүниеге келер алдында бас
Бұл кітапта соғыстың адал және ұқыпты
1941 жылдың қазан айында немістер Вязьма
“Арпалыстың” қаһарманы, батальон командирі лейтенант Бауыржан
Екі рет қоршаудан шығып, Волоколам тас
“Стыд… Задумывались ли вы над тем,
Шығарманың басты мақсаты – солдат ар-намысын
Командир бұл сұрақтарға жауапты тынбастан іздейді.
Бауыржан Момышұлы жаужүректілікке тәрбиелеуді осылай түсінетін
Я вздрогнул. Это было как раз
Шығарманың бірінші тарауының соңғы беттерінде былай
Оның мiнез-құлқы, адами табиғатынан туындайтын iс-әрекеттiң
Командир Курбатовтың жанына үңіліп, оның сезімдер
“Как нужна была в момент этой
А. Бек өз шығармасының бас қаһарманы
Бауыржан Момышұлының шарқ ұрған қиялы оның
Қазақ әдебиетiнде әскери әдебиет тақырыбы о
Бұл жұмысқа Баукеңнiң шығармашылық ғұмырнамасы
Әрі Бауыржан Момышұлының шығармашылығының шеберлiк шыңына
Бауыржан Момышұлы шығармашылығы өзiндiк ерекшелiгiмен айқындалады.
Жазушы шығармалары стилінің тағы бір ерекшелігі
Бауыржан Момышұлының шығармашылығындағы атап өтер жайт,
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

Момышұлы Б. Ерлігіміз - ұрпаққа өнеге
Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы:
Қаратаев М. Шеберлік шынына. – Алматы:
Әдібаев Х. Көкжиек. – Алматы: Жазушы,
Мырзахметов М. Бауыржан батыр. – Алматы:
Дадебаев Ж. Қазіргі қазақ әдебиеті.
Майтанов Б. Сөз сыны. – Алматы:
Қалдыбаев М. Аруағына сиынам
Бекхожин Х. Ауыр шақтың айбынды лирикасы.//Қазақ
Дәдебаев Ж. Атыңнан айналайын. Тараз тарихы
Момышұлы Б. Екі томдық шығармалар жинағы:
Момышұлы Б. Баукеңнің бұйрыққа қойған талабы.//Қазақ
Қаратаев М. Ақын жанды адам. //Қазақ
Әлімжан Е. Жанартау // Егеменді Қазақстан.
Қирабаев. С. Кеңес дәуiрiндегi қазақ әдебиетi.
Бек А. Арпалыс. – Алматы:
32

26