Тұлға әлеуметтануы курстық жұмыс
Жоспары
Кіріспе
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Социология
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ӘЛ-ФАРАБИ ат. ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ ПОЛИТОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІ
СОЦИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ
Курстық жұмыс
Тақырыбы: Тұлға әлеуметтануы
Қабылдаған:
Орындаған:
Алматы 2006
Жоспары
Кіріспе
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Адамзаттың жекелеген өкілдерінің өмір сүруі “индивид” ұғыммен байланысты.
Бүгінгі таңда тұлғаны өзіндік ерекше қасиеттерге ие құбылыс,
Бұл тұрғыдан алғанда әлеуметтанудың да осы мәселеге қосар
Басқаша айтқанда, адамның тарихи дамуының әртүрлі деңгейлерінде жеке
Әлеуметтік өмірде адамдардың бір бірімен әртүрлі салада тығыз
Тұлға түсінігі
Адамзаттың жекелеген өкілдерінің өмір сүруі “индивид” ұғыммен байланысты.
Әлеуметтік өзара іс-қимылдар мен қарым-қатынастардың ұйытқысы жеке тұлға
табиғи деңгей - адамның өзінде бар және оған
биологиялық деңгей - шығу тегі бойынша ортақ болуы,
мұрагерлік деңгей - ата-аналарының тектік қорының негізінде тіршілік
әлеуметтік деңгей - адамның әлеуметтену, басқа адамдармен араласуы
Әлеуметтік көрініс кең мағынасында үш құрамдас бөліктен тұрады:
- өзіндік әлеуметтік - өзінің әлеуметтік рөлдерін қалыпты
- ерекшеленген мәдени - автоматты түрде сақталатын, жеке
- ізгі - адамдағы әдеп нормаларын ең жоғары
Бұлайша тәптіштеу “адам”, “жеке адам” және “тұлға” ұғымдарының
Бірақ адамзат өз бетінше өмір сүрмейді. Өмір сүретін
Адамның жеке басының және тарихи дамуының түрлі деңгейлеріндегі
Тұлға бірқатар гуманитарлық ғылымдардың зерттеу объектісі болып табылады.
Әлеуметтану проблемаларының бірі тұлғаның құрылымдық талдау болып табылады.
1) өмір салты мен еңбек, қоғамдық-саяси, мәдени-танымдық, отбасылық-тұрмыстық
2) тұлғаның объективті әлеуметтік қажеттіліктері. Тұлға - қоғамның
3) шығармашылық қызметке қабілеттілік, білім, дағды жатады. Қалыптасқан
4) қоғамның мәдени құндылықтарын игеру дәрежесі, яғни тұлғаның
5) тұлға басшылыққа алатын ізгілік нормалары мен принциптері.
Әлеуметтануды бірінші кезекте ортақ мәселе қызықтыратын болғандықтан, жеке
Әлеуметтенуден бейімделуді (жаңа шарттарға үйренудің уақыт бойынша шектелген
Әлеуметтену процесі негізгі өмір тізбектері деп аталатын сатылардан
Әлеуметтенудің мәні адамды өз қоғамының мүшесі етіп қалыптастыратындығында.
Әлеуметтену процесінің мазмұны кез келген қоғам өзінің мүшелері
Егер де әлеуметтену процесінде адамның тұлғасы дамитын болса,
Девианттық мінез-құлықтың өзіне тән белгісі мәдени релятивизм болып
Девианттық мінез-құлықтың әлеуметтанудағы түсіндірілуі объективті әлеуметтік бағыттылықты және
Қоғам түрлі тәсілдер мен құралдарды пайдалана отырып, әрқашан
“Әлеуметтік бақылау” - термин, оны айналымға алғаш рет
Т.Парсонс әлеуметтік бақылау проблемаларына және әлеуметтік жүйенің орнықтылығы
1. Оқшаулау нормаларды бұзушыға (девиантқа) қатысты қолданылады және
2. Шеттету құқық бұзушының байланыстарын шектеумен байланысты, бірақ
3. Құқық бұзушыны оңалту, оны қалыпты өмірге және
Сонымен, тұлғаның қалыптасуы өзара байланысқан бірқатар деңгейлерді -
2. Саяси тұлға
Белсенді саяси рөлге ұмтылушы тұлға саяси әлеуметтанудың жеке
Саясаттағы жетекші - бұл өз айналасына көптеген адамдарды
Қазіргі заманғы әдебиеттерде саяси жетекшілікті, жетекшіге қажетті жеке
Жетекшінің бірінші түрі - “дәстүрлі”. Бұл тип жетекшіні
Екінші түрі - “заңды” немесе “бюрократиялық” тұлға, оны
Үшінші түрі - “харизмалық”. Бұл оның ойларының өзіне
Қазіргі уақытта жетекшілікті типтеудің ең бір терең өңделген
Саяси жетекшіліктің бірінші деңгейі - ол сол қоғамда
Екінші деңгей - саяси қозғалыста оның билік үшін
Үшінші деңгей - саяси жетекшілік басқарушылық қатынастар жүйесінде,
3. Әлеуметтанудағы саяси тұлғаның орны
Саяси әлеуметтануда тұлға әлеуметтік жеке адам, саяси жүйенің
Саяси қатынастар жүйесінде тұлға өзінің түп негізінде әлеуметтік
Тұлға әлеуметтік айқындылыққа ие бола тұра, қандай да
Қазіргі заманғы қоғамдық-тарихи ой-пікірлерде және саяси философияда персоналдық
Тұлғаның саясатқа қатысуының нысандары қоғамда болатын объективті жағдайлар
Жеке тұлғаның саясатқа реттеулі және нәтижелі қатысуы үшін
Көптеген халықаралық құжаттарда, атап айтқанда, адам құқықтары жөніндегі
Тұлғаның саяси өмірдің нақтылы агенті болуы үшін, әлеуметтанушылар
Тұлғаның саяси қатысуының бірнеше нысандары бөліп қарастырылады:
Біріншісі. Өз өмірін және іс-қимылын, қатынастарын билік органдарымен
Екіншісі. Азаматтардың электоральды қатысуы немесе билік органдарына өз
Үшіншісі. Әкімшілік процеске қатысуға өкілдік берілген тұлға ретінде
Төртіншісі. Тұлғаның бұқаралық іс-шараларға қатысуы (шерулерде, демонстрацияларда, жиналыстарда,
Бесіншісі. Тұлғаның ұйымдастырылған нысандағы саяси процестерге, яғни саяси
Азаматтардың саяси мінез-құлқының үш түрі жайлы айтылады. Бірінші
Екінші түрі - индифферентті, яғни немқұрайлы, қатыспайтын, селқос,
Үшінші түрі - саяси белсенділік. Қолда бар саяси
3. Қоғам мен тұлғаның
әлеуметтік әрекеттесуі
Ертедегі капиталистік индустрияландыру кезеңіне әлсін-әлсін төңкеріске ұласу қаупін
Капитализмнің пісіп-жетілу шамасында жанжалдар саны қысқарды және олар
Жанжалдың құндылығы олардың әлеуметтік жүйенің қатаюын болдырмауында, инновацияларға
Жанжал кең мағынада қиян-кескіге айналған қайшылықты білдіреді. Әлеуметтану
Әлеуметтік жанжалдар әлеуметтік қауымдастықтардың, топтардың, жеке адамдардың, әлеуметтік
К.Маркс өз заманында капитал мен еңбек мүддесін ұсынатын
Американ әлеуметтанушысы Л.Козер “Әлеуметтік жанжалдың қызметтері”, “Әлеуметтік жанжалды
Американ әлеуметтанушысы П.Сорокиннің пікірінше, қоғамның жанжалсыз өмір сүруі
Қоғам - бұл адамдарға белгілі жүйелердің ішіндегі ең
Нақтылы қоғамда адам бір уақытта оның көптүрлі қажеттіліктерін
Қазіргі қоғам жанама рөлдік коммуникациясымен адамдарды әр түрлі,
Қоғам әлеуметтік қатынас жүйесі ретінде ешқашан тыныштық күйде
Тұлғаның мінез-құлқының нақтылы түрлері аса бағдарланбаған, тұлға барлық
Зерттеушілер “аномияның белгілі бір деңгейі қоғамда барынша еркіндік
Неміс әлеуметтанушысы Р.Дарендорф еңбектеріндегі әлеуметтік жан-жалдар проблемасы терең
1) әрбір қоғам әрқашан өзгеріс күйінде болады;
2) әрбір қоғамда әрқашан жалпы жанжалға әкелетін келіспеушілік
3) қоғамның әрбір элементі оның ықпалдасуы мен өзгерісіне
4) кез келген қоғам үнемі өзінің қанаушылыққа түскен
Р.Дарендорф пікірі бойынша, әлеуметтік жанжалдың негізі саяси факторларда
Р.Дарендорф көзқарасы бойынша, тым типтілік қоғам үстемдік етушілер
Американ әлеуметтанушысы Кеннет Эдвард Боулдинг “Жанжал және қорғаныс:
Боулдинг жанжал қоғамдық өмірден бөлінбейді деп санайды. Әлеуметтік
Р.Э. Парк - Чикаго әлеуметтік-экономикалық мектебінің негізін қалаушы,
Бір жағынан, өзара әрекеттесу негізінде ықпалдасудың адамдарды біріктіру
Жанжал әлеуметтік өзара әрекеттестіктің маңызды элементі, керек десеңіз
Ынтымақтастық өзара әрекекеттесудің түрі ретінде көбінде адамдар арасындағы
Бақталастық өзара әрекеттесудің типі ретінде өзара әрекеттесуші тараптар
Бақталастық бәсекелестік пен жанжалды қабылдай алады. Бәсекелестік белгілі
Егер әлеуметтік жанжал қоғамдық қатынастың міндетті атрибуты болса,
Біріншіден, әлеуметтік жанжалға қоғамдық қатынастың толық болмауының өзі
Екіншіден, әлеуметтік жанжалдар әлеуметтік-психологиялық алғышарттармен: тұлғалардың өздерінің әлеуметтік
Әлеуметтік жанжал - бұл қоғам мүшелері жалпы мойындайтын
Жанжалдың жағымдылығына және жағымсыздығына қатысты әр түрлі көзқарастар
Жанжалдың және бір жағымды қызметі қоғамда жұмылдырушы рөл
Алайда жанжал көбінесе жағымсыз, бұзушы сипатта болады. Олар
Жанжалдың көптеген түрлері бар. Олар қарқынымен, типімен, қатысушылардың
Тұлғалық жанжал - ішкі күрес, жеке-дара сананың деңгейінде
Қоғам тұлғалық қатынастың ішкі құрылымында гуманистік пен патологиялық
Мысалы, Польша зерттеушісі К.Поспишил өзінің “Адамдар арасындағы патологиялық
Қазіргі заманғы қоғамды американдық әлеуметтанушы, психолог, әлеуметтік философ
Жеке адам мен тұлғаның арасында, әсіресе айқын жеке-даралық
Тұлғаны субъект ретінде айта отырып, негізінен, біз оның
Тұлғааралық жанжал - жанжалдың ең кең тараған түрі,
Тұлға немесе топ арасындағы жанжал туралы айтқанда Т.Парсонс
Жанжалды оқиғалар қайсыбір рөлдер атқаратын (жеке адамдар мен
Қарама-қарсы міндеттер мен қызметтерді атқаратын субъектілер бір-бірінің рөлдері
Топаралық жанжал - қарама-қарсы мүддеге ие әлеуметтік топтар
Қазіргі жағдайда әлеуметтік жіктелістің күшеюі Қазақстан қоғамында әлеуметтік
Қоғамдағы тұрақтылықты сақтау үшін теңдік және теңсіздік деңгейі,
Кез келген әлеуметтік жанжал қандай да бір өлшемде
Қазақстандық қоғамда нарықтық қатынастың қалыптасу жағдайында қоғамның ресми
қатарына жатады.
Қорытынды
Сонымен, тұлғаның қалыптасуы өзара байланысқан бірқатар деңгейлерді -
Тұлғаның саяси өмірдің нақтылы агенті болуы үшін, әлеуметтанушылар
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Артемьев А.И., Бейсенов Б. “Тұлға социологиясы” Алматы, 2002ж
Әбсаттаров Р. Дәкенов М. “Әлеуметтану” Алматы, 2003ж
Әбдікерова Г.О. “Тұлғаның саяси әлеуметтенуі” Алматы, 2001ж
Тавадов Г.Т. Саясаттану: Учебник. – М., 2002. -
Осипов Г.В. Социологический энциклопедический словарь. - М., 1998.
Здравомыслов А.Г. Социология конфликта. - М., 1995.
Кармин А.С. Конфликтология: Учебник. - Спб, 2000.
Бурдье П. Социология политики. - М., 1993..
Исмуханова Г.Г. О пользе и вреде конфликтов в
Абульханова К.А. Психология и сознание личности. (избранные психологические
11. Харчева В. Основы социологии: Учебник. - М.
25
