Түркияның сыртқы саясаты диплом жұмысы
Жоспар - www.topreferat.com.kz
КІРІСПЕ 2
1 ТАРАУ. ТҮРКИЯНЫҢ ЕУРОПАЛЫҚ ОДАҚҚА ЕНУ ПРОЦЕСІНДЕГІ ПРОБЛЕМАЛАР 5
1.1.ТҮРКИЯ ЖӘНЕ ЕУРОПАЛЫҚ ОДАҚ 5
2 ТАРАУ. ТҮРКИЯ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН 18
2.1. САЯСИ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ 18
2.2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ 29
2.3 МӘДЕНИ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ 39
ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ 48
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 49
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Саясаттану
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ЖОСПАР
КІРІСПЕ 2
1 ТАРАУ. ТҮРКИЯНЫҢ ЕУРОПАЛЫҚ ОДАҚҚА ЕНУ ПРОЦЕСІНДЕГІ ПРОБЛЕМАЛАР 5
1.1.ТҮРКИЯ ЖӘНЕ ЕУРОПАЛЫҚ ОДАҚ 5
2 ТАРАУ. ТҮРКИЯ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН 18
2.1. САЯСИ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ 18
2.2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ 29
2.3 МӘДЕНИ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ 39
ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ 48
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 49
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Түркия қазіргі кезде 70 миллион халқы
1999 жылы Түркияның Ұлы Жиналысының залында АҚШ-тың сол кездегі
Дегенмен, республикалық Түркия өзінің әлемдік аренадағы және аймақтағы орнын
Ұсынылып отырылған “Қазіргі кезеңдегі Түркияның сыртқы саясаты: бағыты, проблемалары,
Оның бірінші тарауында Түрік Республикасының Еуропадағы орны мен Еуропалық
Түрік қоғамы үшін Түркия мен Еуропалық Одақ арасындағы проблемалық
Түркия мемлекетінің одаққа кіруде сан рет жасаған талпыныстары 1959
Ұсынылып отырған дипломдық жұмыстың 1991-2001 жылдар аралығындағы Қазақстан мен
Екі елдің арасындағы тығыз бауырластық қарым-қатынастың орнауы туралы елбасымыз
“Қазақстан мен Түркияны байланыстыратын ортақ негіздер аз емес: географиялық
Тәуелсіздігімізді алғаннан бергі он бес жыл көлемінде ел өмірінде
Тегі бір екі елдің қарым-қатынасының қалыптасу барысы, даму деңгейі
Аренада алатын орны мен бейбіт қатынасты қамтамасыз етудегі ролі,
Бәрімізге жақсы белгілі, 1991 жылы желтоқсан айының 16-сы күні
Бүгінгі күні Түркия мемлекетінің саяси қолдауы мен экономикалық көмегі,
Қазақстан мемлекетінің сыртқы саясатының әр түрлі мәселелерін зерттеу, оның
Зерттеу пәні. Жұмысты жазу барысында Қазақстан мен Түркия мемлекеттерінің
Саяси байланыстар.
Экономикалық қатынастар.
Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық.
Дипломдық жұмыста қолданылған зерттеу әдістері:
- Түркия мен Еуропалық Одақ арасындағы қарым-қатынастың, сондай-ақ, Қазақстанмен
- екі жақты байланыстардың халықаралық аренадағы орны мен аймақтық
- күнделікті баспасөз беттеріндегі материалдар негізінде Қазақстан Республикасының әрбір
- екі жақты қатынасты зерттеуде бір жағынан деректік негізі
Тақырыптың зерттелу деңгейі.
Дипломдық жұмыста еларалық саяси, экономикалық және мәдени байланыстардың басқа
1 ТАРАУ. ТҮРКИЯНЫҢ ЕУРОПАЛЫҚ ОДАҚҚА ЕНУ ПРОЦЕСІНДЕГІ ПРОБЛЕМАЛАР
1.1.ТҮРКИЯ ЖӘНЕ ЕУРОПАЛЫҚ ОДАҚ
Еуропа Одағын құру туралы мәселе алғаш рет 1951 жылы
Баршаға мәлім, көмір мен қорғасын соғыс индустриясының басты шикізаты.
Ықтимал соғыстардың алдын алу мақсатымен өзара интеграцияға біріккен еді.
Міне, осы интеграция бірте-бірте көркейіп жақсы нәтижелер бере бастады.
1967 жылы осы үш одақтастықты біріктіру идеясы өмірге келді.
Мәселенің тереңіне бойласақ, жалпы, Түркия ең алғаш 1959 жылы
Кезекті көтерілістен соң Ататүріктің сарбаз серігі Исмет Инөнүнің бастамасымен
Түркия 1963 жылы 12 қыркүйекте Анкара келісімшартына қол қойды.
Бұл келісімшартқа байланысты Түркия конституциялық заңнамаларына кейбір маңызды өзгерістер
Бір мүмкіндік 1970 жылдары туды. Одаққа Грекияны қабылдау кезінде
Басты өкініш – оңшылдар мен солшыл топтардың арасындағы ылаңнан
Билік басына келген азаматтық үкімет Ата Заңды демократияландыру үшін
1983 жылы билік басына Тұрғыт Өзалдың бастамасымен Ана
Отан партиясы келеді. Тұрғыт Өзал барлық қақтығыстарды тоқтатып, өркениетке
Түрік елі 1987 жылы Еуропа Одағына мүше болу үшін
Дамып келе жатқан интеграцияның ішкі қуатын сезінген Англия да
Араға 9 жыл салып ЕО-тың шешімімен Түркия Одаққа кіретін
1999-2002 ж. ж. аралығында үкімет билігіне коалициялық партиялардың
Түркияның Еуропалық Одаққа кіруіне қарсы Батыс елдерін әсіресе елдегі
Осының бәрі жиналып келіп, ақыр аяғы 2002 жылдың 3
Енді ЕО-тың бұл реформалардың жүзеге асатынына көз жеткізгісі келетінге
2002 жылдың желтоқсан айының 13-і Түркия үшін саяси маңызы
Копенгагендегі басқосуда шыққан шешімдерде тұтас Еуропаның мүддесі көзделеді деген
Бүгінде Еуропа Экономикалық Одағы санқилы органдардан құралған мықты қауымдастық.
Он бес мүшесі бар ЕО құрлықтағы мықты саяси, экономикалық
Өкінішке орай түрік халқының ой-санасында “Түркия Копенгаген критерийлеріне жауап
ЕО-на мүшелік үшін талап ететін критерийлер мынадай:
Одаққа өтуге тілек білдірген мемлекет Еуропа аумағында орналасқан болуы
Экономикасы кейбір нақты нормаларға жауап беруі тиіс;
Адам құқықтары қорғалуы қажет.
Ал енді, Түркияның ЕО-на мүше болу жолының қаншамасынан өткенін
Соңғы өткен парламент сайлауына дейін-ақ “Әділет және даму” партиясының
Әсіресе маңызды түзетулерге ие болған – Түркия Республикасының сот
Сот тәжірибесі Заңының түзетулеріне сәйкес заң бұзушыға соттау үкімі
Мемлекет біртұтастығына қауіп төндіретін (әдетте күрді халқына тағылатын айып)
Өздерінің халықаралық байланыстары мен жеке хат алысуда қоғамдық ұйымдар
Мұсылмандық емес діни конфессиялар фонды өз атына мүлікті сатып
Баспа мен бұқаралық ақпарат құралдарына сай заңдар да бірталай
Үкімет не оның негізгі мүшелерін халық алдында балағаттау не
Заңға кіргізілген түзетулердің ішінде ең басты мағынаға ие болған
Бүгінгі таңда мемлекеттік және жеке арналарда түрік тілімен қатар,
Түрік тілі негізінен барлық білім ордаларында сабақ өтуде жалғыз
Р.Т.Ердоған үкіметінің түрік заңы модификациялану процесін өзінің жеке және
Ескі заң бойынша саяси партияларға “таптық, ұлттық, діни, конфессионалды
Сондай-ақ, қандай да бір финанстық қылмыста, терроризмде және де
Әсіресе саяси партияларды жабу ісі бірталай қиындықтар туғызды. Егер
Үкімет отбасы құқығын модернизациялау ісінде де көптеген өзгертулер енгізді:
Түркияда адам құқықтарының бұзылуы – көбіне көп қарапайым адамдардың
Осы арада тарихқа тағы да көз жүгіртсек, Түркия 40
Алғашқысы “Түркияның ЕО-ның құрамына не үшін кіргісі келеді?” болса,
Біріншісіне келсек, Түркия:
а) Шығыс пен Батысты байланыстыратын алтын көпірге (экономикалық, мәдени
ә) ЕО-ның өнімін жарнамалаушы ғана емес, өз тауарларын да
б) ЕО-тың түрік өнімдеріне деген экономикалық кедергілерін жоюды мақсат
в) ЕО-тың тек христиандардан ғана құралған ұйым еместігін дәлелдегісі
Ал Еуропаның көзімен қарасақ:
а) Түркия зайырлы, құқықты мемлекет. Алайда халқының 99 пайызы
ә) Түркияның Ата Заңындағы кейбір тұстарының ЕО-тың талаптарына сай
б) Түркия экономикасының, әрине, ЕО-қа қарағандағы әлсіздігі де бұл
ЕО-қа тосыннан “ЕО бір христиан ұйымы ма, әлде экономикалық
Осыған орай, кейбір елдердің осы сауалға жауабын мысалға келтірейік:
Сильвия Берлускони: Түркия мәселесінде ортақ жол табылды
Түркияның одаққа мүше болуына қолдау білдіріп жүрген Италия премьері
Тони Блэр: “Түркия қалаған мерзімін алды. Одақта Түркияның ең
Герхард Шредер: “2010 жылға дейін мүшелікке қабылданбайды”
Герхард Шредер Түркияның 2010 жылға дейін Одаққа мүше бола
Костас Симитес (Грекия)
Ол Кипр - Түрік Республикасының Кипр мәселесінің шешімі жөнінде
Пать Кокс: “Жетістікті жеңіліс деп есептемеңіз”
ЕО парламентінің төрағасы Пать Кокс Түркия ЕО-ның кезекті жиналысындағы
ЕО-тың осы кезекті басқосуының алдында Түркия тез арада заңдарға
1877 жылдан бері көтеріліп келе жатқан Кипр мәселесі бүгінге
Кипр мәселесі жөнінде Копенгагенде де ортақ келісім табылған жоқ.
Бұл туралы Кипр Түрік Республикасының президенті Рауф Денкташ БҰҰ-ның
“Әділет және даму” партиясының жетекшісі Таип Ердоған Копенгагендегі басқосу
Түркияның Премьер - министрі Абдуллах Гүл: “Бұл мәселеде ЕО-тың
Билік басындағы Р.Т.Ердоған үкіметінің 2004 жылдың 6 қазанынан бастап
Дегенмен бес саусақтың бірдей емесі анық. Өркениетті көзқарас бойынша,
Брюссельдегі саммит мерзімінің жақындалуына орай еуропалық христиан демократтары мен
Келіссөз жүргізу ісінің өзіне келетін болсақ, мәлімдемеге сәйкес, бұл
Саммит барысында түріктер үшін ең күрделі жағдай туғызған –
Ал ақиқатында еуропалықтар Еуропа мен Азияның ортасында орналасқан, 70
Әйтеуір не десе де, соңында барлығы да жоғарыда айтылғандай
Қалай десек те Түркияның осы жолдағы жарты ғасырға жуық
Жоғарыда сөз еткен Алманиямыздың қарсылығы “азшылықтың” сөзі болып, жүрегінің
Әлі күнге дейін Түркияның Еуроодаққа кіру мәселесі өз шешімін
Еуропа Одағының штаб-пәтері Брюссельде орналасқан. Брюссель бұл күнде Вашингтоннан
2 ТАРАУ. ТҮРКИЯ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН
2.1. САЯСИ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев республика тәуелсіздігінің 10 жылдығына арналған
Басқа мемлекеттерге қарағанда тәуелсіздігін алған Қазақстан мен Орта Азия
Қазақстан мен Түркия тарихында тұңғыш рет 1991 жылы 14
Осы келісім кезінде Қазақ КСР Сыртқы Істер министрі А.Х.Арыстанбекова
Екі елдің халықаралық дәрежеде жақындастыратын себептердің алғашқысы – саяси
Бұған қарсы Қазақстан Президенті Н. Назарбаев 1994 жылғы қазан
Екіншісі, нарықтық қатынастарға өту жолын таңдаған Қазақстан басшылығы сонымен
Үшіншіден, Қазақстан Республикасының басқа мемлекеттерге қарағанда аймақтық беделінің ерекше
Төртіншіден, түрік кәсіпкерлері мен бизнесмендерінің Қазақстанмен ынтымақтастыққа мүдделілігі арта
Бесіншіден, Түрік республикасы өндірісі, ғылымы мен мәдениеті жоғары дамыған
Алтыншыдан, Қазақстанның Каспий бассейні көмірсутегі шикізатына бай. Ашық теңізге
1980 жылы Иран мен Ирак мемлекеттері арасында Шат-Эль-Араб өзені
Бұл соғыс Түркияның экономикасына ауыр тиді. Өйткені, бұл кезде
Соғыс аяқталғаннан кейін, екі жылдан соң 1990 жылы күзде
Міне, осындай жағдайда Түркия Каспий аймағы мұнайының өз территориясы
Қазақ-түрік қатынастарын кеңейту мен нығайтудағы түбірлі бетбұрыстар Түркия Республикасының
1991 жылдың қыркүйек айында Н.Ә.Назарбаев бастаған Қазақстан делегациясы Түркияға
Қазақстан экономикасын нарықтық арнаға көшіру кезінде Түркия техникалық көмек
Екі ел арасында тікелей транспорт қатынастарын орнату үшін су
екі ел арасындағы тікелей телекоммуникациялық байланысты қамтамасыз ету үшін
мәдениет, өнер, білім, ғылым, спорт, хабарлар және туризм саласында
жоғары оқу орындарының өзара байланысы негізінде кадрлар дайындау, мамандар,
Сапар барысындағы кездесулерде, экономикалық және ғылыми техникалық ынтымақтастық жайында
Сауда-экономикалық ынтымақтастықты нығайта беру мақсатында Түрік Республикасы сыртқы экономикалық
1992 жылы наурыздың 2 жұлдызында Алматыға Түркия Республикасының Сыртқы
1992 жылдың сәуір айының аяғында Премьер - министр С.
Түркия Премьер - министрінің бұл сапары – деп атап
Келіссөздер қорытындысы бойынша бірқатар біріккен қазақ-түрік құжаттары қабылданды. Өзара
Түрік жағы техникалық, орта және жоғары білім саласында Қазақстан
Осы сапарда 16 мамырда Алматыда салтанатты түрде Түркия Республикасының
1992 жылы 29 қазанда Анкарада Қазақстан Республикасының Түркиядағы елшілігі
Осы жылдың 31 қазанында Анкарада Түркия және түрік тілдес
1991-92 жылдар ішінде Қазақстан мен Түркия екі ел үшін
Экономикалық салада: шағын және орта бизнесті дамыту, инвестицияға өзара
Мәдени - имандылық қарым - қатынас саласында: білім беру,
1991 жылы екі ел арасындағы сауда айналымының көлемі 80
1993 жылы 9-11 сәуір айының басында Қазақстанға Түркия Президенті
Түркия Президенті барша түрік халықтары үшін қасиетті Түркістан шаһарына
1993 жылдың мамыр айында Түркия Республикасының тоғызыншы Президенті болып
Екі жақты экономикалық және әлеуметтік ынтымақтастықты жандандыру жұмысы Қазақстан
1994 жылы экономикалық байланыстағы негізгі жетістіктер Қазақстан үшін қазақ
1995 жылдың 12 маусымында Түркия Президенті С. Демирелдің Қазақстанға
Қабылданған Декларацияда Түрік елі Қазақстандағы экономикалық реформаларды қолдайтынын, екі
Осы жылдың 15 тамызында Н. Назарбаевтың шақыруы бойынша Алматыға
Келіссөз кезінде Түркияның Қазақстанға берген 200 млн. АҚШ доллары
Түркия Республикасы Қазақстанға тағы да жаңадан 300 миллион АҚШ
1992 жылмен салыстырғанда тек 1995 жылдың өзінде ғана екі
1997 жылдың наурызында Түркияға Қазақстан Премьер-министрі Ә.Қажыгелдиннің ресми сапары
1997 жылдың 1-11 қыркүйек аралығында Түркияның Премьер-министрі Месут Йылмаз
1998 жылы маусым айында елбасы Н.Назарбаевтың Түркия Республикасына ресми
2000 жылдың 20 қазанында Түркияның оныншы Президенті А.Сезер мырза
Екі жақты кездесу кезінде екі ел басшылары серпінді дамып
Екі ел басшылары мұнай - газ саласындағы ынтымақтастық мәселелерін
Қазақстан мен Түркия арасында осы уақытқа дейін 66 құжатқа,
Тәуелсіз дамудың он жылында Қазақстан дипломатиясы ойдағыдай дамып, ол
Қазақстанда өз елшілігін ашқан алғашқы ел Түркия. 1992 жылғы
2.2 ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ
Батыстың жан-жақты жетілген мемлекеттерін тамсандыратыны сияқты Қазақстанның бай шикізат
Қазақстан мен Түркия арасында 1991 жылдың наурыз айынан бастап
Экономика саласындағы қарым-қатынастар негізінен сауда, шикізат өңдеу және құрылыс
Қазақстан тәуелсіз ел болғалы сауда-экономикалық ынтымақтастықты танытқан АҚШ-тан кейінгі
Екі ел сыртқы істер министрліктері Қазақстан мен Түрік Республикасы
1991 жылдың мамыр айында тері мен аң терілері шикізаттарын
1991 жылдың желтоқсан айында Қазақстанның Байланыс министрлігінде түріктің атақты
1993 жылы Байланыс министрлігі екі жобаны жүзеге асыруға кірісу
1994 жылы 24 сәуірде республика Байланыс министрлігінің делегациясы Түркияға
1993 жылы “Неташ” фирмасы Павлодардағы “Весна” электротехникалық заводпен келісімшарт
Соңғы кездері ауыл шаруашылығы өнімдерін, қайталама ресурстарды, пайдалы кен
Біздің беретініміз негізінен қара метал, мыс, мырыш, тері шикізаты,
Сауда қарым-қатынасы негізінен мемлекеттік сытқы сауда ұйымдары арқылы жүзеге
Екі ел арасындағы сауда айналымының көлемі 1991 жылы 80
1992 жылдың көктемінде Түркия мен Қазақстан арасында қол қойылған
Маман эксперттердің анықтауы бойынша, Түркия Республикасы экономикасы барынша дамып,
Екі мемлекеттің өкімет басшыларының арасында шағын және орта бизнесті
Жұмыстарын сәтті бастаған қазақ-түрік кәсіпорындарының алдыңғы қатарында “Комтел” кәсіпорны
1992 жылы Ақтөбе қаласында сабын өндіретін завод салынып, іске
1992 жылы мамырда біздің Көлік және коммуникациялар министрлігі мен
Бүгінде Алматы мен Стамбұлдың арасында тікелей аптасына екі рет
1992 жылы шілдеде біздің энергетика және отын ресурстары министрлігі
Ал, 1995 жылдың маусым айында екі елдің Президенттерінің қатысуымен
Қазақстанның экономикалық дамуына көмек ретінде Түркия өкіметі 1992 жылы
Статистикалық мәліметтерге қарағанда 1992 жылы жылдық товар айналымы 29,8
1993 жылдың шілде айында ірі түрік компаниялары мен банктерінің
1993 жылы Қазақстандағы түрік тауар айналымы 111,5 млн. доллар
1994 жылдың ортасында Қазақстан мен Түркия арасында сауда-экономикалық салада
1994 жылы қыркүйек айында Өнеркәсіп және Сауда министрлігі Экономика
Қол жеткен жетістіктерге қарамастан, Қазақстан мен Түркия арасындағы сауда-экономикалық
1994 жылы Қазақстан Түркия инвестициясын алуда ағылшындардан кейін 2
1995 жылдың маусымында С. Демирелдің Алматыға ресми сапары Қазақстан
1995 жылы 15 шілдеде Түркия Президенті С. Демирелдің сапары
Түркияның Мемлекеттік сыртқы саясат басқармасының мәліметтері бойынша, 1996 жылы
200 түрік фирмасы жалпы сомасы 2 млрд. Долларға тең
Түрік іскерлерінің Қазақстанда жандандырып, нәтижесімен көзге түсіп жатқан істерінің
Қазір фирма өз инвестициясын жаңа астана - Ақмоладағы құрылыс
Алматы қаласында “Efes” фирмасының ұйымдастыруымен “Coca-Cola” сусынын өндіріп, сату
1996 жылдың мамыр айында Кока-Кола шығаратын завод ашылды, оның
Осындай игі жоспарларды жүзеге асыру Қарағанды мен Шымкентте де
Түрік кәсіпкерлерімен біріккен “Үркер косметик” парфюмериялық-косметикалық фабрикасы заман талабына
1996 жылдың 13 мамырында “Теджен-Серахс-Мешхед” өткелінің ашылуы, тұтастай алғанда,
Ал, “Тювасаш” фирмасы Алматыдағы электр жөндеу зауытының базасында бірлескен
Қазақстан мен Түркияның экономикалық қатынастарындағы тағы бір маңызды аспект
Түркиялық фирмалар өнеркәсіптік нысандардың құрылыстарына да қатысып келеді. Мәселен,
Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, 1995 жылы Қазақстанда 158 біріккен қазақ-түрік
1997 жылғы наурыз айында Республика Премьер-Министрі Ә.Қажыгельдиннің Түркия Республикасына
1997 жылдың басында мұнай орындарын барлау мен игеруге 200
1997 жылы Қазақстан мен Түркия арасында тауар айналымы 376
Түрік мемлекетінің инвестициялық көмегі еліміздің экономикалық дамуында қазіргі заманғы
Қазақстан экономикасында түрік кәсіпкерлерінің алатын орны ерекше. 1997 жылдың
1997 жылы қыркүйек айында Түркияның Премьер Министрі М.Иылмаздың Қазақстанға
1998 жылы Қазақстанда ірілі-ұсақты 500 түрік фирмалары жұмыс істеді.
Түріктің “Окан” фирмасы “Сұлтан” макаронын, “Хамле” компаниясы Алматыда печенье
Қазақстан мен Түркия арасындағы сауда-экономикалық ынтымақтастық 1998-99 жылдары біршама
Қазіргі кезде Қазақстанда 660-тан астам түрік компаниялары мен бірлескен
Түркияның жоғарыда аталған “Джейлан” және “Окан Холдинг” компаниялары Астанадағы
Измир жас кәсіпкерлер қоғамы мен 80 елде 150 түрлі
Екі ел банк саласында да ынтымақтастығын жандандыруда. Қазіргі кезде
Екі жақты экономикалық қарым-қатынастарда энергетикалық саладағы ынтымақтастық маңызды орын
Американдық ғалым Дж. Сакстың пікірінше, “қандай да бір ел
2000 жылы жалпы Түркия инвестиция салу және алыс-беріс көлемі
2000 жылы Қазақстанмен Түркияның экономикалық және сауда қарым-қатынастары жылдам
Қазақстан тәуелсіздігін алған он жыл ішінде (1991-2001ж.ж.) экономикалық саладағы
Жылдан-жылға Қазақстан мен Түркия байланыстары бауырлас екі ел арасында
90 жылдың соңынан бастау алған Қазақстан-Түркия қатынастары әсіресе, тауар
Бүгінгі таңға дейін Қазақстан мен Түркия қатынастары тұрақты да
Болашақта Қазақстан-Түркия қатынастары жақсы жалғасын тауып, бірлесіп атқарар жұмыстар
2.3 МӘДЕНИ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ
Қазақстан мен Түркия Республикасының арасындағы мәдени қарым-қатынас 1990 жылы
1990 жылы 5 желтоқсанда Ниеттесу шартынан кейін екі ел
Міне, осыдан кейін Қазақстан мен Түркия арасында мәдениет, білім,
Қол қойылған құжаттарда екі елдің ұлттық мәдениетінің фестивальдарын өткізу,
Түрік делегациясы Түркістан қаласындағы түрік әлеміндегі орны ерекше Қожа
1991 жылы 24 сәуірден – 1 мамырға дейінгі аралықта
Екі елдің арасындағы мәдени байланыстың нығаюына 1992 жылы 31
Қазір Қазақстан мен Түркия арасындағы рухани байланыс жүйелі жолға
Енді, екі ел арасындағы 10 жылдың ішіндегі оқу, білім,
Алғашқы нақты қадам ретінде марқұм Тұрғыт Өзалдың бастамасымен Қазақстаннан
Мәдени - гуманитарлық ынтымақтастық аса маңызды салалардың бірі болып
Түрік дүниесінің астанасы Түркістанда орналасқан Қожа Ахмет Йассауи атындағы
Қазақстан Республикасы Үкіметі мен Түркия Республикасы Үкіметі арасындағы келісім
Қазір мұнда 11 факультетте 14 мыңнан аса студенттер оқиды,
Түркия Үкіметі 1993-2001 жылдар аралығында университет дамуына 86 млн.
Университетте түрік тілдес елдер мен қауымдастықтардан келген студенттер де
Жыл сайын магистратурада 40 магистрант өз білімдерін одан әрі
2000 оқу жылының басына дейін барлық оқу ғимараттары қайта
1995 жылы Алматыда С.Демирел атындағы университет ашылды. Оның алғашқы
Университеттің күндізгі бөлімінде 360-тан астам студент, дайындық бөлімінде 35
Білім саласындағы ынтымақтастыққа қол жеткізген тағы бір жетістік ретінде
Қазақ-түрік лицейі 1992 жылы 4 мектептен тұрса, қазір 29
Қоғамның алға қарыштап дамуына озық ойлы дарындар қатарының тигізер
Халықаралық стандартқа сай лабораториялық жиһаздар мен оқулықтар құрайтын КАТЕВ
Университеттерге түсу үшін қазақ-түрік лицейлері 11 сыныпта 1 жыл
Қазақ-түрік лицейлерінің түлектері бітіргеннен кейін 90% жоғары оқу орындарының
Білім саласындағы байланыстарымыз әскери білім беру жүйесінде де іскерлікпен
Қорыта келе айтарымыз, екі ел арасындағы білім саласындағы байланыстар
Мәдениет мәселесіне келетін болсақ, Түркияның Алматыдағы Мәдениет департаментінің қызметтері
“Жас Түркістан” журналы, Махмұдтың түрікше сөздігі, түрік халықтарының тарихы,
Абдулқадыр Ақгүл мырзаның жетекшілігіндегі білім департаментінің кітапханасын жүздеген студенттер
1992 жылы 24 қаңтарында Түркия мемлекеті Сыртқы Істер министрлігінің
1992 жылы қаңтар айында Қазақстан Республикасы арасында іскерлік және
Түркия мемлекетінің бастамасымен түрік тілдес елдер Мәдениет министрлерінің Кеңесі
Мұның басты мақсаты – түрік халықтарының рухани мәдениетін бір
1992 жылы 19-20 маусымда Стамбұл қаласында Ұйымды құру туралы
1993 жылы 12 шілдеде Алматы қаласындағы Достық үйінде түрік
Осы халықаралық ұйымға қатысу арқылы түрік мәдениетін таратуға байланысты
1993 жыл ТҮРІКСОЙ ұйымының шешімімен Қожа Ахмет Йассауи жылы
Екі елдің арасындағы мәдени мәдени байланыстың нығайып, қазақ халқының
1992 жылы желтоқсан айында Стамбұлда Ахмет Тұрғұтұлы Өзалдың жеке
1993 жылы 21-23 наурызда Түркияның Анталья қаласында “Түрік тілдес
тілі мен әдебиетін дамыту, мәдениетін көтеру және түрік халықтарына
1995 жылы 20-27 сәуірде Абайдың туғанына 150 жыл толуына
1996 жылы 15 қазанда Анкарада Жамбылдың 150 жылдық мерейтойына
Ғылыми конференциялар өткізілді, мерзімді басылымдар мен журналдарда оның шығармашылығы
1996 жылы қазан айында екі елдің Мәдениет министрлері Т.Мамашев
Мәдени байланыстарды күшейтетін үлкен мүмкіндіктің және бір түрі –
1997 жылы қазақтың біртуар перзенті, ұлы жазушы Мұхтар Әуезовтың
Екі ел өкілдерінің бір-бірінде өткізілетін мәдени шараларға қатысуының да
1999 жылы бір топ қазақстандық ғалымдар, әдебиетшілер және қоғам
Конференция шеңберінде Президент С. Демирел түрік тілдес елдердің бірқатар
1999 жылы Анкара қаласында Қожа Ахмет Йассауидің өмір жолы
2000 жылы 26-28 мамырда Түркияда “Түрік әлемі халық әдебиетінің
Түрік халықтарын бір-бірімен жақындастыратын алтын көпір – салт -
ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ
Он жылдың ішінде Қазақстанда болған көптеген реформалар оң нәтижесін
Қазақстан Республикасы Түркия Республикасымен алуан бағыттарда ынтымақтастық келісімдер жүргізді
Қазақстан үшін түбі бір туысқан Түркиямен арадағы қарым-қатынас обьективті
Қазақстан мен Түркия қарым-қатынастарының кеңейіп дамуы – Қазақстанның Түркиямен
Қазақстанда мұнайды өндіру мен тасымалдау жыл сайын артып келеді.
Түркиямен саяси-экономикалық қарым-қатынастың аясын кеңейту Қазақстан үшін Еуропа рыногына
Түркияның ауылшаруашылық саласындағы тәәжірибесінің Қазақстан үшін маңызы зор екенін
Тарихи тамыры бір түрік халықтарының мәдениеті бір-біріне жақын. Сондықтан
Қазақстан мен Түркияның арасындағы достықтың басты нышаны екі ел
Екі ел арасында дәйекті дипломатиялық қарым-қатынас орнап, халықаралық аренада
Иә, өткен мерзімдерде екі ел арасында қыруар шаруаның жасалғанын
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Назарбаев Н. Жүз жылға татитын он жыл // Егемен
Токаев К. К. Под стягом независимости: Очерки о внешней
Договор о дружбе и сотрудничестве между Республикой Казахстан и
Договор об основах и принципах деятельности ТЮРКСОЙ // Казахстан
Протокол о намерениях сотрудничества между Государственной телевещательной компанией Республики
Протокол о торгово-экономическом сотрудничестве между Правительством Турецкой Республики //
Протокол об установлении дипломатических отношений между Республикой Казахстан и
Совместная Декларация о дальнейшем развитии и углублении сотрудничества между
Соглашение между Правительством Казахской ССР и Правительством Турецкой Республики
Соглашение между Республикой Казахстан и Турецкой Республикой о взаимном
Соглашение о культурном сотрудничестве между Государственным Комитетом КазССР по
Соглашение о сотрудничестве между КазССР и Турецкой Республикой //
Бурыбаева А.А. “Қазіргі кезеңдегі Қазақстан – Түркия қатынастары”. Алматы,
Алматыда “Рамстор” сауда орталығы ашылды // Түркістан. 1999. 19-25
Ардақ Аупбаева. “Қазақстан – Түркия білім саласындағы байланыстар” Ақиқат,
Ахмет Аляз. “Түркия Еуропа Одағына кіре ала ма?”
“Қазақстан ZAMAN” 20 желтоқсан 2002 ж.
Әбдіраш Ә. “Анкара” есігін айқара ашты // Егемен Қазақстан.
Будак Ф. Қазақстан – Түркия ынтымақтастығы // Яссауи университетінің
Бұлұтай М. “Қазақстан – Түркия қатынастары қалай дамуда?” Ақиқат,
Бұлұтай М. “Қазақстан – Түркия” Ақиқат, 2001 ж, №12.
Жанұлы И. Түркия Қазақстанға инвестиция түсіруден екінші орында //
Жасампаздық дипломатиясы / Сыртқы Істер Министрі Е. Ыдырысовпен сұхбат
Жексенбаева Б. Түркия – Қазақстан байланысы тереңдей түсті //
Жолдасбеков М. Қорқыт ата // Заман – Қазақстан. 1992.
Иембекова М. XXғ. 90-жылдарындағы қазақ-түрік қатынастары. Тарих ғылымдарының кандидаттық
Костина Т. Турция – Казахстан: новый этап новых отношений
Оразбек Нұсқабаев, Фейзуллах Будак. “Қазақстан – Түркия ынтымақтастығы” Ақиқат,
Сарыбай Қ. Бауырластық қатынастар даму үстінде // Егемен Қазақстан.
“Түркия Еуропа Одағына кіре ала ма?” “Қазақстан ZAMAN” 27
“Түркия үшін “Б” жоспары жоқ” “Қазақстан ZAMAN” 24 желтоқсан
Эюп Аййылдыз. “Түркияның Еуразияға көзқарасы” ҚазМУ хабаршысы “ХҚ және
1
