Қазақстан Республикасында жеке меншіктің әр түрлі формаларының қалыптасуы курстық жұмыс
Жоспары:
Кіріспе 3
1 Меншік: мәні, қатынастары, мағынасы иесі 5
1.1 Меншік құқығы, субъектілері және объектілері 6
1.2 Меншік формалары және оларды өзгерту әдістері 9
2 Қазақстан Республикасында жеке меншіктің әр түрлі формаларының қалыптасуы 12
2.1 Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің қазақстандық үлгісі.
13
2.2 Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру және мемлекет иелігінен алу процесінің ерекшеліктері.
16
3 Меншік және экономикалық жүйе 19
3.1 Меншік – экономикалық категория 19
3.2 Меншік және иемдену заңдары 21
3.3 Меншіктің түрлері және шаруашылық жүргізудің формалары
23
3.4 Экономикалық жүйелерді ұйымдастыру үлгілері 26
Қорытынды 30
Қолданылған әдебиеттер тізімі 31
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 30 бет
Пәні: Құқық
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспары:
Кіріспе 3
1 Меншік: мәні, қатынастары, мағынасы
1.1 Меншік құқығы, субъектілері және объектілері 6
1.2 Меншік формалары және оларды өзгерту әдістері 9
2 Қазақстан Республикасында жеке меншіктің әр түрлі формаларының
2.1 Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің қазақстандық үлгісі.
13
2.2 Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру және мемлекет иелігінен алу
16
3 Меншік және экономикалық жүйе 19
3.1 Меншік – экономикалық категория 19
3.2 Меншік және иемдену заңдары 21
3.3 Меншіктің түрлері және шаруашылық жүргізудің формалары
23
3.4 Экономикалық жүйелерді ұйымдастыру үлгілері 26
Қорытынды 30
Қолданылған әдебиеттер тізімі 31
Кіріспе
Меншік ұғымын екі мағында түсінуіміз қажет. Бірншіден, экономикалық
Оған бірден – бір дәлел, еліміздің қазіргі даму
Меншік құқығы объективті және субъективті мағынада анықталуы қажет.
Азаматтық Кодекстің 188 – ші бабында анықталғандай, меншік
Иелену құқығы дегеніміз – мүлікті іс жүзінде иеленуді
Пайдалану құқығы дегеніміз – мүліктен оның пайдалы табиғи
Меншік иесі өзіне тиесілі мүлікке қатысты өз қалауы
1 Меншік: мәні, қатынастары,
Дүние жүзінің тарихи дамуындағы қай кезеңді алып қарайтын
Ендігі басты мәселе – меншіктің мәні туралы. Жалпы
Меншік дегеніміз - өндіріс құрал – жабдықтарын және
Мысалы: аңшылық, балық аулау, терімшілік және т.с.с. Әрі
Егер, өндіріс жеке тұлғалардың мүддесіне орай жүзеге
1- ші Жағдай. Сіздің сағат жөндейтін шеберханаңыз бар
2-ші Жағдай. Жаңағы, меншігіңіздегі сағат жөндейтін шеберханаңызды өзіңіз
3-ші Жағдай. Барлығы 2-ші жағдайдағыдай, бірақ жалгер өзі
Бұл жағдайлардан мынаны көруге болады: меншік иесі, уақытша
потенциалды меншік иесі (мұрагер)
меншік иесі заттарды тұтынушы ретінде. Бұл жерде меншік
толық меншік иесі. Ол заттардың толық құнының меншік
Меншік иесі өзіне тиесілі мүлікке қатысты өз қалауы
1.1 Меншік құқығы, субъектілері және объектілері
Меншік құқығы объективті және субъективті мағынада анықталады. Объективті
Меншік құқығы былай жіктелінеді:
иемдену құқығы
пайдалану құқығы
басқару құқығы
табысқа құқығы
егемен құқығы
қауіпсіздікке құқығы
игілікті мұрагерлікке беру құқығы
игілікті мәңгілік иемдену құқығы
Бұл құқықтардың барлығы меншік иесіне берілген құқықтар. Иелену
Меншік қатынастарының экономикалық мазмұнын меншік субъектісі мен
Адам, тұлға – меншіктің бастапқы субъектісі болып табылады.
Отбасы – бұл да меншіктің көп тараған субъектісі.
Әлеуметтік топтар - өз еріктерімен пікірлес болған топтардың
Кәсіпорындардың еңбек ұжымдары – бір кәсіпорында жұмыс
Территория халықтары – қандай да бір болсын аймақта
Ел халқы – жалпы халықтың дәулеті болып саналатын,
Басқару бөлімдері - кәсіпорындардың басқарушыларынан бастап,
Көптеген меншік объектісінің құрамын және мазмунын түсіну үшін
Жер, жер учаскелері, жер кеңістіктері, пайдаланылатын жер –
Табиғат байлығы - меншіктің тағы да бір
Әлеуметтік- мәдениет ғимараттары. Бұларға ең әуелі үй –
Негізгі өндірістік қорлар - өндіріс процесіне тікелей қатынасатын
Өндірістік /материалдар, шикізаттар, энергия/ және өндірістік емес/күнделікті тұрмыста
Ақша, валюта және бағалы қағаздар. Бұлар да меншік
Аса қымбат асыл заттар – алтын, күміс, платина,
Рухани – ойшылдық, ақпараттық ресурстар мен өнімдер... Адамдардың
Бұлар интеллектуалды меншіктің объетілері - ғылымның, әдебиеттің, көркемөнердің,
Жұмыс күші - адамдардың еңбек әрекетіне қабілеттілігінің,
Сонымен, меншік қатынастары әр түрлі объектілер бойынша қалыптасады.
1.2 Меншік формалары және оларды өзгерту әдістері
Меншік – қашанда белгілі бір тарихи формаларда пайда
1- рулық қоғам меншік типі ( алғашқы қауымдық
2- Құл иеленушілік меншік типі және көпшілік
3- Меншіктің капиталистік (буржуазиялық) типі. (жұмыс күшін сатып
Бұл типтер меншіктің қоғам бойынша алынған түрлері.
Меншіктің тарихи бастамасы ортақ меншік. Ол ортақ еңбек
Ортақ меншіктің екі түрі бар: үлестік және бірлескен.
ерлі – зайыптылардың ортақ меншігі
шаруа қожалығының ортақ меншігі
жекешелендірілген тұрғын үйге орта меншік.
Сонымен қатар, заң құжаттарында ортақ бірлескен меншіктің басқа
Ортақ меншіктен кейін жеке меншік пайда болуы.
Меншіктің бұл түрлері еңбекке байланысты. Өз еңбегіне
Меншіктің басты формаларының бірі – ұжымдық меншік. Ұжымдық
Меншіктің келесі түрі – мемлекеттік меншік. Мемлекеттік меншік
Енді бүгінгі өтпелі кезеңдегі жаңа меншік формаларын қалыптастыруға
Ұлттандыру (наңлонализация) – бұл шаруашылықтың негізгі нысандарына (жер,
Жекешелендіру (лат, privates - жеке) – бұл
Денационализация – ұлттандырылған мүліктерді бұрынғы иелеріне қайтаруда білдіреді.
Реприватизация – бұл жеке меншік иелерінен бастапқы кезде
Жекешелендіру экономикадағы мемлекет билігін шектеу сияқты анағұрлым
Мемлекет иелігінен алудың нәтижелері: бірінші ден, меншік құрылымы
Міне, осы аталған әдістер арқылы меншік формаларын өзгертуге
2 Қазақстан Республикасында меншіктің әр түрлі формаларының қалыптасуы
Республикамызда нарықтың қарым – қатынастарды қалыптастыру бағытында көптеген
Қазақстан Республикасының “Меншік туралы заңының” біршама ерекшеліктері бар.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 6 -шы бабында /1995жыл 30-шы
1. Қазақстан Республикасында мемлекеттік меншік пен жеке меншік
2. Меншіктік дүниелер өздерінің пайдалануларымен қатар қоғамдық игілікке
3. Жер және оның қойнауы, су көздері, өнімдіктер
Жеке меншік азаматтардың және мемлекеттік емес заңды
Мемлекеттік меншік өзі атын айтып тұрғандай мемлекеттің
Мемлекеттік меншік республикалық және коммуналдық меншік болып
Республикалық меншік республикалық қазақстан және заң құжаттарына сәйкес
Коммуналдық меншік жергілікті қазынадан және заң құжаттарына сәйкес
Дәл казіргі сәтте Қазақстан Республикасында меншіктің жеке және
Арендалық кәсіпорынның меншігі;
Кооперативтердің меншігі ;
шаруашылық қоғамы мен серіктестіктің меншігі;
Акционерлік қоғамның меншігі;
Ассоциациялардың және бірлестіктердің меншігі;
Қоғамдық ұйымдар мен қорлардың меншігі;
Діни ұйымдардың меншігі.
Сонымен, нарықты экономикаға көшуге байланысты меншік қатынастарын қайта
2.1 Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің қазақстандық үлгісі.
Рыноктық экономикаға көшу меншік қатынасын түбірімен өзгертуді талап
Советтік кезеңде мемлекет меншігінің үлесі шамамен 90 прроцентке
Міне сондықтан да меншікті мемлекет иелігінен алу мен
Жекешелендірудің субъектісі физикалық мағынада жеке азаматтар, заңдық мағынада-
Мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің объектілері- мемлекеттік мүлік,
Сонымен, мемлекет иелігінен алу мен жекешелендіру бағдарламасын жүзеге
Ал, мемлекеттік меншікті үлестіре салу оп-оңай мәселе емес,
Парламентіміз қабылдаған заң актілерінде, дағдарысқа қарсы бағдарламада, ақырында,
Сонымен Қазақстан республикасында 1992 жылы басталған экономиканы рыноктық
1993-1995 ж.ж. үкімет тарапынан қарқынды жүргізілген қатаң монетарлық
2.2 Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру және мемлекет иелігінен
Республикамызда нарықтық қарым – қатынастарды қалыптастыру бағытында көптеген
Қазақстан Республикасында меншіктің алуан түрлерін қалыптастыру мемлекеттенген меншікті
Қазақстанда жекешелендіру 1991 жылдан басталып, бірнеше кезеңнен өтті.
1 - кезең 1991- 1993 жылдар аралығы
2 - кезең 1993 – 1995 жылдар аралығы
3 - кезең 1996-1998 жылдар аралығы
4 - кезең 1998- жылдан кейінгі
Жекешелендірудің бастапқы кезеңі 1991-1993 жылдары аралығында жүргізілді. Алғашқы
1993ж. 5 наурызда «Қазақстан Республикасында мемлекет меншігінен алу
Жаппай жекешелендіру бағдарламасы 1993жылы шілде айында инвестициялық қор
Қазақстан Республикасындағы жекешелендірудің қорытындысы:
Жекешелендіру халықтың психологиясына көңіл қоймастан, бір сәттің ішінде
Еңбек ұжымдары меншік иелері бола алмады.
Жекешелендіру процесі кезінде мүліктер: негізгі және айналымдағы қаржы,
3 МЕНШІК ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕ
3.1 Меншік – экномикалық категория.
Меншік туралы алғашқы түсінік затты, игіліктерді елестетеді. Бірақ
Сонымен, меншік туралы алғашқы тұжырым: меншік – материалдық
Меншік экономикалық қатынас болып адамзат қоғамының жаратыла бастаған
Экономикалық қатынастардың кемелденген жүйесінде, меншік ең өзекті өзара
Меншік – өте күрдслі және
Жалпы және жеке меншіктің түпкі мәні ортақ болады,
Айырмашылықтың мағынасы көп болады: кейбіреуі өзара алмасуға ауысуға
Меншіктің формалары мен түрлерінің дамуы, әуел бастан, өмірге
3.2 Меншік және иемдену заңдары
Меншік қатынастарын дұрыс түсіну үшін, оны иемдену қатынастарымен
Иемдену – көп дәрежелі күрделі әлеуметтік-экономикалық процесс. Ол
Иемденудің ең бастапқы кезеңін, қоғамның мақсаттарымен және оның
Иемденудің әдісі және оның формалары болады. Иемдену әдісіне,
Меншіктің бірінші заңының негізінде натуралдық және жабайы тауар
Меншік заңының модификациясы қалай жүреді? Ұсақ өндіріс, индивидуалдық
Экономикалық бағыттан (әңгіме еңбекке экономикалық күштеу туралы) бөтен
Тауар айналымы заңдарыңда сәйкес, өнімді жасаған жұмыскердің тауар
Капиталға меншік, бөтен еңбектің «бөтендігінен» құтылуға және жаңа
Еңбек арқылы иемденудің орнын, айналым арқылы иемденудің басқаны,
Тауар өндірісіндегі айналым иемденудің жалғыз формасы болмасада, негізгісі
Жалпы меншіктің субъектері бір-бірімен иемденушілер болып қатынасқа туседі.
3.3 Меншіктің түрлері және шаруашылық жүргізудің формалары
Меншік пен иелену қатынастарын, олардың өзара байланыстарын танып
Иемдену, біріншіден, толық меншік емес, және, екіншіден, иемдену
Иемденудің меншіктен бөлінуі шаруашылық жүргізу практикасынан туып, экономикалық
Меншік қатынастарын иемдену қатынастарымен алмастыруға бола ма? Тарихқа
XV-XVI ғғ. бос жерлерге, соңынан ел орналасқан жерлерге
Иемдену, меншікпен салыстырғанда, қатынастың жабайы түрі. Бүгінгі жағдайда,
Егер меншік объектісі болып отырған заттың екі қасиетті
Бұл айырмашылық меншік иесінің типтерін және меншік құқын
1. Потенциалдық (мұрагер) меншік
2. Меншік иесі заттың тұтынушысы (иемденуші). Иемденуші
3. Толық меншік иесі. Бұл заттың бағалылығының
Нақты меншік болып анықталатын тұтыну, меншікке толық иеліктің
Толық меншік иесінің өзі, заттардың пайдалылығын өзі қолданып,
Шаруашылық практикасы меншіктің осы екі типтерінің әрекеттерін ажыратып,
Меншік қатынастары мен шаруашылық жүргізу әрекеттерінің ұйымдастыру формаларының
Меншіктің бір формасының, немесе, бір түрінің негізінде, бәсекелестіктің
1-сурет.
3.4 Экономикалық жүйелерді ұйымдастыру үлгілері
Меншік барлық қоғамдық құрылысқа тән объективтік қатынас болып
Көнегрек әлемінің идеалына сүйене отырып, Платон идеалдық мемлекет
Көне Римнің цивилизациясы басқа болды. Бұнда жеке тұлға
Римнің идеалдары роман-герман цивилизациясында одан әрі дами түсті.
Қазақстандық цивилизацияның адамгершілікті бағалауы көне-грек әлемінің идеалдарына жақын
Адамгершілік, өнегелілік бірлік және руханилік деп саналып түсінілетін.
Меншіктің әр түрлі формалары мен түрлерінің мәндік қасиеттері
Экономикалық жүйенің ерекше қасиеттері болады, экономиканы реформалағанда солармен
Қоғамдық өндірістің дамуы, экономикалық жүйелердің сыртқы ортамен тұақты
Ресейдегі (кешегі күнге дейін қазақ елі Ресей құрамында
Енді осы үлгілермен танысайық. Бұл танысуды мына қасиеттермен
Таза капитализмде меншіктің көп тараған формасы - индивидуалдық
Әкімшілік-бұйрық экономикасы қарама-қарсы приоритеттер орнатады: экономикалық үкімет, үстемдік
Ресейдегі XIX ғ. екінші жартысындағы шаруашылықтың ерекше құрылысы
Батыс теоретиктерінің аралас экономика теориясына көзқарасы екі жақты
Батыста аралас экономика таза капитализмді ыгыстыра бастады. Бір
Технократиялық өркениет тұрғысына қарағанда, дәстүрлі экономика даму дәрежесі
Дәстүрлі экономика өте тұрақты келеді. Оны реформалау оңай
Қорытынды
Меншіктің тарихи бастамасы ортақ меншік. Ол ортақ еңбек
Жекешелндірудің ең қарапайым түрі өнім шығаратын кәсіпорынды сату.
Ал бұлардың күрделі формасы мемлекеттік кәсіпорындарды акционерлік қоғамға
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Баққұлақов С. «Құқық негіздері».Алматы2004.
КР Конституциясы. Алматы 2004.
Сапатғалиев Ғ. « Қазақстан мемлекеті мен құқығының негіздері»
Ермекбаева Б.Ж., Арзаева М.Ж. Шет мемлекеттердің салықтары
Кэмпбел Р. Макконнелл, Стэнли Л. Брю «Экономикс», том
Борисов Е. Ф. «Экономическая теория» Москва, 1998
Самуэльсон П. А. «Экономика», том 2, Москва, 1992
30
Республика меншігіндегі
Жергілікті (муниципалдық) меншік
Аралас меншік
Индивидуалдық – жеке меншік
Республика меншігіндегі мемлекеттік (қазыналық) кәсіпорындар
Мүліктерді жеке сатып алатын мемлекеттік арендалық кәсіпорындар
Индивидуалдық – жеке кәсіпорындар
Акционерлік қоғамдар
Жауапкершілігі шектелген қоғамдар
Еркін бірлестіктер
Холдингтік бірлестіктер (қаржы-өнеркәсіптік топтар)
