Кәмелетке толмаған қылмыскерлерге жаза тағайындаудың ерекшеліктері курстық жұмыс
Жоспар - www.topreferat.com.kz
Кіріспе………………………………………………………………………........3
1 Кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жазаларға қылмыстық құқықтық сипаттама
1.1 Кәмелетке толмағандарға жаза тағайындаудың түсінігі мен мәні..………5
1.2 Кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жазалардың түрлері мен шектері……………………………………………………………………..…......10
2 Кәмелетке толмаған қылмыскерлерге жаза тағайындаудың ерекшеліктері
2.1 Қылмыстық жауаптылықты жеңілдететін және ауырлататын жағдайлардың сипаттамасы...........................................................................................................14
2.2 Кәмелетке жасы толмағандарға басқа да қылмыстық құқықтық ықпалды шараларын тағайындаудың ерекшеліктері ........................................................19
Қорытынды……………………………………………………………………....22
Пайдаланылған әдебиеттер……………………………………………………24
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 25 бет
Пәні: Құқық
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспар
Кіріспе………………………………………………………………………........3
1 Кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жазаларға қылмыстық құқықтық сипаттама
1.1 Кәмелетке толмағандарға жаза тағайындаудың түсінігі мен мәні..………5
1.2 Кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жазалардың түрлері мен шектері……………………………………………………………………..…......10
2 Кәмелетке толмаған қылмыскерлерге жаза тағайындаудың ерекшеліктері
2.1 Қылмыстық жауаптылықты жеңілдететін және ауырлататын жағдайлардың сипаттамасы...........................................................................................................14
2.2 Кәмелетке жасы толмағандарға басқа да қылмыстық құқықтық
Қорытынды……………………………………………………………………....22
Пайдаланылған әдебиеттер……………………………………………………24
Кіріспе
Елімізде тарихи біршама уақыт бойы өмір сүрген тоталитарлық
Осыған сәйкес 1995 жылғы тамыздың 30 жұлдызында референдум
Қылмысты алдын алу шаралары олардың негізгі – көрсеткіштеріне
Дегенмен, барлық шараларының құрамында қылмыстық жазаның да рөлі
Біріншіден жаза – қылмыс жасаған адамға берілетін қоғамдық,
Екіншіден, жаза – қылмыстылықпен күрестің қажетті құралы.
Үшіншіден, жазаның тәрбиелік мәні өте зор. Жазаны пайдаланып
Міне осындай жағдайларға қарамастан бұл үлкен де мәнді
Жастар арасындағы қылмыстылықпен күресуде жасалған қылмысты заңға сәйкес
Жоғарыда аталған мән-жайлар, осы тақырыптың өзектілігін ашады.
Бұл тақырыптың мақсаты болып – кәмелетке жасы толмағандарға
кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жазалардың түрлерімен шектерін анықтау
оларға тағайындалатын жазалардың ерекшеліктеріне салыстырмалы құқықтық талдау жасау.
Кәмелетке жасы толмаған адамға жаза тағайындауға арналған ҚК
1 бөлім. Кәмелетке толмаған қылмыскерлерге тағайындалатын жазаларға қылмыстық
Кәмелетке толмағандарға жаза тағайындаудың түсінігі мен мәні.
Кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жаза жүйесіне қылмыстық-құқықтық сипаттама бермес
Кәмелетке толмағандар деп анықтаушы қылмыс жасады деп күмән
Кәмелетке толмағандардың қылмыс жасауға итермелейтін себептерді сөз ете
Кәмелетке толмағандар деп қылмыс жасаған кезге қарай 14-ке
Ғалымдардың зерттеулеріне қарағанда он төрт жас - әлеуметті
Әрбір жат қадамның зардабын, оның кері әсерін осы
14 жастан бастап қылмыстық жауапкершілікке тартылатын әрекеттің нақты
Кәмелетке толмаған қылмыскерлердің тұлғасын қарастыру алдында ең әуелі
Кәмелетке толмаған қылмыскерлердің моральдық бейнесінің ерекшеліктерінің бірі ол
Жалпы, қылмыстық жауапкершілікті анықтаудағы негізгі мәселе – жас
Қай елдің Қылмыстық Заңын алып қарасақ та, кәмелетке
Кәмелетке толмағандардың жеке тұлғалық сипаттамасын көрсетудегі негізгі мақсат
Статистика мәліметтеріне жүгінсек қылмыс жасаған кәмелетке толмағандардың арасында
Қоғамда позитивті бағаланатын тұлғаларға қарағанда кәмелетке толмаған қылмыскерлердің
Соңғы жылдары ғалымдарымыз кәмелетке толмағандар арасындағы психикалық анатомиялардың
Жазаны жеке даралауды қарамас бұрын біз жаза түсінігі
Қылмыстық жаза мемлекеттік күштеу шараларының жеке бір түрі
Біріншіден, қылмыстық жаза – мемлекеттік күштеу шарасы ретінде
Екіншіден, мемлекеттік күштеу шарасы ретіндегі қылмыстық жаза мемлекет
Үшіншіден, заңда көрсетілген тәртіппен сотталған адамды жазадан
Төртіншіден, қылмыстық жаза жария түрде ашықтан-ашық тағайындалады. Яғни
Бесіншіден, мемлекеттік күштеу шаралары ретінде қылмыстық жаза тек
Қылмыстық жазаның басқа да мемлекеттік күштеу шараларынан ерекшелігі
Жалпы қоғамдағы қылмыстылық пен күресу кезінде қолданылатын
Қылмыстық құқық теориясында, жалпы басқа да арнаулы әдебиет
Толық көлемдегі іс қимылға қабілеттілік 18 толғаннан кейін
Сөйтіп ҚР ҚК-нің жаңа 6-шы бөлімі кәмелетке жасы
Біріншіден, тек кәмелетке толмағандарға ғана (қылмыстық жазадан басқа)
Екіншіден, кәмелетке толмағандарға ересектер үшін көзделген жаза түрлерінің
Үшіншіден, бірқатар жазалардың жасөспірімдер үшін қолданылуының өзіндік шарттылықтары
Төртіншіден, кәмелетке толмағандар үшін қылмыстық жазаны, оның ішінде
Бесіншіден, олар үшін жазадан босатудың нақтылы және шартты
Ақыр соңында, қылмыстық заңда кәмелетке толмағандар үшін қылмыстарды
Е.В.Благовтың «жаза тағайындаған кезде келтірілген факторлардың кез келгені
Кәмелетке жасы толмаған адамға жаза тағайындауға арналған ҚК
Осыған байланысты ҚР Жоғарғы Сотының қосымша нұсқаулар беруі
Құқықтық нормаларда кәмелетке жасы толмағандарға жаза тағайындауға ықпал
Сотталушының жасы кәмелетке толмағанын қылмыстық жауаптылық пен жазаны
Л.Л.Кругликов бұл мәселеге орай негізді түрде мынадай ой
Құқықытық қолдану тәжірибесінде проблемалық мәселелердің бірі «кәмелетке толмағандық»
1. 2 Кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жазаның түрлері
Кәмелетке толмағандарға тағайындалатын мынадай жаза түрлері көрсетілген:
а) айыппұл;
б) белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру;
в) қоғамдық жұмыстарға тарту;
г) түзеу жұмыстары;
г-1) Бас бостандығын шектеу
д) бас бостандығынан айыру.
Жаза мен тәрбиенің дұрыс сәйкестігін қамтамасыз етуге ұмтыла
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 52-бабының 1 бөлігінде
Кәмелетке толмағандардың қылмыстары жөніндегі сот қаруының қылмыстан сақтандыру
Қолданылып жүрген қылмыстық заңға сәйкес жасы кәмелетке толмағандарға
1) Қылмыстық заң жасы кәмелетке толмағандарға жаза қолданудың
Тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларының тізімі қылмыстық кодекстің
Тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларын қолдану кәмелетке толмағандар
2) Қолданылып жүрген қылмыстық заңға байланысты кәмелетке жасы
Кәмелетке жасы толмағандардың өзіндік жалақысы мен мүлкінің көп
Жаңа көрсетілген жазалардың ішінде түзеу жұмыстарын кәмелетке толмағандарға
3) Жасы кәмелетке толмағандарға бас бостандығынан айыру жазасын
Кәмелетке жасы толмағандардың жас ерекшелігін ескере отырып, оларға
Кәмелетке толмағандарға тағайындалатын жазалардың мазмұнының өзіндік ерекшеліктері бар.
Айыппұлдың нақты мөлшері жасаған қылмыстың ауырылығына, кінәлінің материалдық,
Кәмелетке толмай сотталған адамға айыппұл салу жазасын тағайындарда
Он сегіз жасқа толмай қылмыс жасап айыппұл салуға
Кәмелетке толмағандар белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру
Қоғамдық жұмыстарға тарту жазасы қылмыстық заңда жазаның жаңа
Түзеу жұмыстары сот үкім шығарған кезде 16 жасқа
Бас бостандығынан айыру жазасы кәмелетке толмағандарға қылмыстық заңға
2 Кәмелетке толмаған қылмыскерлерге жаза тағайындаудың
eрекшеліктері
2.1 Қылмыстық жауаптылықты жеңілдететін және ауырлататын
Заң талаптарына сәйкес кінәлі адамға жаза тағайындау кезінде
Жауаптылықты жеңілдететін жағдайлардың тізімі Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің
Заңда қарастырылған жауаптылықты жеңілдететін жағдайлар арнаулы әдебиеттерде әртүрлі
1) қылмыстық әрекетті сипаттайтын, яғни оны обьективтік және
2) қылмыскердің жеке басының сипатына қатысты жағдайлар, -
Кейбір авторлар жауаптылықты жеңілдетін жағдайларды қылмысты жасаудың себептері
1) тек қылмыстың өзін ғана сипаттайтын жағдайдар;
2) тек кінәлінің жеке басын ғана сипаттайтын жағдайлар;
3) қылмысты және кінәлінің жеке басын қатар сипаттайтын
Жауаптылықты жеңілдететін жағдайларды жан-жақты ескерудің маңыздылығы мен қажеттілігі
Көп жағдайларда нақты жағдайлардың қайсысы болсын ересек және
Қылмыстық кодекстің 53 бабында көрсетілген жауаптылықты жеңілдететін жағдайларды
1) кәмелетке толмаған қылмыскерлерге тікелей (толықтай) қатысы
2) қатысы болса да қажетті ерекшеліктері бар жеңілдететін
Жаза тағайындағанда сот әрқашан жазаны Жалпы бөлімнің ережелерін
Кәмелетке жасы толмағандардың жазасы мен жауаптылығын жеке даралау
Сонымен жауаптылықты жеңілдететін жағдайлардың әуелі жасы кәмелетке толмағандарға
1) Қылмыстық кодекстің 53 бабының «1» тармағы бойынша
2) Қылмыстық кодекстің 53 бабының «2» тармағы жауаптылықты
3) Қылмыстық кодекстің 53 бабының «3» тармағы
4) қылмыстық кодекстің 53 бабының «4» тармағы жауаптылықты
5) Қылмыстық кодекстің 53 бабының «5» тармағы жауаптылықты
а) қылмыс жасағаннан кейін зардап шегушіге тікелей медициналық
б) қылмыс салдарынан келтірілген мүліктік залал мен моральдық
в) қылмыс арқылы келтірілген зиянды жоюға бағытталған іс-әрекеттер
6) Қылмыстық кодекстің 53 бабының «6» тармағы жауаптылықты
7) Қылмыстық кодекстің 53 бабының «7» тармағы
8) Қылмыстық кодекстің 53 бабының «8» тармағы
9) Қылмыстық кодекстің 53 бабының «9» тармағы жауаптылықты
10) Қылмыстық кодекстің 53 бабының «10» тармағы жауаптылықты
Қорытындылай айта кетсек, қылмыстың құрамын сипаттайтын белгілерге байланысты
1) Қылмыстың обьектісін сипаттайтын жағдайлар немесе бұл топты
2) Қылмыстық обьективтік жағына жататын жағдайлар жатады. Мұнда
3) Қылмыстық субьектісін сипаттайтын жағдайлар.
Мұнда айыпкердің денсаулық жағдайы, жасы, оның сот органдарына
4) Қылмыстық субьективтік жағын сипаттайтын жағдайлар, яғни жәбірленушінің
Кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы істерді зерттеу мәліметтері бойынша
Жауаптылықты жеңілдететін осы жоғарыда айтылған жағдайларды көрсете отырып,
Сот тәжірбиесіне талдау жасасақ, соттар жасы толмағандарға жаза
1) оқуды жақсы оқуды – 7,6 %
2) жұмысқа адал қарауды – 4,9 %
3) қоғамдық өмірге белсенді қатысуы – 5,6 %
4) тұрмыстағы үлгілі тәртібі – 6,5 %
5) жасөспірімнің тұрмыс жағдайы – 7,8 %
6) денсаулығының ауыр халде болуы – 8,3 %
7) қылмыс жасауда болмашы роль атқаруы – 4,6
8) қалған бөлігі заңда көрсетілмеген басқа да жеңілдететін
Зерттеу нәтижесінде жауаптылықты жеңілдететін жағдай ретінде мына жағдайды
1) жас қылмыскердің адам қасиетіне әсер еткен көлеңкелі,
Мұндай жағдайларда психологиялық не педогогикалық немесе біріккен психолого
Жауаптылықты ауырлататын жағдайлардың сипаттамасы
1) Қылмыс арқылы ауыр зардаптар келтіру (қазіргі Қазақстан
2) Тек қылмыстың өзін ғана сипаттайтын жауаптылықты ауырлататын
3) Тек қылмыстың өзін ғана сипаттайтын жауаптылықты ауырлататын
4) Тек қылмыстың өзін ғана сипаттайтын жауаптылықты ауырлататын
5) Тек қылмыскердің жеке тұлғасын сипаттайтын ауырлатушы жағдайдың
6) Қазақстан Республикасы қылмыстық кодексінің 54 бабының «г»
Қылмыскердің жеке басын сипаттайтын жауаптылықты ауырлататын жағдайлардың келесі
Бұл аталған жағдайлардың жауаптылық пен жазаны ауырлататын мән-жайға
Басқа адамдардың заңды іс-әрекетіне кектенушіліктен, сондай-ақ басқа қылмысты
2.2 Кәмелетке жасы толмағандарға басқа да қылмыстық-құқықтық ықпал
Қылмыстық заң қоғамға қауіпті әрекеттерді жоюға үлкен мән
Кәмелетке жасы толмағандарға тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шаралары
Тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шарасы деп – қылмыстық
Бұл тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларын қолдану мүмкіндіктерін
Тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шаралары, жоғарыда айтылғандай, тек
1) Кәмелетке жасы толмаған адамның қылмысы оның өмірінде
2) ол адамның жасаған қылмысы кішігірім немесе орташа
Тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шарасын қолданудың негізгі болып
Тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шарасын қолданудың мақсатқа сәйкестігі
Тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларының түрлері қандай және
Қылмыскерді сот арнаулы мемлекеттік органдардың қадағалауына беруі мүмкін.
Сонымен тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларын қолдану үшін:
1) кәмелетке толмаған адамның кішігірім немесе орташа ауырлықтағы
2) осы қылмыстарды жасағаны үшін Қылмыстық кодекстің 82
Сот кәмелетке толмаған қылмыскерге тәрбиелік әсері бар мынадай
1) ескерту (біздің зерттеу мәліметтерімізге қарағанда 35 %
2) ата-аналарының немесе олардың орнындағы адамдардың немесе мамандандырылған
3) келтірілген зиянды қалпына келтіру міндетін жүктеу;
4) бос уақытын шектеу немесе кәмелетке толмаған адамның
5) кәмелетке толмағандарға арналған арнаулы тәрбие немесе емдеу
Кәмелетке толмаған қылмыскерге жоғарыда келтірілген жағдайларда сот тәрбиелік
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі 83-бабында тәрбиелік әсері бар
1. Ескерту кәмелетке толмаған адамға оның әрекетімен келтірілген
2. Қадағалауға беру ата-аналарына немесе олардың орнындағы адамдарға
3. Келтірілген зиянды қалпына келтіру міндеті кәмелетке толмаған
4. Кәмелетке толмаған адамның бос уақытын шектеу және
5. Алты айдан екі жылға дейінгі мерзімге арнаулы
6. Кәмелеттік жасқа толмағандарға арналған арнаулы тәрбие немесе
Кәмелетке толмаған адамның арнаулы тәрбие және емдеу-тәрбиелеу мекемесінде
Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының түрлері Қылмыстық кодекстің
Онда былай делінген:
1. Сот медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларының:
а) емханалық мәжбүрлеп қадағалау және психиатрияда емделу;
б) жалпы үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу;
в) мамандандырылған үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп емдеу;
г) интенсивті қадағаланатын мамандандырылған үлгідегі психиатриялық стационарда мәжбүрлеп
Қорытынды
“Ел болам десең, бесігіңді түзе” – деген дана
Кәмелетке толмағандарға жаза тағайындау кезінде олардың қылмыстық әрекеттерінің
1) спирттік ішімдіктерді, темекіні, улы заттарды пайдалану, жаңа
2) бұзақылық, кек алу, жұрт алдында өзін көрсетіп
3) бас пайданы көздеу мақсатындағы мотивтер құрайды. Олардың
Кәмелетке толмаған қылмыскерлерге жаза тағайындау кезінде осы аталған
Мемлекеттің әділеттік және ізгілік қағидаларын басшылыққа ала отырып,
Статистика мәліметтеріне жүгінсек қылмыс жасаған кәмелетке толмағандардың арасында
Егеменді де өркениетті елдің бүгіні мен ертеңін
Жоғарыда аталған мән-жайларды негіздей келе, алдағы уақытта кәмелетке
Пайдаланылған әдебиеттер
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі, 1997 жылғы 16 шілде
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі 1997 жылғы 16 шілде
Нуртаев Р.Т. Борьба с неотрожными видами преступлений. Алматы
Благов Е.В. Назначение наказания: теория и практика. –
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумының қаулылары . –
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының бюллетені – Алматы, 1999.
«Қылмыстық жазаны тағайындағанда соттардың заңдылықты сақтауы» Қазақстан Республикасы
Қазақстан Республикасының Конституциясы Алматы, 1995 30 тамыз
(09.10.1998 ж.өзгертулер мен толықтырулар енгізілген).
9. Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексі .А., 1997ж.
(16.07.2009. 187-4 заңымен өзгертулер мен толықтырулар енгізілді).
10. 1991 жылдың 16 желтоқсанындағы «Қазақстан Республикасының
мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» заңы Қазақстан Республикасының заңдар
жинағы. Алматы 1992, 71-б..
11. Қ.Р. Жоғарғы сотының нормативтік қаулылар жинағы. Алматы.,
12. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумының «Қылмыстық
тағайындаған кезде соттардың заңдылықты сақтауы туралы» 30сәуір 1999
жылғы №1 қаулысы.// Егемен Қазақстан 21 мамыр 1999
13. Ағыбаев А.Н. Қылмыстық құқық. Жалпы бөлім.
Алматы жеті жарғы 1998 ж.
14. Алауханов Е., Рахметов С.М. Жаза Алматы,
15. Баймурзин Г. Прикосновенность к преступлению.- Алма-Ата, 1968г.
16. Бегалиев К.А. Предупреждение безнадзорности и правонарушений
несовершеннолетних. Алма-Ата, 1980.
17. Дулатбеков. Н. Адам өміріне қарсы бағытталған қылмыстарға
жеке даралау. Диссертациялық жұмыс. Алматы,
19. Жумағұлова Ш. Қылмыстық жазаның мәні мен мазмұнын
№4, 54-бет. 2002 ж.
20. Қырғызәлиев Н. Қылмыстық жазаның мәні мен
№2, 2002ж.
21. Кулмуханбетова Б. Некоторые особенности имущественных наказани.
Заң ,№4, 2002г.
2
