ШЕТЕЛДЕРДЕГІ САЯСИ ПАРТИЯЛАР МЕН CАЯСИ ЖҮЙЕЛЕР
ШЕТЕЛДЕРДЕГІ САЯСИ ПАРТИЯЛАР МЕН CАЯСИ ЖҮЙЕЛЕР туралы қазақша реферат, тегін қазақша мәлімет
Жоспар:
4.1 Шет елдердегі саяси партиялар, олардың міндеттері мен функциялары
4.2 Шет елдердегі саяси партиялардың ұйымдастырушылық құрылымының негізгі түрлері
4.3 Шет елдердегі саяси жүйелері
1. Қай мемлекетті алса да биліктің конституциялық-құқықтық құрылымын анализдеу кезінде ондағы саяси партиялардың орны мен маңызын білу қажет.
Саяси партиялар мәні бойынша 2 жақты сипатқа ие болады.
Қоғамдық ұйым, яғни партияға мүше болу әркімнің өз еркі.
Әрбір нақты партиялар — белгілі қоғамдық мүдделердің, көзқарастардың бір бөлігін ғана көрсетеді.
Партия термині — латын сөзі “Pars”, яғни бөлік.
Осы негізде адамдардың бір мүдде үшін топталуы және күресуі, саяси партиялар арқылы жүзеге асырады. Оған мүше болған адам партияның ішкі тәртіптілік нормаларын сақтап отырады, бірақ оны орындамаудан әкімшілік, құқықтық салдар ие болмайды. Ең жоғарғы санкция-партия қатарынан шығару. 2-ші жағынан-партия ерекше түрдегі — қоғамдық ұйым; Саяси партиялар- білікті ашық түрде, тікелей ету үшін, өздерінің бағдарламаларың жүзеге асыруда (мемлекеттік тетікті, механизмді) қолдану мақсатында құрылады және қызмет етеді. Партияларының конституциялық- құқықтық мәні осында, әрі басқа да қоғамдық ұйымдардан ерекшеленеді. Мысалы: қоғамдық ұйымдар — жекелеген кандидаттарды қолдап, ақшалай көмек көрсеткенмен, тек саяси партиялар ғана парламентте өз фракцияларын құра алады. Қазіргі түсінік бойынша саяси партиялар Европада буржуазиялық революция негізінде пайда болды. Корольдік суверенитет орнына, халық суверенитеті келіп, абсолюттік билік демократиялық халық өкімдерімен ауысты. Осы кезеңдерде саяси партиялық қажет болды, яғни өкілеттік мандат үшін күрес әр түлі көзқарастар бойынша “партияға“ бірігуіне әкелді.
Осы кезеңде екі топ қалыптасты:
— монархтың артықшылығын сақтап қалуы;
— тең құқықтық, адамдардың саяси құқықтары мен бостандығы үшін, бірақ саяси процесс кезінде лидерлікке тырмыспай, тек көмекші рөлін атқарды.
Уақыт өте жағдай өзгере бастады, партиялардың дамуының факторлары қалыптасты, олар:
— қоғамдық әлеуметтік құрылымның күрделенуі;
— әлеуметтік қарама-қайшылықтар, яғни саясатқа кең ауқымды тұрғындардың араласуы;
— мемлекеттік механизмнің күрделенуі;
— региондардағы экономиканың дамуымен байланысты өзінің мүдделерін қорғауды талап ету;
— коммуникация құралдардың техникалық дамуы;
19 ғасырды саяси партиялар саны және сапасы жағынан өзгерді. Саяси партиялардың сапалы даму кезеңі 20 ғасырдың ортасы. Оған себеп: саяси партиялардың алатын орны мен маңызы, заң шығарушыға олардың мәртебесін конституциялық реттеу итермеледі, яғни саяси партиялар де-юре (заңды) болып танылып, конституциялық құқықтық институтқа ие болды. Бірте-бірте ол мемлекеттік механизмнің ажырамас бөлігі, яғни органикалық болып танылды. Саяси партиялардың тағы бір даму кезеңі: 70-80 ж.ж. Бұл кезеңде заң шығарушы саяси партияларды мемлекеттік қаржыландыру институтын еңгізді.
2. Саяси партия – бұл қоғамдық бірлестіктердің бір түрі. Оның ерекшелігі – алдына қойған негізгі мақсатына мемлекеттік билікке басымды ықпал ету болып табылады.
Партияның көпшілік түрлері бар. Әлеуметтік саяси мәні бойынша оларды консервативті, социал-демократиялық және центристік. Консервативтік негізінен, төменгі салықтар мен мемлекеттік әлеуметтік іс-әрекетінің шектелуін қолдай отырып, өндірушілер қызығушылықтарына бағдарланған. Ұлыбританиядағы консервотарлар, керісінше, социал-демократияалық салықтардың жоғарлауы мен мемлекеттік әлеуметтік бағдарламалардың кеңеюін қолдай отырып, жолдамалы жұмыскерлер мен аз қамтылған халық топтарының қызығушылықтарына назар аударады, мысалы.: Германияның социал-демократиялық партиясы. Конфисионалды партияларды ерекше атап өту керек, белгілі дінге сенетін тұлғаларды біріктіретін, мысалы, Христиан-демократиялық одақ пен ГФР-гі Христиан-демократиялық одағы, сондай-ақ, белгілі ұлттық қауымдастыққа бағдарланған партиялар .
3. Партиялық жүйе — бұл саяси партиялардың өзара мемлекетпен, саяси жүйенің басқа да элеметтері мен және азаматтармен өзара қатынастар жүйесі. Көп партиялық жүйелер, шектелген партиялар саны жүйесі, екі партиялық және бір партиялық жүйелер болады.
— Көп партиялық жүйе мемлекеттік биліктің жалпы ұлттық органдарының сайлауында екеуден көп партиялар қатысатынын болжайды.Олардың әрбіреуі үкімет құруға үміті бар.
— Екі партиялық жүйе-бұл көптеген партиялардың ішінен екеуі ғана билікке таласа алатын, ал қалғандары өте аз болатын жүйе Ұлыбритания, АҚШ.
— Бір партиялық жүйелер билік органдарында басымдылық құқығын бір партия ғана иеленетін демократиялық емес мемлекеттер үшін тән. Мұнда көп партиялық та сақталуы мүмкін, бірақ мұнда опазицияға жол берілмейді.Ал кейбір дамушы елдерде партияларға мүлдем тиым салынған, ал оларды құру бойынша әрекет етуге заңмен жауап береді.