Қазақстан Ресей империясының құрамында курстық жұмыс
ЖОСПАРЫ
КІРІСПЕ..................................................................................................................3
1. РЕСЕЙЛІК ОТАРЛАУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ...................................4
2. РЕСЕЙДІҢ ҚОЛ АСТЫНА ӨТКЕНГЕ ДЕЙІНГІ
ҚАЗАҚ ЕЛІНІҢ ЖАҒДАЙЫ.....................................................................7
3. РЕСЕЙ ПРОТЕКТОРАТТЫҒЫН ҚАБЫЛДАУ……………………..11
4. ҚАЗАҚ-ҚЫТАЙ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ.............................................16
5. ПАТША ҮКІМЕТІНІҢ ХVІІІ Ғ. ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОТАРЛЫҚ ШАРАЛАРЫ......................................21
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................24
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР..........................................................................25
24
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Қазақстан тарихы
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСЕЙ ИМПЕРИЯСЫНЫҢ ҚҰРАМЫНДА
ЖОСПАРЫ
КІРІСПЕ..................................................................................................................3
1. РЕСЕЙЛІК ОТАРЛАУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ...................................4
2. РЕСЕЙДІҢ ҚОЛ АСТЫНА ӨТКЕНГЕ ДЕЙІНГІ
ҚАЗАҚ ЕЛІНІҢ ЖАҒДАЙЫ.....................................................................7
3. РЕСЕЙ ПРОТЕКТОРАТТЫҒЫН ҚАБЫЛДАУ……………………..11
4. ҚАЗАҚ-ҚЫТАЙ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ.............................................16
5. ПАТША ҮКІМЕТІНІҢ ХVІІІ Ғ. ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................24
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР..........................................................................25
КІРІСПЕ
Патшалық, кейіннен кеңестік тарихнама Қазақстанның Ресей империясының құрамына
1. РЕСЕЙЛІК ОТАРЛАУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Кеңестік тарихнама отарлау үрдісінің зорлық-зомбылықсыз жүрмейтіндігін мойындай отырып,
Бұл айтылған тұжырымды Кеңестер Одағы ауқымында орнықтыра отырып,
1. Ресейдің шығысқа, Орталық
2. Қазақстан жері империяның
3. Қазақ губернияларын билеуге
4. 1891 ж. 25
5. Қазақстандағы отарлау ісіне
6. Ресей үкіметі қазақ
7. Патшалық биліктің (сонан
Ресейлік реформаларды іске асыру әдістері бұйрық, зорлық, күштеу
Міне, сондықтан да Ресей империясы құрамында болған кезеңдегі
2. РЕСЕЙДІҢ ҚОЛ АСТЫНА ӨТКЕНГЕ ДЕЙІНГІ
ҚАЗАҚ ЕЛІНІҢ ЖАҒДАЙЫ
“Ақтабан шұбырынды”. ХVІІІ ғ. бас кезіндегі қазақ-жоңғар қарулы
ХVІІІ ғ. қазақ-жоңғар қатынасының асқынып кетуінің негізінде тағы
1723 ж. жоңғар қалмақтарының үлкен күші Жетісу арқылы
1727 ж. Ұлы жүз Саңырақ, Орта жүз Орта
Састөбе кеңесі. Тәуелсіздік үшін күрес, терең күйзеліске ұшыраған
1729 ж. әкесінен қалған хандық билікті әлсіретіп алған
Сөйтіп, Састөбе құрылтайы қазақ жүздерінің феодалдық бытыраңқылық жолына
Басқарушы топ. Төле би мен
Ел арасында сақталған деректік материалдар ХVІІІ ғ. 20—30-
ХVІІІ ғ. 50-жылдарының алғашқы жартысында Түркістандағы
“Ақтабан шұбырынды” оқиғасы көшпелі мал шаруашылығына сүйенген экономиканың
Тура осы мазмұндағы пікірді
Қар астынан қылаң берген жауқазындай бас көтерген қоғамдық
Ал осы іргелі мәселелер аталмыш тарихи мезгілде неге
Сонымен, ХVІІІ ғ. 30-шы жылдары Ресей империясы құрамына
3. РЕСЕЙ ПРОТЕКТОРАТТЫҒЫН ҚАБЫЛДАУ
А.И. Тевкелев елшілігі. Састөбе құрылтайында қызу айтыс тудырған
Патша сарайы Әбілқайыр хан елшілігін көңілді қарсы алып,
Татар мырзасы А.И. Тевкелев Ресейдің Қазақстанмен қатынасы ісінде
А.Тевкелев елшілігі 1731 ж. 5 қазанда Ырғыз өзенінің
Әбілқайыр хан Ресей патшасына өтініш жасау себептерін де
1731 ж. 7 және 10 қазан күндері хан
Сәл кейінірек, яғни 1731 ж. желтоқсанында Тевкелев Кіші
Дегенмен, Тевкелев елшілігі қазақ елінің Ресей империясының құрамына
1731 ж., яғни патша әкімшілігі даярлаған грамотаға ант
Грамота бойынша оған қолын қойған қазақ билеушілері мынадай
Құжатта екі жақтың ара қатынасына байланысты басқа да
Ресей қамқорлығына өту жоңғар қалмақтарының шабуылын тоқтата алған
Ресейдің отарлау шаралары. Тевкелев елшілігінің нәтижелеріне қанағаттанған патша
1734 ж. мұнда сенат хатшысы И.К.Кириллов бастаған экспедиция
1735 ж. Ор өзенінің бойына Орынбор бекінісі түсті.
“Тепе-теңдік” саясатының ықпалын ең алдымен Әбілқайыр ханның өзі
1746 ж. Әбілқайыр хан И.И.Неплюевке Орынбордағы айырбас сауда
Осымен бір мезгілде отаршыл әкімшілік Башқұртстан мен Қазақстан
Ресейдің қазақ қоғамына тереңдеп ене бастауы, орталық билік
Ресейдің отарлау шаралары және Әбілқайырдың ұлдарын аманатқа алуы,
1748 ж. тамызда қарақалпақ арасындағы қазақтарға араша түсіп,
4. ҚАЗАҚ-ҚЫТАЙ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ.
АБЫЛАЙ ХАН
Жоңғар хандығының жойылуы. 1741 ж. жоңғарлар Орта жүзге
Абылай сұлтан тұтқында екі жылға жуық мерзім
Қалдан Серен өмірден өткен соң (1745) Жоңғар хандығында
1755 ж. ерте көктемінде Цинь империясының әскері ойраттардың
Цинь үкіметі бұған жауап ретінде солтүстік және оңтүстік
1756 ж. жазында
1756 ж. қыркүйекте Солтүстік Монғолияда циндерге қарсы көтерілістің
1757 ж. жазында Жоңғарияның Цинь әскеріне қарсы көтерілісі
Жоңғар хандығын ойрандаған Цинь үкіметі енді Қазақстанмен шекарасын
Қазақ елшісімен әңгіме кезінде император Цяньлун: “Егер Цинь
Цинь империясының 1759 ж. Жоңғар хандығы мен Шығыс
Қытай үкіметі қалмақтардан босаған жерге қазақтарды жібермеу мақсатында
Абылай (Әбілмансұр) — аса ірі мемлекет қайраткері,
Қазақтардың ұлттық санасы. 1723 жылғы жоңғар қалмақтарының басқыншылығы,
Ұмытпа, қазақ, “Алаш” ұраныңды,
Ойыңнан үзбе, халқым, құраныңды.
Артыңа өлгендерің өсиет қыл
Халық боп Қаратауда құралуды, —
деп, сол тарихи кезеңдегі қоғамдық санадағы ортақ ойды
Қайрат-жігер көрсететін заманның келгенін бүкіл ұлт болып түсінді.
“Ақтабан шұбырынды” тұсындағы халық санасындағы елеулі құбылыс —
XVІІІ ғасырдағы құба қалмақпен (жоңғарлар), қытайлармен, қырғыздармен соғыс-қақтығыстарда
Еңбек қылған ел үшін,
Жауда кеткен кек үшін,
Алаштың абырой-атына
Сарып қылған бар күшін.
............................................
Қарияң келіп жылап тұр,
Еңбегі сіңген ер үшін!
Егер батырлықтың негізгі өлшемі батырдың өз руы мен
Міне, осы рухани өмір фактілері халықтың ішкі өмірінде
5. ПАТША ҮКІМЕТІНІҢ ХVІІІ Ғ. ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ
Нұралы хан билігі. Әбілқайыр хан өлген соң 1748
Нұралы хан да әкесі Әбілқайыр сияқты ел арасындағы
Ресей үкіметінің бұл саясатының орнығуына қазақ қоғамының ішіндегі
Нұралы хан билігінің әлсіреуіне оның көрші халықтармен екі
Нұралы ханның саясаты Кіші жүз қазақтарының башқұрт халқымен
Көршілерімен араздасқан Нұралы хандық ішінен де қолдау таба
1772 жылдан бастап Кіші жүз қазақтарының отарлық билік
Жаңа басқару жүйесі. Тура осы жылы генерал-губернатор Игельстром
Ресей үкіметі Игельстром ұсынысын қабыл алып, 1786 ж.
Шын мәнінде жаңа билік жүйесі өзін ақтаған жоқ.
Бірақ ел арасында жеккөрінішті сұлтанның таққа отыруы хандық
Бұл жағдай да үкіметтің хандық билікке көзқарасына өзгеріс
Патшалық биліктің тұрақты қолдауына сүйеніп, қазақ қоғамының орыс
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
3
