Түркиядағы қазақ диаспорасы тарихнамасының зерттелу деңгейі курстық жұмыс
Жоспар - www.topreferat.com.kz
.
Кіріспе.......................................................................................3
Негізгі бөлім:
Түркиядағы қазақ диаспорасы тарихнамасының зерттелу деңгейі...............................................................9
Қазақтардың Түркияға көшіп бару себептері.............16
Түркиядағы қазақтардың қазіргі жағдайы мен орналасуы........................................................................21
Түркиядағы қазақ диаспорасының мұқтаждықтары...30
Қорытынды..................................................................................................39
Сілтемелер тізімі................................................................40-42
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі...................................43-44
Қосымша кестелер мен суреттер....................................45-50
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 43 бет
Пәні: Қазақстан тарихы
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспар.
Кіріспе.......................................................................................3
Негізгі бөлім:
Түркиядағы қазақ диаспорасы тарихнамасының зерттелу деңгейі...............................................................9
Қазақтардың Түркияға көшіп бару себептері.............16
Түркиядағы қазақтардың қазіргі жағдайы мен орналасуы........................................................................21
Түркиядағы қазақ диаспорасының мұқтаждықтары...30
Қорытынды..................................................................................................39
Сілтемелер тізімі................................................................40-42
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі...................................43-44
Қосымша кестелер мен суреттер....................................45-50
Кіріспе.
Жұмыстың өзектілігі:
Егеменді Қазақстан өзінің тәуелсіздігін нығайта түсуімен қатар алыс
Жалпы қазіргі кезеңде жаһандану процестері әлеуметтік-этникалық кеңістіктің барлық
Міне, сондықтан осындай қоғамдық маңызы бар мәселені тарихи-
Қазіргі тарихи кезеңде Қазақстан Республикасы өзінің
Қазақ диаспорасының кешенді мәселелері
Қазақ халқының үлкен бір
Алыс және таяу шет елдердегі
Қазіргі күнде саны 30-40 мың аралығында деп көрсетілген
Қазақтардың өзге мемлекетке қоныс аударуына
«Тар жол, тайғақ кешудің» талайынан теперіш тартқан қандастарымыз
Бұл жұмыста Түркиядағы қазақ
Қортыта айтқанда, Қазақ халқы Жұбан
Сырттағы қазақ диаспорасы күштi болу үшiн Қазақстандағы мемлекет
Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев айтпақшы: «Қазақстан
Жұмыстың зерттелу деңгейі:
Түркиядағы қазақ диаспорасының тарихын
Түркия қазақтары туралы зерттеуді Түркиялық ғалым,
Одан кейін ағылшын журналисті Лияс Годфрей қазақтардың босқындыққа
Түркиядағы қазақтардың тағдыры өзіндік ерекшеліктерге толы.Бұл елге негізінен
Қорыта айтқанда Қазақстанға қатысты жазылған зерттеулер
Жұмыстың мақсаты:
Түркиядағы қазақ диаспорасының тарихы және олардың қазіргі
Жұмыстың мақсатына қарай төмендегі
-Түркиядағы қазақтардың бүгінгі таңдағы тарихта
көрсету;
- Түркиядағы қазақ диаспорасы тарихнамасының
талдау жасау;
-Қазақтардың Түркияға қоныс аудару
-Түркиядағы қазақтардың қазіргі саяси, әлеуметтік, экономикалық
жағдайына баға беру;
-Қазақстан мен Түркия қазақтары арасындағы байланыстардың
маңыздылығын түсіндіру;
-Түркиядағы қазақтармен байланыс жасау
жасау;
-Зерттеуші ғалымдар мен тарихшылардың ой-пікірлерін салыстыру.
-Дерек көздері мен құжаттарды
1.Түркиядағы қазақ диаспорасы тарихнамасының
Түркияға барған қазақтар өзге елдерге барған қазақтардан
Түркияға қазақтар 1952 жылдан бастап қоныс тебе бастады.
1. 1953 – 1960 жж. Түркияға
2. 1960 – 1980 жж. Түркиядағы
3. 1980 – 1990 жж. Қазақтардың Түркиядағы
4. 1990 жылдан бері қарай
Осы жолда көптеген тарихшылардың
1930 жылдары Шығыс Түркістанның қытайлық губернаторының
1950 жылдары Түркия және Батыс Еуропа
Осы мақсатпен Түркиядағы
Автордың үшінші әрі кең тараған
Түркия қазақтары туралы зерттеуді Түркиялық ғалым
Одан кейін ағылшын журналисі Лияс Годфрей қазақтардың босқындыққа
1960-1980 жылдар аралығында Түркиядағы қазақтар біршама ес жинап,
Осы орайда Түркия қазақтарының өз ішінен
Түркиядағы қазақ жазушыларының бірі Хызырбек Ғайретолланың «Алтайдағы
1960 жылы Шығыс Түркістандық қазақтар мен ұйғырлар
1980-1990 жылдар қазақтардың осы елде тамырын кең жая
Қазақтардың осындай қам-қарекеті Швециялық ғалым Ингвар Сванбергтің
Сванбергтің «Түркиядағы қазақ босқындар» деген кітабының бір
Қазақстан тәуелсіз ел болғаннан кейін шеттегі қазақтарға,
Түркия қазақтары жайында қазақстандықтар арасында алғаш рет
Ал енді Түркияда қазақтануға қатысты зерттеулерге келер
Түркиядағы қазақ диаспорасының тарихын Қазақстанға таныстыру барысында Хасан
Қорыта айтқанда Қазақстанға қатысты жазылған зерттеулер
Ғалымдардың айтуынша Түркиядағы
2. Қазақтардың Түркияға көшіп бару себептері.
Қазақ халқы Жұбан ақын жырлағандай
Түркияға алғаш барған қазақтардың бірі ретінде, осы
Түркияға қазақ босқындарының көшіп
Сол кездегі саяси жағдай
Түркия елін Шығыс Түркістандық
Түркиядағы қазақтардың қалыптасу тарихы 2 кезеңнен
Өткен ғасырдың 1930-жылдарында Шығыс түркістандық қандастарымызға қайғының
Алайда ұзын-саны 1400-ге жеткен бұл қазақтардың ендігі арманы
Осындай шарасыз күйде жүргендерінде Түркияның сол кездегі Президенті
1952 жылдың 13 наурызында Түркияның
Осы жылдың 6-шы тамызында Түркия елшілігінен хат келеді.
Ғалым Халифа Алтай «Қазақстандықтар мұндайды тағдыр тауқыметі
Үндістаннан Бопалға барғанда аз уақыт қоныстанған лагердің
Одан Пәкістанға барғанда қазақ босқындар қоғамын
1952 жылы Елісхан Тәйжі Әліпұлы, Құсман
Түркия өкіметі қазақ босқындарына
Әрине, жаңа ортаға келіп қоныстанушылардың
Қазақ халқы ежелден кең далада емін-еркін өмір сүріп
Түркияның мемлекеттік істер жөніндегі бақан-министрі Фатын Рүшті Зорлұ
Туысқандар! Бұл Отан, мына Түркия- бәріміздікі. Бұны барлық
Қазақстанның тәуелсiздiгiн бiрiншi болып Түркия Республикасы таныды.
Бүгiнде кейде осы пропаганданың әсерiмен шетел
Түркия қазақтарының өмiрiндегi ең маңызды оқиға 1991 жылғы
Қазақстан тәуелсiздiгiн жариялағаннан соң, шетелдердегi отандастармен 70 жылдай
Түркиядағы қазақтар қауымдастығының берген мәлiметi бойынша, бүгiнде Стамбұлдың
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасы бәсекеге қабілетті 50 елдің
Оралмандар Ата -жұртты аңсап, өз тарихи
Осы тұста, оралмандарға жергілікті әкімшілік, Қаржы министрлігі, Еңбек
Қазақстан мен Түркия қазақтары арасындағы байланыстардың ауқымы жеткiлiктi
3.Түркиядағы қазақтардың қазіргі жағдайы мен
Бұл күндері Түркияда 30 мыңның үстінде қазақтар өмір
Түркияда тұратын қандастарымыз екі топқа бөлінеді. Біріншісін –
Екінші тобы- Ауғанстан жеріндегі соғыстан қашқан «ауған
Түркия жеріне негізінен қазақтардың бес бірдей мәдени ұйымы
Бизнес саласында негізінен тері өңдеу мен тоқыма саласын,
Ауғанстанның Түркия жеріне қоныс аударған қазақ диаспорасы өкілдерімен
Статистикалық мәліметтерге жүгінсек, ең алғашында Қайсері провинциясының
Бұл жерге көшіп келген
Қазар «Алтайтері», «Бірлік» тігін фабрикалары – Түркияның
Қазақтардың барлығы дерлік жеке кәсіппен айналысады. Тері, тігін,
Түркия қазақтары Стамбұл, Измир, Маниса қалаларында
1986 жылы «Қазақ» атты қоғам құрылып, Тоқтаубай Топлы
Түркиядағы екінші Отанында тамыр жайған қазақтар
Қазіргі кезде Түркия қазақ зиялылары да қалыптасып
Түркия қазақтары Қазақстан Тәуелсіз ел
1992 жылы 29 қыркүйекте Алматыда Абай атындағы
-Мен бұл күнді көрем деп ойлаған жоқ едім.Құдайға
Осы сөз құрылтайдың өзегіне айналды./39/
Құрылтай қонақтарында ерекше толқу мен тебiренiс байқалды. Оларда
Ондаған жылдар бойы жүректе жазылмайтын жара
1997 жылы наурызда Стамбұлда қазақтардың кiшi құрылтайы өткiзiлдi.
Қазақстан тәуелсiздiгiнiң 10 жылдығына орай, Түркия және Еуропа
Қауымдастық төрағасының бірінші орынбасары Қалдарбек Найманбаев бастаған қауымдастық
1992 жылы 28 наурызда Стамбулда Дүние жүзі қазақтарының
Дәл осы жылдың шілде- тамыз Түркістанда өткен
Осы жылы 22 наурызда Стамбулда Дүние жүзі қазақтарының
1.Кезінде әртүрлі қуғын-сүргінге ұшырап,атамакенінен айрылған қазақтарды қабылдап, оларға
2.Қазақстан мемлекеті өзінің шетелдердегі диаспорасына қамқорлық жасай отырып,олардың
3.Қазақстан Республикасы сырт жерлердегі қазақтарға оқу- білім,
4. Бүкіл түрік дүниесінің тарихын зерттейтін академия құрып,
5.Болашақта бүкіл түрік халықтарына ортақ телехабар таратып,
Түркияға қоныстанған қандастарымыздың бүгінгі ұрпағаның бір бөлігі
Қазақстан тәуелсiздiгiнiң 10 жылдығына орай, Түркия және Еуропа
2002 жылы Ыстамбұлда қазақтардың Түркияға орналасқанына елу жыл
Сонымен Қазақстан тәуелсiздiк алғаннан бергi жерде, Қазақстан мен
Қазақстан мен Түркия қазақтары арасындағы байланыстардың ауқымы жеткiлiктi
Қазақ шын мәнiнде үлкен сынның алдында тұр.
Түркиядағы қазақтар қауымдастығының берген мәлiметi бойынша, бүгiнде Стамбұлдың
Қазақстанның демографиялық ахуалының Ресейден де қиын екенiн көпшiлiк
Алматыда үй бағасы шарықтап тұр. Оның үстiне бюрократия
Ал енді демограф М.Тәтімовтың статистикалық зерттеулеріне сүйенер
№ Мемлекет атауы Саны
1 Қытай 1млн 296 мың
2 Өзбекстан 870 мың
3 Ресей 660 мың
4 Монғолия 157 мың
5 Түркия 30 мың
6 Украина 15 мың
7 Иран 15 мың
8 АҚШ 10 мың
9 Германия 7 мың
10 Франция 4 мың
4.Түркиядағы қазақ диаспорасының
мұқтаждықтары.
Қазақстан Республикасы өзі алғаш құрылған күннен бастап, қандай
Түркиядағы қазақ диаспорасының өкілдері атамекенмен
Жергiлiктi қазақтардың тiлдерi сәл түрiктенiп кеткен. Оның үстiне
Түркиядағы қазақтардың ассимиляцияға түсуiне өзiндiк септiгiн тигiзiп жатқан
Түркиядағы қазақ жастарының арасында дәрiгерлер, полицейлер, мұғалiмдер, әскерилер,
Қазақстаннан тек қана кирилл әрпiнде шығып жүрген оқулықтар
Түркиядағы қазақ қауымдастығының төрағасы Дәруiш Қылыш: "Бiз қазақша
Қазақ диаспорасының кешенді мәселелерін зерттеу барысында назар аударатын
Қазақстан Республикасының Көші-қон мен демография агенттігінің мәліметтері бойынша,
2002 жылдың шілде-тамыз айларында Түркістанда өткен симпозиумның қорытындысына
Шетелдегі қазақтардың, әсіресе жастардың ана тілін үйренуі үшін
Оралмандар Ата -жұртты аңсап, өз тарихи отанына
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасы бәсекеге қабілетті 50 елдің
1. Елге келген оралмандарды
2. Қазақстан Республикасының азаматтығын
3. Оралмандарға арналған беймідеу
4. Көші –қонға әлі де қарқын беру
5. Оралмандарға берілетін бір
6. Оларға тіл үйрету,
Осы тұста, оралмандарға жергілікті әкімшілік, Қаржы министрлігі, Еңбек
Қазір мына жаһандану дәуірінде шетелдегі қандастарымыздың
1. Түркиядағы қазақтардың, әсіресе
2. Жыл сайын Қазақстан
3. Түркияда жоғары білімі
4. Шетелдегі қазақтардың балаларын Қазақстанда оқыту
5. Түркиядағы қазақ елшілігі мен,
6. Мемлекетіміз тарапынан Түркиядағы қазақ
7. Диаспора мәселесі әлі жадағай қарастырылуда. Оны ғылыми
8. Қазақ Қазақстанға керек. Ол үшін
Ал енді Түркияда қазақтану қай дәрежеде? Осы мәселеге
Көріп отырғанымыздай, 1996-2006 жылдар арасында қазақтануға байланысты
Ғалымдардың айтуынша Түркиядағы
«Дүниеде қазақ деген ұлт біреу, демек оның ұлттық
Сондықтан да әдебиет, мәдениет, өнер сияқты салалардағы
Мемлекетімізде қазіргі кезде 8 миллионға жетер –жетпес қазақ
Қорытынды.
Қортыта айтқанда, қазақ халқының алдында егемендік алған
Қазір жаһандану дәуірінде Түркиядағы қандастарымыздың өзге
Сондықтан Қазақстан да әлемдiк тәжiрибенi қолға алып, мұндағы
Сонымен, Астанада өтетiн Дүниежүзi қазақтарының III құрылтайында, шетел
Сілтемелер тізімі.
1. Х.Алтай, «Қазақтар туралы
2. Х.Алтай, Естеліктерім, Стамбұл.,1980,45-48-бб.
3.Х.Алтай,Атажұрттан Анадолыға дейін,Анкара.,1981,56-58-бб.
4.Ә.Қара,«Көне дәуірден бүгінге дейінгі қазақтар
2006,15-18-бб.
5.Л.Годфрей, «Қазақ қырғыны»,Лондон., 1977,95-103б.
6.Х.Оралтай, Бостандық жолында Шығыс Түркістан
1961,65-70-бб.
7.Х.Ғайретолла,Алтайдағы қанды күндер, Стамбұл.,1977,101-015-бб.
8. Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992,4-6-бб.
9. И.Сванберг,Түркиядағы қазақ босқындары,Уппсала.,1989,58-75бб.
10.М.Киршнер, Стамбұлдағы қазақ босқындарынан жазып алынған әңгімелер
туралы зерттеулер, Стамбұл.,1992,108-202-бб.
11. Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992,5-6-бб.
12. Бұл да сонда,8-б.
13. Түркиядан келген мейман,Исламбеков Қ , №85,9-б.
14.Х.Алтай, Естеліктерім, Стамбұл.,1980,102-б.
15.Атажұрттан Анадолыға дейін,Анкара.,1981,55-б.
16. Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992,2-б.
17. Л.Годфрей,Қазақ қырғыны,Лондон.,1977,95-103бб.
18. Х.Оралтай, Елім- айлап өткен өмір,
19.Х.Оралтай, Бостандық жолында Шығыс Түркістан қазақтары,
Стамбұл,1961,65-70бб.
20. Х.Ғайретолла,Алтайдағы қанды күндер, Стамбұл.,1977,15-б.
21. И.Сванберг ,Түркиядағы қазақ босқындары,Уппсала.,1989,58-75бб.
22. Г.Мендикулова, Исторические судьбы казахской диаспоры, Алматы.,
23. Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992,12-б.
24. Х.Оралтай, Елім- айлап өткен өмір,
25. М.Тәтімов, Қазақ әлемі, Атамұра., 1993,15-б.
26. Я.Дінаш, Европадағы қазақтардың жұтылып кетпеуі үшін, Қазақстан
көмек беруі керек, // Қазақстан- Заман, 24 тамыз,2007,
27. Е.Кәпқызы «Тұқымымыз тұздай құрымаса екен»
Қазақ елі-1999,№8,3-б.
28. Г.Мендикулова,Исторические судьбы казахской диаспоры,Алматы.,
1997,102-106бб.
29. Түркиядан келген мейман,Исламбеков Қ , №85,9-б.
30. Тілек Дәулетов, Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының
шежіресі,(20.11.1992ж.-29.07.2002ж.)А.,2002.12бет
31. Г.Мендикулова,Исторические судьбы казахской диаспоры,Алматы.,
1997,102-106бб.
32. Х.Оралтай, Елім- айлап өткен өмір,
33. Е.Бекқұлов, «Түркияда тұрақтаған қазақтар»,//Шымкент
қыркүйек,7-б.
34. Н.Мустафаев «Казахи зарубежья»//Мегаполис-2006г,17 апрель,с-11.
35. К. Тасболатова. http:// www .turkystan.kz
36. М.Тәтімов, Қазақ әлемі, Атамұра., 1993,3-б.
37.«3 қазақтың біреуі жат жұртта жүр»,//Егемен
2000,26сәуір,8-б
38. Тілек Дәулетов, Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының
шежіресі,(20.11.1992ж.-29.07.2002ж.)А.,2002,19-б.
39. Б.Сапаралы, Дүниежүзі қазақтарының құрылтайы, А., Атамұра-
Қазақстан,1993.,187-б
40. Дүниеүзі қазақтарының ІІ құрылтайы,А., 2003,12-б.
41.Бұл да сонда,13-б.
42Отан ортақ, ой ортақ,//Егемен Қазақстан-2007,29 мамыр,5-б.
43. Тілек Дәулетов, Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының
шежіресі,(20.11.1992ж.-29.07.2002ж.)А.,2002.12-бет
44.Бұл да сонда,15-б.
45.Бұл да сонда,19-б.
46. Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992.25-б.
47 С.Балғабай, Елге асыққан қандас көп,//Егемен Қазақстан,1993,17
қыркүйек,3-б.
48.Н.Мустафаев,Казахи зарубежья,//Мегаполис-2006,17 апрель,с-11.
49.Қазақ диаспорасы және қауымдастық,//Алтын бесік,Алматы-2002,№2,5-б.
50. К. Тасболатова. http:// www .turkystan.kz
51. Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992,6-б.
52.Бұл да сонда,7-8-бб.
53.Қ.Найманбаев,Қазақ диаспорасы және қауымдастық,//Егемен Қазақстан-
2004,22маусым,3-б.
54. Қазақ диаспорасы: бүгіні мен ертеңі, Астана., Елорда
55. Б.Сапаралы, Дүниежүзі қазақтарының құрылтайы, А., Атамұра-
Қазақстан,1993.187-.б
56.М.Қойгелді, Сыны мен сыры үйлесімді Түркия,// Егемен Қазақстан,2006
Қараша, 6-б.
57.Еуразиялық интеграция және қазақ диаспорасы, А., Жеті жарғы,2007,8-б.
58.Қазақ диаспорасы: бүгіні мен ертеңі, Астана., Елорда -2005,78-б.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
1.Ә.Қара, Түркиядағы қазақтар туралы жасалған зерттеулер,А.,1992.
2.Г.М. Мендикулова, Исторические судьбы казахской
(происхождение и развитие) , А., 1997.
3.Казахская диаспора.Проблемы этнического выживания, А.,Атамұра- 1997.
4. Х.Алтай, Естеліктерім, Стамбұл.,1980.
5. Х.Алтай, Атажұрттан Анадолыға дейін,Анкара.,1981.
6. Х.Алтай,Қазақтар туралы шежіре,
7. Л.Годфрей, Қазақ қырғыны,Лондон.,1977.
8.Х.Оралтай, Бостандық жолында Шығыс Түркістан
қазақтары,Стамбұл.,1961.
9. Х.Оралтай, Елім- айлап өткен өмір,
10.Х.Ғайретолла,Алтайдағы қанды күндер, Стамбұл.,1977.
11.И.Сванберг, Түркиядағы қазақ босқындары,Уппсала., 1989.
12. Қ.Найманбаев, Қазақ диаспорасы және қауымдастық//Егемен
Қазақстан- 2004.
13. Алтын бесік, (Ел аралық қоғамдық
А., 2005.
14. К. Тасболатова. http:// www .turkystan.kz
15.Ә.Қара,Көне дәуірден бүгінге дейінгі қазақтар
Қазақстан,Алматы.,2006.
16. Отан ортақ, ой ортақ//Егемен Қазақстан-2007.
17.Түркия қазақтарының тілегі бір.,WWW.Khabar.kz
18.Е.Бекқұлов,Түркияда тұрақтаған қазақтар,//Шымкент келбеті-2006.
19.С.Балғабай,Елге асыққан қандас көп//Егемен Қазақстан- 1993.
20.Н.Мустафаев, Казахи зарубежья,//Мегаполис-2006.
21.Е.Кәпқызы ,Тұқымымыз тұздай құрымаса екен
Қазақ елі-1999.
22.3 қазақтың біреуі жат жұртта жүр,//Егемен
23.Тілек Дәулетов, Дүниежүзі Қазақтары Қауымдастығының
шежіресі,(20.11.1992ж.-29.07.2002ж.)А.,2002.
24.Б.Сапаралы, Дүниежүзі қазақтарының құрылтайы, А., Атамұра-
Қазақстан,1993.
25.М.Қойгелді, Сыны мен сыры үйлесімді Түркия,// Егемен Қазақстан,2006.
26.Я.Дінаш, Европадағы қазақтардың жұтылып кетпеуі үшін, Қазақстан көмек
беруі керек, // Қазақстан- Заман 24 тамыз,2007.
27.Еуразиялық интеграция және қазақ диаспорасы, А., Жеті жарғы,2007.
28.Қазақ диаспорасы: бүгіні мен ертеңі, Астана Елорда., 2005.
29.М.Тәтімов, Қазақ әлемі, Атамұра 1993.
30.Дүниежүзі қазақтарының ІІ құрылтайы,А., 2003.
31.Түркиядан келген мейман, Исламбек Қ., Жаңа өмір, №85,1990.
44
