Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама курстық жұмыс
Жоспар - www.topreferat.com.kz
Кіріспе
1.Қазақ халқының ХVІІІ ғасырдағы саяси жағдайы
Қазақ Жоңғар қатынастарының шиеленісуі
“Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама” оқиғасының басталуы
Алапат ауыр жылдар
Қорытынды .
Пайдаланған әдебиеттер тізімі .
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 23 бет
Пәні: Қазақстан тарихы
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспар
Кіріспе
1.Қазақ халқының ХVІІІ ғасырдағы саяси жағдайы
Қазақ Жоңғар қатынастарының шиеленісуі
“Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама” оқиғасының басталуы
Алапат ауыр жылдар
Қорытынды .
Пайдаланған әдебиеттер тізімі .
Тақырыптың мақсаты:
Жоңғар феодалдарының үздіксіз шабуылы, отырықшы егінші аудандармен сауда
Тақырыптың міндеттері:
Деректерді салыстыра отырып зерттеу
Осы тақырыпты кеңінен ашу
Сол кездегі қазақ халқының саяси әлеуметтік жағдайын толық
Тақырыптың өзектілігін көрсету.
Тақырыптың тарихи маңыздылығын кеңінен ашу
Жұмыстың өзектілігі :
“Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама” оқиғасының еліміздің тарихындағы айрықша
Тақырыптың тарихнамасы
“Бұл кездердегі қазақ жоңғар қатынастарын зерттеген ғалымдар көп.
Кіріспе.
Тарихы сонау ғасырлардан басталатын қазақ халқы бүгінгі тәуелсіздікке
“Ақтабан шұбырынды” жылдары қазақ халқы өз өміріндегі аса
Қазақ ұлыстарының бірқатар бөлігі таулардағы мықты бекіністерге орнығып
“Ақтабан шұбырынды” жылдары қазақ халқы 3 млн халық
1726 жылы көктемде Ордабасы тауында “ Ордабасы кездесуі”
Бұл кездесудің бас қосары Әбілхайыр қазақ халқын жоңғарларға
XVІІІ ғасырдағы қазақ халқының саяси жағдайы.
17-ғасырдың аяғы мен 18-ғасырдың басында Қазақ
Бұл жағдайлар халықтың шаруашылығы мен тұрмысына қыруар қиыншылықтар
1.Нығмет Мыжан“Қазақтың қысқаша тарихы” А 1994ж
Әрбір жүздің әдет правосы негізінде реттеліп отыратын
Қазақ хандықтарының 18-ғасырдың алғашқы үштен біріндегі ішкі
1.Қазақ ССР тарихы 3 том А 1982
Қазақ хандығы жағдайының қалыптан тыс ауырлауына ішкі алауыздықпен
бірге сыртқы шапқыншылық себеп болды,бұл мезгілде қазақ-жоңғар қатынасы
Оңтүстік Қазақстанды және Сырдария бойындағы базарлы қалаларды, сонымен
Қазақ ханы Әз Тәуке береке бірлікті барынша күшейтіп,
Өйткені бұл кезде жұм, қазақтар бытыраңқы болды. Бұл
Жоңғарлар 17-ғасырдың екінші жартысы мен 18-ғасырдың басында әскерін
1.Қазақтың көне тарихы
2.Сабырханов “Ұлы бетбұрыс” А 1981ж
3.Нығмет Мыңжан “ Қазақтың қысқаша тарихы А 1994ж
“Жоңғар әскерлері жорық кездерінде жүз мың адамға дейін
әскерінде қолға түскен тұтқындардан болған құлдар пайдаланылды. Әскер
отырды.”/1/
Жоңғар феодалдары өзінің әскеи күшіне сене отырып, Моғолстан
Қазақ-жоңғар қатынасының шиеленісуі
Қазақ -жоңғар қатынасы одан әрі шиеленісті. Қантөгіс соғыстарға
Батур хұнтайжының тұсында қазақ жоңғар қатынасы мейілінше шиеленісті.
Қазақ жоңғар қатынасы кейде шиеленісіп кейде қан төгіс
1. Нәбижан Мұқаметқанұлы “ Қазақ қытай байланыстары” А
2. Нәбижан Мұқаметқанұлы “Қазақ қытай байланыстары” А 1996ж.
Осындай ішкі қырқыстар одан әрі шиеленісп жалғаса берді.
Үшінші шайқаста қазақтар жеңіліске ұшырады. Осы шайқастан соң
Жоңғар феодалдары Оңтүстік Қазақстан мен Сырдария бойындағы керуен
Қазақ ауылдары әсіресе қонтайшы ШонаДоба кезде зардап
1. Қазақстан тарихы 3 том А 2002 ж
Суан Рабдан орыс елшісі Иван Внковскийге айтқан сөзінде:
1718-жылы Тауке хан қайтыс болды. Қазақ хандығы ауыр
Осыны пайдаланған жоңғар феодалдары үртіс-ұдай шабуыл жасап ,жеңіске
арасында болған үш күндік қан төгіс ұрыс, алғашқы
Орыс елшісі Бранцевтің айтуына қарағанда, ұрыс қатты болған.
әр жақтан талқандады, малын айдап әкетіп тұттас әулеттерді
2.Қазақстан тарихы 3 том А 2002 ж 127
1718-жылы көктемде жоңғарлар Жетісудан Арыс, Бөген, Шаян өзендері
Бұл жағдайда батырлар бастаған қазақ жасақтары едәуір табысқа
билеушілері әскерлерінің шапқыншылық жасау қаупі тежеген еді. Бірақ
1723 жылы Жоңғар-қытай бітімі жасалды. Шығыс жақтағы өз
соғысқа мықтап дайындала бастады.18 ғасырдың бірінші жартысында жоңғарлар
1.С. Жолдасов “ Бірліктің басы болған Ордабасы”Ш 1996
2.Қазақстан тарихы 3 том А 2002ж
Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама оқиғасының басталуы .
1723 жылға қарай қазақ-жоңғар қатынастарындағы жағдай күрт өзгерді.
Жоңғар басқыншылығына қарсы күрес қазақ мемлекеттілігін сақтап қалу
Жоңғарлардың бұл теңдесі жоқ әрекетке өздерінің әрбір қадамын
көптеген сұлтандар мен рубасылары бір-біріне барған сайын
1.Қазақ ССР тарихы 3 том
2. Қазақстан тарихы очерктері
табанына түсті, шабуылдың тұт-қиыл да тегеурінді болғаны сонша,
Шоқан Уалиханов бұл дәуірді “ Қазақ халқының өміріндегі
сияқты жабайы өсімдіктерді теріп жеп қайыр сұрап күнелтті
Жоңғар феодалдарының шапқыншы әскерлерінен қашқан кіші жүз қазақтары
соңынан түскен жауды көз жаздыру үшін Сауран қаласын
көшкендіктен, бұл оқиға “Сауран айналған” деп аталған екен.
1723 жылы қыркүйектің басында Әбілхайыр 20 мың әскерімен
1.Маданов, Мусин “ Ұлы дала тарихы”
Әдебиетте Алқакөл сұлама термині жөнінде алуан пікірлер
алдында жатқан адамның тізесіне басын қойып отыру немесе
Қожаберген жыраудан кейін Е.Бекмаханов ”Алқакөл” емес ,
Қыс қыстаудан жүдеп шыққкан қазақ ауылдары жайлауға көшуге
сауда базарына қатыстырмай тастады. Батысқа босқындардың жаңатқыны қаптады.
Алапат ауыр жылдар.
Жоңғарлар ірі-ірі жеті сына сияқты қозғалып, 70 мың
Галдан Цереннің баласы Цеван Доржы Шелек өзенінің аңғарына
Галдан Цереннің екінші баласы Лама Доржы Ыстықкөлге бағыт
Басып кіруге жалпы басшылықты Цеван Рабтанның ағасы Шона
Қаратауда, Арыс өзені алабында да ойран салынды. Қапы
Арыс, Шыршық өзендерінен, Сырдариядан өту кезінде қаза тапты.
Ресей капитаны И. Унковский “ Қонтайшының баласы Шона
Егер оңтүстікке кетпесе, үш жақтан қысым көріп, қудаланған
1.Н.Мұқаметқанұлы “ Тарихи зерттеулер” А 1994 50б
Ходжентке көшіп, Орта жүз руларының көпшілігі Самарқанға кетті,
Жемнің төмеңгі ағысында жоңғарлар башқұрттармен соғысты.
Жоңғарлар мұнда мол мүлікке жолығып, көптеген тұтқындар алды.
1.Х Маданов“ Ұлы дала тарихы”
жоңғарлар “ ондағы жердің бәрін, тіпті Сыр өзеніне
Аңыздарға қарағанда, ұлы және орта ордалар ( арғындарды
1. Қазақстан тарихы 3 том А 2002
жасақтарының шегінуіне тура келді. Садыр руының қазақтары Самарқан
Көшкен сайын бір тайлақ бос келеді.
Ел жұртынан айырылған жаман екен,
Екі көзден мөлтілдеп жас келеді.
Мына заман қай заман қысқан заман,
Басымыздан бақ дәулет ұшқан заман.
Шұбырғанда ізіңнен шаң борайды,
Қаңтардағы қар жауған қыстан жаман.
Мына заман қай заман, бағзы заман,
Баяғыдай болар ма тағы заман...
Ата қоныс, туған жер қалғаннан соң,
Көздің жасын көл қылып ағызамын”
Ел есінде сақталған “ Елім-ай” әні нің бұл
“Ақтабан шұбырынды” қазақтарға шабуыл мен талан тараж тұс
Жоңғар хұнтайжысы Суан Рабданға жіберілген орыс елшісі кпитан
“Өзі билік жүргізе бастағаннан бері хұнтайжы қазақ ордасымен
ауыртпалығы еңбекші шаруаларға түсті олардың өмірін біршама
Жоңғарлар тықсырған қазақтар Сырдарияның орта ағысына қарай, қарақалпақтардың
Қазақтардың батысқа қарай жаппай жөңкілуі Жайық пен
А. Волынскийге: “ Сөйтіп жиналып алып қазақтарға қарсы
Жңғарларды қазақ жерінің Отырар, Шымкент, Түркістан, Сайрам аймағынан
Қорытынды.
“ Ақтабан шұбырындының” ауыр апаты бес жылға созылды.
1728 жылы қазақ әскерлері Шұбартеңіз көлінің маңында, Бұланты
Келесі 1729 жылы балхаш көлінің оңтүстігінде жоңғар әскерлерімен
Қазақ халқы Ақтабан шұбырындының ауыр жылдарында сұмдық қиыншылықтарға
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.
1.Қазақстан тарихы 3 том А 2002ж
2.Қазақ ССР тарихы 5 томдық 3 том
3.“Қазақтың көне тарихы”
4.Нығмет Мыңжан “ Қазақтың қысқаша тарихы А 1994
5.А. Сабырханов “ Ұлы бетбұрыс” А 1981 жылдан
6.Маданов, Мусин “ Ұлы дала тарихы”
7.Х. Маданов “ Қазақ мәдениетінің қалыптасу кезеңдері”
8.Нәбижан Мұқаметқанұлы “ Тарихи зерттеулер” А 1994 ж
9.Нәбижан Мұқаметқанұлы “ XVІІІ -XX ғасырлардағы Қазақ-Қытай байланыстары
10.М. Қозыбаев “ Өркениет және ұлт” А 2001
11.Ә. Жансейітов “ Маслихат төбелер тарихынан” А
12.С. Жолдасов “ Бірліктің басы болған Ордабасы” Ш
13.Қазақстан тарихы очерктері
