Тарихи әдебиеттердегі қазақ этнонимінің тарихы реферат
Жоспар
«Қазақ» атауының төркіні туралы 2
«Қазақ» атауының мән – мағынасы туралы 6
Қазақ руларының тайпаларының елдерінің этникалық төркіні, олардың басқа халықтармен байланысы. 14
Қазақ деген сөздің қайдан шыққаны туралы 16
Пайдаланған әдебиеттер 19
1
Жұмыс түрі: Реферат
Пәні: Қазақстан тарихы
Жұмыс көлемі: - бет
-----------------------------------------------------------------------------------
РЕФЕРАТТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспар
«Қазақ» атауының төркіні туралы 2
«Қазақ» атауының мән – мағынасы туралы
Қазақ руларының тайпаларының елдерінің этникалық төркіні,
Қазақ деген сөздің қайдан шыққаны туралы
Пайдаланған әдебиеттер 19
«Қазақ» атауының төркіні туралы
Бір ұлттың атының «этнонимінің» шығу тегі,
«Қазақ» атауының төркіні, қай кезде, қалай
1.«Қазақ» деген атау 15-ғасырда жарыққа шыққан.
2. Ежелгі Жұңго жылнамаларындағы «үйсін», «усын»
3. «Қазақ» атауы «Таң патшалығы тарихында»
«Қазақ» атауы ерте кезде қазақтармен қарым-қатынас
Араб саяхатшысы және жазушысы Мұхаммед Әл-Ауфи
982-жылы парсы тілінде жазылған «Хұдұд Әл-Ғалам»
Шығыс әдебиетінің әйгілі классиктерінің бірі -
Оныншы ғасырда араб авторы Мәсғудидың шығармасында
Византияның императоры Константин Порфирордный (905-959) өз
Оныншы ғасырдан бастап орыс жылнамаларында да
Орыс шежірешісі Никонның мәліметінде: Кавказға келіп,
Мауараннахрдың билеушісі Әмір-Темірдің жылнамасында: һижрияның 737-жылы
Зерттеуші П.Путков өзінің «Қазақ атауы туралы»
Орыс тарихшысы Карамзин: «1481-жылы Алтын Орданың
Әйгілі тарихшы, этнограф, тіл ғылымы А.
Моңғол Халық Республикасы Ғылым академиясының қызметкері
Телқожа Жанұзақов: «Қазақ атауы Кавказдағы түркі
Біз жоғарыдағы жазба деректер мен дәлелдерден
Ежелгі «усин», «үйсін» яки «асо» деген
Қазақ атауы «Таң патшалығы тарихында» (7-8
Тарихи деректердің қисынына қарағанда, осы «Таң
Алан (аса) тайпалары заманымыздан бұрынғы үшінші
Жоғарыдағы жазба мәліметтер «қазақ» атауының тарихи
«Қазақ» атауының мән – мағынасы туралы
Қазақ атауының мән – мағынасы туралы
Бұл аңызда қазақ халқының негізін салған
Аққу – қаздың кейпіне кіріп, аспаннан
Жоғарыда айтылған қазақтың халық аңызы мазмұндас
Бұл деректердің түп төркіні өз заманында
Қазақ халқы арасына кең жайылған тағы
Осы үш жүз жігіт ешкімге бағынбай
Жоғарыдағы тарихи аңызда Қотанбайдың балалары деп
« Алаш – алаш болғанда,
Ала тай ат болғанда.
Таңбасыз тай,
Енсіз қой болғанда.
Алаша хан болғанда...»
дейтін сөздер Алаш жайындағы аңыздың меншікті
«Алаш», «Алаш хан», «Алаш маңы», «Алты
1963 – жылы Қазақстандағы Қарқаралы маңынан
«Қазақ» деген терминннің мән – мағынасы
1. Қазақ халқы арасына таралған тарихи
2. «Қазақ» деген сөздің көне түркі
Демек, «қазақ» атауының арғы тегі «еріктілер»
3. «Қазақ» атауының арғы тегі, ежелгі
19 – ғасырдағы қазақтың ұлы ақыны
Қазақтың 19 – ғасырдағы фольклор зерттеушісі
Жазушы Р. Тоқтаров: қазақ атауы қаз
Мұхаммед Хайдар Дулати өзінің «Рашидтің тарихы»
Түркия тарихшысы Зәки Уәлиди Тоған: «Қазақ»
Шоқан Уәлиханов: «қазақ» сөзі әскери термин
Атақты ғалым В. В. Радлов «қазақ»
Жоғарыда баяндалғандардың басым көпшілігі өткен ғасырда,
А. Абдрахмановтың пікірі бойынша: «Қазақ сөзінің
Тарихшы М. Ақынжанов пен жазушы
«Кейбір авторлар бұл терминнің («қазақ») шығу
«Бұл термин («қазақ») алғашында феодалданушы әскери
«Алғашында саяси термин болған «қазақ» деген
Академик Н. Я. Маррдың байымдауынша: «қазақ»,
Чехословакия академигі Б. Грозный (1879 –
Армян жазушысы – Мұса Харенийдің айтуынша,
Қазақстан академигі Әлкей Марғұланның айтуынша, «қазақтар
Әйгілі ғалым Рамстедт жоғарыда келтірген «қазақ»
Тарихшы Табиридің айтуынша, Амудария өлкесінде де
Ш. Уәлиханов: «Шайбаннамада» - «қазақ» өте
«Қазақ» терминінің төркінің тым ерте заманға
Әйгілі ғалым Мұхаммед Хайдар Дулатидің «Тарих
«Қазақ» деген атаудың шығу төркіні, оның
«Қазақ» сөзінің бірінші сыңары «қаз» дегеннің
Көне түркі тілінде жазылған «мәңгі тастарда»
Мағынасы: «Ілтеріс қаған ерлікпен күреспесе, мен
Орхон жазумен жазылған Күлтегін ескерткішінде: «inim
Мағынасы: «інім Күлтегінмен бірге, екі шадпен
«Еліңіз үшін ерлікпен жауға тиіскен әскерің
Қазақ руларының тайпаларының елдерінің этникалық төркіні,
Бұл күнге шейін қазақ халқының түп
Қазақ халқын құрайтын тайпалардың одағы (елдер)
Орта жүзге – Арғын, Найман, Қыпшақ,
Ұлы жүзге – Үйсін, Қаңлы, Дулат,
Қазақтың бұл рулары қандай, қалай шыққаны
Үйсін деген сөздің қайдан шыққаны белгісіз.
Академик Бартольд үйсіндер Енисей бойындағы «динлин»,
Этнограф Харузин де үйсіндер арицтер тұқымына
1. Жалпы үйсін, 2. сары үйсін.
Қазақтың рулары таза, басқа халықтан қоспасы
Қазақ даласында ертеде бір үлкен соғыс
Академик Бартольд «Найман» монғолдарша «Сегіз» деген
Монғолдардың XII ғасырда туған эпостық
Академик Радлов «Уйгурах» деген кітабында ерте
Қазақ деген сөздің қайдан шыққаны туралы
Бұл мәселе жөнінде де талас көп,
Кейбіреулер «Па шіркін мынау қазы –
Біздің заманымызға шейін «сақ», «қас» деген
IX -X ғасырларда қазіргі Каспий
Парсы ақыны Фирдаусидің атақты «Шахнамасында» (патшалар
Абайдың кітабында қазақ арабтың «құзақ» деген
Жоғарыда біз «қазақ» деген сөздің әр
1924 жылға шейін осы күнгі өзбектер
Пайдаланған әдебиеттер
Қазақстан тарихы 5 томдық – Алматы
Қазақстан тарихы – Алматы 1998 жылы.
Қазақ. Алматы, «Білім» 1994 жылы.
Мыңжан Н. Қазақттың көне тарихы –
Қазақ тарихы – Алматы, 1993 –
Ирмуханов. Б. Б. Этническая история древнего
Ақынжанов. М. Б. Қазақтың тегі туралы
Кляшторный. С. Г. Сұлтанов. Т. И.
1
