Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығы курстық жұмыс
Жоспар - www.topreferat.com.kz
КІРІСПЕ......................................................................................................................3-4
І. БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАРДЫ ШЫҒАРУ МЕХАНИЗМІ.........................................5-14
1.1 Бағалы қағаздар: мәні,түрлері,шығару механизмі.........................................5-13
1.2 Жекешелендіру – бағалы қағаздар нарығын дамытудың негізі.......................14
ІІ.ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫ…8-22
2.1. Бағалы қағаздар туралы Қазақстан Республикасының қазіргі заңдары....15-16
2.2. Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығының пайда болуы және
дамуы..............................................................................................................17-21
2.3. Бағалы қағаздар нарығын реттейтін жүйелер..............................................22-23
ҚОРЫТЫНДЫ..........................................................................................................24-25
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ....................................................................................................26
ҚОСЫМШАЛАР........................................................................................................27
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 26 бет
Пәні: Қаржы
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспар
КІРІСПЕ......................................................................................................................3-4
І. БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАРДЫ ШЫҒАРУ МЕХАНИЗМІ.........................................5-14
1.1 Бағалы қағаздар: мәні,түрлері,шығару механизмі.........................................5-13
1.2 Жекешелендіру – бағалы қағаздар нарығын дамытудың негізі.......................14
ІІ.ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫ…8-22
2.1. Бағалы қағаздар туралы Қазақстан Республикасының қазіргі заңдары....15-16
2.2. Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығының пайда болуы
дамуы..............................................................................................................17-21
2.3. Бағалы қағаздар нарығын реттейтін жүйелер..............................................22-23
ҚОРЫТЫНДЫ..........................................................................................................24-25
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ....................................................................................................26
ҚОСЫМШАЛАР........................................................................................................27
КІРІСПЕ
Тақырып өзектілігі: Қазақстан Республикасының жоспарлы экономикадан түбегейлі жаңа,
Нарықтық экономика — адамзат өркениеттілігінің ең жоғарғы жетістігі
Қаржы нарығы — мемлекеттің бүкіл ақша қорларының жиынтығы.
1) Айналымдағы қолма-қол ақша нарығы.
2) Несие капиталының нарығы.
3) Бағалы қағаздар нарығы.
Осы үш нарықтың ішінде бағалы қағаздар нарығын қарастырайық.
Бағалы қағаздар нарығы экономиканың кез келген саласының өз
Бағалы қағаздар нарығы басқа нарықтардан өзінің айрықша тауарымен
Экономикасы дамыған мемлекеттерде бағалы қағаздар көмегімен қосымша капитал
Жұмыс құрылымы:Жұмыс кіріспеден ,негізгі екі тараудан, қорытындыдан, қосымшадан
Жұмыстың мақсаты: Бағалы қағаздардың қоғам өміріндегі рөлі
Жұмыс міндеттері: Осы мақсатқа сәйкес кітапханадағы барлық бағалы
І БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАРДЫ ШЫҒАРУ МЕХАНИЗМІ
Бағалы қағаздар: мәні,түрлері,шығару механизмі
Бағалы қағаздар – иеленушілеріне мүліктік құқықтар және белгілі
Бағалы қағаздардың бір ерекшелігі ретінде олардың мүліктік сипатын
"Бағалы қағаздар нарығы туралы" заңға сәйкес Қазақстанда эмиссиялық
Бағалы қағаздар нарық шаруашылығы жүйесінде ақшаны жұмылдыру, жұмсау
Бағалы қағаздардың айналысқа шығарылуы әдетте нақтылы шаруашылық келісімшарттарға
Бағалы қағаздар — ең алдымен мүлікті иемденуде құқық
Бұдан басқа қаржы нарықтарын басқа критерийлер бойынша ажыратады:
Бағалы қағаздар нарығының жұмыс істеуі елдің экономикасында жалған
"Бағалы қағаздар нарығы туралы" Қазақстан Республикасы заңының қабылдануы
Бағалы қағаздар нарығының қалыптасуы алты жылдай уақытты алды
Бастапқы нарық
Мемлекеттік емес бағалы қағаздар (МЕБҚ) нарығы:
бастапқы орналастыру секторы;
сатып алу-сату секторы.
Корпорациялық облигациялар нарығы
Акциялар нарығы:
МЕБҚ-мен жасалатын репо-операциялар секторы
Мемлекеттік бағалы қағаздар (МБҚ) секторы:
МБҚ-ны сатып алу-сату секторы;
МБҚ-мен жасалатын репо-операциялар секторы
Қайталама нарық
Қор биржасы
Биржадан тыс бағалы қағаздар нарығының баға белгілеу ұйымы
Басқадай сауда-саттықты ұйымдастырушы.
Бағалы қағаздар бойынша олардың иелеріне дивидендтер немесе
Бағалы қағаздар құжатсыз бағалы қағаздар және қағазсыз бағалы
Бағалы қағаздардың түрлері сан алуан: ақшалай бағалы қағаздарға
Инвестициялық (капиталдық) бағалы қағаздар – капиталды жұмсаудың объектісі
Инвестициялық емес бағалы қағаздар – бұл тауар немесе
Эмитенттің құқықтық мәртебесін, инвестициялық және кредиттік тәуекелдердің дәрежесін,
Мемлекеттік бағалы қағаздар – бұл мемлекеттік ішкі борыштың
Муниципалдық бағалы қағаздарға биліктің жергілікті органдарының борышқорлық міндеттемелері
Мемлекеттік емес бағалы қағаздар корпоративтік және жекеше қаржы
1930 жылғы Женева конвенциясына сәйкес вексель бағалы қағаздарға
Егер бағалы қағаздар кейін салынған ақшалай сомаларды қайтара
Қазіргі дүниежүзілік практикада өмір сүретін бағалы қағаздар негізігі
"Бағалы қағаздар нарығы туралы" заңда туынды бағалы қағаздар
Туынды бағалы қағаздар нарықта айналыста жүрген корпорациялық бағалы
Туынды бағалы қағаздарды пайдалану белгілі бір қажеттіліктерге: қаржы
Сөйтіп, бағалы қағаздар – бұл шаруашылық қызметте пайдалануға
Бағалы қағаздар ұсынбалы, ордерлік және атаулы болуы мүмкін.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасында айналыста мемлекеттік, корпоративтік және
Бағалы қағаздардың арасында ақшаға да, мүлікке де құқықтар
Акция – акционерлік қоғам шығаратын және бағалы қағаздың
Қазақстанның практикасында еңбек ұжымының акциялары, кәсіпорындардың акциялары және
Еңбек ұжымының акциялары тек өз кәсіпорнының жұмыскерлері арасында
Кәсіпорындардың акцияларын кәсіпорындар мен ұйымдар шығарды. Бұл акциялар
Меншіктің акционерлік нысаны акционерлік қоғамдардың акцияларын шығару арқылы
Акция бөлінбейді. Егер акция ортақ меншік құқығымен бірнеше
Жай акция дауыс беруге енгізілетін барлық мәселелерді
Артықшылықты акциялардың меншік иелері – акционерлердің жай акциялардың
Акциялар атаулы, сондай - ақ ұсынбалы түрде де
Облигация – ұстаушысына (иесіне) оның белгіленген құнының тіркелген
Облигациялар атаулы, сондай – ақ ұсынбалы, пайыздық
Облигациялардың мынандай түрлері болады:
агенттік облигация;
ипотекалық облигация;
қамтамасыз етілген облигация;
ішкімемлекеттік және жергілікті қарыздардың облигациялары;
мемлекеттік емес облигациялар;
кәсіпорындардың облигациялары.
Агенттік облигация – қаржы агенттігі шығаратын облигация.
Ипотекалық облигация – жылжымайтын мүліктермен қамсыздандыру шартымен шығарылатын,
Қамтамасыз етілген облигация – эмитент міндеттемелерін орындау эмитент
Ішкімемлеккеттік және жергілікті қарыздарды өткізуден алынған қаражаттар тиісті
Кәіпорындардың облигациялары олардың жарғыларына және қолданыстағы заңдарға сәйкес
Бағалы қағаздар құрамында мемлекет тарапынан, халықтан және заңи
Қазынашылық міндеттемелер ерікті негізде халық арасында таратылатын мемлекеттік
Боналар – мемлекеттік қазынашылық, муниципалдық органдар, мекемелер, фирмалар
Бүгінде айналыста мына бағалы қағаздар жүр: Ұлттық банктің
Ұлттық банктің қысқа мерзімді ноталары 7 күннен 1
Мемлекеттік бағалы қағаздармен жасалатын операциялардың инвесторлар үшін тартымды
МЕККАМ-ды Үкіметтің атынан Қаржы министрлігі шығарады, қолданыстағы заңнамаға
Мемлекеттік орта мерзімді қазынашылық валюталық міндетемелер (МЕОКАМ) Қазақстан
Қазынашылық валюталық міндеттемелер ұстаушыларға өтеу кезінде олардың атаулы
Республикалық бюджетің тапшылығын қаржыландыру үшін пайдаланылатын қаржы құралдарын
2005 жылы айналыстағы мемлекеттік бағалы қағаздардың көлемі 458,2
Ұлттық банк ноталарының тиімді табыстылығы бір жылда
Ұлттық валюта номиналдандырылған айналыстағы
мемлекеттік бағалы қағаздардың құрылымы
2006 ж 2007ж
МБҚ, барлығы, млн. теңге 650171 458222
Соның ішінде ҚР Ұлттық банкінің қысқа мерзімді ноталары
Тиімді табыстылығы,% 3,9 2,24
ҚР
қаржы
министір-
лігінің
БҚ Барлығы, млн. теңге 251810 297222
МЕККАМ Көлемі 21185 34000
Тиімді табыстылығы,% 4,88 2,94
МОИКАМ Көлемі 1939 720
Тиімді табыстылығы,% 4,73 4,14
МУИКАМ Көлемі 215 215
Тиімді табыстылығы,% 4,16 4,16
МЕОКАМ Көлемі 143210 163987
Тиімді табыстылығы,% 6,65 5,58
МЕУКАМ Көлемі 62110 62110
Тиімді табыстылығы,% 6,08 6,08
МЕУЖКАМ Көлемі 22190 36190
Тиімді табыстылығы,% 0 0
МАОКО Көлемі 961
Муниципалдық БҚ, барлығы,
млн. теңге 8755 ...
ҚРҰБ-ның қысқа мерзімді ноталары айналыс мерзімі
7 күннен 1 жылға дейін
МЕККАМ – Мемлекеттік қысқа
айналыс мерзімі 3,6,9,12 ай
МОИКАМ – Мемлекеттік орта мерзімді индекстелген қазынашылық
темелер, айналыс мерзімі 1 жылдан жоғары 5 жылға
санағанда
МУИКАМ – Мемлекеттік
міндеттемелер, айналыс мерзімі 5 жылдан жоғары
МЕОКАМ – Мемлекеттік орта мерзімді қазынашылық міндеттемелер,айна-
лыс мерзімі 1 жылдан жоғары 5 жылға
МЕУКАМ – Мемлекеттік ұзақ мерзімді қазынашылық міндеттемелер, айна-
лыс мерзімі 5 жылдан жоғары
МЕУЖКАМ – Мемлекеттік
міндеттемелер, айналыс мерзімі 5 жылдан жоғары
МАОКО – Мемлекеттік арнаулы
Айналыс мерзімі 7 жыл және өтеу күні 2007
Депозит және банк сертификаттары – жинақ ақшаны тарту
Бағалы қағаздардың өзінен басқа дамыған экономикалық жүйелердің қаржы
1.2 Жекешелендіру - бағалы қағаздар нарығын дамытудың негізі
Бағалы қағаздар нарығы тек әдеттегі тауар ақша қатынастары
Осы айтылғандардан басқа жекешелендіру чегін мұра етіп
Жекешелендіру бір жағынан бағалы қағаздардың жаңа түрі —
ІІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫ
2.1. Бағалы қағаздар туралы Қазақстан республикасының қазіргі заңдары
Кез келген заңның мазмұны қоғамда орын алып және
Әлемдік қаржы дағдарысының және экономиканың нақты секторларындағы өндірістің
Аталып өткен бағалы қағаздар нарығындағы мүліктік құқық олар
1995 жылдың 21 сәуіріндегі "Бағалы қағаздар және қор
2. "Шаруашылық серіктестіктері туралы" №2255 Президенттің заң күші
3. "Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі туралы" №2155 Президенттің
4. "Акционерлік қоғамдар туралы" №281-1 "Қазақстан Республикасының заңы
5. Басқа заңдар және нормативтік құқықтық актілер.
Оған бағалы қағаздарды шығару және айналымға түсіру мәселелерін,
Басқа нормативті-құқықтық актілердің ішінде төмендегілерді атап айтуға болады:
- бағалы қағаздар нарығының кейбір мәселелерін реттейтін ережелерді
- бағалы қағаздар жөніндегі Ұлттық комиссияның актілері -
- басқа орталық атқару органдарының бағалы қағаздар айналымына
Жоғарыда айтылған құқықтық негіздерге сай қазіргі кезде Қазақстанда
2.2. Қазақстан Республикасында бағалы қағаздар нарығының пайда болуы
Қазақстанда бағалы қағаздар нарығының алғашқы нұсқаулары Кеңес Одағы
сұраныс пен ұсыныс;
делдалдар мен басқа қатысушылар;
нарықтық инфрақұрылым яғни екінші деңгейдегі банктер, қор биржасы,
нарықты реттейтін және өзін-өзі реттейтін жүйелер.
Бағалы қағаздар нарығының даму деңгейі көп жағдайда халықтың
біріншіден, мемлекеттік бағалы қағаздардың элементі - Қаржы Министрлігі;
екіншіден, Ұлттық банк — оның (Қаржы Министрлігінің) қаржы
Мемлекеттік бағалы қағаздардың төмендегідей түрлері бар:
a) мемлекеттік қазыналық вексельдер;
b) мемлекеттік қазыналық облигациялар;
c) Қазақстан Ұлттық банкінің қысқа мерзімді ноталары;
d) жекеменшіктендіру купондары.
а) Вексель дегеніміз — вексель берушінің вексель иесіне
Жай вексель — бұл 2 адамның өзара келісімі,
- Ұзақ мерзімді қазыналық міндеттемелер жөніндегі табыс жыл
- Орташа және қысқа мерзімді міндеттемелер номиналға процентпен
қазыналық вексельдер номиналдан кемітіліп сатылады, бірақ вексельдер толық
Қазақстан Республикасының заңды ұйымдарының облигацияларынан басқа айналымға мемлекеттік
Орта мерзімді бондар Қаржы Министрлігімен шығарылады, ал ұзақ
Ұзақ мерзімді қазыналық бондар 5 жылдан 25 жылға
Ұзақ мерзімді бондарға қарағанда, орта мерзімді бондар 1
Облигация деп эмитенттің белгілі бір шартты орындауға, яғни
- ішкі мемлекеттік және жергілікті займдар облигациялары;
- кәсіпорындар облигациялары.
Кәсіпорындар облигацияларының барлық түрлерін өздерінің еңбек ұжымдары қарамағына
Ішкі мемлекеттік және жергілікті займдарды сатудан түскен қаржы
b) Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің қысқа мерзімді валюталық
1. Аукцион әдісі.
2. Алғашқы агентпен келісілген баға бойынша сату әдісі.
Ноталарды орналастыруға байланысты барлық ақпарат Қазақстан Республикасы Ұлттық
Егер алғашқы агенттен белгіленген уақытқа дейін валюта ноталарының
Құнды қағаздардың төмендегідей түрлері бар:
1. Акция - үлесті немесе меншікті куәландыратын бағалы
Акция курсы = Д/Қарыз проценті х 100%.
Акция курсы сұраныс пен ұсынысқа байланысты үнемі ауытқуда
1 акция құны = номинал құны/шығарылған акция көлемі.
2. Варрант - ұзақ мерзімді бағалы қағаз. Әдетте,
З. Депозиттік сертификат — ол эмитенттің мерзімді салымын
атаулы чектер;
ордерлі чектер;
иесі ұсынушы чектер.
Шығаруы жөнінен бағалы қағаздар нарықтық және нарықтан тыс
Нарықтан тыс бағалы қағаздар әртүрлі қорларға немесе банктерге,
Сонымен қатар, нарықтан тыс бағалы қағаздарға басқа мемлекеттердің
Бағалы қағаздар шығарушылар.
Эмитент
Мемлекет
Мемлекетқолдауындағы мекемелер, ұйымдар
Республикалық басқару органдары
Жергілікті басқару органдары
Акционерлік қоғам
Жеке кәсіпорын
Бағалы қағаздарды шығарып, оларды бірінші иемденушілерге сату мына
1- Қоғам құрып, олардың акцияларын құрылтайшылар арасында орналастырылғанда;
2- Қоғамның алғашқы жарғылық капиталының көлемін жаңадан акция
3- заңды тұлғалардың, яғни мемлекеттің, мемлекеттік органдардың облигация
Сонымен қоғам құрылғанда оның жарғылық капиталы құрылтайшылар арасында
- кәсіпорын құрылған кездегі оның жарғылық капиталының мөлшері;
- шығарылатын бағалы қағаздардың түрі, оның номиналы, жазылу
- акция сатуды бастау және сақтау күндері;
- бір инвестор сатып алуға рұқсат етілген акция
Эмиссия проспектісінің басқа тарауларын да бұдан бұрынғы эмиссия
Бағалы қағаздарды шығаруды мемлекет органдары қатаң бақылап отырады.
2.3. Бағалы қағаз нарығының реттейтін жүйелер
Бағалы қағаз нарығының реттеу мемлекеттің ең маңызды міндеті.
Бағалы қағаздар жөніндегі Ұлттық комиссия оның төрағасы және
Дүниежүзілік тәжірбиеде бағалы қағаздар нарығын мемлекеттік реттеу екі
1) Мемлекеттік органдар уәкілі қатысуымен тікелей араласу;
2) Іс-шаралар арқылы нарыққа жанама араласу.
3) Тікелей араласу шараларына мыналар жатады:
- бағалы қағаздар нарығы мәселелері жөнінде заң шығаратын
- Осы мәселелер бойынша атқару атқарушы үкімет органдарының
- Бағалы қағаздар нарығының жұмысына жаңа ережелер енгізетін
Жанама араласу тетіктеріне мыналар жатады:
Несие үшін процент мөлшерін өзгерту арқылы айналымдағы ақша
- Мемлекеттік салық саясаты,
- Депозиттерге, несиелерге, қарыздарға үкімет кепілдігі,
- қарыз капиталы нарығына мемлекеттің араласуы арқылы мемлекет
- мемлекеттік сыртқы экономикалық саясаты,
- мемлекеттік сыртқы экономикалық іс-шаралары.
Реттеуші органдар инвесторлардың қаржысын қорғауға бағытталған негізінен 3
Біріншіден, нарықта шаруашылық субъектілері ретінде қызмет істейтін барлық
Екіншіден, экономиканың барлық субъектілерін нақты хабарлармен қамтамасыз ету.
Үшіншіден, институционалдық органдар бағалы қағаздар нарығын тексеру және
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі кезде Республикада бағалы қағаздар нарығы қалыптасу шағында.
А) нарықты реттейтін механизмінің жоқтығы;
В) бағалы қағаздар нарығын дамытатын бірыңғай көзқарас жүйесінің
С) зандардың мүлтксіз орындалмауы;
О) салымдарды тіркеу жүйесінің жоқтығы;
Е) бағалы қағаздар нарығының материалдық-техникалық негізінің аздығы;
F) нарық инфрақұрылымы өсу деңгейінің төмендігі жатады.
Бағалы қағаздар нарығына мамандарды бағалы қағаздар жөніндегі ұлттық
Қазақстан Республикасындағы бағалы қағаздар нарығының ерекшелігі — кіші
Бағалы қағаздар нарығының нарықтық үлгісінің банктік үлгіден айырмашылығы
1. Нарықта акционерлік капитал үлесінің көптігі.
2. Үлестік бағалы қағаздардың қарыздық қағаздардан көптігі.
3. Өндірісті қаржыландырудағы тура банктік несиенің аздығы.
4. Нарықтағы банк емес мекемелерінің көптігі.
Бұлардан басқа мемлекеттің бағалы қағаздар нарығының нарықтық үлгісін
1. Өндірісті өркендету үшін шығарылып сатылған акциядан түскен
2. Әлі көп уақытқа дейін Қазақстан нарығында өндіріс
3. Саясат факторы — дүниежүзіндегі сияқты Қазақстанда бос
Қорыта айтқанда, Қазақстан Республикасында қалыптасып келе жатқан бағалы
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1.Қазақстан Республикасының банктермен банк қызмет туралы заңдары 05.1995ж.
2. Бағалы қағаздар нарығы. Б.А.Көшенова, Алматы, Экономика,
3. Банковское дело. Г.С.Сейткасымов, Алматы, Каржы-Каражат, 1998.
4. Бухгалтерский учет и отчетность в банках. Г.С.Сейткасымова,
5. Банктегі бухгалтерлік есеп және есеп беру. Н.А.
6. Ценные бумаги и их регулирование в
7. "Банки Казахстана" журналы №5 2000ж.
8. Банк хабаршысы. 2000
9.Қазақтан републикасы кейбір заң актілеріне бағалы қағаздар
10.Қ.Р Парламенті жаршысы 2003 ж №
11.Қаржы нарығын және қаржылық ұйымдарды мемлекеттік реттеу мен
12. II Егемен Қазақстан 2003ж
13. II Егемен Қазақстан 2003ж
14. II Егемен Қазақстан 2003ж
15. Құлпыбаев С. Қаржы. Оқу құралы. Алматы
16. Көшенова Б. Бағалы қағаздар нарығы. Оқу құралы.
17.Көшенова Б. Ақша , несие, банктер валюта қатынастары.
18.Мамыров Н.Қ. Мадиярова Д.М. Қалдыбаев А.Г. Халықаралық экономикалық
19.Саниев С.М. Ақша , несие, банктер. Оқу құралы.
20.Сейтқассымов Ғ.С., Ақша, несие,банктер. Оқу құралы. Алматы,эканомика.
21.Нұрғалиев Қ. Р., Қазақстан экономикасы. 1999 ж.
22.Бағалы қағаздар нарығы туралы заң жобасы.
23. Д. Жолдасбеков.
ҚОСЫМША
Аваль — вексель бойынша кепілдік. Аваль беруші банк
Акцептант (трассат) — төлем уақыты келгенде аудармалы вексельге
Дивиденд — акционерлердің меншігіндегі акция санына пара-пар бөлініп
Дилер — бағалы қағаздарды өз есебінен сатып алып
Дисконт (баға төмендету) қаржы инструментіне төленген нақты бағамен
Индосамент — басқа адамға табыстау жөніндегі жазу. Құжаттың
Индоссант — бағалы қағазға аудару белгісі өз пайдасына
Реверс — кепілге берген вексельді қайта сатып алуға
Ремитент — аударма вексель соның пайдасынан жазылған адам.
Рендит — бағалы қағаздың табыстылығының салыстырмалы көрсеткіші.
Трассант — вексель беруші вексель ұстаушыға вексельде көрсетілген
Трассат — аударма вексель тратта бойынша төлеуге міндетті
Эмиссия — компанияның бағалы қағазды шығаруы және оларды
Эмитент — эмиссияны жүзеге асыратын компания.
27
