Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы курстық жұмыс
Жоспар - www.topreferat.com.kz
Кіріспе 3
1 ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҮРГІЗУШІ СУБЪЕКТІЛЕРДІҢ ҚАРЖЫСЫ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК 4
1.1 Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының негіздері 4
1.2. Кәсіпорындардың, ұйымдардың, мекемелердің сыныптамасы 8
1.3 Негізгі ұйымдық-құқықтық нысандарының шаруашылық жүргізуші субъектілері қаржысының ерекшеліктері 12
2 КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС ҰЙЫМДАР МЕН МЕКЕМЕЛЕРДІҢ ҚАРЖЫСЫ 20
2.1. Коммерциялық емес ұйымдар мен мекемелер қаржысының мазмұны және оны ұйымдастыру 20
2.2. Коммсрциялық емес қызметтің ұйымдары мен мекемелерін қаржыландырудың көздері 24
2.3. Коммерциялық емес ұйымдар мен мекемелердің шығыстары 26
Қорытынды 30
Қолданылған әдебиеттер тізімі 31
2
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Қаржы
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ЖОСПАР
Кіріспе 3
1 ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҮРГІЗУШІ СУБЪЕКТІЛЕРДІҢ ҚАРЖЫСЫ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК 4
1.1 Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының негіздері 4
1.2. Кәсіпорындардың, ұйымдардың, мекемелердің сыныптамасы 8
1.3 Негізгі ұйымдық-құқықтық нысандарының шаруашылық жүргізуші субъектілері қаржысының
2 КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС ҰЙЫМДАР МЕН МЕКЕМЕЛЕРДІҢ ҚАРЖЫСЫ 20
2.1. Коммерциялық емес ұйымдар мен мекемелер қаржысының мазмұны
2.2. Коммсрциялық емес қызметтің ұйымдары мен мекемелерін қаржыландырудың
2.3. Коммерциялық емес ұйымдар мен мекемелердің шығыстары 26
Қорытынды 30
Қолданылған әдебиеттер тізімі 31
Кіріспе
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің экономикалық қызмет сферасындағы өндірістік қатынастардың
Коммерциялык, шаруашылық жүргізуші субъектілер табыс (пайда) алу мақсатында
Қаржы қорларында кәсіпорындар мен ұйымдар мүлкінің қозғалысы бұл
Өндірістік емес сферада коммерциялық негізде жұмыс істейтін тұрғын
Бұл жұмыстың мақсаты мемлекеттік жалпы республикалық деңгейдегі коммерциялық
1 ШАРУАШЫЛЫҚ ЖҮРГІЗУШІ СУБЪЕКТІЛЕРДІҢ ҚАРЖЫСЫ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
1.1 Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының негіздері
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы – бірыңғай қаржы жүйесінің
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің айтарлықтай бөлігі қоғамның тіршілігін қамтамасыз
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының болуы, жалпы мемлекеттің қаржысы
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы ақша нысанында ұлғаймалы ұдайы
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы өзіне қоғамдық -пайдалы қызметтің
Меншік нысандарының дамуы кәсіпорындардың жаңа тұрпаттарының: жекеше, кооперативтік
Экономикалық реформалар барысында пайда болған мемлекеттік меншіктің республикалық,
Ұлттық шаруашылықтың әрбір саласы қаржысының бұл саланың техникалық-экономикалық
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы жалпы қаржылар сияқты бөлу
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының бөлгіштік функциясының ерекшелігі қаражаттардың
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы сонымен бірге бөлгіштік функция
Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысының бақылау функциясы кәсіпорын экономикасында
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің экономикалық қызмет сферасындағы өндірістік қатынастардың
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы сферасындағы сан алуан қатынастар
басқа әр түрлі кәсіпорындармен және ұйымдармен (олар: өнім
өзінің еңбек ұжымымен (бұл қатынастар еңбекке ақы төлеуді,
өз ішіндегі бөлімдермен (олардың арасында қаржы ресурстарын бөлу
мемлекетпен – бюджетке салықтар төлеу, бюджеттен қаржыландыру кезінде,
банктермен (қаржы қатынастарының бұл тобы банк несиелерін алу,
сақтық органдармен – мүлікті, қызметкерлерді, коммерциялық және коммерциялық
жоғары ұйымдармен – ішкісалалық қайта бөлу шегінде (пайданы,
құрылтайшылармен (бұл қатынастар құрылтайшылардың жарғылық капиталды қалыптастыру үшін
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысына, бір жағынан, жалпы қаржыладың
қаржы қатынастарының көпқырлылығы, олардың нысандары мен мақсатты арналымының
өндірістік құралдардың (капиталдардың) міндетті болуы және оларды қалыптастырумен,
жоғары белсенділік, кәсіпорындардың шаруашылық қызметінің барлық жағына әсер
шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы бүкіл қаржы жүйесінің айқындаушы
Сөйтіп, шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы деп өнім (жұмыс,
1.2. Кәсіпорындардың, ұйымдардың, мекемелердің сыныптамасы
Шаруашылық жүргізуші субъектілер – кәсіпорындар мен ұйымдар (фирмалар,
Айырудың ең жалпы белгісі кәсіпорындар мен ұйымдарды қызмет
Қоғамдық өндірістің екі сферасының аталған қағидалы айырмашылықтары бұл
1 сызба. Шаруашылық жүргізуші
субъектілер сыныптамасы
Қызметтің сфералары бойынша
Материалдық
Материалдық емес
(өндірістік емес)
Өндірістің түрлері бойынша
Тауарлар, жұмыстар
Қызметтер
Қызметтің сипаты бойынша
Коммерциялық
Коммерциялық емес
Меншіктің нысандары бойынша Мемлекеттік меншік
Жеке меншік
Қоғамдық ұйымдардың меншігі
Шетелдік субъектілердің меншігі
Аралас
Ұйымдық - құқықтық түрлер бойынша
Щаруашылық серіктестіктері
Мемлекеттік Коопе-ратив-тік Қоғам-дық ұйым-дар Өндірістік емес
Шаруашылық жүргізу құқығындағы Жедел басқару құқығындағы
Толық серіктестік
Толық серіктестік Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер
Акционерлік қоғам Қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер Сенім
кәсіпорындары Қоғамдық қорлар Мемлекеттік
Қаржы қатынастарының мазмұны мен шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржылық
Материалдық өндіріс сферасының кәсіпорындары қаржысының өзгешелігі едәуір дәрежеде
Қаржының салалық ерекшеліктері өндірістің сипатымен, түрлі салалардың технологиясымен,
Сыныптаманың келесі ірі белгісі кәсіпорындардың, ұйымдардың, мекемелердің қаржылық
Коммерциялық қызметтің мақсаты табыс алу болып табылады. Коммерциялық
Өндірістік емес сфера мекемелерінің едәуір бөлігі: мемлекеттік басқару,
Коммерциялық және коммерциялық емес қызмет болып межелену Қазақстан
Өз қызметінің негізгі мақсаты ретінде пайда келтіруді көздейтін
Коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға мемлекеттік кәсіпорын,
Коммерциялық емес ұйым болып табылатын заңды тұлға мекеме,
Коммерциялық емес ұйым кәсіпкерлік қызметпен өзінің жарғылық мақсаттарына
Сыныптаудың бұл белгісіне қатысты қаржыны ұйымдастыру қызметті қамтамасыз
Шаруашылық жүргізуші субъектілерді сыныптаудың маңызды белгісі меншіктің белгілі
Мемлекеттік меншік республикалық және коммуналдық меншік болып ажыратылады.
Меншіктің аталған нысандарының ішінде шаруашылықты жүргізудің ұйымдық-құқықтық нысандарының
Мемлекеттік меншікке негізделген мемлекеттік кәсіпорындар, соның ішінде:
республикалық - Қазақстан Республикасының экономикалық және әлеуметтік дамуының
коммуналдық меншіктегі кәсіпорындар – тиісті аумақтың халқының әлеуметтік-экономикалық
Заңды тұлғалардың жеке меншігіне негізделген кәсіпорындар: әр түрлі
Қоғамдық бірлестіктердің меншігіне негізделген кәсіпорындар.
Құрылтайшылардың, соның ішінде шетелдік заңды тұлғалар мен азаматтардың
Азаматтардың меншігіне негізделген жеке меншікті кәсіпорындар.
Меншіктің жоғарыда келтірілген әр түрлі нысандарының қатысуындағы аралас
Меншіктің барлық нысандарының теңдігі мен меншік субъектілерінің құқығын
Шаруашылықты жүргізудің ұйымдық-құқықтық нысаны Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен
Кәсіпорындардың ұйымдық-құқықтық нысандары мен олардың мөлшерін ажырата білген
Жалпы меншіктің әр түрлі нысандары кәсіпорындарының қаржысы ортақ
Бұл ең алдымен жарғылық капиталды қалыптастыру көздеріне, табысты
Шаруашылықты жүргізудің ұйымдық-құқықтық нысаны жарғылық капиталды жасаудың процесіндегі
Кәсіпорындардың ұйымдық-құқықтық нысандарын жіктеудің критерийлері мыналар болып табылады:
Экономикалны реформалау, нарықтық қатынастардың дамуы мемлекеттік, жекеше немесе
Кәсіпорындардың, ұйымдардың, мекемелердің әр түрлі сыныптамалық сипаттамаларының сан
1.3 Негізгі ұйымдық-құқықтық нысандарының шаруашылық жүргізуші субъектілері қаржысының
Кәсіпорын экономиканың негізгі буыны ретінде меншік нысандары мен
Кәсіпорындарды ұйымдық-құқықтық нысандары бойынша межелеу олардың қаржысын ұйымдастырудағы
Меншік нысандарына қарай шаруашылық жүргізуші субъектілердің қорларын қалыптастырудың
Кәсіпорындар мен ұйымдардың мүлкін жалға бергенде айрықшалықты төлем
Өндірістің бастапқы қорларының қалыптасуына сәйкес шаруашылық қызметтің мынадай
Үлестік жарна негізінде жұмыс істейтін кәсіпорындардың - шаруашылық
Қазақстан Республикасы Президентінің ‘’Шаруашылық серіктестіктері туралы’’ заң күші
толық серіктестік;
сенім серіктестігі;
жауапкершілігі шектеулі серіктестік;
қосымша жауапкершілігі бар серіктестік;
акционерлік қоғам.
Толық серіктестіктің пайдасы мен залалдары қатысушылар арасында, егер
Акционерлік қоғамдар туралы Қазақстан Республикасының заңына сәйкес өзінің
Қаржы қатынастарының акционерлік қоғамға сәйкес белгілі бір ерекшеліктері
Акционерлік қоғамның баланстық таза табысы заңнамамен қарастырылған тәртіппен
Акционерлік қоғамның мынадай жағдайда жай акциялар бойынша дивидендтер
қоғамның жағымсыз меншікті капиталы кезінде;
егер қоғам төлеу қабілетсіздігі немесе дәрменсіздігі нышандарына жауап
Қоғам жарғыға сәйкес салықтарды төлегеннен кейін қызметшілер ішінде
Меншіктің акционерлік нысаны экономикалық жағынан дамыған елдерде тиімді
Нарық жағдайында акционерлік қоғамдардың басқа ұйымдық-құқықтық нысандарға қарағанда
Экономикада едәуір орынды мемлекеттік сектор алады. Бұл секторда
шаруашылық жүргізу құқығына негізделген кәсіпорындар; бұл құқық мүлікті
жедел басқару құқығына негізделген (қазыналық кәсіпорын) кәсіпорындар. Бұл
Мемлекеттік меншіктің түріне қарай кәсіпорындар:
республика меншігіндегі кәсіпорындар – республикалық мемлекеттік кәсіпорындар;
коммуналдық меншіктегі кәсіпорындар – коммуналдық мемлекеттік кәсіпорындар болып
Басқа мемлекеттік кәсіпорын құрған мемлекеттік кәсіпорын еншілес мемлекеттік
Мемлекеттік кәсіпорын үшін мемлекеттің тапсырмасын орындау міндетті болып
мемлекеттің қорғаныс қабілетін материалдық жағынан қамтамасыз ету және
экономиканың жеке меншік секторы қамтыған немесе жеткіліксіз қамтылған
мемлекеттік монополияға жатқызылған немесе мемлекеттің функциясы болып табылатын
Кәсіпорынға қатысты уәкілді орган меншік иесінің және мемлекеттік
Меншік иесі кәсіпорынды құру, оның қызметінің предметі мен
Меншік иесіне аударуға жататын пайданың үлесі уәкілді органның
Мемлекеттік кәсіпорындардың мүлкін негізгі құрал-жабдықтар мен айналым қаражаттары,
Шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорын қызметтің сан алуан
Кәсіпорынның жарғылық капиталының мөлшері кәсіпорынға берілетін мүліктің жалпы
Кәсіпорын оның жарғысында көрсетілген мөлшерде резервтік капиталды қалыптастыруға
Кәсіпорын өндіретін тауарлардың (атқарылатын жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) бағалары
Мемлекеттік тапсырысты орындау есебіне кәсіпорын өндіретін және өткізетін
Кәсіпорын мемлекеттік тапсырыстан тыс өндіретін және өткізетін тауарлардың
Кәсіпорын өз қызметінен алған меншікті табыстар есебінен ұсталады.
Кәсіпорын иесіне аударылуға тиіс пайданың үлесі жыл сайын
Жедел басқару құқығындағы мемлекеттік мүлікке ие кәсіпорын қазыналық
Қазыналық кәсіпорындар заңнамада белгіленген тәртіппен:
төтенше және авариялық жағдайларда кен-құтқару және өзге де
заңнамада қаржыландырудың арнайы тәртібі белгіленген мемлекеттік автомобиль жолдарының
пошта байланысы мен телекоммуникация, жалпыреспубликалық және халықаралық байланыс
топографиялық-геодезиялық және картографиялық жұмыстар жүргізу;
денсаулық сақтау, табиғатты қорғау, білім беру, әлеуметтік қорғау,
Қазыналық кәсіпорынның сметадан тыс алған табыстары тиісті бюджетке
Еншілес кәсіпорын - өз мүлкінің есебінен басқа мемлекеттік
Еншілес кәсіпорындар негізгі кәсіпорынды, соның ішінде монополияға қарсы
Кәсіпкерлік қызметті жүргізудің тиімді ұйымдық-құқықтық нысандарының бірі шетелдік
Қызметтің түрлі сипатындағы - өндірістік, сауда-саттық, сервистік бірлескен
Экономиканың кооперативтік секторы бірыңғай ұлттық шаруашылық кешені буындарының
Қазіргі кезде кооперация жүйесінде кооперативтердің екі негізгі тұрпаты
‘’Өндірістік кооператив туралы’’ заңда өндірістік кооператив азаматтардың бірлескен
Өндірістік кооператив коммерциялық ұйым және заңды тұлға болып
Өндірістік кооператив мүлкін жарғы салымдары, оның қызметінен алынған
Өндірістік кооператив меншігіндегі мүлік кооператив жарғысына сәйкес оның
Кооперативтің құрылтай құжаттарында несие берушілердің мүлделеріне кепілдік беретін
Кооператив жыл сайынғы пайдасынан аударымдар жасаудың есебінен резервтік
Өндірістік кооперативтің пайдасы жыл қорытындысы бойынша анықталады. Салықтар
Тұтыну кооперативі сауда-саттық және тұрмыстық қызмет көрсету арқылы
Қазақстан Республикасының 1999 жылғы шілденің 21-індегі заңына сәйкес
Заңды тұлға да селолық тұтыну кооперативіне мүше бола
Селолық тұтыну кооперативтері коммерциялық емес ұйымдар болып табылады
Селолық тұтыну кооперативтері сауда, дайындау, өткізу, өңдеу, қызмет
Пәтерлер иелерінің тұтыну кооперативтері – ПИК өзгеше ұйымдық-құқықтық
2 КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС ҰЙЫМДАР МЕН МЕКЕМЕЛЕРДІҢ ҚАРЖЫСЫ
2.1. Коммерциялық емес ұйымдар мен мекемелер қаржысының мазмұны
Кіріс түсіру негізгі мақсаты болып табылмайтын және алынған
Коммерциялық емес ұйымдар туралы Қазақсган Республикасының 2001 жылғы
Коммерциялық емес ұйымдар қызметінің мақсаттары құрылтай құжаттарымен айқындалады.
Коммерциялық емес ұйымдар мекеме, қоғамдық бірлестік, акционерлік қоғам,
Коммерциялық емес ұйымдардың қаржысы деп материалдық емес игіліктер
Коммерциялық емес ұйымдардың қаржысын ұйымдастыруға негізінен олардың ұйымдық-құқықтық
Құрылтайшысы басқару, әлеуметтік-мәдени немесе коммерциялық емес сипаттағы өзге
Меншік нысанына байланысты мекемелер мемлекеттік және жеке меншік
Мекемелердің жекелеген түрлерінің құқықтық жағдайының ерекшеліктері заңнамалық актілермен
Қазақстан Республикасының Копституциясына және заңдарына сәйкес мемлекет құрған
Мемлекеттік мекеменің мүлкі оған оралымды басқару құқығымен бекітіліп
Басқарушылық, әлеуметтік-мәдени немесе коммерциялық емес сипаттағы өзге де
Жеке меншік мекеменің мүлкі оған оралымды басқару құқығымен
Жеке меншік мекеме өз міндеттемелері бойынша өзінің бөлігіндегі
Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтін ортақ мақсаттарға жету
Қоғамдық бірлестіктер мүшелерінің (қатысушыларының) сол бірлестіктерге өздері берген
Қоғамдық бірлестіктердің құқықтық жағдайының ерекшеліктері "Қоғамдық бірлестіктер туралы"
Азаматтар және (немесе) заңды тұлғалар ерікті мүліктік жарналар
Қорға оның құрылтайшылары берген мүлік кордың меншігі болып
Мүшелік негізде қатысушылардың материалдық және өзге де қажеттіліктерін
Селолық тұтыну кооперативтері тек өз мүшелерінің ғана емес,
Тұтыну кооперативтерінің мүшелері оның міндеттемелері бойынша кооператив мүшелерінің
Тұтыну кооперативі алған кірістерді оның мүшелері арасында бөлуге
Тұтыну кооперативінің мүшелері жинақталып қалған шығынды жыл сайыңғы
Тұтыну кооперативтерін, соның ішінде селолық кооперативтерді кұқықтық реттеу
Өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат тарту мақсатымен
Коммерциялық емес акционерлік қоғамдардың артықшылықты акциялар, туынды және
Коммерциялық емес акционерлік қоғамның құрылтай шарты осы шартқа
Жоғарыда аталған коммерциялык. емес қызметтің ұйымдарын, мскемелерін және
Бірінші топқа материалдық өндіріске өте жақын шығындары материалдық
Ұйымдардың екінші тобына олардың толық емес шаруашылық есептегі,
Ұйымдардың үшінші тобына бюджет қаражаттары есебінен ұсталатын мекемелер
Бюджет мекемелерінің шығындарын қаржьшандырудың негізі смета болып табылады.
Коммерциялық емес сфера мекемелеріндегі қызметтер көрсету (жасау) ақша
Бұл қатынастардың бастапқы табыстар мен қорларды алғашқы бөлу
Коммерциялық емес қызмет түрлері мен салаларында мынадай қаржы
сала мен бюджет арасындағы қаржыландыру ретінде қаражаттарды алумен
қаржы ресурстарын болумен және орталықтандырумен байланысты жоғарғы және
шаруашылық жүргізуші субъекгілердің, яғни олардың бөлімшелері арасындағы қаржы
салааралық — түрлі салалардың ұйымдары арасындағы ақша қатынастары;
еңбекке ақы төлеу жөніндегі ұйымдар мен олардың қызметкерлері
ұйымдар, мекемелер және олардың тұтынушылары арасындағы (көрсетілген қызметтерге
Қызметтің айрықшалықты түрлеріндегі өзара байланыстардың тым қысаң анықтықты
қоғамдық ұйымдар мен олардың мүшелері арасында жарналарды —
коммерциялық ұйымдар мен олардың демеушілері арасында ұйымның, қызметін
сақтық компанияларында ұйымдардың белгілі бір контингентінің (әскери қызметшілердің,
сондай-ақ белгілі бір шарттардағы кредит қатынастарының болуы мүмкін.
Аталынған қаржы қатынастары ақша қорларын қалыптастыру, болу және
ұйымдар мен мекемелердің пайдалану қызметін қамтамасыз ететін қорлар;
күрделі жұмсалымдар қорлары;
көтермелеу жәнс ынталандыру сипатындағы қорлар;
қызметкерлер мен контингенттерге (мысалы, оқу орындарындағы оқушыларға, емдеу
негізгі қызметі дамыту қорлары.
2.2. Коммерциялық емес қызметтің ұйымдары мен мекемелерін қаржыландырудың
Коммерциялық емес ұйымдар қызметін қаржыландыру көздері әр түрлі
Коммерциялық емес ұйымдарды каржыландырудың маңызы жағынан екінші көзі
Қызымет көрсетуден алынған түсім-ақша ұйымның оларды орындауға жұмсаған
Меншікті көздердің қатарына сонымен бірге ғимараттарды, құрал-жабдықты және
Қаржыландырудың үшінші көзі — банктердің кредиттері. Бұл көзді
Қоғамдық бірлестіктер мен ұйымдарды (саяси партиялар, кәсіптік, шығармашылық
Материалдық өндіріс сферасының кәсіпорындары мен ұйымдары тарапынан болатын
Ғылыми зерттеулерді қаржыландырған кезде гранттар — жеке адам,
Коммерциялық емсс қызмет ұйымдары мен мекемелерін ұстау және
Қаржыландырудың аталған көздері коммерциялық емес қызмет ұйымдары мен
2.3. Коммерциялық емес ұйымдар мен мекемелердің шығыстары
Коммерциялық емес ұйымдар мен мекемелердің шығыстары қағидада, жарғыға
Шаруашылық есеп пен өзін-өзі өтеу негіздерінде іс-әрекет ететін
Коммерциялық емес қызмет жүргізетін ұйымдар мен мекемелер өздерінің
Коммерциялық негізде жұмыс істейтін кәсіпорындардың қаржы жоспарларынан сметаның
Жеке мекемелер мен ұйымдар бойынша өтпелі кезеңнің жоспарлы
Экономикалық жіктеме бойынша сметаларда шығындар әдетте санаша, сыныпқа,
"Ағымдағы шығыстар" санаты мына сыныптарды қамтиды:
1. Ішкі сыныптардың құрамыңда тауарлар мен қызметтер керсетуге
өзгешелігі бар жалақы: негізгі жалакы, қосымша ақшалай төлемдер,
жұмыс берушілердің жарналары: әлеуметтік салық, автокөлік құралдары иелерінің
тауарлар мен қызметтерді сатып алу (өзгешеліктері: тамақ өнімдері,
коммуналдық қызметтерге, көлікке, электр қуатына, жылуға ақы төлеу;
басқа ағымдағы шығыстар (өзгешелігі: жабдық пен құрал-саймандарды, үймереттерді
басқадай ағымдығы шығыстар.
2. Сыйақылар (мүдделер) төлеу, ішкі сыныптардың құрамындағы басқадай
ішкі қарыздар бойынша сыйақылар (мүдделер) төлеу; сыртқы қарыздар
3. Ішкі сыныптардыц құрамындағы субсидиялар және басқа
ағымдағы трансферттік төлемдер:
субсидиялар;
жеке тұлғалар беретін ағымдағы трансферттер (міндетті әлеуметтік қамсыздандыруға
басқадай субсидиялар;
өзгешелігі бар трансферттер: мемлекеттік емес коммерциялық емес ұйымдарға,
мемлекеттік басқарудың басқа деңгейлеріне берілетін басқадай трансферттер, өзгешілігі:
шет жаққа берілетін трансферттер;
әр түрлі басқадай трансферттер.
"Күрделі шығыстар" санаты мына сыныпты қамтиды:
ішкі сыныптардың құрамындағы негізгі капиталды сатып алу;
өзгешелігі бар негізгі капиталды сатып алу: активтерді, үймереттер
негізгі капиталды жасау, соның ішінде өзгешеліктері: үй мен
босалқы қорлар жасау үшін тауарлар сатып алу; жерді
ел ішіндегі күрделі трансферттер, соның ішінде (өзгешелігі): мемлекеттік
шет жаққа берілетін күрделі трансферттер, соның ішіңде халықаралық
"Кредит беру, үлескерлікпен қатысу" санаты мына сыныптарды қамтиды:
ішкі сыныптар құрамындағы кредиттер беру және акционерлік капиталға
ерекшелігі бар ішкі несиелендіру: мемлекеттік басқарудың басқа деңгейлерін,
ерекшелігі бар сыртқы несиелендіру: әр түрлі сыртқы несиелендіру;
ерекшеліктері бар шет елдік акционерлік капиталға үлескерлікпен қатысу;
халықаралық ұйымдар мен басқадай шетелдік ұйымдардың акцияларын сатып
ерекшеліктері бар заңды тұлғаның акционерлік капиталына салынған басқару
"Қаржыландыру" санаты мына ішкі сыныптарды қамтиды: өзгешеліктері бар
кәсіпорындар мен халықтың арасыңда орналастырылатын ішкі қарыздарды өтеу;
сыртқы борышты өтеу.
Коммерциялық емес қызметтің жеке бағыттары мсн түрлері үшін
Денсаулық сақтаудың емдеу мекемелерінде сипатты шығыстар дәрі-дәрмек пен
Қорғаныс жүйесінде әскери арналымдағы тауарлар мен әскери техниканы
Кәсіподақ, партия, қоғамдық қозғалыстар сияқты қоғамдық ұйымдар шығыстарының
Мәдени-ағартушылық мекемелерде (кітапханаларда, мүражайларда, тұрақты көрмелерде) едәуір қаражаттар
"Күрделі шығыстар" санаттарына жұмсалатын шығыстар күрделі құрылыс, негізгі
"Кредит беру және үлескерлікпен қатысу" санаты бойынша шығыстар
"Қаржыландыру" санаты бойынша шығыстарды ішкі және сыртқы берешектерді
Өндірістік емес сфера салаларына бағытталған қаражаттардың көлемі олардың
Қорытынды
Сөйтіп, шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы деп өнім өндіріп,
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорындардың қаржысын ұйымдастыруда елеулі өзгерістер
Кәсіпорындардың ұйымдық-құқықтық нысандары мен олардың мөлшерін ажырата білген
Нарықтық экономика және меншіктің әр түрлі түрлеріне негізделген
Қолданылған әдебиеттер тізімі
К.Ш.Дүйсенов., Э.Т.Төлегенов., Ж.Г.Жұмағалиева «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау». Алматы.
Ишмухамбетова Т.Р., Қапанова А.К. «Кәсіпкерлік іс-әрекеттің
Ишмухамбетова Т.Р., Мендебаев Т.М. «Өнімнің өзіндік құнын
Лисицын Н.А. и др. «Экономика, организация и планирование
Власова В.М. и др. «Основы предпринимательской деятельности»-Москва.: Финансы
Бірқатар жағдайларда айрықшалықты қорланым орын алады: мысалы, білім
Сенім серіктестігі өзінің бүкіл мүлкімен серіктестіктің міндеттемелері бойынша
2
