Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зейін қасиеттерінің психологиялық ерекшеліктері диплом жұмысы
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
І Бөлім: Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зейін қасиеттерінің психологиялық ерекшеліктері.
1.1Жасөспірімдік шақтағы қарым-қатынастың психологиялық сипаты.
1.2Жасөспірім жасындағылардың зейін қасиеттерінің ерекшеліктері.
1.3Жасөспірім жасындағылардың қарым-қатынаста зейін қасиеттерінің ерекшеліктері.
ІІ Бөлім:Жасөспірімдердің қарым-қатынас үрдісіндегі зейін қасиеттерінің
деңгейлерін эксперименталды зерттеу.
2.1. Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зейін қасиеттерін зерттеу әдістері мен процедуралары.
2.2. Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зейін қасиеттерін зерттеудің нәтижелері.
2.3. Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зеиін қасиеттерін дамытатын
тәсілдер.
Қорытынды Әдебиеттер тізімі Қосымшалар
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Психология
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
І Бөлім: Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зейін қасиеттерінің психологиялық ерекшеліктері.
1.1Жасөспірімдік шақтағы қарым-қатынастың психологиялық сипаты.
1.2Жасөспірім жасындағылардың зейін қасиеттерінің ерекшеліктері.
1.3Жасөспірім жасындағылардың қарым-қатынаста зейін қасиеттерінің ерекшеліктері.
ІІ Бөлім:Жасөспірімдердің қарым-қатынас үрдісіндегі зейін қасиеттерінің
деңгейлерін эксперименталды зерттеу.
2.1. Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зейін қасиеттерін зерттеу әдістері мен
2.2. Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зейін
2.3. Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зеиін
тәсілдер.
Қорытынды
Кіріспе
Қазіргі кезеңде психологияның алдыңғы міндеттері қоғам дамуының бағдарламаларымен сәйкес
Өмір сүру барысында дамитын тұлғаның ерекшеліктерін меңгеретін білімнің келемі
Студент тұлғасының қарым-қатынас үрдісіндегі зейін қасиеттерішң жоғарғы деңгейде болуы
Әлеуметтік, экономикалық дамуды жылдамдатуда болашақ мамандарды дайындайтын жоғарғы оқу
Әлеуметтік психология мен жалпы психология аймағында қарым-қатынас
А.А. Леонтьев «Қарым-қатынас» ұғымын әмбебап коммуникативті іс-әрекетке
В, Вундт сана мен зейінді байланыстырады. Дегенмен, әлі де
Зейін өзіндік психикалық процесс болып саналмайды, ол тек адамның
Іс-әрекетте зейіннің мазмұнды болуының нәтижесінде оның қасиеттерінің динамикалық -
Зейін - бұл адамдардың іс-әрекет процесі мен олардың өзара
Өз көріністерінде қарым-қатынас айналадағылармен байланысқа түсудің рухани қажеттілігі ретінде
Қарым-қатьнас - екі немесе оданда көп адамдардың қатынастарын жасап,
Сондай-ақ қарым-қатынас болашақ маман тұлғасын қалыптастырудың бір факторы екені
Сондықтанда сырт жерлерден келіп, жаңа әлеуметтік ортаға бейімделудегі студенттердің
Зерттеу жұмысының объектісі
Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зейін қасиеттерін эксперименталды зерттеп, коррекциялық тәсілдермен дамыту.
Зерттеу жұмысының пәні:
Қарым-қатынаста зейін қасиеттері
деңгейлерін диагностикалық әдіспен анықтау және қасиеттерді дамыту
процестері арқылы зерттеу.
Зерттеу жұмысының мақсаты:
Жасөспірімдердің қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерінің деңгейін анықтау.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
І.Жасөспірімдік шақтағы қарым-қатынас пен зейін мәселелері туралы
әдебиеттер мен материалдарга психологиялық талдаулар жасау, 2.Жасөспірімдік шақтағы қарым-қатынас
3.Жасөспірімдердің қарым-қатынас үрдісіндегі
Зерттеу жұмысының болжамы:
1. Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттері эффективті түрде орын алғанда
Зерттеу жұмысының методологиялық және теориялық негізі.
Кеңестік психологияда қарым-қатынастағы зейін мәселелеріне көптеген методологиялық және теориялық
Кеңестік және шетелдік психология әдебиеттердегі талдаулар зейін мен қарым-қатынас
І.Бөлім; Жасөспірімдердің зсйіні мен қарым-қатынасының
психологаялық ерекшеліктері,
1.1. Жасөспірімдік шақтағы қарым-қатынастың психологиялық
сипаты
Психология ғылымындағы негізгі үғымдардьщ біреуі - қарым-қатынас. Қарым-қатынассыз жеке
Қарым-қатынас айналадағылармен контактқа түсудің рухани қажеттілігі сияқты ілгері басады,
Қазіргі таңда студенттердің коммуникативтік икемділігін, бір-бірімен қатынаста тез әрі
Қарьш-қатынастың шынайы түрғыдан әр түрлі жолдары бар. Жоғары оқу
Шартты түрде қарым-қатынастағы қажеттіліктің негізгі екі формасын белуге болады:
қарым-қатынас іс-әрекетті ұйымдастырудың тәсілі ретінде;
қарым-қатынас адамның басқа
Ол жастық аспектте де әр түрлі кезеңдерден өтеді және
Студенттік шақтағы психофизиологиялык сипаттаманы орташа алғанда 17-ден 25 жасқа
Сондай-ақ жалпы заңды сәттерді жоққа шығармайтын психологиялық сипаттар да
Синзитивтік кезең тұлғааралық өзара әрекеттердің дамуы үшін өте қолайлы.
Әсіресе қарым-қатынастағы қажеттілік студентіердің бірінші курстарында көрінеді. Олардың көпшілігінде
Бұл ез кезегінде көп ойланатын жастарды өзін терең түсінуге,
Қарым-қатынастың студенттер өмірінің барлық сферасында, тіпті олардың кәсіби және
Сондықтанда студенттердің арасында топтық қызығушылықтарын қорғауымен байланысты хабарлай отырып
Жоғарғы оқу орнына келген
Студенттердің қарым-қатынас стилін қадыптастыруда осы кезеңнің маңызы өте зор,
Студенттік орта белсенді түрде мінез-құлық стилін, мәнерлерді, дәмді, әдеттерді,
Күнделікті қарым-қатынастың негізінде студенттік орта маңызды дәрежеде тұлғаның әлеуметтік,
Батыс әлеуметтік психологиясын тұлғаның қарым-қатынастағы сипатын білдіретін әртүрлі теориялық
Өзін-өзі ашу, американдық психолог С.Джурардтың ойына сәйкес, - бұл
Өзін-өзі көрсету - бұл өзіңді басқаларға таныту актісі десе
Педагогтер, психологтер үшін жасөспірімдік кезеңдерде адамның өзіндік сана сезімі
Әлеуметтену түлғаны қогамдық қарым-қатынас жүйесіне енгізу, онымен бірге қоғамдық
Біз студенттердің қарьм-қатынастағы бағыттығымен бірге олардың өзін-өзі ашу деңгейімен
«Қарым-қатынас» үғымының мәні түсінікті және ерекше бір анықтауды талап
Қарым-қатынас адамдардың өзара әрекеттестік және өзара қатынас жасауының ерекше
Леонтьев А.А. «қарым-қатынас» ұғымын әмбебап коммуникативті іс-әрекетке, яғни қарым-қатынасқа
Қарым-қатынасқа ең жалпы анықтаманы Б.Ф.Ломов берді; «....қарым-қатынас адам тұрмысының
макродеңгей
мезодеңгей
3 ) микродеңгей
Макродеңгей - индивидтердің қоғамдық қатынастарға, дәстүрге, салтқа сәйкес қарым-қатынас
Неміс - американдық психологы К. Левин адамдарды жекелей өзгерткенде
Топтық динамика ұғымын да алғаш қолданған осы ғалым болған.
Сондай-ақ қарым-қатынасты
Перцептивтілік адамдардың бірін-бірі қарым-қатынас арқылы қабылдап, тануы және осы
Р.С. Немов та қарым-қатынас құрылымын жіктеуге аса назар аударды.
Мақсаты бойынша, (яғни адамда белсенділік неден пайда болады деген)
Түрлері бойынша - іскерлік (әдетте адамдардың қандай да бір
Қарым-қатынас жайлы адамдардың бір-біріне өзара ықпалы В.М. Бехтеревтің әлеуметтік
В.М. Бехтерев (1907, 1921) әдеуметтік - психологиялық теориясына қарым
«....Әр түрлі ортада, белсенді қарым-қатынаста өскен адамдар жан-жақты дамыған
В.М. Бехтерев қарым-қатынасты «тікелей» және «орташа» деп ажыратады. Қарым-қатынастың
В.М, Бехтеревтің идеяларының дамуы өзінің шәкірті В.Н, Мясищевтің одан
Қарым-қатынасты философиялық тұрғыда талдаған көпке танымал ғадымдардың бірі -
М..С. Каган қарым-қатынастың төрт функционалды жағдайын бөліп қарастырады: -
В.А. Мясищевтің еңбегінде қарым-қатынас белгілі бір жағдайда бір-біріне қатысты
А.А. Бодалев қарым-қатынасты іс-әрекетің ерекше түрі, іс-әрекет субъектісі және
ІІ. Бөлімі. Жасөспірімдердің қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерінің деңгейін эксперименталды
2.1. Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зейін қасиеттерін зерттеуәдістері мсн процедуралары.
Эксперименталды зерттеу жұмысыньщ мақсаты:
Қарым-қатынаста зейін қасиеттерін (көлемін, тұрақтылығын, шоғырлануын) эксперименталды зерттеу.
Эксперименталды зерттеу жұмысының міндеттері:
1. Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерін (көлемін, тұрақтылығын, шоғырлануын) эксперименталды
2. Қарым-қатынас үрдісінде зейін қасиеттерін (көлемін, тұрақтылығын, шоғырлануьш)
3. Зейіннің қасиеттерін (көлемін, тұрақтылығын, шоғырлануын) анықтайтын әдістемелерді таңдалған
4. Таңдалған әдістемелердің
Эксперименталды зерттеу жұмысының объектісі:
Қарым-қатынаста зейін қасиеттерін зерттеу. (І-ші курс студенттері).
Қарым-қатынаста зейін қасиеттері (көлемі, тұрақтылығы, шоғырлануы) эффективті түрде орын
Қарым-қатынастың коммуникативті функциясында зейін қасиеттері (көлемі, тұрақтылығы, шоғырлануы) эффективті
Зерттеу жұмысының әдістемелері:
1. Зейіннің көлемін зерттеу.
2. Зейіннің тұрақтылығын анықтау.(Бурдон кестесі)
3. Мюнстерберг әдістемесі.
Әдістеме 1. Зейіннің көлемін зерттеу.
Зерттеуді орындау үшін
Соңғысының функциясы хронометриялық пен сыналушылардың мінез-құлқын бақылаумен қортындыланады.
Тапсырманы орындап болғаннан кейін зерттеуге қатысушылардың рөлдері ауысады. Тапсырманы
Нұсқау:
Сіздердің алдарыңызда тестік кесте, онда 25 ерікті орналасқан сандар.
Әдістеме 2. Зейін тұрақтылығының деңгейін анықтау.
Тәжірибе 1.
Мақсаты: Бурдонньщ корректуралық кестесінің
тұрақтылығын анықтау.
Материал: Бурдон кестелері.
Тәжірибе жүрісі: тәжірибенің мақсатымен таныстыра отырып, сыналушыларға алдын
Бурдон кестесі (пробалық тәжірибе үшін).
Г Х Б П К Ш З П Ю
Одан кейін алда тұрған жұмысты хабарлайды: кестені мұқият қарай
«Бастадық» деген бұйрықта барлық сыналушылар жұмысқа кіріседі. «Болды»! деген
Бурдон кестесі (негізгі тәжірибе үшін)
АМКЗ
Ю Т Л Е Ф Г Ж И У
В И О М Ш С Я С Н
Әдістеме 3. Мюнстерберг әдістемесі.
Экспериментатор нұсқауды оқып, тапсырманы орындау уақытын белгілейді.
Нұсқау.
Сіздердің алдарыңызда ретімен басылған әріптердің арасында сөздер бар
сынақ материалы. Осы ұсынылған сынақ материалының ішінен сөздерді
тауып, астын сызыңыз (әріптер тізбегі орыс алфавиті бойынша берілген).
Мысалы: ПЮКЛБЮСРАДОСТЬУФРНКП
Тапсырманы мүмкіндігінше жылдам орындауға әрекеттеніңіздер.
Сынақ бланкісі
Б С О Л Т Щ Е Т Р
1.2 .Жасөспірім жасындағылардың зейін қасиеттерінің
ерекшеліктсрі
Зейін жасөспірімдердің оқу үрдісіндегі, қоғамдық жұмыстардағы міндеттердің
Жасөспірімдерде зейін бағыттылығы олардың болашақ мамандықтарының талаптарына сәйкес дамуы
Сондықтанда зейін мәселесі тұлға мәселесінің аймағына да қатысты -бұл
Кейінгі мәліметтер бойынша 18-жастан кейін зейіннің дамуында тұрақтылық
Зейін материалдық әлемнің қандай да бір спецификалық формасы болып
Студенттерде зейін дамуының бағыттылығы олардың болашақ мамандығына деген талаптарына
Оку іс-әрекетінде студенттердің үлгерімінің нәтижелі болуы үшін олардың лекцияға
Сондықтан оқытушы оқу іс-әрекетін түрлендіріп, бір түрден екінші түрге
Зейін дербес үрдіс ретінде емес, ол танымдық әрекеттің іске
Интеллект зейіні - бұл шынайы шарт соның нәтижесінде біздің
Ес процесінде де зейіннің маңызы өте зор. Әсіресе есте
Ойлауда да зейіннің маңызы өте зор. Мысалы, қандайда бір
Сонымен зейіннің бағыттылығы, тұрақтылығы, шоғырлануы, көлемі оқу іс-әрекетінде тек
Лекцияда көңілін басқа нәрсеге бөлмеген, оқытушының сөзін зейін қойып
Студенттерде зейін және оның қасиеттерінің қалыптасуы олардың тұлғалыққа, ерікке,
Сонымен, зейін студенттердің қоғамдық жұмыстарды, оқу міндеттерін орындауына байланысты
Зейін өздігінен жеке-дара психикалық үрдіс те, жеке адамның қасиеті
Адамның жалпы психикалық жағдайының белгілі бір объектіге бағыгталуы, оны
Зейін өзара психологиялық феномен болып табылады, осыған байланысты психологтардың
Зейін - бұл арнайы психикалық процесс. Ол танымдық та,
ЗейІн - бұл психикалық іс-әрекеттің қандай да бір белгілі
Зейін өзіндік процесс немесе адамдардың іс-әрекетін ұйымдастыру тәсілі болып
Өздерінің көптеген жұмыстарыңда зейінді өзіндік көрініс ретінде емес танымдық
Зейінді пайда болуы жағынан зерттеу біріншіден сананың бірде-бір нақты
Өз уақытында әйгілі психолог Н.Н. Ланге сол уақыттағы философиялық
Зейін қозғалысқа бейімделудің нәтижесі.
Зейін сана көлемінің шектеуі,
Зейін эмоцияның нәтижесі.
Зейін апперцепцияның нәтижесі,
Зейін жүйке тітіркендіргіштерінің нәтижесі.
Зейін ерекше белсенділік, жан қаблетінің нәтижесі.
Зейін іс-әрекет түрлерінің бірі,
Зейін жүйке тежелулерінің нәтижесі.
Зейіннің осы теориясын қысқаша қарастырудың өзінде зерттеу көрінісінің сипатында
У. Джемс зейінді толықтай физиологаялық шартқа тәуелді психикалық процесс
Зейінді психофизиологиялық зерттеу және оларды талдау.
Зейіннің физиологиялық механизмі өте күрделі. Оның негізі - жүйке
жүйесінің әртүрлі деңгейде тұрған сезгіштік қызметі. Сезгіштік дегеніміз -
ми қабығының төменгі қатарында орналасқан ретикулярлық формациялар
деп аталатын анатомиялық және функцияналдық ерекшелік. Ретикулярлық
формацияның өрлеуші, төмендеуші дейтін екі түрі бар. Ол бір
импульстерді сиретіп, тежеп, екіншілерін күшейтіп, ми қабығына талғап
жеткізіп отырады. Осының нәтижесінде сананың айқындығы реттеледі.
Ми алаптары жұмысының реттеліп (қозын, тежеліп) тұруының
нәтижесінде әр қилы психикалық әрекет жүзеге асады. Әр түрлі
жоғарыдан (ми қабығынан) төменгі ми алаптарына (ми бағанасы т.б.)
келіп, оларды өзіне бағындырады. Бұл төмендеуші ретикулярлық
формация деп аталады. 1958-1960 жж. АҚШ ғалым Г.Мэгун, италия
Ағзаның белсенді ұйымдасуының таңдамалы бағытының көрінудегі еріксіз зейіннің формасын
Шеррингтон воронкасы. Зейіннің физиологиялық табиғатын түсінуде танымал физиолог Чарльз
Шеррингтонның теориясы бойынша, зейінді белсенді, ерікті әрекет деп түсінуге
Зейін мәселесіне қатысты физиологиялық зерттеудің тағы бір маңызды көрінісі,
Зейіннің физиологиялық негізін академик А.А. Ухтомский доминант теориясымен түсіндіреді,
А.А. Ухтомский өзіне дейінгі ашылған жүйке орталықтарының жұмыс принциптері
Қазіргі кезеңде А.А. Ухтомскийдің доминанта принципін және И.П. Павловтың
1926 жылы Л.С. Выготский психологтар үшін доминанта принципінің
бағалығын, психологияның негізгі сұрағына жауап беретінін «қылықтың
бірлігін және тұтастығын білдіреді, реакциялар жиынтығын қылыққа
айналдырады, жаңа химиялық дене сияқты бірқатар жаңа қасиеттер, оның
құрамдас бөліктерінде берілмеген және оның құрамдас бөліктерінде
болған бірқатар қасиеттерін жоғалтады»,-деп тусіндіреді.
Қазіргі кезде А.А. Ухтомскийдің доминантасын жеке психикалық
күйлермен ұштастырмай, бірқатар психология тұжырымдамаларымен,
әсіресе Д. Узнадзенің бағдар теориясымен және В.Н. Мясищевтің
қатынас теориясын байланыстырған дұрыс.
Доминантаны белгілі бір биіктікте механизмге әсердің бағыттылығын
қолдау үшін қоздыру имлульстерін және функционалдық күйде біртіндеп
нәзік күшпен көтермелеу қажет. «Олай болмаса доминантта бір жақты
ретінде өзін жояды». Бірақ мұндай өзін-өзі тежеуі - жаңа
туылуымен ауысады, оның экзальтациясымен таңбалы үрдісте көрінеді
және жасырын күйде сакталады, ол өзекті жағдай болғанда үдемелі
көрінеді, немесе онсыз да ездігінше, тысқары тітіркендіргіштермен
сүйемелденеді.
Э.Б.Титченер бойынша зейін адам рухының өз дамуында үш кезеңнен
Зейін ол тәуелсіз психикалық процесс емес, адамға қажетті психикалық
Мюллер зейінді сол кездегі әсермен байланысты бас ми бөлігіндегі
Эббингауз зейіннің физиологиялық теориясы жайлы айтады. Ол істі мида
Зейінді бірден-бір зерттеген француз психологы Т.А. Рибоны айтуға болады.
Әйгілі педагог К.Д. Ушинский зейін - сыртқы дүниедегі материялардың
П.Я. Гальперин зейін концепцияларын ұсынды. Ол зейінді іс-әрекеттің ішкі
Д.Н. Узнадзенін зейін теориясы.
Зейіннің тағы бір теориясьш Д.Н. Узнадзе және оның шәкірттері
Философ, психолог, Юм Дэвид - болмысты білу міндетін емес,
Гештальтпсихологиядағы зейін мәселесі.
Гештальтпсихологиясындағы зейін мәселесіне келсек, олар зейін болмайды деп тұжырымдады.
Зейінге ақпараттық тәсіл (Информационный подход к внимания).
Қазіргі кездегі зейінді
Зейінді қазіргі шетелдік және советтік психологияның ақпараттық тәсіл контекстінде
Зейінге ақпараттық тәсіл аймағында қолданылатын маңызды ұғымдарға «мәнді» және
Ауыстырып цосцыш пен оны күрделендіру нұсқауларыныц моделі. Осыдан зейін
Сондай-ақ «ауыспалық» деп аталатын кейбір гипотетикалық қондырғыларда бар. Бұл
Сонымен зейінді зерттеуде ақпараттық тәсіл жайлы айтқанда біз осы
Біріншіден, ақпараттық тәсілдің теоретиктеріне ыңғайлы болатын зейіннің
Екіншіден, зейінді ерікті және еріксіз дәстүрлі түрде бөлу жойылған,
Үшіншіден, ақпаратық тәсілді жақтаушылар психологиялық теория принциптерінің техникалық жүйесіне,
Басқа танымдық процестермен салыстырғанда зейін материалдық әлемнің қандай да
Сондай-ақ зейін - адамның әртүрлі сенсорлық ақпаратты пайдалану мен
Өзінің құрылымында зейін біржақты психологиялық көрініс болып табылмайды, ол
Енді зейіннің қасиеттеріне
Зейіннің орталық феномені ретінде С.Л. Рубинштейн (1946) психикалық іс-әрекетгің
Психикалық іс-әрекет ретінде зейіннің шоғырлануы зейіннің басқа қасиеттерімен бірлікте
Сонымен зейіннің шоғырлануы дегеніміз адамның сол сәтте меңгерген немесе
Көлем мен шоғырланудың функционалдық өзара қатынасының сипаты ете күрделі
Әрекет объектісі мен әрекеттің өзі езгеруі мүмкін, ал іс
жалпы бағыты сақталады. Зейін тұрақтылығының басқа ерекшелігі зейін
тұрақтылығы мен шоғырлануының өзара байланысы болып табылады.
«Зейіннің тұрақтылығы зейіннің шоғырлануы сақталатын, яғни оның
уақытша экстенсивтілігінің ұзақтығымен анықталады».
Зейіннің түрақтылығы дегеніміз жеткілікті мөлшерде ұзақ уақыт немесе
үнемі бір деңгейде көрінетін сақталу ағымы. Егер адамның зейіні
болса, онда олар ұзақ уақыт бойы өзінің жұмысқа деген
қате жібермес еді. Зейіннің ауыспалылығы мен тұрақтылығы, орналасуы
белгілі бір деңгейде зейіннің көлемін анықтайды.
Сондықтан да зейіннің қасиеттері психикалық іс - әрекет процесінде
индивидуалды дамуының процесінде дамып, қалыптасады.
Психологаидық зерттеулер көрсеткендей зейіннің қалыптасуы адамның өнімді психикалық іс
Қорыта келгенде зейіннің зерттеуімен байланысты теориялық сұрақтарды көптеген щетелдік
1.3. Жасөспірім жасындағылардың қарьш-қатынаста зейін
қаеиеттерінің ерекшеліктері.
Біздің тақырыбымыз адамзат психикасындағы
Зейін өздігінен жеке-дара пеихикалық үрдіс те, жеке адамның қасиеті
Іс-әрекеттің барысында қарым-қатынас іске асырылады. Қарым-қатынас бұл адамның өзара
Зейіннің негізгі қызметі таным процестерінің таңдамалығымен, адам іс-әрекетінің мақсатқа
П.Я. Гальпериннің дәлелдеуінше адамның зейіні өз кезегінде ішкі іс-әрекетті
Бір қарағанда іс-әрекет ұғымын зейін
Біріншіден адамдарда сыртқы қарым-қатынасты қалыптастыратын ерікті зейіннің жоғаргы формасы
Бұны қалай түсінуте болады? Яғни, біз күнделікті әңгімеде адамдар
Адамның қасиеттерін, оның жеке ерекшеліктерін сипаттауда біз үнемі «зейінділік»
Зейін - адамның әртүрлі сенсорлық акпаратты пайдалану мен қайта
Зейінеіздікте басқа субъект өте сирек сол адам үшін фигура
Қорыта келгенде, зейін адамдардың барлық іс - әрекет түріндегі
3.2. Зерттеудің нәтижелерін талдау.
Зейін көлемінің деңгейін зерттеу әдістемесін талдау.
Тапсырманы орындан болғаннан кейін нәтиже тексеру кестесі арқылы салыстырылады.
Тексеру кестесі
2 7 8 13 16
18 21 29 34 35
38 40 43 46 54
56 60 65 67 77
80 84 92 98 99
Қарым-қатынасты зейін қасиеттерінің деңгейін анықтауға арналған зерттеу жұмысының нәтижесін
Зерттеу жұмысының көрсеткіштері бойынша зейін көлемінің деңтейі сыналушылардың 97%-де
Зерттеу жұмысының көрсеткіштері бойынша зейін көлемінің деңгейі сыналушылардың 61%-де
Ереже бойынша белгілі бір уақытта 18 немесе оданда көп
Кесте 1. Бірінші жарты оқу жылында зейін келемінің деңгейлері
Зейін көлемінің деңгейлері Психология мамандығы бойынша Шет тілдері мамандығы
Сыналушылар саны % Сыналушылар саны %
Жоғары
Жақсы
Орташа
1 7
Төмен 15 100 11 93
Барлығы: 15
15
Кесте 2. Екінші –ші жарты оқу жылындағы зейін көлемінің
Зейін көлемінің деңгейлері Психология мамандығы бойынша Тарих мамандығы бойынша
Сыналушылар саны % Сыналушылар саны %
Жоғары 9 36
Жақсы
1 3
Орташа 2 8 3 10
Төмен 14 56 27 87
Барлығы: 25
31
Сонымен, эксперимент барысында әр түрлі
tЭМП≈1.01 tкрит=2.048
Сыналушылар
Алынған нәтижелер Сыналушылар Алынған нәтижелер
1 8 1 12
2 10 2 10
3 10 3 9
4 10 4 9
5 11 5 11
6 6 6 9
7 6 7 12
8 10 8 10
9 10 9 10
10 12 10 10
31 10 11 9
12 10 12 7
13 10 13 7
14 8 14 10
15 6 15 9
Кесте 4.
Жасөспірімдердің 2007 жылғы 2-ші оқу жылының жартысында көрсеткен зейін
№ Сыналушылар Жаттығуға дей. көрсеткіш Жаттығудан кей. көрсеткіш
1 И.Р. 12 15
2 к.н. 10 25
3 М.А. о
7 10
4 У.А. 9 10
5 А.Д. 11 11
6 К.И. 9 10
7 К.Ә 12 15
8 Ж.А. 10 15
9 Е.Ж. 10 12
10 А.А. 10 10
11 Н.Д. 9 15
12 А.Б. 7 15
13 К.Ж. 7 18
14 Е.Д. 10 10
15 Т.С 9 10
16 Е.Н. 10 19
17 К.А. 15 25
18 А.А. 10 15
19 Ә.И. 8 15
20 н.м. 8 13
21 Ж.А. 9 13
22 О.А. 10 13
23 Ә.А. 10 13
24 А.М. 9 13
25 Н.М. 9 10
26 Т.Ә 9 15
27 Ж.В 9 14
28 А.Л. 12 18
29
_ Қ.Б. 8 11
30 Б.Н. 8 13
31 А.А 8
Қорытынды: Зейін көлемнің нәтижелері жаттығуға зейін көрсеткіш пен
жаттығудан кейінгі көрсеткіш бойынша айырмашылық ақиқат болатынын
дәлелдеу үшін еіатиетикалық
болжамның дұрыстығын көрсетті.
tЭМП=-2.2;
tЭМП={2,000(PБіздің алып отырған эмпирикалық мәніміз критикалық мәннен кіші болды,
tЭМП≈-2,2
tкрит≥tЭМ
Зейіннің шоғырлануын анықтауға арналған әдістеме.
Бұл зерттеуде зейіннің шоғырлану деңгейінің керсеткіші тапсырманы орындау уақыты
1. Солнце 2.
6. Прокурор 7. Теория
11.Память 12. Восприятие 13. Любовь
рия
Нәтижелер 10-шы кестенің көмегімсн бағаланады,
Егер сыналушының көрсеткіші 0-ден 3 балға дейін болса, онда
Зейіннің шоғырлану деңгейінің өте жоғары болуы - бұл адамның
Көп жағдайда қалып қалған және асты сызылған сөздердің сыналушының
Зейіннің шоғырлануы жаттықтыруды қажет етеді. Осы тесттің нәтижесін жақсарту
2007 жылғы 1-ші оқу жылының жартысында зерттеу жұмысының көрсеткіштері
2007 жылғь 2-ші оқу жылының жартысындағы зерттеу
Кесте 9. Зейін шоғырлануының деңгейлері
Зейін
шоғырлануының
деңгейлері Психология мамандығы бойынша Шет тілдері мамандығы бойынша
Сыналушылар
саны % Сыналушылар саны %
Жоғары
Жақсы
Орташа 9 60 5 33
Төмен 6 40 11 73
Барлығы: 15
15
Кесте10. Зейін шоғырлануының деңгейлері
Зейін
шоғырлануының
деңгейлері Психология мамандығы бойынша Тарих мамандығы бойынша
Сыналушылар саны % Сыналушылар саны %
Жоғары
Жақсы
Орташа 14 56 7 23
Төмен 11 44 22 77
Барлығы: 25
31
Сонымен, эксперимент барысында әр түрлі мамандықтағы
Осы өңдеудің нәтижесінде мынандай ес құрылды:
tЭМП≈-2,2
tкрит≥tЭМ
Сондай-ақ, 2006-шы оқу жылында зерттелген шет тілдері мамандығы мен
Жасөспірімдердің 2007 жылғы зсйін шоғырлануының керсеткіштсрі.
Кесте 11.
Сыналушылар 1-топ Алынған нәтижелер Сыналушылар 2-топ Алынған нәтижелер
1 4 1 3
2 5 2 3
-5
3 1
3 0
4 3 4 0
5 3 5 2
6 3 6 5
7 0 7 4
8 4 8 5
9 6 9 3
10 0 10 2
11 3 11 1
12 6 12 2
13 2 13 3
14 3 14 4
15 3 15 5
Жасөспірімдердің зейіннің шоғырлану
көрссткіштері
Кесте 12
№ Сыналушылар Жаттығуға дей. көрсеткіш Жаттыгудан кей. көрсеткіш
1 И.Р. 3 3
2 К.Н. 3 4
3 М.А. 0 2
4 У.А. 0 1
5 А.Д. 2 5
6 К.И. 5 5
7 К.Ә 4 5
8 Ж.А. 5 6
9 Е.Ж. 3 5
10 А.А. 2 4
11 Н.Д. 1 2
12 А.Б. 2 3
13 К.Ж. 3 5
14 Е.Д. 1 4
15 Т.С. 4 4
16 Е.Н. 5 5
17 К.А. 4 5
18 А.А. 3 4
19 Ә.И. 3
20 Н.М 0 2
21 Ж.А. 1 2
22 О.А. 2 4
23 Ә.А. 3 3
24 А.М. 1 2
25 Н.М. 2 4
26 К.Ә. 4 6
27 Ж.В. 0 3
28 А.Л. 3 4
29 Қ.Б. 1 3
30 Б.Н. 1
31 А.А
2
Қорытынды: Зейін шоғырлануының
tЭМП=-5;
tЭМП={2,000(PБіздің алып отырған эмпирикалық мәніміз критикалық мәннен кіші болды,
tЭМП≈-5
tкрит≥tЭМ
Жасөспірімдердің қарым-қатынаста зейін қасиеттерін дамытатын
тәсілдері
Психологиялық жаттығулар, ойындар (тренинг) адамдар арасындағы қарым-қатынасты, таным процестерін,
Тренинг жеке адамға басқаларды, қоршаған ортаны тануға көмектеседі, оны
1. Әрбір жаттығудың
қамтамасыз ету керек.
2. Қатысушылардың өз еріктерімен қатысуына мүмкіндік беру керек
Зейінді дамытудың дұрыс жолы - ол өзіңді түрлі жағдайларда
істей білуге үйрету. Жалпы зейінді аудару үш жолмен жүреді.
Объектіден объектіге зейінді тез аудару қаблеті
Маңызды объектіні бөліп қабылдау
Оптималды маршрутты қабылдауды таңдау қабілеті
Сондықтанда біз қарым-қатынаста зейіннің қасиеттерін дамыту мақсатында әр түрлі
«Шыбын» жаттығуы.
«Шыбын» жаттьтғуы топ бойынша орыңдалады. 3x3 мөлшерлі у торды
«Адасқан әңгімеші» жаттығуы.
«Адасқан әңгімсші» жаттығуында ойыншылар дөңгелене отырады, Бастаушы әңгімс тақырыбын
«Артық зейін» жаттығуы.
Қатысушылар екі топқа
бетімсн қаратып және ерекше белгілер алады (қол таңба, галстук
Әрқайсысына нұсқау беріледі: сіздің міндетіңіз - қандайда бір ішкі
Сіздерге жеңілдету үшін қызық кино немесе өте қауіпті саяхатта
Зейіннің шоғырлануына арналған ойындар
Жаттықтырушы белгілі бір математикалық амалды айтады: алу. қосу, көбейту,
Қатысушылар шеңбер құра отырып орналасады. олардың біреуі санап, айта
Толқындарды әр түрлі жаққа жіберу арқылы ойыңды одан да
Қорытынды
Біздің зерттеу жұмысымыз адамзат психикасыңдағы зейін көрінісімен, адамдардың бір-бірімен
рөлін зерттеуге арналған.
Әлеуметтік психология мен жалпы психология аумағында қарым-қатынас
және зейін мәселелері жан-жақты қаралады.
А.А. Леонтьев «Қарым-қатынас» ұғымын әмбебап коммуникативті іс-әрекетке теңейді. В.А.
В, Вундт сана мен зейінді байланыстырады. Осы және тағы
Зейін адамдардың барлық іс - әрекет түріндегі қарым -
Қарым—қатынас процесінде өз ойын жеткізу мен басқа адамның ойын
Зерттеу жұмысымыздың
Әдебиеттер тізімі:
Леонтьев А.А. Психология общения М.: 2005. с. 46-67, 159-199,
Бодалев А.А. Личность и общение М.: Педагогика1983. с. 21-54.
Возчиков В.А, Общение и коммуникация НИЦ БиГПИ 2000. с.18-31.
Станкин М.И, Психология общения Воронеж: 2000. с. 304-310.
Андреева Г.М. Социальная психология М.: Аспект Пресс
Отв. Ред. Ломов Б.Ф. Психологическое исследования общения М,:Наука1988.с. 10-13.
Бодалев А.А. Проблемы общения в психологии // Психол. журн.
Буева П.П. Человек: деятельность и общение М.: 1978. с.
Ерастов НЛХ Психология общения Ярославль: 1979. с,5-8,
Борисова А.А. Проницальность
Кагап М.С. Мир общевия М.: 1988. с. 141 -156.
Елеусізова С, Қарым-қатынас психологиясы. Алматы: 1995.
Хрестоматия по
14. Немов Р.С. Психология Словарь-справочник. В 2 ч.
Преес: 2003, ч.І, с.304-308.
Немов Р.С. Психология М.: Просвещение 1990. с.125-132.
Вопросы психологии вниания Выпуск V. Саратов 1973.
Вопросы психологии вниания Выпуск VI. Саратов 1974.
Вопросы психологии вниания Выпуск VIII, Саратов 1976.
Вопросы психолоши вниания Выпуск IX. Саратов 1977.
Вопросы психологии вниания Выпуск XIII, Саратов 1973,
Джемс У. Психология М.: Педагогика 1991. с.119-140.
Страхов И.В, Психология внимания Саратов: 1968.
Намазбаева Ж.И. Жаллы психология. Алматы: 2006. 218-2276.
Мұқанов М.М, Зейінді тәрбиелеу Алматы: 1960. с.25-31.
Психология познавательных процсссов Самара; 1992. е.
Психология внимания и мышления Саратов: 1980. е.23-45,
Столяренко Л.Д. Основы психологии Ростов-на-Дону: Феникс 2005. сс.150-156,
Стежярснко Л.Д. Основы психологии. Практикум.
Психологаческие процессы и
Проблемы общения и воспитание Тарту:1974. с. 113-125.
Кольцова В.А, Общения и познавательные процессы // Познание и
«Аманжоловские чтения-2005»
Хайруллин Г.Т.
34» Хрестоматия по психологию /Под. ред, А.Н.Леонтьева
Еникеев М.И. Общая
Глуханюк ІІ.С.
Практикум по общей психологии М,: 1979, с.66-71.
38* Дормашев ІО.Б. Психология внимания М.: 1995. с.320-327.
Гальперин П..Я. Экспериментальное
Гильбух ІО.З.
Тихомиров О.К, Пеиходогия М,: 2006 с.263-285.
72« Добрынин Н.Ф. Адаптация студектов и содержание высшего образования
Общая психология /Под. ред. А.В.Петровского. М.:1977. с.209,
Г.Кошербаева Особенности взаимоотношений субъектов в студенческом коллективе //Қазақстан жоғары
Дьячснко М.И., Кандыбович Л.А. Психология высшсй школы Мн.: БГУ
Вьюжск Т. Логические игры, тесты, упражнения М.: 2004. с.
Общая психология. В семи томах Под. ред. Е.С. Братуся.
78« Пылаева Н.М., Ахутина Т.В. Школа внимания М.: 1997.
Дормашев Ю.Б., Романова В.Я. Психология внимания М.: 2002. «Флинта»
Розов А.М. К вопросу о теории внимания // Вопр.
Внимания // Вопр. психолог. 1965, №3, с. 123-124.
Журавлева Г.А, Профессиональная направленность студенческой молодежи. Автореф. дис. канд.
Кольцова В.А, Общение и познавательные процессы // Познание и
84. Кон И.С, Психология юношеского возраста М: 1979.
Лунева В.А. В проблеме общения и общительности в юношеском
Харченко В.Д, Особенности познавательной деятельности студентов Иркутск: 1978 с,
Сангилбаев О.С. Оқу материалдарын тиімді жоспарлау арқылы оқушылардың зейіндерінің
Аливердиева И.А, Психологические характеристики адаптации студентов к учебной деятельности.
Чяпас В.И, Детерминация индивидуалыных различий основных свойств внимания. Дис,
Богданова С.И. Общение со сверстниками как фактор социализации учащихся
Леонтьев А.Н. Лекций по общей психологии. М.: 2005. с.
Титченер Э.Е. Внимание // Хрестоматия по вниманию Под. ред.
Сангилбаев О.С, Студенттердің зейіндерін тәрбиелеу мәселесі // Ғылыми-педагогикалық журнал,
Сангилбаев О.С, Уакасова М.Б. Студенттердің қарым-қатынаста зейін қасиеттерінің дамуы
Сангилбаев О.С., Уакасова М.Б, Зейін әлеуметтік-психологиялық феномен ретінде //
Сангилбаев О.С Оку іс-әрекетіндегі зейіннің негізгі түрлерін талдау //
Сангилбаев О.С, Қазіргі кездегі әлемде зейін мәселесін зерттеу
туралы. //Әлеуметтік-гуманитарлық өлшемдегі Қазақстан және
еуразиялық кеңістік, /Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің 15
жылдығына арналған халықаралық ғылыми-практикалық
конференцияның материалдары. Караганда. 2006, 282-2846.
Қосымша 1
Зейіннің көлемін зерттеу бойынша сыналушыларға ұсынылған бланк,
Аты/жөні курс
Күні
Тестік кесте
16 38 98 29 54
Т 92 46 56 35
43 21 8 40 2
65 84 99 7 77
13 67 60 34 18
Жұмыс кестесі
