Этнопедагогика пәнінің даму жолдары курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
КІРІСПЕ …………………………………………………………………………...3
I. ЭТНОПЕДАГОГИКАНЫҢ ҒЫЛЫМИ – ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Этнопедагогика туралы жалпы ұғым ………………………………............6
1.2. Этнопедагогика – ұлттық мәдениеттің негізі ...............................................9
1.3. Қазақ этнопедагогикасы жөніндегі ғылыми көзқарастар ..........................12
1.4. Этнопедагогика тағлымы – қол өнер ...........................................................13
ІІ. БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ САБАҒЫНДА ЭТНОПЕДАГОГИКА
ТАҒЛЫМДАРЫН ҚОЛДАНУ
2.1. Бала тәрбиесіндегі этнопедагогикалық ұстанымдар ..................................16
2.2. Бейнелеу өнерінде этнопедагогика тағлымдарын қолданудың
ерекшеліктері .................................................................................................19
2.3. Бастауыш мектептің әр сыныбына арнап, ою элементтерімен таныстыру
сабағының үлгілері ........................................................................................23
ТІРКЕМЕЛЕР.........................................................................................................25
ҚОРЫТЫНДЫ ......................................................................................................29
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР .......................................................................31
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 31 бет
Пәні:
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Курстық жұмыс
Тақырыбы:
Этнопедагогика пәнінің даму жолдары
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ …………………………………………………………………………...3
I. ЭТНОПЕДАГОГИКАНЫҢ ҒЫЛЫМИ – ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Этнопедагогика туралы жалпы ұғым ………………………………............6
1.2. Этнопедагогика – ұлттық мәдениеттің негізі ...............................................9
1.3. Қазақ этнопедагогикасы жөніндегі ғылыми көзқарастар ..........................12
1.4. Этнопедагогика тағлымы – қол өнер ...........................................................13
ІІ. БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ САБАҒЫНДА ЭТНОПЕДАГОГИКА
ТАҒЛЫМДАРЫН ҚОЛДАНУ
2.1. Бала тәрбиесіндегі этнопедагогикалық ұстанымдар ..................................16
2.2. Бейнелеу өнерінде этнопедагогика тағлымдарын қолданудың
ерекшеліктері .................................................................................................19
2.3. Бастауыш мектептің әр сыныбына арнап, ою элементтерімен
сабағының үлгілері ........................................................................................23
ТІРКЕМЕЛЕР.........................................................................................................25
ҚОРЫТЫНДЫ ......................................................................................................29
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР .......................................................................31
КІРІСПЕ
Біздің еліміз тәуелсіздік алып, өз алдына шаңырақ көтеруі,
Қазіргі кездегі қоғам дамуындағы ғылым мен техникалық
Сол үшін болашақ ұрпаққа саналы да, сапалы білім
«Егер қандай да бір мемлекет өзінің азаматтарын сурет
Бүгінгі жас ұрпаққа жан-жақты білім беру мен тәрбиелеу
Бастауыш сыныптарда бейнелеу өнерінде этнопедагогика тағлымдарын қолданудың тиімді
Курстық жұмыстың зерттеу объектісі:
Бейнелеу өнері сабағындағы бастауыш мектеп оқушылары, мұғалімдері және
Курстық жұмыстың зерттеу пәні:
Бейнелеу өнері үрдісі.
Курстық жұмыстың болжамы:
Бейнелеу өнері үрдісінде мұғалім этнопедагогика тағлымдарын жүйелі түрде
Оқушылардың тұлғалық қасиеті дамиды.
Ақыл-ойы кеңейеді.
Өз бетімен еңбектену, іздену, жаңа нәрсені ашу, талпыну
Белгілі бір іс-әрекетті орындағанда жігерлі еңбек етуі, шығармашылық
Ұлттың ұстанатын тәлім-тәрбиелік нормаларын игереді.
Курстық жұмыстың міндеттері:
Этнопедагогикаға байланысты педагогикалық, психологиялық, әдістемелік әдебиеттермен танысу.
Этнопедагогика ұғымына анықтама бере отырып, оның ерекшелігі мен
Оқушылардың бойында халықтық педагогика тағлымдарын игерту жолын әдісін
Курстық жұмыстың әдістері:
Педагогикалық және психологиялық, өнер әдебиеттерін талдау.
Мектеп мұғалімдерінің озық іс-тәжірибелерімен танысып, зерттеу, байқау.
Әр түрлі әдістерді қолдану.
I. ЭТНОПЕДАГОГИКАНЫҢ ҒЫЛЫМИ - ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ.
1.1. Этнопедагогика туралы жалпы ұғым
Этнопедагогика – халық тәжірбиесінің өмірдегі қолданысын көрсететін ғылым.
Ақыл мен дарыннан туған ауыз әдебиеті мен ұлттық
Халық педагогикасы – халықтың өзі жасаған тәрбиелік, дүниетанымдық
Этнопедагогика ұғымын тұңғыш рет ғылымға енгізген чуваш ғалымы
Этнопедагогика ұғымына қазақ ғалым-педагогтары былайша анықтама берген:
Қ.Жарықбаев: «Этнопедагогика - әрбір этностың оқыту және тәрбиелеу
С.Қалиев: «Этнопедагогика – халықтық педагогиканы зерттейтін ғлымның саласы».
Сағындықов: «Этнопедагогика – ұлт тәрбиесінің құрамдас бөлімдерін нақтылы
А.Егізбаев: «Этнопедагогика – халықтық тәлім-тәрбиені, оның тәжірибесін қорытындылап,
Осы айтылған анықтамалар этнопедагогиканың негізі, түпкілікті мақсаты мен
Халық педагогикасы мен ұлттық педагогикалық ойлардан құралған қазақ
Энопедагогика ғасырлар бойы халық тәжірбиесімен қалыптасқан қазақтың этнопедагогикасының
Ал, ғылыми жағынан байыптасақ, халық педагогикасының байланыспайтын пәні
Этнопедагогиканың «ай қораланса, аяғыңды сайла, күн қораланса күрегіңді
Этнопедагогика халықтық мүдделердің, ой-мақсаттардың іс-әрекетпен ұштасып, ұзақ тәжірибелердің
Этнопедагогикилық ұстанымдар қолданылмалы пән екендігін және ол халықтық
Этнопедагогиканың қолданылмалы пән екендігін дәлелдеу үшін, атадан балаға
1.2. Этнопедагогика – ұлттық мәдениеттің негізі
Біз – арымыз берік, саналы салтымыз шыңдалған халықпыз.
Дана халқымыз иманды, еңбекқор, білімді ұрпақ өсіру үшін
Марко Поло тамсанған, Янушкевич таң қалған, Даль іздеген,
Халқымыз ұлды да, қызды да бастан-ақ әдептілікке, адамгершілкке
Қазіргі кезде ұлттық тәрбиенің мәні зор іс-шараларды барлық
Ауыз әдебиеті жаңылтпаштар арқылы тіл ширатуды, санамақтар арқылы
Халық педагогикасының екінші саласы – ұлттық салт-сана. Ол
Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаев, Шоқан Уәлиханов, ұлттық мәдениетті
Этнопедагогикадағы ұлттық мәдениетті білдіретін әдеп, әдептілік, иман, имандылық,
Қазақ этнопедагогикасы – ұлтымыздың ғасырлар бойы қалыптасқан мәдени
Ұлттық мәдениетімізді ұрпағымыздың санасына сіңіріп, салауатты азаматтарды тәрбиелеген
1.3. Қазақ этнопедагогикасы жөніндегі А.Құнанбаевтің көзқарастары
Қазақ әдебиетінің классигі Абай Құнанбаевтің ең алғаш нәр
Абай қазақпен Шығыс әдебиетінің асыл үлгілерін өзінің әжесі
Шығыс әдебиетін еркін оқып меңгерген жас ақын Абай
Абай Құнанбаев ұлттық мәдениетті дамыту үшін басқа ұлттардың
Халық педагогикасының негізгі бір саласы – ауыз әдебиеті
1.4. Қазақтың қолөнері
Қолөнердегі қолданбалы өнер - дәстүрлі тұтыну және сәндік
Қазақстанда көшпелі шаруашылықтың қажетіне сай қолөнершілер мал шаруашылығына
Қол өнердің ішінде ою-өрмек өнері қазақ халқында ертеден-ақ
Халқымыздың мәдени-тұрмыс дәрежесінің, дүниеге көзқарасының ойлау, ұғыну және
Жаңадан көркем-кәсіпшілік орындары ашылып, олардың заттары сәнді болуы
Ою-өрнек үлгілерін жасаушылар оилап тапқан сюжетінің сыр-сипатын өзінше
Қазақтың ұлттық ою-өрнектері мен оның атаулары өте көп.
Шеберлер жаңа ою-өрнектерді тұрмыс-тірішілікте, өз дәуіріндегі заман ағымына
Оның үстіне әрбір жануар мен заттың өз бойындағы
Композиция дегеніміз – латынның ою-өрнекті бір заттың бетіне
Өрнек үшін симметрияиың маңызы өте зор. Ою-өрнектердегі бояу
Ою-өрнектерде бір элементтің қайталанып отыруы ритм –
ІІ. БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ
САБАҒЫНДА ЭТНОІІЕДАГОГИКА ТАҒЛЫМДАРЫН ҚОЛДАНУ
2.1. Бала тәрбиесіндегі этнопедагогикалық ұстанымдар.
Халық тәрбиесі – адамгершіліктің негізін қалайтын, оны негізгі
Қазіргі кезде көптеген ата-аналардың бала тәрбиелеуде проблемалары болып
Бастауыш мектептерде, тіпті балабақшада халқымыздың өнер тағлымдарын әрбір
Оқу және тәрбие үрдісінде халықтық педагогика негізінде ұйымдастырудың
Халық зердесіне терең үңілсек, ұрпақ тәрбиесі қай елдің,
Қазақ халқының да бала тәрбиесі жөнінде атам заманнан
К.Д. Ушинский: «Тәрбие дәрменсіз болмауы үшін, ол халықтың
Балабақша мен бастауыш мектеп оқушыларын этнопедагогикалық даярлықтан өткізу
Халық педагогикасы және энопедагогика туралы түсінік, олардың міндеттері,
Қазақ халық педагогикасындағы тәрбне түрлері: дене, еңбек, кәсіби
Қазақ халық дидактикасы. Мұнда қазақ
Ғылыми-педагогикалық әдістемелерді оқытушылар өз еңбектерінде қолданып, іс-жүзіне асыру.
Тәрбиенің ең үлкені баланың санасына тез сіңіріп,
Бастауыш мектептерде бейнелеу өнері сабақтары
Жас жеткіншектердің әдебиеттен, математикадан, архитектура, театрдан, музыкадан, бейнелеу,
2.2. Бейнелеу өнері сабағында этнопедагогика тағлымдарын қолданудың ерекшеліктері
Бейнелеу өнері сабағы бойынша мектепке келген барлық оқушылардың
Қандай адам болсын бала кезінен сурет салуды жақсы
Атақты ғалым-суретші, әрі психолог В.С. Кузьмин барлық адамдардың
Әрине, барлық баланың суретші болуы негізгі мақсаты емес.
Қолданбалы өнер, соның ішінде ою-өрнек қазақ халқында ертеден-ақ
Бастауыш сыныптарда жүргізілетін сурет сабағы, яғни бейнелеу өнері
Өнердің басқа түрлері сияқты ою-өрнектердің де оқушылардың ой-өрісі
Мектепте ою-өрнек өнерін – 2-3 сыныптарда декоративті сурет
1. Ұсынылып отырған ою-өрнектерді мұқият қарай отырып, үлгі
2. Аз уақыт жұмсап, тез бітіру үшін түрлі-түсті
3. Салынатын ою-өрнек заттың немесе бұйымның бетіне дәл
4. Белгілі бір суретті салғанда, сол салған бұйымға
Өнер арқылы баланың санасына көздеген жақсылық тез жетеді.
Қазақ халқы балаларын жастайынан еңбексүйгіштікке тәрбиелей білген.
«Баланы жастан» деген мәтел де осыны айқындай түседі.
Бармақтарың майысып,
Түрлі ою ойысып,
Ұста болар ма екенсің?
Таңдайларың тақлыдап,
Шешен болар ма екенсің?
Айналайын балдырған,
Қылығың мейір қандырған,
Күйші болар ма екенсің?
Өнердің отын жандырған, - деп бесік жанында отырған
Қазіргі кезде оқушыларды қазақ халының тарихи-этнографиялық тұрмыс жағдайымен
Бейнелеу өнеріндегі қол өнерге туындыларын үйрету арқылы тәрбиелеудің
Ою-өрнектердің атын, бейнесін есте сақтау мақсатында сол
Жануарларға ұқсайтын ою-өрнек (суреті)
Құстарға ұқсайтын ою-өрнек (суреті)
Заттарға ұқсайтын ою-өрнек (суреті)
Қимыл-әрекетке
ұқсайтын ою-өрнек (суреті)
2.3. Бастауыш мектептің әр сыныбына арнап, ою элементтерімен
сабағының үлгілері
Біз бастауыш мектептің әр сыныбына арнап, ою элементтерімен
Сабақтың тақырыбы:
Мүйіз элементінен ою-өрнек жасау.
Сабақтың мақсаты:
Ою-өрнектің жасалу жолдарын көрсету.
Қолданылатын көрнекіліктер:
Қолдан жасалған мүйіз ою-өрнек 60х40 см өлшемде жасалған.
Сабақтың барысы:
Түрлі-түсті қағаз немесе маталардан қайшымен қиып алынған ою-өрнек
Қиылатын қағаз. Қағаз горизонталь сызық бойынша бір рет
Сабактың тақырыбы:
«Шаршы» ою-өрнегі.
Сабақтың мақсаты:
Оқушыларға «Шаршы» ою-өрнегін қидырып, олардың эстетикалық талғамдарын жетілдіру,
Сабақтағы көрнекі құрал:
Мұғалімнің өзі жасап келгеп ою-өрнегінің үлгісі 60х40 см
Сабақтың барысы:
Сабақ алдында сол ою туралы қысқаша мағлұмат беріледі
Оқушылар назарын ілінген шаршы ою-өрнегіне аударып, оны, қалайша
Сөз соңында, бейнелеу өнері сабағында ою-өрнектермен таныстырған кезде
Кішкентай нәрседен үлкенге, қарапайымнан күрделіге бірте-бірте көшу арқылы
ТІРКЕМЕ
Ою-өрнектерді үйрету тақырыбында бастауыш мектеп оқушыларына сабақ жүргізу.
Сабақтың тақырыбы:
Әжемнің сырмағы
Бағдарламалық мазмұны:
Қазақ халқының ою-өрнегі, олардың түрлері туралы білімдерін қалыптастыру;
Қол маторикасы, көзбен өлшеуін, икемділігін, симметрияны сақтай отырып
Ұлттық өнерді қадірлеуге, үлкендердің еңбегін құрметтеуге тәрбиелеу.
Ұлттық қолөнердің маңызын түсіндіру
Көрнекіліктері:
«Ою-өрнек түрлері» атты буклет, ою түрлерінің шаблондары, сырмақтың
Оқушыларға қажетті құрал:
Түрлі-түсті қағаздар, картон, қарындаш, қайшы, өшіргіш, желім.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру:
1. Сәлемдесу:
Дың-дың соғамын.
Балалар сабаққа кірсін деп,
Дың-дың қағыламын.
Сабаққа әзір бол, балалар,
Бүгін бізде қызық бар.
Үсті-басты, аяқ-асты түзеп,
Құралдарды жөндеп,
Дайын болсақ балалар,
Орныңа тез отыра қал !
2. Жұмыс орнын даярлау
Балалар, мен сендерге жұмбақ жасырамын:
а) Тілі жоқ өзінде,
Сөзі бар өзінде.
ә) Қате жазып жаңылсаң,
Тазалайды ол барын сап.
б) Қос таяқ бастары дөңгелек,
Тұтасты кеседі ол бөлек-бөлек.
в) Қағаздардың ине-жіпсіз жыртығын,
Бүтіндейді ақшыл-сары шіркінің.
Балалар, сендердің парталарыңның үстінде осы аталған құралдар бар
Тағы сендердің парталарыңның үстінде не жатыр? (картон, түрлі-түсті
Ол партаның қай шетінде орналасады?
3. Әңгіыелесу:
Ағынды өзен, асқар тау гүлін сүйем.
Мен оның қасиетті тілін сүйем,
Мен оның қасиетті үнін сүйем.
Балалар, осы М.Мақатаев ағаларыңның шығарған өлең шумақтарынан неге
- Біздің Отанымыз қалай аталады?
- Қазақстан Республикасы.
- Біздің Отанымыздың астанасы қай қала?
- Астана
- Қазақ халқының қандай ұлттық мерекелерін білесіңдер?
- Тәуелсіздік күні, 22 наурыз.
- Ал, кім осы Өскемендегі орталық алаңда өтетін
- Мереке қалай өтті?
- Қалай безендірілді? (ою-өрнекпен)
- Балалар, сендер тағы қандай жерде ою-өрнекпен безендірілген
- Өзің мені өсірген,
Айналайын ақ әжем.
Тентек болсам кешірген,
Сүйікті әжем, дана әжем — деген өлеңнің басты
Барлық ою-өрнектер 4-ке бөлінеді:
1) геометриялық
2) өсімдік тектес
3) космогендік
4) зоомордты
Қазақ халқында оюдың 200-ге жуық түрлері бар. Қазақ
II. Негізгі бөлім:
4. Жаңа сабақ:
Қазіргі заманда да қазақ халқы ою-өрнекті тұрмыста қолданып
5. Талдау:
Балалар түскиіздер қандай бөліктерден тұрады?
1) Негізгі бөлігі – картон
2) Қосымша (аппликация) - түрлі-түсті қағаз.
3) Оларды желіммен қосамыз.
6. Жоспар бойынша сырмақты жасау:
1) ІІІабломдарды пайдаланып, қағазға оюды бейнелеу.
2) Бөліктерді қиып әзірлеу.
4) Техникалық құралдарды пайдалануда сақтанудың ережелері:
а) Жұмысты мұғалімнің рұқсатынсыз бастама.
Жұмыс кезінде ештеңеге алаңдама.
ә) Жұмыс жасап отырған орныңды таза ұста.
б) Өтпейтін және озің қолдануын білмейтін заттармен жұмыс
в) Жұмыс құралдарын үстелдің оң жағына, қолданатын материалдарды
жағында ұста.
г) Жабыстырмас бұрын оюды жай партаның үстіне бастырып
7. Көрме:
Тақтаға балалардың жұмыстары қойылады. Балалар оны томендегі критерилер
1) Түс таңдай білу.
2) Композицияны ойластыру.
3) Ұқыптылығы мен әсемділігі
8. Қорытынды:
- Қазақ ою-өрнегі неше топқа бөлінеді?
- Ою-өрнек қалай пайда болды ?
ҚОРЫТЫНДЫ
Осы тіркемелердегі 2 сабақ жоспарларын салыстыра отырып мынандай
1. Оқушының дүниетанымы артады.
2. Ұлттық ерекшеліктер туралы түсінігі қалыптасады.
3. Бейнелеу өнері сабағы арқылы ұлттық қолөнердің түрлерімен
4. Халқымыздың мәдениетіне, салт-дәстүрлеріне деген шығармашылық
сүйіспеншілігі артады.
5. Қол өнердегі әр оюдың ерекшелігімен, мән-мағанасымен жақынырақ
танысып өтеді.
6. Қай оюдың қай белгімен ерекшеленетінін біледі.
Осы ерекшеліктерді көре отырып, алдағы уақытта тек бейнелеу
Бейнелеу өнері жөніндегі балалардың шығармашылығын дамыту ең маңызды
Балаларды өнерді сүюге, шығармашылығын дамытуға, ұлттық тағлымдарды танытуға,
Сурет салу икемділігі дамымай, ойлау қабілеті қалыптаспай, тілін
Қортындылай келе қазіргі білім саласындағы болашақ бейнелеу өнерінде
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңының 8-бабында білім берудегі
Демек, ғылыми дүниетанымға жаңа көзбен қарап, болашақ ұрпақты
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Баймұратова Б. Дүкенбаева Г. Балабақшада
Байқуатова О. Жолтаева Г. Ұлттық
Бөлеев Қ. Терең тәрбие тамыры // Қазақстан мектебі.
Волков В.Н. Этнопедагогика. - Москва. - 1974. -
Жарықпаев Қ. Жалпы психология. - Алматы: Рауан. -
Косминская Б. Васильева Б. Балабақшадағы бейнелеу іс-әрекетінің теориясы
Кузин В.С. Методика ІІреподования изобразительного исскуства в 1-2
Қазақ совет энциклопедиясы. 4 том. - 459.
Қазақ педагогикалық энциклопедия сөздігі. - Алматы: Рауан. -
Назарбаев Н. 2030 бағдарламасы. - Алматы: Дәуір. -
Нүсіпбекова Н. Бейнелеу өнері. - Алматы: Арума: -
Омарқұлова Қ. Бейнелеу өнерін шығармашылықпен оқытудың
Өмірбекова М. Төленбаев С. Қазақтың ою-өрнектері. -
Сакулина Н.П, Комарова Г.С. Балалар бақшасындағы
Төленбаев С. Ою-өрнектердің жасалу жолдары. - Қазақстан: Қанағат.
Табылдиев Ә. Қазақ этнопедагогикасы - ұлттық мәдениеттің негізі
Байқуатова О. Жолтаева Г . Ұлттық
Бөлеев Қ. Терең тәрбие тамыры // Қазақстан мектебі.
2
