Оқу-тәрбие үрдісі барысында оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін ұйымдастыру жолдары курстық жұмыс
М А З М Ұ Н Ы
І Кіріспе.....................................................................................................................3
1.1 Шығармашылық жеке тұлғаны дамытудың негізі..............................................6
ІІ. Негізгі бөлім
2.1.Оқушыладың оқу танымдық іс-әрекетін ұйымдастырудағы педагогтың ролі.................................................................................................................................8
2.2. Оқу үрдісіне оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін ұйымдастыру жолдары.......................................................................................................................14
2.3. Сыныптан тыс тәрбие жұмысы барысында оқушылардың шығармашылығын дамыту........................................................................................23
ІІІ. Қорытынды.......................................................................................29
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.............................................................................30
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 32 бет
Пәні:
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
«________________________________»университеті
“________________________ ” факультеті
“______________” кафедрасы
КУРСТЫҚ
ЖҰМЫС
«_____________________»
Тақырыбы: «Оқу-тәрбие үрдісі барысында оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін ұйымдастыру
Тексерген:______________
Орындаған:_____________
М А З М Ұ Н Ы
І Кіріспе.....................................................................................................................3
1.1 Шығармашылық жеке тұлғаны дамытудың негізі..............................................6
ІІ. Негізгі бөлім
2.1.Оқушыладың оқу танымдық іс-әрекетін ұйымдастырудағы педагогтың ролі.................................................................................................................................8
2.2. Оқу үрдісіне оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін ұйымдастыру жолдары.......................................................................................................................14
2.3. Сыныптан тыс тәрбие жұмысы барысында оқушылардың шығармашылығын
ІІІ. Қорытынды.......................................................................................29
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.............................................................................30
КІРІСПЕ.
Зерттеу тақырыбының көкейтестілігі.
Бала тәрбиесі- аса жауапты іс. Ұстаз- оқушыларға білім
Баланың болашақта қандай азамат болатындығы, өсетіндігі мұғалімнің балалармен
Ел ертеңінің сәулелені, Қазақстанның тәуелсіздік тұғырында нық орнауы
Сондықтан мектепте тәрбие жұмысын жүргізудің негізгі мәселелерін қамтитын
Бұл курстық жұмыстың негізгі бөлімі үш тақырыптан
Бірінші тақырыпта оқушылардың оқу танымдық іс-әрекетін ұйымдастырудағы педагогтың
Екінші тақырып оқу үрдісінде оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін
Бұл еңбек мектеп өмірінің, мұғалімдердің жұмысқа дейінгі және
Бүгінгі қоғамға, мектепке керегі де осылар.
Үшінші тақырып сыныптан тыс тәрбие жұмысында оқушылардың
Зерттеу объектісі:
Оқушылар мен мұғалімдердің іс-әрекеттері.
Зерттеу пәні:
Оқушылардың оқу-тәрбие үрдісі барысында іс-әрекетін ұйымдастыру
Зерттеу мақсаты:
Оқу-тәрбие үрдісі барысында оқушылардың шығармашылық
іс-әрекетін дамыту жолдары.
Зерттеу болжамы:
Оқу-тәрбие үрдісі барысында оқушылардың шығармашылық
іс-әрекетін дамыту жолдары әлі де болса төмен деңгейде.
1.Оқушының жеке дамуын бақылау, оның еркін дамып, қабілеттерінің
2. Оқушының ынтасын, қабілетін зерттеу, бағдар беру.
3. Мұғалімнің өз іскеолігі мен жауапкершілігін дәлелдей отырып,
1.1Шығармашылық жеке тұлғаны дамытудың негізі.
«Шығармашылық» сөзінің төркіні, этимологиясы «шығару», «ойлап табу»
Зерттеле келе шығармашылыққа берілген анықтамалар да өзгере бастады.
Шығармашылық жөнінде жазылған еңбектерді талдай келе,мына төмендегідей қорытындыға
Шығармашылық өте күрделі психологиялық процесс. Ол іс-әрекеттің түрі
Ұзақ жылдар бойы шығармашылық барлық адамның қолынан келе
Шығармашылыққа деген қажеттілік- күрделі рухани қажеттілік. Әзірге ол
Шығармашылық бүкіл болмыстың, қозғалыстың, дамудың бір сөзбен айтқанда
Адамның шығармашылыққа деген жанданысы, оның өз жекелігін, өз
Зерттеушілер шығармашылық әрекеттерге әртүрлі анықтамалар береді. Мысалы: И.Я.Лернер
А.Н.Лук шығармашылық әрекетті мәселені шешудегі көрегендікке, қырағылыққа балайды,
Шығармашылық қабілеттер шығармашылық елес, шығармашылық ойлау арқылы қалыптасады.
2.1. Оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін ұйым-дастырудағы педагогтың ролі.
Педагогтық әдеп, кең мағынасында алғанда- мұғалімнің әрбір нақты
Оқушылармен қарым-қатынас тұрғысынан педагогтық әдеп мұғалімнің жан-жақтылығының, оның
Шебер педагог болмай тұрып, әдепті педагог болмақ жоқ.
Педагогтық әдеп әр мұғалімде әр түрлі және әр
Кейбір мұғалімнің оқушыларға бірыңғай әдіс-тәсілдермен ықпал-әсер етуі тәп-тәуір
Байқағыштық.Бұл педагог мамандығының маңызды белгілерінің бірі. Байқағыш мұғалім
Байқағыш мұғалім шәкірттері талап-тілектерін қалай орындайды, қарсыласу бола
Сенім. Педагогтық әдеп мұғалімнің оқушыларға сенім арта білу
аупіРBөніпРBұрсаР4аРқудаР1олсынЬBәлімП
-BәрбиеР6ұмысындаР1олсынР>қушыларғаРéзініңР1атылЭ1атылР>йларыменРKқпалР6асауыР
-тәрбие жұмысында болсын оқушыларға өзінің батыл-батыл ойларымен ықпал
Балалар өздерінің күштері мен мүмкіндіктерін әлі шамалай алмайды.Олар
Оқушыға сенім арту тәлім-тәрбие жұмысының принципі деп Макаренко
Тәжірибелі мұғалімдерде кездесетін оқушыларға деген сенім оларды еңбекке
Сенімсіз жұмыс өнімсіз де көңілсіз. Өнімсіз де көңілсіз
Тәжірибелі мұғалімдер кейбір оқушылардың өз шамаларына деген сенімін
Әлгі муғалімдер әр түрлі әдіс-тәсілге салып, байқатпай бойларында
Әділдік. Мұғалімдеріңіздің қандай қасиеттерін көбірек бағалайсыздар деген сауалға
Әділ мұғалімнің оқушылар кейбір ресімшілдігін, біртоғалығын, тіпті дөрекілеу
Мұғалімге әділеттсіз деген ат оның тек әділетсіз болғандығынан
Мұғалім оқушыларына тек әділ қарап-қана қоймай,соған қоса,өз ісінің
Мұғалім оқушылардың кейбіреулеріне ерекше назар аударғандай болса, оның
Мұғалімнің әдеп сақтамауы оның айнымалы мінезінен немесе өзіне-өзінің
Мұғалімнің ар-ұяты кіршіксіз болса,оқушылар оның кез келген қатесін
Төзім және сабыр сақтау мұғалімнің педагогтық әдеп әлемі
Ашу үстінде ешқандай да шешім қабылдауға болмайды.Ондай жағдайда
Сабырлылық, өзін-өзі ұстай білушілік сияқты қасиеттер ұстаздың белсенді
Педагогтық әдеп адаммен бірге туатын сапа емес, ол
Педагогтық әдеп мұғалімнің психологиялық білімін алдын-ала қарастырады. Тәжірибе
2.2 Оқу үрдісінде оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін ұйымдастыру жолдары.
Білім беру саласындағы жаңалықтар:
Ұйымдастырудағы
Технологиялардағы
Оқулықтар мен бағдарламалардың өзгеруі деп 3 топқа бөлінеді.
Француз ғалымы Э.Брансуик педагогикалық жаңалықтардың 3 мүмкін түрін
1.Жаңалық ретінде бұрын еш жерде, еш уақытта қолданылмаған
2.Белгілі бір кезде, белгілі бір ортада көкейтестілігімен ерекшеленген,
3.Практикада бұрын болмаған, тек мақсатын өзгертіп пайдалану
Бүгінгі оқыту жүйесінде әртүрлі жаңа технологиялар пайдалану тәжірибеге
«Педагогикалық технологияға- В.Л.Беспалько – практикада іске асатын нақты
-Оқытудың технологиялары- дидактикалық жүйенің құрамдас, процессуалдық бөлігі.
-Педагогикалық технологиялар- оқыту процесін жобалау, ұйымдастыру және өткізудің
Ал Б.Т. Лихачев педагогикалық технологияны арнайы лайықталған
Технологиялық процесс – технологиялық бірліктердің арнайы жүйесі, олар
Педагогикалық технологиялардың философиясы ізгілік, жек бастың даму теориясына
П.К.Селевко педагогикалық технологияларды мәнділігіне, қолданылуына, ұйымдастырылуына қарай төмендегідей
Қолдану деңгейіне қарай (жалпыпедагогикалық, пәндік, жеке әдістемелік, модульдік).
Философиялық негізіне қарай ( материалистік, идеалистік, диалектикалық, метафизикалық,
Психикалық дамудың жетекші факторына қарай (биогендік, социогендік, психогендік)
Ғылыми тұжырымдамасына қарай (ассоциативті-рефлекторлық, биховиристік, гештальтехнология, дамытушылық)
Тұлғалық құрылымдарға бағыттылығына қарай (ақпараттық, әрекеттік, сезімдік, эвристикалық,
Құрылымдық және мазмұндық сипатына қарай (білімдік және тәрбиелік,
Бастауыш мектепте қолданылып жүрген технологияларды білімдік өрістеріне қарай
Тілдік өріс.
Бұл топ өте жас кезден бастап кубиктер арқылы
Математикалық өріс.
Бұл топқа П.М.Эрдниев және Б.П.Эрдниев т.б.жасаған технологияларды атқызамыз.
Республикада бастауыш мектептегі оқыту мазмұны жаңартылды. Жаңа мазмұнды
Осыған орай бұдан әрі қарай жұмысымызды мектеп мұғалімдері
Тәжірибені жүйеге келтірген Джинни Л.Стил, Куртис С.Мередит, Чарльз
Мақсаты барлық жастағы оқушыларғат кез келген мазмұнға сыни
«Сын тұрғысынан ойлау» ұғымын белгілі бір идеяларды қабылдай
Сын тұрғысынан ойлау- сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл
Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымында ерекшелік бар. Бұл құрылым
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны тану,
Енді осы кезеңдердің мақсат-міндеттеріне толығырақ тоқталып өтейік.
Қызығушылықты ояту.
Үйрену процесі- бұрынғы білетін мен жаңа білімді ұштастырудан
Ойлау мен үйренуге бағытталған бұл бағдарламаның екінші кезеңі
V
-
+
-? - мені таң
Үйренушілер білетіндерін анықтап, білмейтіндерін белгілеп сұрауға әзірленеді. Бұл
Тақырып туралы ой толғаныс- бағдарламаның үшінші кезеңі.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасындағы мұғалімнің ролі қандай дейтін
Сын тұрғысынан ойлауды үйрету үшін мына төмендегі шаралар
1.Сын тұрғысынан ойлауды тудыру үшін уақыт керек.
2.Оқушыларға ойланып-толғануға, ойын ашық айтуға рұқсат беру.
3.Әртүрлі идеялар мен пікірлерді қабылдау.
4.Үйрену барысындағы оқушылардың белсенді іс-әрекетін қолдау.
5.Кейбір оқушылар түсініп алған қолайсыз жағдайларды әжуаға айналдырмау.
6.Оқушылардың бір-бірінің жауабына жасаған сынының дәлелді, дәйекті болуын
7.Сын тұрғысынан ойлауды бағалау. Ал оқушылардан осыған байланысты:
- сенімділікпен жұмыс жасау;
- бар ынтасымен оқуға берілу;
- пікірлерді тыңдау , құрметтеу.
-өз пікірін ашық білдіруді талап ету қажет.
Тек сонда ғана олар:
мен осы мәселе туралы не ойлаймын? Осы мазмұннан
Осы ақпаратты үйрене отырып мен бірдеме жасай аламын
Маған бұл жаңа ойлар, идеялар қаншалықты әсер етті?
Жоба сексенге жуық стратегиялардан тұрады. Бұдан ары қарай
ДЖИК СО- ұжымдық оқыту әдісі. Мақсаты жалпы мәселені
Әдісті қолдану төмендегіше ұйымдастырылады. Алдымен ұжым төрт адамнан
Оқуға ұсынылатын материалдың тақырыбы талқыланған соң осы мәтінді
Екі түрлі түсініктеме күнделігі:
Оқушылардан дәптердің бетін (таратылып берген парақты) ортасынан вертикаль
Бөліктің оң жағына
Мәтіндегі қатты әсер еткен
тұстар, үзінділер жазады
салдары қандай, қандай сұрақ бар т.б.
Әр оқушы мәтінмен танысып, күнделікті толтырып біткен соң,
Сіздің ойыңызда не сақталып қалды?
Автор оқырманды қалай қызықтырады?
Кейіпкердің іс-әрекетін сіз қалай бағалайсыз? т.б. түрінде.
Бұл әдісте алдыңғы сияқты оқушыларды ұжым болып жұмыс
Еркін жазу. Бұл әдісті сын тұрғысынан ойлау жобасындағы
Оқушыларды алған білімдерін қорытуға оған сын көзбен қарап,
Венн диаграммасы. Бір-бірімен айқасқан екі шеңбердің екі жағына
«Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту»
Мектеп өмірінің мұғалімдердің аталмыш жобамен жұмысқа дейінгі және
Бүгінгі қоғамға, мектепке керегі де осылар.
Мемлекеттік тәжірибеден өткен кезде ағылшын тілінен 5 «А»
Сабақ барысында оқушылардың шығармашылығын дамытатын бірнеше жаттығу болды.
Келесі бір жаттығу «Грамматикалық және лексикалық жаттығу» деп
1.Winter…сold season.Көп нүктенің орнына оқушылар to be
2.3. Сыныптан тыс тәрбие жұмысы барысында оқытушылардың
Оқушыларды тәрбиелеу процесі әртүрлі формалар көмегімен іске асырылады.
Тәрбие жұмысын ұйымдастыру формасының мазмұны өте кең, жан-жақты."Форма"
Тәрбие жұмысын ұйымдастыру формасы - тәрбиеші мен тәрбиеленуші
Тәрбие жұмысын ұйымдастыру формасы туралы түсінік кең және
Яғни, оқу процесі кезіндегі, сыныптан, мектептен тыс
Тәрбие жұмысының ұйымдастырылу формасына қарай былай жүйелеуге
1. Көпшілік жұмыстар.
2. Топтық, үйірме жұмыстары.
3. Жеке жұмыс.
Тәрбиелік іс-әрекетті әдісіне қарай жүйелеуге де болады:
1. Сөздік формалар (жиналыс, саяси хабарлар, баяндама, оқырман
2. Тәжірибелік формалар (жорық,
3.Көрнекілік формалар (мектеп мұражайы, еңбек, соғыс ардагерлерінің залдары,
Жоғарыда келтірілген жүйелер тәрбие жұмысын ұйымдастыру формаларының барлығын
"опРBуралыР±ғымЮ
"опР- 1ірР=емесеР1ірнешеР1елгілерР=егізіндеР1іріккенР0дамдарР1ірлестігіЮ
Топтың түрлерік ресми белгілірі
Топ туралы ұғым.
Топ - бір немесе бірнеше белгілер негізінде біріккен
Топтың түрлері: ресми, белгілі бір құжат негізінде біріккен
Топ белгілері:
өмір сүру уақыты;
қарым-қатынасы;
басқару және бағыну қарым-қатынасы;
ұйымдастырушылық жұмыс;
бағалылық, тәртіп нормалары;
жеке тұлғалық қарым-қатынасы болады.
Әрбір мектеп ұжымында жас ерекшеліктеріне қарай біріккен әр
Оқушылар ұжымы - тәрбие ұйымдастыру ортасы.
Оқушылар ұжымы - ортақ мақсат және қоғамдық іс-әрекет
Тәрбие тәжірибесі мектеп оқушыларының бойындағы жауапкершілік, ұжымшылдық, достық,
Ұжым ішіндегі сыйластық сезімін қалыптастыруда ұстаз басты рөл
Оқушылар ұжымы 3 кезеңнен тұрады. Ұжымның даму
1 кезеңде оқушылар ұжымы жеткіліксіз ұйымдасқан топ. Сондықтан
-Ұжымды нығайтуға бағытталған мақсаттарды анықтау.
-Ұжым іс-әрекетінің дамуы.
-Жеке адам арасындағы қарым-қатынас, іскерлік және гуманистік қатынастың
-Барлық ұжым мүшелері қолдайтын белсенділердің іріктелуі.
Бұл кезеңде мұғалімнің негізгі қызметі- оқушылардың ұжымдық іс-әрекет
2 кезеңде ұжым өзін-өзі басқаруға, дағдыланады, яғни сынып
Коммуникативтік қызмет, яғни балалармен байланыс жасау, оқушылардың ынтасын
Ұжымның бұл даму кезінде қос ықпал жасау принципі
3 кезең белсенді топтың және ұжым іс-әрекетінің
Бұл саты – ұжымның өрлеу кезеңі. Ұжым өміріндегі
Оқушылар ұжымын қалыптастыру мен нығайтудағы аса маңызды мәселелердің
Жақын болашақ (перспектива) – бұл күнделікті өмірде жүзеге
Орта болашақ (перспектива) – бұған балалар лагеріне бару,
Алыс болашақ- бұл ұжымның немесе жеке адамның бір
Адамдар алыс болашақ арқылы мүмкіндігінше ұжымға , Отанға
Даму болашағын оқу және тәрбие барысында тиімді пайдалануда
Ұжым өмірінде дәстүрдің тәрбиелік маңызы зор. Дәстүр ұжым
Дәстүр – бұл тарихи қалыптасқан, бір буыннан екінші
Қорытынды:
Сонымен «Оқу –тәрбие үрдісі барысында оқушылардың шығармашылық
Жалпы курыстық жұмыста оқушылардың оқу-танымдық іс-әрекетін ұйымдастырудағы педагогтың
Елбасының халыққа жолдаған «Қазақстан -2030» стратегиялық жолдауында басты
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1.Абдолов, Жақсылық. Оқушылардың тілдік
қалыптастыру [Мәтін]// Қазақ тарихы.- 2006.- № 5.-93-94 б.
2.Абзелова, Л. Оқушыларға эстетикалық
бір жолы [Мәтін]: Ғылым ғаламында// Ұлағат.- 2007.- №1.-
3.Азимбаева, Г.Ж. 7-сыныптағы Қазақстан
оқулығының оқушылардың білімім мен білік сапасын
жақсартудағы рөлі [Мәтін]: Білім беру әістемесі:
дәстүршілдік және жаңа үрдіс// Білім-Образование.-
2007.- № 1.- 19-23 б.
Айтауханова, Д.Х. Оқушылардың шығармашылық
қабілетін дамытудағы логикалық тапсырмалардың маңызы:
// Мектептегі тарих.- 2005.- N1-2.- 3-4 б.
4.Алдамұратов Ә.Оқушылардың грамматикалық ұғымдарды
меңгеру психологиясы.- Алматы: Мектеп, 1983.- 152 б.
5.Асқарбаева, К. Оқушы ізденісі-
Мұғалім тәжірибесінен// География және табиғат.- 2006.- № 3.-
6.Әбдібекқызы Қаныгүл. Оқушылардың көркем
шығармашылық қабілетін дамыту.- Алматы: Рауан, 1994.-
80с.
7.Әзімбаева, Г. Ж. Оқушының
дамытудағы модульдік оқытудың ролі: [Оқыту
әдістемесі]// Білім.- 2005.- N 2.- 32-35 б.
8.Әлімқұлова, Света. Оқушылардың шығармашылық
қабілетін дамытудағы логикалық тапсырмалардың маңызы
Тарих және қоғамдық пәндер оқыту әдістемесі]// Қазақстан тарихы.-
2006.- №5.- 8-10 б.
9.Губашева, С.Г., Отарбаева, А.Ж.
Тәрбие жұмысының әдістемесі.Астана «Фолиант» -2007ж.,240б.
10.Какенова, Д. Оқушылардың шығармашылық
дамыту: [Тіл сабағы]// Бала тәрбиесі.- 2005.- N 1.-
11.Керейқұлова, Ботан. Оқушылар мен
шығармашылық қабілетін дамытудың тиімді жолдары:
[Мұғалім тәжірбиесінен]// Педагогикалық кеңес-
Педагогический совет.- 2006.- № 1.-
12.Қадірова, Бибігүл Нұрмұханқызы. Оқушылардың
шығармашылық әрекетіне бағытталған өзіндік жұмысты
ұйымдастырудың дидактикалық шарттары [Мәтін]: Пед.
ғылым. канд. ғылыми дәрежсін алу үшін дайын. дисс.
авторефераты мамандығы бойынша 13.00.01 - жалпы
педагогика, педагогика және білім тарихы,
этнопедагика.- Атырау, 2006.- 30 б.
13.Мырзахметова, Г. Оқушыларды ойдағыдай
мансапқа әзірлеу міндеттеріне сәйкес мектпетің
тәрбиелік жүйесін түзету мақсатымен иұғалімдердің
әкімшілік стильдеін зерттеу туралы білім беру
менеджерлеріне: [Кәсіби даярлық]// Білім берудегі
менеджмент=Менеджмент в образовании.- 2005 .- № 1
С. 41-46
14.Нүрсейтова, Б. Оқушылардың жеке
зерттеудегі психологиялық ойлар: [Психология оқу
орнында// Ұлағат.- 2005.- № 3.- 77-81 б.
15.Өтешова, Б. Оқушылардың дүниетанымын
тәрбие жұмыстары арқылы дамыту: [Білім жүйесіне
этнопедагогиканы ендіру тәжірибесінен]// Білім беру
жүйесіндегі этнопедагогика-Этнопедагогика в системе
образования.- 2005.- № 4.- 59-64 б.
16.Райымқұлова, Жанат. Оқушының танымдық
ұйымдастырудың кейбір мәселелері [Мәтін]:
Педагогикалық мінбе]// Бiлiмдегi жаңалықтар.- 2006.- №
1.- 53-54 б.
17.Салпынова, Қ. Оқушылардың танымдық
қалыптастыру арқылы оқу белсенділігін арттыру [Мәтін]:
Ақыл-ой ұстаханасында// Ұлағат.- 2006.- №3.- 122-123б.
18.Синница, И.Е. «Педагогтық әдеп және ұстаздық шеберлік»
19.Шағатаева, С. Баланың шығармашылық
// Валеология. Дене тәрбиесi. Спорт.- 2005.- №10.- 6
20.Шүйіншина, Ш. Оқушыға білім
деңгейін арттыру жолдары: [Басқарудағы жаңа көзқарастар]
// Білім берудегі менеджмент=Менеджмент в образовании.
- 2005.- № 2.- С. 23-27
2
