Мектептегі бейнелеу өнері оқыту әдістемесі курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
Кіріспе......................................................................................................3
1 Бейнелеу өнерінің саласы кескіндеме өнері туралы
1.1 Кескіндеме өнерінің шығу және даму тарихы, түрлері.............6
1.2 Кескіндеме өнерінен жазылған табиғат көріністері..................13
1.3 Майлы бояумен жұмыстар орындау, құрал-саймандар,
материалдар және жазу технологиясы........................................17
1.4 Кескіндмедегі түстер, колориттер және жұмыстың
орындалу барысы.........................................................................22
2 Мектептегі бейнелеу өнері оқыту әдістемесі
2.1 Бейнелеу өнерін мектепте оқятудың маңызы мен міндеті......30
2.2 Тақырыптық сурет салу сабақтарын жүргізу әдістемесі.........32
2.3 Сабақтан тыс кескіндемеден үйірме жұмыстарын
ұйымдастыру және сабақ жоспарын құру .............................34
2.4 Бейнелеу өнері сабағында затқа қарап сурет
салудың маңызы мен орны..........................................................36
Қорытынды..........................................................................................41
Пайдаланылған әдебиеттер..............................................................42
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 40 бет
Пәні:
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе......................................................................................................3
1 Бейнелеу өнерінің саласы
1.1 Кескіндеме өнерінің шығу және даму тарихы,
1.2 Кескіндеме өнерінен жазылған табиғат көріністері..................13
1.3 Майлы бояумен жұмыстар орындау, құрал-саймандар,
материалдар және жазу технологиясы........................................17
1.4 Кескіндмедегі түстер, колориттер және жұмыстың
орындалу барысы.........................................................................22
2 Мектептегі бейнелеу
2.1 Бейнелеу өнерін мектепте оқятудың маңызы мен
2.2 Тақырыптық сурет салу сабақтарын жүргізу әдістемесі.........32
2.3 Сабақтан тыс кескіндемеден үйірме
ұйымдастыру және сабақ жоспарын құру .............................34
2.4 Бейнелеу өнері сабағында затқа
салудың маңызы мен орны..........................................................36
Қорытынды..........................................................................................41
Пайдаланылған әдебиеттер..............................................................42
Кіріспе
Қазіргі таңда дүние жүзінде жүріп жатқан заманына өзгерістерінен
Қазіргі кезде егеменді алған еліміз өздерінің өмір тіршіліктеріне
Менің жұмысымның негізгі мақсаты, өсіп келе жатқан жас
Әлем көркін бейнелеу жемісінде әр кезеңнің қайталанбас келбеті
Қоғам өмірінің келесі, кезек оқиғаларымен сабақтас пейзаж өнерінің
Дипломдық жұмыстың нысаны Үйірме жұмыстарында кескіндеме
Дипломдық жұмыстың пәнi: Үйірме жұмыстарында кескіндеме өнерінің
Дипломдық жұмыстың мiндеттерi:
Үйірме жұмыстарында кескіндеме салу арқылы оқытудың
Дипломдық жұмыстың идеясы: мектеп оқушыларына бейнелеу өнерiн оқытуды
Дипломдық жұмыстың құрылымы: кiрiспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған
1 Кескіндеме өнерінің шығу және даму тарихы
Кескіндеме өнерінің шығу және даму тарихы, түрлері
Кескіндеме - өнер әлемдегі орасан зор, өзіне еліктірліп
Басқа өнерлердің арасында кескіндемеші суретшінің қырағы көзі шалғанның
Ал ең ғажабы бұл емес. Бар ықыласымен берілген
Кескіндеменің ұлы мәні мынада: ол сансыз жүректерді бір
Кескіндеме – бұл майлы бояулармен жасалған және багет
Мұның бәрі станоктік, яғни станокта (мольберт) жасалатын кескіндеме.
Сондай-ақ «жарықтанатын» кескіндеме – шыныдан жасалған картинадан өтіп
Кескіндеме шеберлері әр заманда әр түрлі әдіс қолданған.
Кейін суретшілер қылқаламның ізін жасырмауды әдетке айналдырды. Біреу
М. Врубелъдің «Раушан гүл» натюморты акварелі мүлдем басқаша.
Пейзаж (‘Pausade’ деген француз сөзінен шыққан) – ландшафта
Пейзаж – қайсы бір жерлерде жай айнытпай бейнелей
Теңіз көріністерін салуды сүйетін суретшілерді латынның «marinus» -
Бір табиғи мотивтің өзі суретшінің қылқаламынан мүлде басқа
Оның үстіне, «мәңгілік» табиғат тіршілігіне уақыт өтуімен
Портрет. Бұл жанр басқалардан бұрын пайда болды. 3
Үлкен шебердің шабытты қолымен жазылған әрбір портрет
Портреттің бірінші және қажетті сапасы – оның түп
Кез келген суретші, біреудің бейнесін жасағанда тек оның
Мүсін мен сурет өнерінде адам дидарын бейнелеу ешқашан
Портреттер өзінің сипаты жағынын алуан түрлі болады.
ХІХ ғасырдың орыс суретшілері тегі арқылы емес, ел
Портрерт бейне бір портрет – картина сияқты болып,
Бірақ станоктық тақырыптық картина яғни (архитектурамен байланысты емес
Тақырыптық картина болмысты мейлінше толық және терең бейнелеп
Натюрморт та, пейзаж да портреттер де тақырыптық композицияның
Мазмұнының бағыты жағынан тақырыптық картиналарды өткен заман оқиғаларын
Орыс өнерінде тақырыптық картина ХІХ ғасырдың екінші жартысында
И. Крамской, В. Перов, Н. Ге, Н. Ярошенко,
Контраст «түстердің қарама-қарсылығы» көркемдік әсерліліктің басты құралдарының бірі
Италъяндық қайта өрлеу дәуірінің ұлы шебері Леонардо да
В. Суриковтың жоғарыда аталған картинасында мұндай контрасттар толық
Бұл контрастқа королистік контраста өзектес жатыр. Тобыр тым
Ал бүгінгі таңда егемендік алып отырғанымызда суретшілеріміз еркін
1.2 Бейнелеу өнеріндегі табиғат көріністері
Пейзаж негізінен табиғат көрінісіне арналаған бейнелеу өнерінің жеке
Француз кескіндемешісі Коро Камиль өзінің шығармаларында табиғатта қарапайым
Дүние жүзінде пейзаждың өркендеуіне XIX-XX ғасырдағы орыс кескіндемешілерді
Айвазовскийдің «Дауыл», «Хаос», «Неополитан қызы» атты суреттерінде шексіз
Орыс реалистік пейзажының негізін салушы Шишкин Иван Иванович
Исаак Ильич Левитан 1880 жылдардың басында күңгірт колоритпен
Қазақ кескіндеме өнеріндегі алғашқы пейзаждық шығармалар XIX ғасырдағы
Қазақстанда пейзаж жанры Совет өкіметі орнағаннан кейін кең
Әбубәкір Ысмайыловтың «Қарағанды шахтасы» (1930-32) графикалық «Сарысу даласы»
Қ.Т. Телжанов «Домбыра әуендері», «Атамекен» екеуіде 1958, «Көкпар»
О. Таңсықбаев «Туған өлке» (1951, Ташкент), «Қарақұм ГЭС-гі
Таңғы көріністерін жазған суретшілер атап айтқанда, олар: Орал
Кешкі көріністі салғандардың бірі И.И. Левитан. Ол Еділде
Ге Николай Николаевич 60-жылдары шығармаларында жаңа Граковкада драмалық,
Француз сұңғатшы Клод Лоррен библиялық, мифология және постреалды
1.3 Майлы бояумен жұмыстар орындау, құралдар-саймандар мен материалдар
Суретшілер пайдаланатын барлық бояулар – пигмент қоспаса яғни
Майлы бояулар кескіндемеде тек XVI ғасырда ғана пайдалана
Аяқталып біткен және кептірілген майлы бояумен салынған картинаға
Майлы бояумен жұмыс істеу үшін көбіне №2, №12
Қылшықты қылқаламдар серпінді және тығыс топтастырылған болуы олардың
Нағыз шебер өзінің барлық аспаптарын, әсіресе қылқаламдарды үлгілі
Суретші өз жұмысын пайдаланатын политра жоғары сапалы
Саусаққа арналған тесіктің маңайы қалың, ал жеңіл болу
Майлы бояулармен жұмыс істеу үшін сондай-ақ мастихин мен
Студияда немесе бейнелеу үйірмелерінде жұмыс молъберттерде жүргізіледі. Жорық
Майлы бояумен сурет салуға көптеген материал негіз бола
Майлы кескіндеме арналған кергіш өте мықты болуға және
Кергіштің ағаштары таза сүргіленген бояуға, ал олардың сыртқы
Майлы бояумен кескіндеме салуға кенепті, картонды, немесе қағазды
Майлы бояумен жұмыс істеудің негізгі ерекшелігі жартылай дымқыл,
Әрбір шебер өз жұмыс технологиясын өз тәсілдерін талдайды.
Б.Иогансон картина жасау үстіндегі өз жұмыс техникасын былай
Оның мақсаты – картинадағы басты жарық пен көлеңкелерді
Кейде бастапқы боямалау бір бояумен мысалы, охрамен жасалады.
Көлеңкеленген жерлер екінші мәрте: енді көп бояулармен, бірақ
Бояумалау бейне бір картина онан әрі сызбалауды талап
Боямалау жасаған кезде боямаларды сұйылту үшін майдың, лакпен
Боямалауға бояулардың, әсіресе көлеңкелердің бояулардың күрделі қоспаларды жасамаңдар
Сурет салуды картинадағы ең күңгірт жерлерден – меншікті
Нақ осы көлеңкелерде картинаның колористік құрылысы – кескіндеменің
Кескіндемедегі жарық былай беріледі: ақ бояулармен жекелеген жерлерге
Пейзажист Я. Ромас композициялық шешімі жағынан күрделі картиналар
Мен сұйытылған өте ашық көк бояумен кенеп бетіне
Пейзаждың алыс түкпірінде көк мұнар жамылып көрініп тұрған
Картина үстінде жұмыс істей отырып, мен заттың өзін
1.4. Кескіндемедегі түстер, колоридтер және жұмыстың орындалу барысы
Кескіндемеге түс бәрін айқындайды, мұнда ол жетекші орынға
Егер заттардың «дәл өзіндей» түстерді көшірмесек, табиғаттық түстік
Нақ осы түстік қатынастарды дұрыс алу реалистік кескіндеменің
Біздің түстерді қабылдауымызға, әдемі «сабақтас» түстің пайда болуына
Көлеңкелермен жартылай көлеңкелер – жарықтың алтын және күміс
Жарықтан басқа, түстерді қабылдауға қашықтық, ауа қабаты әсер
Профессионал кескіндеменің басты белгілерінің бірі – жылы және
Бірақ осы жалпы түстік дақтарда оларға қарама-қарсы реңдер
Жылы және суық түстерді қатарлас тұруы кескіндемеде интенцивті
Жарық пен көлеңкенің контрастылық дәрежесі, заттың көлемділігі, оның
Ауа перспективасын беру тональдық (жарықтылық) және түстік қатынастарға
Қашықтаған кезде заттардың түсі де өзгереді, өйткені олардың
Ұзақ бақылаулар тәжірибесі алыста тұрған қара қошқыл түсті
Ауа ортасының әсерінен түстерді қабылдау салыстырмалы түрде алғанда
Бұл жалпы заңдылықтар, бірақ табиғат бізге былайша айтқанда,
Ауа перспективасы суретшіге полотно жазықтығында алысқа сүңгіп бара
Таңданарлық сияқты болғанымен айта кетелік, өзіне қарап тұрып
Мұндай жазбалар жарықтың өзіне тән ерекшеліктерін тез игеруге
Кез келген пейзажды басты элементтері жер, аспан, су,
Пейзажда көз ұшына кетіп жатқан кеңестік сезілуге тиіс,
Ағаш бұтақтар мен жапырақтардың кездейсоқ үйінділері емес, осы
Жердің суретін салған кезде оны көрермен горизонтал және
Шалғайдағы тауларда өзіне тән сыртқы тұрпаты бар жайдақ
Пейзажда судың үлкен маңызы бар. Айнадай жылтыр судағы
Толқынның формасы қатаң заңдылықтарға бағынады, сондықтан оны, ағаштың
Бұлттардың формасы мен табиғатын да ұғыну керек. Бұлттар
Әдетте көкжиек төмен деңгейде болғанда суреттің төменгі шетін
2 Бейнелеу өнері мектепте оқытудың маңызы
2.1 Бейнелеу өнері мектепте оқыту
Қай заманда болсын адамзатты өркениетте қоғамға бастап баратын
Бірінші сынып оқушылары жылдың соңында түс атауларын (қызыл,
Ал, екінші сынып оқушылары суреттің әсемдігіне, әсерлігіне және
Ал, үшінші және төртінші сыныптарында затқа форма, түс,
Бейнелеу өнері ең алдымен балалардың эстетикасын қалыптастыруды. Қызығушылықты
Әрбір оқушының көркем білім, тәрбие алуына жағдай жасау;
Оқушының көркем шығармашылық қабілетін ой-қиялын дамыту;
Оқушының жалпы өнерге қызығушылығын қалыптастырып бейнелі ойлау қабілетін
Оқушыны ұлттық өнермен таныстыру өнер иелеріне деген, шығармашыларына
Оқушыларда бейнелеу өнері этетикалық білім мен тәрбие беруді
Оқушыларды өнер түрлерімен таныстырып, халықтың ой-қиялынан туындайтын адамның
Оқушылардың қоршаған орта мен табиғатты түрлі формаларды танып
Халқымыздың сәндік қолдаңбалы өнерге деген сүйспеншілігін арттыру. Бүкіл
Мектепке дейінгі кезенде бейнелеу өнері баланың жеке басының
2.2 Үйірме жұмыстарында
«Тақырыптық сурет салу» сабағы әдеби шығармалардан сурет салу,
Тақырыптық сурет салудағы балаларға керекті методикалық әдістер мыналар
Тақырыптық композициясының кезең-кезеңге бөлінен суреттерін тақтада көрсету. Мұнда
Магнит немесе тапсырмалар арқылы әртүрлі сюжеттерді тақтаға іліп
Жеке оқушылар суреттерін балалармен қосылып анализ жасау және
Салынған зат немесе композициялық денені шындықтағы түрмен салыстыру,
Жұмыс эскизінің кішкене схематиткалық жобасын келтіру.
Бірақ оны оқушылар көшіріп алмауы керек. Өз ойымен
Сынып оқушылары бейнелеу өнері сабағында композиция заңдылықтарымен, горизонт
Сыныпқа тақырыпқа сурет салудың мазмұны: ертегілер бақылау және
Берілетін жаттығулар мынадай тақырыптық суреттерді келтіруге болады:
а) тақырыптағы сурет, «Қаладағы күз», «Ауылдағы күз», «Саяхаттағы
б) әдеби шығармаларды суреттеу: «Сұлтан патша туралы ертегілер»,
2.3 Сабақтан тыс кескіндемеден үйірме
ұйымдастыру және сабақ жоспарын құру
Оқушылармен сабақтан тыс жүргізілетін тәрбие жұмыстары сабақтан тыс
Тәбие жұмысы бірнеше бағыттар бойынша жүргізіледі. Оқушылардың оқудан
Оқушылардың бос уақытын дұрыс ұйымдастыруға көмектесу керек.Үйірме жұмыстары
Оқушылардың бос уақытын тиімді пайдалану үшін үйірме жұмыстары
Оқушылардың сыныптан тыс уақыттағы жұмыстары оқу мен тәрбиелеудің
1. Оқушылардың жеке қызығушылығын ескере отырып, мазмұнын және
2. Оқушылардың сыныптан тыс жұмысында жан-жақты қамтуы.
3. Әр түрлі сыныптан тыс жұмыстардағы қызықты істерді
4. Сыныптан тыс жұмыстардың қоғамға пайдалы жақтарын қарастыру.
5. Барлық сыныптан тыс ұйымдастырылған жұмыстың оқу тәрбие
Сабақтан тыс үйірме жұмысындағы жетекшілер тақырып таңдауда шешім
Сабақтан тыс уақыттағы жұмыстарында оқушыларды қоғамға пайдалы еңбегіне
елер ұйымдастыру, сонымен қатар жоғары сынып оқушыларын
2.4 Кескіндеме үйірмелік
Үйірме 5-6 сынып оқушыларынан, 12-15 оқушылардан тұрады. Қабілеті
Оқытудың 1-ші жылы
Қ/с Тақырып аттары Сағат саны Көрнекілік
1 «Кескіндеме» ұғымы
«Кескіндеме» жанры 2
Оқушылардың жұмыстары
2 Гипстік геометриялық дене. Гризаиль – бір түс
8 Көрнекі таблицалар
3 Түстер дөңғелегі. Түс табиғаты 2
4 Жай заттың формасы мен бояуы бойынша натюрморт
10 Кітаптағы иллюстрациялық этюдтер
5 Акварельмен тез жасалатын этюдтер мен нобайлары араластру
4
2
6 «Күз» тақырыбына композициялық жұмыс
4
7 Оқу құралдарынан туратын натюрморт (қағаз, кітап, глобус,
8
8 «Менің тұған өлкем» композициясымен жұмыс
Суретшілердің иллюстрациялық жұмыстары. Суретшілердің композициялары
1 жартыжылдық жұмыстарын қарау
8
Барлығы 34 сағат
2 жартыжылдық
1 Екі-үш заттың жылы түспен бірілген этюді
4 Суық және жылы түстер плакаты
2 Қысқы пейзаждың қысқаша этюдтері
4 Қыста орындаған этюдтер
3 Жай тұрмыс заттарынан натюрморт (құмыра, бидон т.б.)
10 Натюрмортпен жұмыс істеу кезеңдері
4 «Наурыз» тақырыбына композиция құру
8 Плакаттар, көрнекіліктер
5 Көкөніс пен жемістің түсімен нобайы
6 Тақырыптық натюрморт
4 Суретшілердің иллюстрациялық жұмыстары
2 жартыжылдық жұмысты қарау
4 Түрлі тақырыптарға жұмыс
Барлығы 34 сағат
Нұсқаға қарап сурет салу сабағы бейнелеу өнерінің оқытудың
Мұғалім бұл сабақтарда нұсқаға қойылған заттардың формасына өлшемдер
Нұсқаға қарап сурет салу сабақтарында мұғалім зат формасы
Сурет салушыға зат формасының сипатымен қатар оның құрылымына
Сурет сабағында мұғалім оқушы алдында қандай міндет қойсада,
Сурет салу барысында зейін маңызды орын алады. Мысалы,
Оқушылардың белсенді зейінін тәрбилеуде ешбір оқу пәні нұсқаға
Нұсқаға қарап сурет салу оқушылардын кеңестік туралы ойлауы
Оқушылардың айқын образдық елестету қабілеттерін дамыту, нұсқаға қарап
Оқушының зат туралы айқын елестетуінің негізінде қиял қабілеті
Қорытынды
Өнер үлгілері эстетикалық ғажайып мұралар сыйлай отырып,
2030 жылғы Қазақстан әлі де барынша кемелдене алмайды.
Қорыта айтқанда осы жұмысты істеу барысынды мен үлгі
Әсіресе Ә.Қастеев ағамыздың жұмыстарына қарап содан үлгі алып
Табиғаттың көрінісін жазған кезде көптеген қиыншылықтарға кездестім. Сонда
Жайлаудағы көктем мезгілін әдейі таңдап алдым. Өйткені көктем
Қорыта айтқанда мен өз жұмысымды ойдағыдай жазып бітірдім.
Бүгінгі мектеп оқушыларын егеменді еліміздің, болашақ қоғамымыздың бәсекеге
Пайдаланылған әдебиеттер
Әлмұхамбетов Б., Бакенов Ж. Сурет салу және бояумен
Ералин К., Тастемиров К. Оқушылардың өнертану түсініктерін дамыту.
Изобразительное искусство Казахстана. – Алматы: изд. АК Каз.
Ералин К. Кеңестік туралы түсінік. ІІ Қазақстан мектебі
Ералин К. Көркемдік білім мен эстетикалық тәрбие 1991ж.
В. С. Кузин, Э. И. Кубышкина. Учебники 1–4
Н. М. Сокольникова. Учебники 5–8 классов.
Сарықұлов Г. Қазақстан өнері. – Алматы: Өнер, 1981,
Назарбаев. Қазақстан – 2030. Алматы: 1998.
Неменская Л. А. Искусство и ты. Ты изображаешь,
Коротеева Е. И. Искусство и ты. Учебник по
Твоя мастерская: Рабочая тетрадь по изобразительному искусству для
Искусство вокруг нас: Учебник по изобразительному искусству для
Неменская Л. А. Каждый народ – художник: Учебник
Горяева Н. А., Островская О. В. Декоративно-прикладное искусство
Пластов. А. Страна живописи. – Художник, 1973, 1,
39
39
