Баланың жас ерекшеліктеріне байланысты ес процестерінің дамуын зерттеу курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
Кіріспе .....................................................................................................................3
І. Бөлім. Ес туралы жалпы түсінік
1.1. Психологиядағы ес теориялары .....................................................................5
1.2. Естің түрлері және олардың ерекшеліктері ..................................................9
1.3. Ес процестері .................................................................................................13
ІІ. Тарау. Баланың жас ерекшеліктеріне байланысты ес процестерінің дамуын зерттеу.
2.1.Сәбилік және ерте балалық шақтағы ес процестерінің
дамуы......................................................................................................................20
2.2. Мектепке дейінгі кезеңдегі баланың ес процесінің дамуындағы іс - әрекеттің ықпалын психологиялық тесттер арқылы алмастыру......................21
2.3. Бастауыш мектеп кезіндегі баланың ес процесінің дамуы......................................................................................................................23
Қорытынды .........................................................................................................27
Қолданылған әдебиеттер ...................................................................................29
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 29 бет
Пәні:
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе .....................................................................................................................3
І. Бөлім. Ес туралы жалпы түсінік
1.1. Психологиядағы ес теориялары .....................................................................5
1.2. Естің түрлері және олардың ерекшеліктері ..................................................9
1.3. Ес процестері .................................................................................................13
ІІ. Тарау. Баланың жас ерекшеліктеріне байланысты ес
2.1.Сәбилік және ерте балалық шақтағы ес процестерінің
дамуы......................................................................................................................20
2.2. Мектепке дейінгі кезеңдегі баланың ес
2.3. Бастауыш мектеп кезіндегі баланың ес процесінің
Қорытынды .........................................................................................................27
Қолданылған әдебиеттер ...................................................................................29
Кіріспе
Зерттеу өзектілігі: Өмір тіршілгіне қажетті нәрселердің бәрінің ес
Психология ғылымы, осыдан өз алдына келесі мәселелерді
Тағы бір өзекті мәселе, қазіргі кезде көптеген мектептер
Жеткіншектердің ес процесінің даму деңгкйі қиын тапсырмаларды орындау
Курстық жұмыстың мақсаты: Бастауыш сынып оқушылары мен
Курстық жұмыстың міндеттері:
психологиядағы ес теорияларын анықтау;
естің түрлері және олардың ерекшеліктерін зерттеу;
ес саласындағы психикалық ерекшеліктерін дамыту;
сәбилік және ерте балалық шақтағы ес процестерінің
мектепке дейінгі кезеңдегі баланың ес процесінің
бастауыш мектеп кезіндегі баланың ес процесінің
Зерттеу пәні: Бастауыш сынып оқушылар мен жеткіншектерге психологиялық
Зерттеу объектісі: Бастауыш сынып оқушылары мен жеткіншектердің ес
Зерттеудің теориялық мәні: Жалпы бұл зерттеудің теориялық
Зерттеудің практикалық мәні: бұл зерттеу жұмыстары балабақшада, мектепте
Зерттеу барысында қолданылған әдістер: «Сөздер қатарын жаттау» ,
« 10 сөзді жаттау әдістемесі» , «Ассоциация ес
Зерттеу базасы: Шымкент қаласындағы №50 гимназия және №77
Терминдік сөздерге қысқаша түсінік:
-Ассоциация –ассоциатио деген латын сөзі, қазақшасы байланыс деген
Операция –оператио деген латын сөзі, қазақшасы амал деген
-Мнемоника –грек сөзі, қазақша жаттау өнері деген мағынаны
-Реминисценция – латынның реминицентиа деген сөзі, қазақша еске
Ретроактивті, проактивтік –екеуі де латын сөздері біріншісі-кері әсер
І. Бөлім. Ес туралы жалпы түсінік
1.1. Психологиядағы ес теориялары
Психология есті органикалық функция ретінде өте ертеден бастап
Ес кандай болмасын ұйымдастырылған материяның негізгі қасиеті болып
Кеңес психологиясында жалпы психологиялық іс-әрекет теориясымен байланысты бағыт
Есті іс-әрекет ретінде зерттеудің негізін француз ғалымдары, жекеше
Кеңес психологиясында бұл концепция жоғары психикалық функциялардьщ пайда
А.А. Смирнов өз зерттеулерінде еске сақтаудың жақсы не
Естің филогенетикалық дамуын түсінуге П.П. Блонский [22] айтарлықтай
Онтогенезде балада ес түрлерінің барлығы айтарлықтай ерте және
Бейнелі естің бастауы адам өміріиің екінші жылымен байланыстырылып,
Бірак нәрестенің анасының дауысына онтогенетикалық эмоционалды көңіл аударуына
Адам есінің тарихи дамуын Л.С. Выготскийдің [12,31] қарастырған
А.Н. Леонтьев [8] балалық жасындағы тікелей және жанама
Мағыналанған материалды еске сақтауды зерттеген кеңестік және шетел
Есті бүгінгі таңдағы психология ғылымы тұрғысындагы зерттеуде негізгі
Естің психологиялық теориясы ес механизмін зерттеудің ең бастапқы
Психологиялық тұрғыдағы көзқарастар тобы - ассоциациялық бағыт делінсе
Естің физиологиялық теориясы. Атақты физиолог ғалым И.П.
Ес механизмін нейрофизиологиялық дәрежеде зерттеу мәселелері биохимиямен ұштасады.
Ес механизмінің негіздері Швеция биохимигі
Естің нейрондық теориясы. Адам миының құпиялалары көп жағынан
Естің биохимиялық теориясы. Нәсілдік негізде химиялық процестер
Эксперимент барысы жануар қажетті рекетті орындауға үйретілген
Тағы бір эксперимент . Планари құрттары бірі-бірін
Аталған эксперимент тәжірибелерден естің ерекше іздері дене
1.2. Естің түрлері және олардың ерекшеліктері
Ес адамның әр түрлі іс-әрекеттерімен байланысты болып, тіршілікте
Қимыл-қозғалыстық ес алуан түрлі күрделі қозғалыстарды еске сақтау,
Адамның бастан кешірген түрлі сезімдері мен эмоциялық күйлерін
Эмоциялық ес адам басынан кешкендерін еске түсіргенде, бозарады,
Бейнелі-көрнекілік ес заттар мен құбылыстардың қасиеттерін, нақты бейнесін
Кейде эйдетикалық есі бар адамдар да кездеседі. Мұндай
Сөздік-мағыналық (логикалық) ес біздегі ой, ұғым, пікір, ой
Ерікті және еріксіз естер. Естерді ерікті және еріксіз
Қысқа мерзімді және түпкілікті ес. Қажетті материалдар мен
Ал ұзақ мерзімді ес бұл хабарды шексіз уақыт
Көркем эдебиет пен ауызекі тілде қысқа мерзімдік ес
Оперативтік ес деп хабарды бірнеше секундтан бірнеше күнге
Генетикалық есте хабар генотипте сақталып, тұқым қуалау арқылы
Көру есі көрген бейнелерді сактау мен қайта жаңгыртумен
Есту есі - алуан турлі дыбыстарды, мысалы: музыкалық
Сипап сезу есі, иіс сезу есі, дәм сезу
Материалды есте сақтау мен қайта жаңғырту үрдістеріне еріктін
1.3. Ес процестері
Есте қалдыру. Есте қалдырудың бастапқы ырықсыз, ниеттелмеген мнемикалық
Өмірде кездестіргеңдердің көбі адам есінде ырықсыз орнығады: төңіректегі
Ырықсыз есте қалдырудан адамның алдына мақсат қоюынан болатын
Бұл жағдайда жалпы міндеттер белгіленумен бірге жаттап
Түсінікті болатын да, есге қалатын да ең алдымен;
Механикалық және мағыналық есте қалдыру. Есте қалдырудың
Түсінімді және берік есте қалдырудың шарттары. Материалды түсініп,
Материалды ұғудың пайдалы әдісі – салыстыру яғни заттар,
Материалдың түсінімді болуы оның нақтылығында. Бұл үшін
Есте берік қалдырудың жолы - қайталап тұру. Бұл
Қайталаудың әртүрлі формада іске асуы, игеріле-тін материалдың өмірімен,
Психологияда жаттау әдістерінің 3 түрі аталған: тұтастай,
Есте қалдырудың нәтижелі болуы мтериал сипатына да тәуелді.
Табысты есте қалдырудың және бір тиімді жолы қажет
Есте сақтау. Адам есінде қалдырғанды біршама
Ұзақ мерзімді есте сақталатын материал сырттан үздіксіз келіп
Қайта жаңғырту еріксіз және арнайы болып екіге бөлінеді.
Тану - естің бұрынғы қабылдағандарға кезіккенде керінетін қайта
Ес елестері. Жанғырту бейне түрінде де болады. Бұрын
Елестетулер жалқы және жалпы сипатта да болады. Бір
Ұмыту. Бұрын қабылданған материалдарды есте сақтамайынша, тани аламыз.
Естің дарылық ерекшеліктері Естің даралық ерекшеліктерін жеке
Бірақ ес бір жағынан жақсы, екінші жағынан нашар
Ең тәуірі - бірден есте сақтау мен бірте-бірте
Есте самарқау сақтау бірте-бірте ұмытумен үйлеседі. Есінің сапасы
Бірақ олар есте ұстаған соң материал ұзақ уақыт
Бірден есте сақтау тез ұмытумен үйлеседі. Ес сапасы
Ең жеміссіз ес самарқау сақтап, тез ұмытумен сипатталады.
Ес ерекшеліктері осындай оқушылар тиянақты көмекті қажет етеді.
Естің даралық айырмашылығы кейбіреулердің тарихи материалды енді біреулердің
Естің тинологиялық ерекшеліктері. Ес турлерінің бірінің басымырақ болып
Бейнелік немесе сөздік естің басымдануы бірінші, екінші сигнал
Естің дамуы, сол тәрізді, адамның мамандық әрекетіне де
Естің даралық ерекшеліктері тәсілінен де көрінеді. Айырмашылық материалдың
Естің көру түрі игерілуге тиісті мәтінді есте қалдыру
ІІ. Тарау. Баланың жас ерекшеліктеріне байланысты ес процестерінің
дамуын зерттеу.
2.1.Сәбилік және ерте балалық шақтағы ес
процестерінің дамуы.
Жаңа туған бала (туған сәттен бір-екі айға дейін).
Бағдарлау рефлексінің дамуы көру мен есту қабілетінін жинақталуынан
Пайда болған психикалық белсенділік ырықсыз қимыл белсенділігін баса
2.2. Мектепке дейінгі кезеңдегі баланың ес
Баланын ес процесінің дамуын зерттеу.
Мектепке баратын баланың ақыл-ойының оралымдылығын, логикалық ойлауының көрініс
Нәтижені бағалау.
Баланың салған суретін
10 балл - Бала берліген уақыт
8-9 балл - Бала фантазиясы арқылы дәрежеде эмоцияльды
5-7 балл - Бала
3-4 балл - Бала өте қарапайым ерекшеленбейтін, фантазия
0-2 балл - Берілген уақыт ішінде бала ештеңені
Дамудың деңгейі туралы қорытынды.
10 балл - Өте жоғары.
8-9 балл - жоғары.
5-7 балл - орташа.
3-4 балл - төмен.
0-1 балл - өте төмен.
"Есте сақта және нүктелерді қой".
Бұл әдістеменің көмегімен баланың зейін көлемі бағаланады. Ол
"Біз екеуміз қазір зейінге байланысты ойын ойнамыз. Мен
Кейіннен болмаса 1-2 сек 8 карточкалар көрсетіледі және
Балл - Бұл белгілердің нашар болуы.
Балл - Белгілерге сай ойынның нақтылығы.
Баланың ойлап тапқан ойыны критерийлер белгілермен 0 ден
Даму деңгейі туралы қорытынды.
10 балл - өте жоғары.
8-9 балл -жоғары.
6-7 балл - орташа.
4-5 балл - төмен.
0-3 балл - өте төмен.
Есті диагностикалау әдістері.
Адам есі көп сапалы. Оның барлық түрлері мен
" Суреттерді есте сақта" әдістемесі.
Бала суретті тоғыз фигураны есте сақтап (13 а
Зерттеудің нәтижесінде алынған мәліметтерді өңдеу:
Егер бала 13 б
Бала 13 б
бала 5-6 кескінді тануға 65-75 сек уақыт жұмсаса,
Бала 3-4 кескінді тануға 65-75 сек жұмсаса, онда
Егер бала 1-2 кескінді тануға 75-85 сек жұмсаса,
Егер бала бірде бір кескінді таппаса, 90 сек
2.3.Бастауыш мектеп кезіндегі баланың ес
процесінің дамуы.
Мектепке келген жеті жасар бала көбінесе сырттай ашық
Қең не тар жоспар жасау жөніндегі жұмыс балалар
Арнайы жұмыс жүргізу кіші мектеп оқушыларының еске түсіру
Еріксіз және ерікті есте сақтаудың арақатынасы оқу іс-әрекеті
Түсініп есте сақтау және өзіне-өзі тексеру тәсілдерінің қалыптасуына
Қорытынды.
Қорыта айтқанда, баланың ес процесі және жеке
Баладағы ес процестері және есте сақтау заңдылықтарын анықтауда
Мектепке келген жеті жасар бала көбінесе сырттай ашық
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Алдамұратов Ә.Қызықты психология. А, «Қазақ университеті»,
2. Алдамұратов Ә., М. Мұқанов. Психология пәнінен лабораториялық
3. Әбдірахманов А., Жарықбаев Қ. Психологиялық
сөздік. Алматы, «Мектеп», 1976 ж
4. Жарықбаев «Жантану негіздері» Алматы, 2002 жыл.
5. Мухина В.З. «Детская психология» М. 1976г.
6. Мұқанов М. Жан жүйесінің сыры. ҚМБ. Алматы,
7. Мұқанов М. Ақыл-ой өрісі. Алматы, «Қазақстан» баспасы.1980.
8. Люблинская «Детская психология» М. 1996г.
9. Линден Ю. «Обезьяны, человек и язык»
10. Обухова «Этап развития» детского мышленения» М.1992г.
11. Психология. Адамзат ақыл – ойының қазынасы ІУ.
12. Петровский А.В. «Педагогикалық және жас ерекшеліктер психологиясы»
13. Сәбет Балтаұлы Бап – Баба «Жантану негіздері»
14. Эльхонин «Детская психология» М.1979г.
15.Рубинштейн С Я. Патопсихологияның эксперименттік әдістері. М 1970
16. Мерлин В С. Жеке тұлғаның психологиясы туралы
17. Коломинский Я Л, Панько Е А.
18. Жарықбаев Қ.Б. Қазақ этнопсихологиясының қазіргі жағдайы, оның
19. Писаренко В.И. О когнитивной лингвистике и семантике
«когнитивный».
20. Адамзат ақыл-ойының қазынасы. ІІ-ІІІ том.
21. Алдамұрат Ә. Психология салаларының бағдарламалары. Алматы,2000
22. Мұқанов М. Ақыл-ой өрісі. Алматы, «Қазақстан» баспасы.1980.
Намазбаева Ж.И., Сарсенбаева Л.О. Специальная психология. Алматы, 1997ж.
23. Выготский Л.С. Педагогическая психология. М., 1990 ж.
2
