Мұнай компаниялары. (Аджип, ҚазТрансОйл, ӨзенМұнайГаз, Ли Джи)
ЖОСПАР
Кіріспе
Негізгі бөлім
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
КІРІСПЕ
Қазір біз тамаша тарихи кезеңді бастан кешіріп отырмыз. Қазақстан егеменді ел болды, экономикалық қатынастардың қиын жолдарынан өтті. Қазақстан Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығында қарқынды дамып келе жатқан елдің бірі. Кейінгі төрт жылда ішкі өнімнің жалпы табысы Қазақстанда 50%-ға өсті. Өндіріс көлемінің ұлғаюына өндіріс және қызмет көрсетудің барлық салаларындағы компаниялар, оның ішінде мұнай және газ өндіру кәсіпорындары да өз үлестерін қосып жатыр.
ХХ ғасырдың 60-жылдарындағы мұнай және газ кен орындарының ашылуы Маңғыстау өлкесін түбегейлі өзгертті. 40 жыл бұрын басталған «Өзен» мұнай көзін игеру – біздің еліміздің тарихындағы ең маңызды елеулі кезең. Бүгінгі мұнай-газ саласы Қазақстан экономикасын дамытудың негізгі тірегі, ол елімізде жүріп жатқан өзгерістердің нәтижесін анықтайды. Бұл саланың еңбеккерлері алдарында тұрған кең көлемді міндеттерді түсініп, оларды жүзеге асырады деп сенеміз.
Отандық мұнай нарқынын құрылымдары дамуда, «ӨзенМұнайГаз», «ЕмбіМұнайГаз», «ҚазТрансОйл» және шет елдік, «Аджип ҚКО», «Шеврон» және «Шелл» сияқты компаниялар Қазақстанды көркейтуге сүбелі үлес қосып отыр.
«Аджип ҚКО» компаниясы
1993 жылдың наурыз айында Каспий теңізінің Қазақстан бөлігінде орналасқан мұнайгаз қорларын барлап, игеру мақсатында «ҚазақстанКаспийШельф» («ҚКШ») мемлекеттік компаниясы құрылды. Сол жылы Қазақстан Республикасы (ҚР) Үкіметі геологиялық барлау жұмыстарын тендер жариялады. Тендердің нәтижесінде жеті халықаралық мұнай компаниялары («Эни-Аджип», «Би-Джи Груп», «Мобил», «Шелл», «Тоталь», «Би-Пи» және «Статойл») мен «ҚКШ» мемлекеттік компаниясы таңдап алынып, консорциум құрылды және консорциум туралы келісім шеңберінде Солтүстік Каспийде сейсмикалық және экологиялық зерттеу жұмыстары басталды.
Бұл келісім бойынша Қашаған ірі теңіз құрылымынан, Оңтүстік-Батыс Қашаған, Қаламқас, Қайран және Ақтоты құрылымдарынан тұратын және жалпы көлемі 5600 шаршы шақырым құрайтын 11 блоктан көмірсутектерді барлап, өндіреді.
1998 жылдың тамыз айында Қазақстан Үкіметінің «ҚКШ» компаниясына қарасты жобадағы үлесі американдық «Филлипс Петролеум» («КонокоФиллипс») және Жапондық «ИНПЕКС» компанияларына сатылды. Бірлескен операциялық компания есебінде 9 әріптес-компаниялары «Оффшор Қазақстан Интернэшнл Оперейтинг Компани» («ОКИОК») атты жаңа консорциум құрды.
2001 жылы «Эни»-дің еншілес кәсіпорны «Аджип Каспиан Б.В.» компаниясы консорциум таңдауымен, біріңғай оператор – компаниясы етіп тағайындады. Соңынан Эни жаңадан құрылған «Аджип Қазақстан Норт Каспиан Оперейтинг Компани Н.В.» («АджипҚКО») компаниясына Оператордың құқықтары мен міндеттерін тапсырды.
2004 жылдың ақпан айында Қазақстан Республикасының ӨБК бойынша Өкілетті органы «ҚазМұнайГаз» ҰҚ» ЖАҚ («КМГ») Қашаған кенорнын игеру жоспары мен бюджетін бекітті.
Кенорынды кең ауқымда игеру. Кенорынды кең ауқымда игеру бағдарламасы Қашаған кенорнын игеру жобасының екінші және үшінші кезеңдері болып келеді, ол кезеңдер Тәжірибелі — өнеркәсіптік игеру бағдарламысының ойдағыдай аяқталған соң басталады. Кейінгі кезеңдерде жаңа ұңғылар туралы деректердің түсуіне қарай Қашағанның техникалық және экономикалық сипаттамалары мен коллектор үлгісі үнемі жаңартылып тұрады.
Қашаған Солтүстік Каспий бойынша Өнімді бөлісу туралы келісімінің мердігер алаңындағы ең ірі кенорын. Басқа кенорындар, яғни Оңтүстік-Батыс Қашаған, Ақтоты, Қайран және Қаламқас, жеке бағдарламалар бойынша игерілетін болады. Бұл теңіз кенорындары халықаралық стандарттар бойынша ірі кенорындар ретінде саналады, дегенмен де олар Қашағаннан едәуір кіші.
Қашаған: Солтүстік Каспийдегі ірі кенорын. Қашаған – Солтүстік Каспий бойынша Өнімді бөлісу туралы келісімнің шеңберінде мердігер бөлігінде ашылған ең ірі мұнай кенорны. Атырау қаласынан шамамен 80 шақырым қашықтықта орналасқан теңіз кенорнының көлемі 75х45 шақырымын құрайды. Қазіргі есеппен кенорынның әлеуетті геологиялық қорлары 38 млрд.баррель мұнай құрайды, оның 13 млрд.баррелі алынатын қор есебіне тек газды жер қабатына айдау технологиясын пайдаланған кезде ғана кіреді. Қашаған – соңғы отыз жылда ашылған әлемдегі ең ірі кенорындардың бірі.
Бүгінгі күнде іске асырылып жатқан Қашаған кенорнын тәжірибелі — өнеркәсіптік игеру жобасы кенорын игерілуінің алғашқы кезеңі болып табылады: өнім шығарудың бастапқы деңгейі тәулігіне 75 мыңнан 450 мың баррельге дейін жеткізу жоспарланып отыр.
«Аджип ҚКО» — Қазақстан қорларын тарту. «Аджип ҚКО» компаниясының жергілікті қорларын тарту саясаты корпоративті бағдарламаға және компанияның талаптарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкіметімен бекітілген өнеркәсіп және инновациалық стратегиясына сәйкес атқарылады. Сонымен қатар, бұл саясат Қазақстан қорларын тартуда үздіксіз түрде ұлғаюына көзделіп, компанияның өндірістік қызмет ету мекендеріндегі тұрғындардың тұрақты дамуына арналған үлесі.
Қашаған қазақстандық кәсіпорындар үшін жаңа мүмкіншіліктердің көзі болып табылады. Алып кенорнын дамыту үшін «Аджип ҚКО» компаниясы қазақстандық компанияларды барысынша тартуда. Олардың көбі бұдан бұрын осындай күрделі, ДЕҚОҚ бойынша стандарттары және технологиялық талаптары жоғары жобаға қатысып көрмегендіктен, бұл жоба оларға алғашқы тәжірибе болып табылады.
«Аджип ҚКО» компаниясының жақын арада ашылған веб-парағында жеткізушілерге қолдау көрсетуге арналған бөлімшесі орын алған. Бұл бөлімшенің мақсаты – қазақстандық және халықаралық жеткізушілермен қосымша байланыс арнасын құру. «Аджип ҚКО» компаниясы 2005 жылы нарықты зерттеу мақсатында бірқатар шаралар ұйымдастырды және серіктестіктер құруға қолғабыс ету үшін Қазақстан мен Еуропада форумдар өткізді.
«ҚазТрансОйл» мұнай және су тасымалдау алпауыты
2004 жылы «ҚазТрансОйл» АҚ өзінің жоғары сапалы қызмет көрсетіге мүдделі екендігін кезекті рет қуаттады. Компанияда ISO 9001:2000 және ISO 14001:1996 халықаралық стандарттарына сәйкес сапа және қоршаған орта менеджментінің ықпалдастырылған жүйесі ойдағыдай енгізілді.
Жүргізіліп отырған жұмыстардың кәсіпорынның халқаралық беделін нығайтуда да алатын маңызы елеулі. Дүниежүзілік жетекші агенттіктердің рейтингі осыны көрсетеді. 2004 жылы «Moody`s Investor Services» агенттігінің рейтингті «Ва 1, тұрақты болжамнан» тәуелсіз «ВааЗ, оң болжам» деңгейіне дейін және «Fitch Ratings» «ВВ, оң болжамнан» тұрақты болжаммен «ВВ+ке» дейін көтеруі компанияның өндірістік-қаржылық қызметінің тиімділігін қуаттайды.
Компанияға берілген жоғары баға «ҚазТрансОйл» АҚ ұжымын жаңа кәсіби биіктікке қол жеткізуге жетелейді. «ҚазТрансОйл» АҚ алдында Каспий теңізі, Қашаған кеніші қорларын игеруге кең көкжиек ашады.
Бүгін Қазақстанның ең ірі құбыр компаниясы «ҚазТрансОйл» АҚ көмірсутегін тасымалдаудың баламалы бағыттарын іздестіру, қазіргі бар мұнай тасымалдау жүйелерін дамыту жөнінде белсенді жұмыс жүргізуде.
«ҚазТрансОйл» АҚ-ның негізгі қызметі магистральды мұнай құбырларын пайдалану кезіндегі сенімділікті қамтамасыз етуге бағытталған.
Саяси және экономикалық жағдай. 2002 жылдан бастап қазақстандық экономика нарықтық балып есептелгеніне қарамастан, экономика өтпелі кезеңдегідей сипат алып отыр. Өтпелі кезеңнің сипаттамалық ерекшеліктеріне соңғы жылдар ішіндегі инфляцияның жоғарғы қарқынын, капитал рыногында өтімділіктің жоқтығын, сонымен қатар Қазақстаннан тыс жерде ұлттық валютаның өтімді төлем құралына айналуына мүмкіндік бермейтін валюталық бақылайды жатқызуға болады. Қазақстан экономикасының бұдан әрі табысты дамуы мен тұрақтылығы үкіметтің Әкімшілік және сот жүйесін, экономиканы реформалауға бағытталған іс-қимылына байланысты.
Әйтсе де, компанияның қызметі мен қаржы жағдайына салық салу саласында қолданыстағы және келешектегі заңнаманы, сондай-ақ нормативтік кесімдерді қолдануды қоса алғанда, бұрынғысынша Қазақстандағы саяси жағдайдың дамуы ықпал етеді. Мұндай оқиғалардың болуы мен салдары компания үшін оның өз қызметін жалғастыру қабылетіне елеулі ықпал етуі мүмкін. Компания 2004 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Қазақстанда нарықтың даму сипаты мен салық және заңнама жүйесінің дамуына әлде бір елеулі мәселелер, соның ішінде бұрмалаушылықтарды болдырмау үшін қаржы есептілігіне түзетулер енгізілер. Мемлекеттің орын алып отырған немесе ықтимал кінәрәттары байланыстары бар деп есептемейді.
Шет елдік валюталар. Шет елдік валюталар, атап айтқанда, АҚШ доллары Қазақстанда көптеген мәмленің экономикалық мәнінде елеулі орын алады. Айырбас бағамдары Қазақстан қор биржасында белгіленеді және ресми айырбас бағымына ретінде пайдалынады.
Компания «ҚазТрансОйл-Сервис» АҚ бір еншілес кәсіпорынды бақылайды. Ол осы жинақталған қаржы есептілігіне толық енген.
Кәсіпорындағы инвестицияларды компания басқа кәсіпорындармен бірлесіп, компанияның үлесін бірлескен кәсіпорындардың активтеріне, міндеттемелеріне, кірістері мен шығыстарына есептіліктің әр бір бабы бойынша компанияның жинақталған қаржы есептілігінің тиісті бабына қоса отырып, үлесті жинақтау қағидатын ескеріп бақылайды.
Инвестициялар. Компания өзінің инвестицияларын келесі санаттар бойынша жіктейді: өтелгенге дейін ұсталатын және сату үшін бар тауарлық. Қысқа мерзімді бағаның құбылуына байланысты сатып алынған арнайы пайда алу мақсаттағы инвестициялар, сатушылық сияқты жіктеледі және ағындағы активтерге енгізіледі.
Барлық инвестициялар құны бойынша бағаланады, төленген ақша көрінісі олардың әдәл құны болып саналады және келісімдер жүргізуге арналған шығысқа жатады.
«ҚазТрансОйл» АҚ Қазақстан Республикасының ірі мұнай тасымалдау кәсіпорны ретінде мұнай экспорты үшін жаңа бағыттар жасау саласында ауқымды жұмыс жүргізіп келеді.
Атасу-Алашанькоу мұнай құбырын салу жобасын іске асыру ҚазТрансОйлдың да, Қазақстанның бүкіл мұнай тасымалы саласының да экспорттың көп бағытын таңдау мен құбыр жүйесін мейлінше тиімді пайдалану қағидаттарына сүйенген стратегиялық мүдделеріне сай келеді. Жобаны жүзеге асыру мақсатында «Қазақстан-Қытай құбыры» ЖШС бірлескен компаниясы құрылды, «ҚазТрансОйл» АҚ пен Қытай ұлттық мұнай мен газды барлау мен өндіру коорпорациясы оның тепе-тең үлесті құрылтайшылары болды.
«ҚазТрансОйл» АҚ көрсетіп келе жатқан демеушілік көмек компанияның қоғам алдындағы әлеуметтік жауапкершілігінің көрсеткіші болып табылады. Осы қызметтің нәтижесі өте маңызды, өйткені оның ең басты міндеті қазақстандық келешек жеткіншектерді қолдау және дамыту болып табылады.
«ӨзенМұнайГаз» ӨФ-ның даму тарихы
2004 жылы Өзен мұнай кенорны өзінің 40 жылдығын атап өтті. 1964 жылы Маңғыстау түбегінің оңтүстік-шығысында Өзен кенорнында бірінші мұнай ұңғымаларын бұрғылау басталды. Алғышқы тұрғын әкімшілік үй құрылыстары пайда бола бастады. Осылайша республикадағы мұнай, газ өндіруші ірі кәсіпорынның қазіргідей гүлденіп, көркейіп отырған Жаңаөзен қаласының даңқты тарихы басталған.
«ӨзенМұнайГаз» ӨФ – дамып келе жатқан болашағы мол кәсіпорын. Оның негізгі байлығы – адамдар.
2004 жылы 12 шілде де республикадағы үлкен кенорындарының бірі — Өзенде 300 млн.т мұнай өндірілді. Бұл оқиға – қазақстандық мұнайшылардың бірнеше ұрпағының еңбегінің жемісі және «ҚазМұнайГаз» «БӨ» АҚ-ға енетін «ӨзенМұнайГаз» Өндірістік Филиал ұжымының жеңісі.
«ҚазМұнайГаз» — Қазақстандағы мемлекет меншігіне кіретін жалғыз мұнай компаниясы. Біздің әр бір қадамымыз, әр бір жеңісіміз экономикалық саясат саласындағы, нарықтық өзгерістің жылжуындағы және еліміздегі қолайлы инвестициялық климаттың жасалуындағы Қазақстан беделінің нығайюы екендігін жете түсінеміз.
Өзен және Жетібай кенорындарының игерілуі Жаңаөзен және Ақтау қалалары, Жетібай, Құрық, Шетпе, Бейнеу,Маңғыстау және тағы басқа кенттердің салынуына және дамуына тікелей әсер етті. Мақат – Маңғыстау — Өзен теміржол желісінің іске қосылуына байланысты шқл далада жаңа темір жол станциялары пайда болды…
Техника және технологиялар. Өндірістің қай саласы болмасын, оның техниканың саңғы жетістіктерімен жабдықталуы еңбек өнімділігін арттырудың ең басты жолы болып есептеледі. Сол себепті, соңғы жылдары «ӨзенМұнайГаз» ӨФ өзінің техникалық қорын жаңарту үшін қомақты қаржы жұмсады.
Мұнай мен газ өндіруді, дайындауды және тасымалдауды оңайлату мақсатында химия жетістіктерін қолдану үшін арнайы басқарма құрылды. Бұл басқарма тұз, парафин қалдықтарына және бактерияларға қарсы қолданатын ингибиторлардың жаңа түрлерін өндіріске енгізумен және олардың тиімділігін арттырумен айналысады.
Қазіргі уақытта кәсіпшіліктегі технологиялық жаңалықтардың бірі – бұл мұнайды судан алғаш тазарту қондырғылары (МСАТҚ) болып отыр.
Бұл қондырғыларда мұнай дайындау технологиясы мен техникасының соңғы жетістіктері қолданылады, соның нәтижесінде қыс айларында мұнай дайындау бұрынғыдай қиындықтарға душар етпейтін болды.
Жерге төгілген мұнай мен технологиялық тоғандардағы ескі мұнай қалдықтарын тазалайтын 8 қондырғы іске қосылып, бірнеше ескі тоғандар мұнай қалдықтарынан тазартылды және төгілген мұнайды топырақтан тазарту нәтижесінде кәсіпшілікте экологиялық жағдайдың біршама жақсаруына қол жеткізілді.
Би Джи – жетекші қуат компанияларының бірі.
Би Джи Қазақстан компаниясы табиғи газ өндірісінің толық циклімен айналысуға мамандандырылған жетекші қуат компаниясы Би Джи Групптың құрамына кіреді.
Би Джи Групп табиғи газ нарығын зерттеу мен қалыптастыру, сондай-ақ, бүкіл дүние жүзінде газбен жабдықтаумен айналысады. Компания қызметінің негізгі бағыттары: барлау, өндіру, газды сұйылту, оны тасымалдау, үлестіру, электр қуатын өндіру. Газды жоғары тиімділікпен барлау және өндіру Би Джи компаниясының басты қызметі болып табылады. Табиғи газды сұйылту, оны тасымалдау, үлестіру, электр қуатын өндіру – газды өндірудегі жұмыс түрлерінің толық тізбегіндегі қосымша жұмыс болып есептеледі. Газды кенорнынан өндіруден бастап оны тұтынушыға жеткізудегі жинақталған мол тәжірибе көгілдір отты бәсеге қабылетті бағамен маңызды нарықтарға тез және тиімді жеткізуге мүмкіндік береді.
Қазақстан Би Джи Групп компаниялар тобы әрекет ететін 6 аймақтың бірі. 1990-ншы жылдардан бері бұл компанияның Қазақстанның мұнай-газ секторын дамытуда жетекші рөл атқарып келетіні белгілі. Би Джи Групп Қазақстанның табиғи ресурстарының әлеуетіне қызығушылық танытқан алғашқы батыс компанияларының бірі және Қазақстанның экономикасына инвестиция құйып отырған аса ірі британдық компания болып отыр.
Қарашығанақ. Қазақстанның солтүстік-батысында орналасқан Қарашығанақ кенорны 1979 жылы ашылған. Ол (16 трлн.текше фут) және газ конденсатының (2,4 млрд.баррель) қорлары бойынша ең ірі кенорындарының бірі. Шикізатты өндіріп шығарып алуға 40 жылға лицензия берілген.
Өндіруші және қайта өңдеуші жаңа қуаттылықтарды дамытуды, жүзден астам ұңғыманы күрделі жөндеуден өткізуді, газ айдауға арналған қондырғының және кен орынның Атыраудағы КҚК құбыр жолымен жалғаған 650 шақырымдық экспорттық құбыржолдың құрылысын қамтитын екінші сатыны іске асыру үшін Би Джи Групп 1 млрд.-тан астам қаржы инвестициялады.
2006 жылы Би Джи Қазақстан компаниясы қашықтықтан оқытуға арналған бейне аппаратура сатып алып, орнатуды қаржыландырды. Енді британдық оқытушылар дәрістерін интернет арқылы оқуға, сондай-ақ өздерінің ҚБТУ-дағы студенттерімен байланыс орнатуға мүмкіндік алды.
Жыл сайын Би Джи Групп тобы серіктестерімен бірге Қарашығанақ жобасы шеңберінде Батыс Қазақстан облысының әлеуметтік саласын дамытуға 10 млн.доллар аударып отырады. 2005 жылы әлеуметтік жобаларға Орал қаласында Перинаталдық орталықтың құрылысы, облыстық ауруханада интенсивті терапия және травматология бөлімшелерін ашу, мектептерді, жолдарды жөндеу, газбен жабдықтау желілерінің құрылысын жүргізу енгізілді.
ҚОРЫТЫНДЫ
«ҚазМұнайГаз» — Қазақстандағы мемлекет меншігіне кіретін жалғыз мұнай компаниясы. Біздің әр бір қадамымыз, әр бір жеңісіміз экономикалық саясат саласындағы, нарықтық өзгерістің жылжуындағы және еліміздегі қолайлы инвестициялық климаттың жасалуындағы Қазақстан беделінің нығайюы екендігін жете түсінеміз.
Қазақстан мұнай өнеркәсібінің тұрақталуына, дамуына және сонымен бірге қазіргі әлемнің ең озық тәжірибесімен технологиясын енгізуге «ҚазМұнайГаз» туғызады.
Келешекке үлкен сеніммен қарауға және осы жетістікте тұрып қалмауға соңғы жылдардың табыстары мүмкіндік туғызып отыр.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
