Жұмыспен қамту саясаты және еңбек нарығы курстық жұмыс
Жоспар - www.topreferat.com.kz
1.1 Жұмыспен қамту саясаты және еңбек нарығы
1.2 Жұмыссыздық және оның түрлері
1.3 Еңбек биржасы және оның атқаратын қызметтері
1.4 Еңбек қарым-қатынасы
1.5 Еңбек ресурстарын басқарудың маңызы мен механизмі
1.6 Еңбек ресурсын басқарудың әдістері
Қорытынды
1.1 Жұмыспен қамту саясаты және еңбек нарығы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 30 бет
Пәні: Менеджмент
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспар
1.1 Жұмыспен қамту саясаты және еңбек нарығы
1.2 Жұмыссыздық және оның түрлері
1.3 Еңбек биржасы және оның атқаратын қызметтері
1.4 Еңбек қарым-қатынасы
1.5 Еңбек ресурстарын басқарудың маңызы мен механизмі
1.6 Еңбек ресурсын басқарудың әдістері
Қорытынды
1.1 Жұмыспен қамту саясаты және еңбек нарығы
Адамзат тарихының тәжірибесі, адамның еңбекке деген ең жақсы
Осы уақытқа дейін біздің елімізде еңбек нарығы болмады.
Оның есесіне жұмыскерге белгілі бір жұмыс орнына ие
Кадрларды тұрақтандыруда «жас маман» институты, белгілі бір кезеңге
Мысалы, американдықтар еңбек ететін өмірі бойына, орта есеппен
Қазірде жұмыспен қамту саласында, өндіріске қажетті жұмыс күші
Бұл жағдайлар, қазірде нарықты экономикаға өту кезеңін басынан
Қазіргі таңда Қазақстанда жұмыспен қамтамасыз ету шамасы қандай?
Еңбекпен толық қамту дегеніміз, ол халық шаруашылығы көлемінде
Өндірісі дамыған батыс елдерінің тәжірибесі, тиімді еңбекпен қамту
Осы уақытқа дейін, біздің елде жұмыссыздық жоқ және
Болжаммен үстіміздегі жылдың аяғына қарай, Қазақстанда тіркелген жұмыссыздардың
Жұмыссыздыққа берілетін жәрдем ақшаның мөлшері мен оны төлеу
Қазақстан Республикасының «Халықты жұмыспен қамту туралы» Заңына сәйкес,
Осылармен бірге мемлекет жұмыс күшінің ұсынымын азайту үшін
Нарық қатынастары дамыған көп елдерде енбек нарығы әр
Еңбек нарығы барынша күрделі және жетілмеген нарық түрі
Еңбек нарығы да басқа нарықтар сияқты сұранымның, ұсынымның
Сурет 1. Жекеленген еңбек нарығы.
1-ші суретте еңбекке сұраным мен ұсыным және жалақының
Еңбекті ұсыным жалақы динамикасына кері пропорционалды тәуелділікпен әсер
- халықтың мөлшерімен;
- тұрғындардың жалпы санындағы еңбек етуге қабілеті бар
- жұмысшының бір жыл ішінде атқарған жұмыс сағатының
- жұмсалатын еңбектің саны және сапасымен, жұмысшының мамандық
Жалақының тепе-теңдік деңгейін орнықтырудың автоматты тенденциясы болады деген
Еңбек нарығын біз жеткілікті дәрежеде ашып көрсете алдық
Барлық экономика үшін біртұтас еңбек нарығы болмайды. Нақты
1.2 Жұмыссыздық және оның түрлері
Шетелдік мамандар жұмыссыздықтың себептерін талдай отырып, оның әртүрлі
Жасырын жұмыссыздық - өндіріс пен мемлекеттік аппаратта артық
Фрикциондық жұмыссыздық – еңбек нарығында бос жұмыс күші
Маусымдық жұмыссыздық ауыл шаруашылығының кейбір салаларында, әсіресе қайта
Құрылымдық жұмыссыздық өндіріс қуатының жетіспеуінің нәтижесінде, сондай-ақ жынысының,
Технологиялық немесе өтпелі жұмыссыздық адамдарды машинамен ауыстыру нәтижесінде
Біздің елдегі жұмыссыздықтың негізгі нысандары жасырын және фрикциондық
Жұмыссыздықтың зардабын бәсеңдететін факторлардың бірі ғылыми-техникалық прогресс. ҒТП,
Шетелдердегі бағалау бойынша, жұмысты жоғалту, өзінің қасірет -
Бұдан тиімді түрдегі жұмыспен қамту жолы еңбек нарығында
Еңбек нарығына барынша қабілетті және іскер жұмыскерлерді қатал,
Егер де жұмыс күші тауар болса, онда оның
1.3 Еңбек биржасы және оның атқаратын қызметтері
Жұмыссыздық проблемаларын шешуде еңбек биржалары (тұрғындарды жұмыспен қамту
Қазіргі еңбек биржасында, жұмыс күшіне сұраным мен ұсыным
1.4 Еңбек қарым-қатынасы
1-схема. А. Маслоу ұсынған қажеттілік иерархиясы.
Физиологиялық
Өзін-өзі көрсету
Сыйластық
Әлеуметтік
Қауіпсіздік
А. Маслоу ұсынған әдістемесі бойынша адамдардың тәртібін былайша
физиологиялық қажеттіліктер – дұрыс тамақтану, жылу, тұрғын үй
өзін-өзі көрсету қажеттілігі – адамның творчестволық әлеуетін толық
құрмет, сый - өзін және басқа да адамдарды
әлеуметтік қажеттілік - өзін қандайда бір топтарға жақын
қауіпсіздік – бұл қорғану және тәртіп сақтау қажеттілігі.
Маслоудың ұсынған және оның ізбасарлары Херцберг, Макгрегор қолданған
1. Жалақы, кәсіпорын қызметтерінің нәтижесінде қызметкерлер үлесін бағалауды
Жалақы қызметкердің біліктілігіне, жеке қабілеттеріне немесе еңбектегі жетістіктеріне
2. Қызметкерлерге кәсіпорынның өзі тағайындайтын, былайша айтқанда, ішкі
жеңілдікпен тамақтану, бөлімдерде, арнайы орындарда ыстық су қондырғыларын
кәсіпорында шығарылатын өнімдерді өз қызметкерлеріне төмен бағамен сату
қызметкерлердің жұмыс орнына келетін және қайтатын жолақы шығындарын
өз қызметкерлеріне процентсіз немесе төмен процентті несие ұсыну;
кәсіпорын есебінен қызметкерлердің және олардың отбасы мүшелерінің денсаулығын
кәсіпорында көп жылғы еңбегіне қосымша төлемдер төлеуді немесе
3. Материалдық емес жеңілдіктер:
жұмыс кестесіне қызметкерлердің құқықтарын көрсету;
жұмыстағы табыстарына немесе белгілі бір жетістіктері үшін кезекті
зейнеткерлікке ерте шығу және т.б.
4. Еңбектің маңызын, қызметкерлердің дербестігі мен жауапкершілігін және
Қызметкерлерді кәсіпорынды басқару жұмыстарына тарту жүйесін жетілдіру –
5. Қолайлы әлеуметтік жағдайларды қалыптастыру, ол үшін жекелеген
Қызметкерлердің әр түрлі ресми емес атқарушылық топтарын ұйымдастыру,
Бұл әрбір қызметкерде атқарған ісінің, кәсіпорынның түпкі мақсаты
6. Қызметкерлердің қызмет бабында жоғарылауын жоспарлау, оқудың біліктілік
Аталған шаралар қызметкерлердің еселі еңбек етулеріне, кәсіпорында еңбек
1.5 Еңбек ресурстарын басқарудың маңызы мен механизмі
Қай бір қоғам болмасын, еңбек ресурстарын жоспарлап, оны
Еңбек ресурстарын басқарудың негізгі бағыты әлеуметтік-экономикалық қатынаспен, жұмысшы
Еңбек ресурстарын басқару механизмі деп сол еңбек ресурстарының
Еңбек ресурстарын басқару, жалпы экономиканы басқарудың бір бөлегі.
Міне осылардың бәрі бір-бірімен тығыз байланысты, оларды ажыратуға,
Еңбек ресурсын басқарудың құрамының жүйесін басқаруды мына төмендегі
Системаның бөлігіндегі жұмыс күшінің құрылуы
а) Халықтың ұдайы кеңітілетін жүйесін басқару;
- түс санын анықтау, оған барынша мүмкіндік жасау;
- әйел-аналардың жағдайын жақсарту;
- адамзаттың дені саулығын сақтауға камқорлық жасау;
б) Жұмыс күшін дайындаудың жүйесін басқару;
- жалпыға бірдей дайындық;
- мамандық кәсіпкерлікке дайындық;
- өндірістін өзінде жұмысшы кадрларды дайындау;
- жұмысшы кадрларды кәсіпкерлік-техникалық ағарту жүйесіне дайындау;
- арнайы орта және жоғары оқу орындарында кадрлар
- мамандықты (шеберлікті) жаңалау және қайта дайындау;
в) Басқаруды реттеу арқылы жұмыс күшінің орнын толтыру;
- еңбек ақы;
- жалпыға бірдей қорларды тұтыну;
- азық-түлік тамақтармен, өндіріс товарларымен қамтамасыз ету және
- бос уақытты пайдалану;
Системаның бөлігіндегі басқару жүйесінің еңбек ресурстарын бөлу
а) Жұмыс орнын құрудағы басқаруды өзгерту;
- материалдық өзгерісті;
- өнім өндірмейтін өрістерді.
б) Жұмыс күшін бірінші бөлуін басқару.
- жалпы орта білімі бар оқушыларды бөлу;
- кәсіпкерлік-техникалық системаны бітіргендерді бөлу;
- жоғары және орта арнаулы білімі бар мамандарды
в) Жұмыс күшін қайта бөлуді басқару.
- жұмысқа орналастыру бюросы арқылы;
- жұмысшыларды алуды ұйымдастыру;
- ауыл шаруашылығында қоныс аударуды басқару;
- жұмыс күшінің бір саланың ішінде ауысуы, қосалқы
- жастарды жалпылай үгіттеу.
Жұмыс күшін пайдалануды басқарудағы ішкі жүйені өзгерту:
а) Техникалық жетістіктерді басқару.
- өндірістегі өзгерістерді автоматтандыру және механикаландыру, оның ішінде
- жұмыс орнын бағалау және жаңалау (өзгерту);
- жаңалау және ойлап шығару, реттеу;
б) Ғылыми еңбек ұйымдастыруды басқару;
- еңбекті бөлу және біріктіру (кооперация);
- жұмыс орнын ұйымдасгыру және еңбек әдісін жетілдіру;
- еңбекті мөлшерлеу;
- жұмыс уақтысын пайдалану;
- еңбек тәртібі;
- еңбек жағдайы және оны қорғау;
- жарыс және алдыңғы қатарлы тәжірибені қорғау;
- материалдық және моральдық ынталандыру;
- еңбекке дұрыс қарауға тәрбиелеу;
в) Еңбек үнемдеуді басқару.
- еңбек өнімділігін жоспарлау және жұмысшы санын реттеу;
- еңбекке ақы төлеуді ұйымдастыру, оның ішінде еңбек
Еңбек ресурстарын басқаруда аса бір маңызды міндет атқаратын
Еңбек күшін кеңейтудің мақсаты, ол оның бір қалыпты
Жұмыс күшінің жаңадан қалыптаса бастаған кезеңінде басқаруды мына
1. Халықтың көбеюінің қозғалысын өз күйінде басқару, немесе
2. Еңбек күшін өзгертуге, дайындауға араласу, яғни айтқанда
3. Жұмыскердің еңбекті атқаруға кеткен физикалық және рухани
Міне бұл кезеңдердің бәрін сақтау, басқару және іске
Міне осы жағдайды орындау үшін ғылыми негізге сүйенген
Осы істерді орындау үшін:
1) Жұмыс бастылығын басқару. Бұл өзіне мына төмендегі
2) Жұмыс күшін бөлумен айналысу, өндірістің бірінші сатысында.
3) Жұмыс күшін қайта бөлу – еңбекке қатысуын,
Осындай жұмыс күшін қозғау, алдына нақты мақсат қояды:
Еңбек күшінің тиімділігін арттыру үшін әлеуметтік-экономикалық даму жоспарларында
- Еңбекке ақы төлеу қорының мөлшерінің құрамы;
- Экономикалық ынталылық қорының мөлшерінің құрамы (өндірістің ғылымның
- Еңбек өңімділігінің өсуін жоғарылату мөлшерін анықтау және
- Сонымен еңбек ресурстарын басқарудың негізгі бағыты, халық
Жұмыс күшін басқару – негізінен өндіріс пен салаларды
Еңбек ресурстарын (жұмыс күшін) тиімді пайдалану үшін кейінгі
Өндірістегі өнім өндіретін және өндірмейтін салалар барлық аймақтық
Ең негізгі еңбектің ресурстарын басқару әрбір өндіріс, сала
1.6 Еңбек ресурсын басқарудың әдістері
Еңбек ресурстарын басқару, экономиканы басқарудың басқа жүйелері сияқты,
1) Экономикалы;
2) Әкімшілік.
Экономикалық әдіспен басқару өндірістерде кейінгі кезде үлкен орын
Сонымен экономикалық әдіс, өнеркәсіптегі қорларды тағы басқа мүмкіншіліктерді
Бұл әдіс кәсіпорындарда оның жеке бөліктерінде еңбек өнімділігін
Экономикалық әдіспен басқарудың негізгі құралы – еңбек ресурстарын
Кейінгі жылдары, халық шаруашылығында шаруашылық есепті енгізу көп
Ал, енді экономикалық нормативке көшкенде шаруашылықтан шыққан пайда
Сонымен сайып келгенде экономикалык мөлшерлікті белгілеу қорларды реттеу,
Мөлшерлік жүйеге көшу дегеніміз, қазіргі кезеңде өнеркәсіптерде, кәсіпорындарда,
Нарықтық экономикаға өту, экономикалық мөлшерлік, бұрынғыдай жоспардың барлық
Мұның ең негізгі бір шарты, бұл кәсіпорын тиімді,
Еңбек ресурстарын басқарудағы тағы бір әдіс, алынған пайданы
Материалдық ынталандыру жүйе әдісінде ең негізгі мәселенің бірі
Мәселен, жаңадан ашылып жатқан кәсіпорындар да, Сибирь, Шығыс,
Сонымен жаңа еңбекке ақы төлеу жолы, оның әдісі,
Еңбекке ақы төлеу қоры тек еңбекке қатысқан жұмысшылардың
Еңбекке ынталандыру қоры, тек қана сыйлық, тағы да
Өндірісті дамыту, ғылым және техника қорын өнеркәсіп, ғылыми-зерттеу,
Кәсіпорын қайтарымынан түскен қаржыны өзінің жағдайына лайықты пайдалану,
Әлеуметтік даму қорын еңбек коллективі үй құрылысын салуға
Кәсіпорынның, өнеркәсіптің басшыларына, мамандарына ақы төлеуді де қайтадан
Бұндай жолмен ақы төлеуде басшы қызметтегі қызметкерлердің, мамандардың
Сонымен экономикалық ынталандыру түрлі мәселелерді шешуге бағытталған, атқарылған
Сайып келгенде, еңбек ресурстарын экономикалық әдіспен басқару негізінен
Біріншіден – еңбек ресурстарын дайындаудың тиімділігін арттыру және
Жоғарыдағы айтылғандай еңбек ресурстарын басқаруда, экономикалық әдістен басқа
Бұл деген сөз, мемлекеттің басқару мекемесі ретінде, берілген
Мәселен, профтехучилище бітіргеннен кейін, бағыттама (направление) берген жағына
Әкімшілік жолмен басқару кәсіпорындардың тағы басқа басқару мекемелерінің
Бұл кейінгі әкімшілік-командалық әдіспен басқару, басқа әдістердің еш
Міне бұндай әдістердің барлығы кейінгі жылдары үкімет жағынан
Еңбек ресурстарын басқаруда көп пайдаланылатын әдіс-жоспарлы-баланстық әдіс. Сонымен
Жоспарлау балансы еңбек ресурстарын есептегенде сол аймақтың, өлкенің,
Облыстағы, өлкедегі, аймақтағы жоспарлау мекемелердің негізгі мақсаты еңбек
Ал, енді жылдық баланс негізінен келешекте халық шаруашылығында
Жаңадан ұйымдаскан кәсіпорындарға, немесе қысқаратын кәсіпорындардан қанша еңбекке
Құрама жоспарлау балансы еңбек ресурстарының екі бөлімінен тұрады:
1) Кіріс, онда еңбек ресурстарының саны мен құрамының
2) Шығыс бөлігінде – еңбек ресурстарының бөлінуі шаруашылық
Сонымен еңбек ресурстары өзінің пайдаланылуына лайықты негізгі үш
Алдымен өткен кезеңді жалпылама талдау, сонан кейін қалыптасқан
Сондай-ақ жұмысшылар мен қызметкерлерді, жасы 16-ға толған және
1) Жалпы шаруашылықтағы жұмысшылар, жұмыскерлер және қызметкерлер;
2) Оқушылар он алтыдағы және одан жоғарғы жастағы
3) Үйінде және жеке өз шаруашылығында жұмыс істейтіндер.
Жұмысшылар мен қызметкерлердің санын есептеу олардың қаншалықты керектігіне
Ал, енді ауыл шаруашылығында жалпы шаруашылыққа қанша шығын
Егерде өндірісте жұмыскерге алдын ала ескерілген жобадан асатын
Халық шаруашылығында жұмыс күші өзіне керегінен артық болса,
Сонымен баланстық есеппен қосымша, немесе артық жұмыс күшін
Баланс әдісімен есептеу арқылы жаңадан мамандар дайындау, оқу
Жұмыс күшін тиімді жоспарлау үшін, әсіресе жастарды жас
Өйткені өндіріске, өнеркәсіпке сол жергілікті аймақта жұмысшы қызметкерлер
Қорытынды
Еңбек нарығы дегеніміз бұл ең алдымен жұмыс күшіне
Осы уақытқа дейін біздің елімізде еңбек нарығы болмады.
Әкімшілдік-әміршілдік басқару жүйесі жағдайында мемлекет, жұмыспен толық қамту
Қорыта айтқанда жұмыссыздық нарықты экономикаға тән құбылыс болып
қазіргі еңбекпен қамту қатынастары, әкімшілдік экономика жағдайында қалыптасқан
Еңбек нарығы барынша күрделі және жетілмеген нарық түрі
Жасырын жұмыссыздық - өндіріс пен мемлекеттік аппаратта артық
1
