TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz

1-Бөлім. Әдебиеттік шолу.

1.1. Суда еритін полиэлектролиттер және олардың дисперстік жүйелердің агрегаттық тұрақтылғына әсері.

1.2. Сулы дисперсті саздың және сазды ерітінділердің тұрақгылығына және құрылымына суда еритін полиэлектролиттердің әсері.

1.3. Акрил қышқылдары негізінде алынған суда еритін полиэлектролиттер.

2-Бөлім. Эксперименттік бөлім.

2.1. Бастапқы заттарды таңдау.

2.2. Зерттеу әдістері.

2.3. Топырақтың жасанды құрылымын түзгіш ретінде қолданылатын ұнтақ тәрізді полиэлектролиттердің әсерін зерттеу.

2.4. Саз балшықты суспензиялардың құрылымдық-механикалық және фильтрациялық қасиеттеріне электролиттермен полиэлектролиттердің әсерін зерттеу.

2.5. Қынғрақ саз балшығымен байытылған суспензиялардың тұрақтылығына ұнтақ тәрізді суда еритін полиэлектролиттердің әсерін зерттеу.

Қорытынды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 60 бет
Пәні: Химия

-----------------------------------------------------------------------------------

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

Мазмұны

1-Бөлім. Әдебиеттік шолу.

1.1. Суда еритін полиэлектролиттер және олардың дисперстік жүйелердің
1.2. Сулы дисперсті саздың және сазды
1.3. Акрил қышқылдары негізінде алынған суда еритін полиэлектролиттер.

2-Бөлім. Эксперименттік бөлім.

2.1. Бастапқы заттарды таңдау.

2.2. Зерттеу әдістері.

2.3. Топырақтың жасанды құрылымын түзгіш ретінде қолданылатын ұнтақ
2.4. Саз балшықты суспензиялардың құрылымдық-механикалық және фильтрациялық
2.5. Қынғрақ саз балшығымен байытылған
Қорытынды.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Реферат

Дипломдық жұмыстың көлемі **** беттен, **** суреттен, *****
Негізгі терминдер: саз балшық, тұнба, адсорбция, араластырғыш эффекті,
Дипломдық зерттеудің мақсаты: мочевина және акрил қышқылы негізінде
Зерттеу обьектісі: Қазіргі уақытта полиминералды саздардың қорлары өте
Зерттеудің ғылыми жаңалығы: Акрил қышқылы және мочевина
Дипломдық зерттеудің әдістері:

1-Бөлім. Әдебиеттік шолу.

1.1 Суда еритін полиэлектролиттер және олардың дисперстік
жүйелердің агрегаттық тұрақтылығына әсері.

Дисперстік жүйелердің агрегаттық тұрақтылығы дегеніміз—бөлшектердің бір-біріне жабысуына (бірігуіне)
Дисперстік жүйелердің агрегаттық тұрақтылығы, табиғаты жөнінде әртүрлі көз
Осы теорияға сәйкес сольватты қабатпен әлсіз қапталған едәуір
Осындай әрекеттесудің нәтижесінде кез-келген сыртқы әсерлерге тұрақты, кеңістік
Ф.Д.Овчаренко және т.б. зерттеулерінде, олардың тиксотропты-коагуляциялық сипатын көрсетеді
П.А.Ребиндер (6) тұрақтылық өлшемін уақыт бойынша жай өзгеру
Н.П.Песков (8) және т.б. g-потенциал өлшемін дисперстік, жүйенің
Авторлар (9) дисперстікті жүйенің агрегаттық тұрақтылығын энтропиялық фактормен,
Тартылу күші молекулалық өзара әсерлесу сипаты болады, (Ван-дер-Ваальс
Бұл екі күштің тартылуы және тебісу нәтижесінде дисперстік
Тебісу күшінің жоғарылығынан-жүйе едәуір тұрақты, тартылу күшіне ауысуы
Бұл күштерді есептеп тәжірибе барысында анықтаған (11-12). Авторлар
Жоғарыда айтылғандарды қорытындылап, қазіргі кезде коллоидтық жүйенің агрегаттық
1. (Шульце-Гарди ережесі) Дерягин талдауы, үндеуінде коллоидты ерітінділердің
2. Тұрақтылықтың механикалық-құрылымдық факторы-бөлшектер бетінде гель тәрізді құрылымдық
3. Дерягиннің расклинивающии қысым теориясы бөлшектерді жақындастыруына кедергі
4. Тұрақтылықтың термодинамикалық факторы. Жүйедегі коагуляциялық процеске энтропилді
5. Стерикалық фактор. Фаза бөлімінің бетінде стаблизаторлық (тұрақтандырғыштық)
Соңғы кездерде дисперстік жүйенің тұрақтылығын реттеуде неше түрлі
Жоғары молекулалы реттегіштер үш топқа бөлінеді: бейорганикалық полимерлер,
Табиғи реагенттерге қарағанда синтетикалық жоғары молекулалық реттегіштер әдетте
СЕП амфотерлік сипаты үлкен тиімділікке ие, өйткені оларда
Авторлар (14) макромолекула адсорбциясы иондалмаған карбоксильді, амидті топтардың
Макромолекулалық тізбек бірнеше бөлшектерде бөлек сегменттермен адсорбцияланып, оларды
Басқа авторлар (15) полиэлектролиттердің қатты бөлшектегі адсорбциясында негізгі
Ароматты көмірсутектер оң зарядталған беттерімен өзара әсер етуімен
Еңбектерде (16) қатты бетті органикалық, төмен және жоғары
N-H...-, гидроксидтер, спиттер, фенолдар, және су –O-H...O, карбоксил
Макромолекула адсорбциясы гидраттық бөлшектерде сутектік байланыстың пайда болуы
Авторлар (18) макромолекулалар жоғары молекула салмағымен
Полиэлектролит адсорбциясы Ленгмюр теңдеуімен сипатталады (19). Ла-Мердің есептеуінше
Ла-Мердің теориялар макромолекуланың ассосациясы, құрылысымен және адсорбциялық-сольваттық қабаттың
Автордың еңбектерінде (20) макромолекулалық тізбек қосымша агрегирвті бөлшекке
Электрофоретикалық қозғалыспен электрокинетикалық потенциал бөлігінің төмендеуі макромолекула полиэлектролит
Автордың (21) ойы бойынша полиэлектролит қатысында дисперстік
Горловский мен Хайман (22) флокуляциялық суспензия полиэлектролитіндегі теңдеу
Егер адсорбциясының нәтижесінде бөлшек бетінің заряды жоғарыласа, электростатикалық
Авторлардың есебінше (23) полиэлектролиттің құрамындағы өзгеріске ассоциациялық молекула
Полиэлектролит суспензиядағы жұмыста (24) былай түсіндіріледі, полиион тізбегі
Ізденушілер (25) полиэлектролиттің стабилизациялық қозғалысы дисперстік жүйедегі адсорбция
Осындай көп жағдайда полимерлердің дисперстік жүйедегі механизмі көп
СЕП негізгі қатысында дисперсияны екі класқа бөлуге болады:
Көптеген полимерлер табиғи және синтетикалық болып қарастырылады, молекула
Құрамына байланысты полярлы топты категорияға бөлуге болады:

1. Ионогендік емес—полимерлер ионогендік емес топтардан OH,↔CO, (крахмал,
2. Анионды—полимерлер, аниондық топтардан тұрады. Мысалы:

→COOH, →SO3H, -O-SO3H (натрий полиакрилаты, натрий альгинаты, лингносульфонат
3. Катионды—полимерлер, катиондық топтардан тұрады. Мысалы: →NH=NH (полиэтилен,
4. Амфотерлі—полимерлер, бірынғай аниондық және катиондық топтардан тұрады.
Жұмыста мыс иондарының, кобальт, иод және фтор сулы
Мономерлер негізінде СЕП-ны қабылдайды, функционалдық топ құралады, үлкен
1.2. Сулы дисперсті саздың және сазды
Бұрғылау кезінде жуатын сұйықтар ретінде қолданылатын сазды ерітінділер
Дисперсті жүйелердің орнықтылығы коллоидты бөлшектердің арасыңда болатын тебілу
Дисперсті жүйелердің агрегатты тұрақтылығының проблемалары қазіргі кездегі коллоидты
Бөлшектер қабаттарының арасындағы беріктігімен, яғни термодинамикалық;

Адсорбциялық қабаттардың ығысуының механикалық беріктігімен, жоғарғы тұтқырлығымен, серпімділігімен
энтропиялық фактор, ал полимердің макромалекулалық тізбектерінің микроброундық қозғалысы
Көзқарастардың әртүрлілігі дисперсті жүйелердің табиғаты жөнінен әртүрлілігімен түсіндіріледі.
Қазақстан Ресаубликасының Ұ.Ғ.А. академигі Ш.Б.Батталов әріптестерімен Қынрақ орындарындағы
Д.А.Декойло, К.А.Коганская, А.А.Зоворохин және Б.Г.Беньковский жұмыстарында (17-18). өзен
(20) жұмыстарында жоғары температуралы скважиналарда сазды суспензиялардың қасиеттерін
Сонымен бірге синтезделген полиэлектролиттер ферментті жолмен бөлінбейді. Дегенімен
ТМД-дағы суда еритін полимер –флокулянттардың өте тиімділігіне қарамастан
өндірістік көлемде мұндай полимерді көптеп өндіру экономикалық жөнінен
Мономерлерді полимерлеу немесе қос полимереу, еріткіш тұндырғыш ортада
Паста тәріздес суда критін полимерді химиялық сусыздандыру және
Паста тәріздес (8-15%-тік) суда еритін полимерді (аэродинамикалық, лиофильдік,
Суда еритін полимерлерде (8-10%-тік) органикалық еріткіштерде (спирт, ацетон,
Жоғарыда айтылған әдістердің, яғни құрғақ СЕП алу әдістерінің
Зерттелетін жүйе жанғыш және жарылғыш болғандықтан тұндырғыш ретінде
Термиялық қыздыру тізбектігі функционал топтарды тұйықталуға және полимерлерді
Соңғы өнім өзінің ерігіштігін ішінара жоғалтады.

Молекулалық массасы төмендейді. Сондықтан қолдану қасиеттері нашарлайды. Сондықтан
Еліміздің халық шаруашылығын дамытудың басты бағыттарының бірі өнімдерінің
1.2. Акрил қышқылы негізінде алынған суда еритін

полиэлектролиттер.

Полиэлектролиттер суда ионизацияланатын молекулалар группасына жататын полимерлер болып
Суда еритін полиэлектролиттер класында акрилді полимер маңызды орын
Суда еритін акрил қышқылдарының полиэлектролиттерін және олардың өнімдерін
1. Тордағы ирек
2. Сополимерлер: метакрилды қышқыл-метилметакрилат, акрилды

қышқыл-этиленсульфо-қышқылының натриды
Қазіргі уақытта суда еритін полоимрлердің синтездеу әдістемесінің жалпы
мұндағы R-алкил, 1-4C атомдарынан немесе морфолин қалдығы. Бұл
Полимер бөлшектерінің шамасын
Реттегіштердің және
Бисульфиттің саны артуымен соңғы өнімнің молекулалық массасы төмендейді.
Реттегіш реакцияның жылдамдығына әсер етпейді. Бос радикал полимеризат
Суда еритін акрил қышқылының сулы ерітіндісін алу үшін
Мыс тұзы реттегіш сияқты едәуір активті, бірақ мыс
Бұл сол полимерлерді полиакрилинтрил және полиакриламид синтетикалық полимерлерді
АКШ патенттерінде температура 323 К кезінде катализатор ретінде
Сондай-ақ метакриламид пен метакрил қышқылының сополимерлеріннің сілтілік агенттер
КН SO4 - К2 S2O8 тотығу-тотықсыздану жүйесінің қатысында
/28/ Полиакриламид гидролизі бойынша көптеген еңбектер жазылған М.Н.
Полиакрилнитрилді қышқылды және сілтілі гидролизді карбоксил және амидті
K.C. Ахметов және К.В. Погорельскийдің еңбектері: құрғақ аммиак
Совет және шетел әдебиеттерінде
1. Конденсациялық
Мұнда амино тобымен,
Акрил (метакрил)-орынбасу қышқылы мочевинамен 483-493 К- дейін
Аминоқосылыс ретінде гуанидироданит, N-финил мочевина N, N-финилэтилмочевина, тимочевина
Конденсацияның өнімі пластмасса дайындау кезінде шикізат ретінде қолданылады.

Мочевина және акролейн негізінде алынған конденсациялық смола текстиль
2. Полимерзациялық смола әртүрлі қанықпаған мономерлермен CH2=C(R1)-C(O)-NH-A-C (OH)-NHR
A-2-4 көміртек атомымен алкил тобы. Еңбекте акрил
мен мочевинадан полимеризациялық смола алудың 3 сатылы процесі

жазылған.

а) 373-403
б) 373-413
в) алынған өнімді суда еритін аммонии тұзына ауыстыру.

Аталған өнімдер қатты ұнтақгарды түйіршіктеу үшін және жасанды
Француз патентінде /29/ жоғары температурада, (этилендиамин) алкилендиаминдер және
С.М.Киров атындағы Қазан химия-технологиялық институтында радикалды полимеризациялау 413-443
3. Шетел патентттерінде /30/ полиакрил және полиметакрил қышкылдарын
Сонымен, акрил қышқылының мочевинамен реакцияның жүру жағдайына байланысты
Акрил қышқылы молекуласында

СН2=СН - С = О

I

он

Оттегімен карбонилді қос байланысына гидроксил тобындағы оттегі және
Акрил қышқылы орын басу реакциясына бейім (карбоксил тобының
Акрил қышқылының /31-34/ гомополимерленуі жылудың (термиялық полимеризация), жарық
Полиакрил қышқылы химиялық қасиеттері бойынша диссоциялану дәрежесі төмен
Полиакрил қышқылына сапалық реакция фенилелитпен әрекеттесуі тән.
Метакрил қышқылы
Метоналда полиакрил
Мочевинаның дипольдік моменті N-4,56 Д, NН2 негізгі топтың
NH - С – ОН

Н - N - Н

Сулы ерітіндісіндегі мочевинаның иондық кұрылысы

Н2 N CONH3+ және Н2 NC(HN)O

Мочевинаның функционалдығы қазіргі уақытқа дейін дәледенбеген деп саналады.
О - С - NH2

NH2

1. Күшті қышқылдар HNO3, H2 SO4 HCL 1:1
Мұзда сұйытылған
2. Карбомид молекуласының құрамында көптеген органикалық және
NaCL • CO (NH2)2 • Н2О

Н2О2 • CO (NH2)2

CaSO4 • CO (NH2)2 • H2O

CH3 OH • CO (NH2)2

Мочевинаның судағы ерітіндісі сутегінің асқын тотығымен қайнау температурасында
3. Спиртпен әсер
ROH + CO (NH2)2→ H2NCOOR+NH3

4. Қышқылдармен олардың
RCOCL+CO (NH2)3 → RCONHCONH2+HCL

5. Термиялық ыдырау.

Егер мочевинаның балқу температурасынан 402,6 К жоғары баяу
Судағы ерітіндісінде мочевина баяу аммиак пен көмірқышқыл газына
6. Көптеген организмдер және кей өсімдіктер дәнінде
7. Мочевина ерімейтін
Бұл реакцияны поликонденсация реакциясына жатқызуға болады.

8. Мочевина сополимерлер түзіп сополиконденсациялануға қатысады. (Монометилен-диамин мен-урилон
2-Бөлім. Эксперименттік бөлім

Бастапқы эаттарды таңдау

Фаза шекарасындағы стабилизация, флокуляция процестерді реттеудегі суда еритін
Сондықтан жаңадан ерігіш полиэлектролит таңдау үшін мынадай жағдайлар
Арзан және ыңғайлы шикізаттар немесе өнеркәсіптік қалдықтарын қолдану;

Жоғары дәрежелі полимеризациялануды қолдану, себебі, макромолекуланың өлшемі және
Құрамында ионогендік және ионогендік емес функционалдық топ бар
Суда еритін полимерлерді алу үшін полимеризация, сополимеризация әдістері
2.2 Зерттеу әдістері

Зерттеу үшін физико-химиялық әдістер қолданылады: элементтік анализ, термогравиметрия,
Берілген жұмысты орындау үшін жеке заңдарды қарастыратын зерттеу
Алынған полимерді зерттеу үшін бос және әлсіз араласқан
1,5%-тік полимер ерітіндісін целофандық қапшыққа құйып, жиілеп, суын
Полимердің құрамын анықтау үшін ИК-спектроскопиялық анализ жүгіздік.

Заттың жарықты жұтуы—молекуланың қозуымен, тербелісімен түсіндіріледі. Тербелістің негізгі
Байланыстың бойымен атомның валенттілік тербелісі—бұл кезде байланыстағы валенттілік
Спектрден полимерді алған соң жұтылған жазықтар арқылы қандай
Ал суспензия дайындау үшін вазилиндік май қолданылады. Кең
Полиэлектролит ерітінділерінің тұтқырлығы шыны капиллярлы вискозиметр ВПЖ-2 қондырғысында
Вискозиметрді термостаттың ішіне салдық. Термостаттың температурасы ±0,01оС дәлдікпен
Тұтқырлықты мына формуламен есептеп таптық:

ерітіндінің біткен уақыты;

еріткіштің біткен уақыты;

С- полиэлектролит ерітіндісінің концентрациясы.

Есептелген нәтижелер бойынша концентрация полиэлектролит ерітіндісіне тәуелді:
Полиэлектролиттер – ионогендік топтары бар үлкен молекулалық қосылыстар,
Ионогендік топтар үш класқа бөлінеді: полиқышқылдар, полинегіздер және
Изоэлектрлік нүктені мынадай әдіспен анықтадық.

50 мл екі стақанға белгілі концентрациялы полиэлектролит саламыз.
Алынған ерітіндіні пипеткамен 10 см3 алып 200С термостатқа
Барлық өлшеулер біткен соң вискозиметрді тазалап жуып таза
2.3. Топырақтың жасанды құрылымын түзгіш ретінде қолданылатын ұнтақ
зерттеу.

Соңғы кездерде диспрестік жүйенің тұтқырлығын реттеуде суда ерігіш
Синтетикалық полимерлердің синтезі және полимер тәріздес түрленулер
Ұнтақ тәрізді суда еритін полиэлектролиттердің активтілігі, құрылым түзгіш
Осы хабарламада мочевина және акрил қышқылы негізінде алынған
Осыған сәйкес сулы ерітінділердің тұтқырлығына, концентрациясына, бастапқы мономерлердің
Оңтүстік – Қазақстан обылысының әдеттегі сұр топырақты суға
Бұл ұнтақ тәрізді полиэлектролит құрамындағы гидроксил топтарының
1-сурет. Сулы ерітіндінің концентрациясына
байланысты СПМАК құрлым түзу қабілеттілігі.
мөлшерін арттыру сутектік байланыстың күшейуіне алып келетіндігіне
Саз балшықтың полимер мен өзара әрекеттесу процесінде дисперстік
Гидроксил топтарының мөлшерін ұлғайту және олардың дисперстік жүйемен
Полимердің молекулалық салмағы мен оның құрылым түзетін әсері
түзетін эффект үлкен болады.

2-сурет. Меншікті тұтқырлық (1) пен құрылым түзілудің
(2)СПМАКерітіндінің концентрациясына тәуелділігі.
Мұндай заңдылық СПМАК ұнтақ тәрізді полиэлектролиттер үшін
Дисперсті жүйе бөлшектерінің суда еритін полимерлермен өзара әрекеттесу
3-сурет. 0,1%- дық СПМАК сулы ерітіндісінің суға

төзімді топырақ агрегаттары мөлшерінің рН ортаға тәуелділігі.
СПМАК ұнтақ тәрізді полиэлектролитінің қатысуымен суға төзімді топырақ
Түрлі рН ортадағы СПМАК ұнтақ тәрізді полиэлектролитің көмегімен
Сілтілік ортаға өту кезінде Н-байланыстың түзілу интенсивтігінің ұлғаюы
1-кестеде қосылатын NаСl мөлшеріне байланысты қосылатын топырақ агрегаттары
0,5: 1,0: 5,0 % NaCl электролитін топырақ салмағына
1-кесте

Суға төзімді топырақ агрегаттарының (%) қосылатын NaCl электролитінің
Ұнтақ тәрізді полиэлектролиттердің топырақ салмағына концентрациясы,

% NaCl топырақ салмағына, %

0,5 1,0 5,0

0,01

0,03

0,06

0,10

0,30 18,40

42,50

53,50

79,25

84,40 17,50

40,75

51,40

75,00

82,75 10,50

20,50

38,25

52,75

76,50

Бұл тұзданған топырақта жасанды құрылым туғызу үшін СПМАК
Саз балшықты суспензиялардың құрылымдық-механикалық және фильтрациялық қасиеттеріне электролиттермен
зерттеу.

Гидрослюдалы-монтмориллонитті саз балшықпен байытылған суспензиялардың құрылымдық-механикалық және фильтрациялық
Тұз шөгінділерінде бұрғылау практикасында қолданылатын дисперсті жүйелердің тұзға
Саз балшықты суспензияға әсер етуі бойынша электролиттер дисперсиясының
Осыған байланысты гидрослюдалы-монтмориллонитті Қынграқ саз балшығымен байытылған суспензиялардың
6-кестеде саз балшықтың дисперстігіне соданың пептиздеуші әсерін мақұлдайтын
Саз балшықтың ион алмасу комплексінде суспензия Ca2+
Кесте 6.

Кальцийлі содамен (Na2CO3) өңделген, гидрослюдалы-монтмориллонитті саз балшықты

суспензияларының фильтрациялық параметрлері мен құрылымдық-механикалық

қасиеттерінің өзгеруі.

Құрылымдық-механикалық қасиеттері Фильтрациялық қасиеттері.

Е*10-3 Рκ1 η1*10-5,

пз θ,

с λ, г/см3 (Рkl/η1)*10-6, с-1 Еε -10-2 эрг/см2
с В30,

см3 Тк ,

мм СНС,

мг/см2 СО,

%

дн/см2

Табиғи

- 2.1 90 50.3 2400 0,17 18,2 13,8
0.05 2.4 105 32.0 1330 0,22 32,8 18,4
0.10 2.5 92 34.1 1360 0,13 26,4 16,2
0.25 4.5 120 65.0 1440 0,09 18,4 15,7
Байытылған

0.50 4.9 120 98.0 2000 0,12 12,2 12,8
0.75 5.3 155 100.3 1880 0,12 15,5 14,3
1.00 5.4 162 105.0 1850 0,12 16,0 15,8
2.00 5.3 130 79.0 1490 0,12 16,4 17,7
Na2CO3 өңдегеннен кейін гидрослюдалы-монтмориллонитті саз балшық үлгілері суспензиясының
1-табиғи, 2-байытылған.

11-сурет.

Сода (Na2CO3) концентрациясынан гидрослюдалы-монтмориллонитті саз балшық үлгілері
1-табиғи, 2-байытылған.

12-сурет.

Осылайша, Қынграқ сазын өндеу үшін Na2CO3
Зеттелетін саз балшықтың электролит-коагулянттың әсерімен суспензияның серпімді-пластикалық-тұтқырлық қасиеттерінің
Кесте 7.

Электролиттер әсерімен байытылған гидрослюдалы-монтмориллонитті Қынғрақ саз балшықғының

серпімді-пластикалық-тұтқыр суспензиясының өзгеруі.

Тұздар, % Е1*10-3 эрг/см3 Е2*10-3 эрг/см2 Е*10-3 эрг/см2
пз θ,

с λ, г/см3 (Рkl/η1)*10-6, с-1 Еε -10-2 эрг/см2
типтері

NaCl CaCl2

- - 2,5 12,5 2,08 90 50,3 2400
5,0 - 22,5 81,7 17,60 250 100 870
10,0 - 17,5 60,0 13,50 150 90,4 670
20, - 18,0 65,0 14,0 140 85,0 600
- 0,5 15,4 58,0 12,2 125 78,3 640
- 1,0 17,0 54,6 13,0 130 75,0 580
- 2,0 24,8 41,0 15,4 192 72,5 470
20,0 1,0 20,4 72,0 15,9 168 83,0 520
13-сурет

а) NaCl, б) CaCl2
1-табиғи, 2-байытылған.

13-сурет.

Бірақ, бүкіл осы өзгерістер коагуляциялық құрылым критерийіне жауап
Натрий хлориді және кальций хлорид әсері бойынша Қынграқ
Натрий және кальций хлорлы тұздарының бірлесіп әрекеттесуі аддитивті
Зерттелетін Қынграқ саз балшығының тұзға тұрақтылығы оның минералдық
Одан басқа, гидрослюдалы-монтмориллонитті саз балшықты суспензиясында монтмориллониттің пакет
Осылайша, жоғарыда келтірілген құрылымдық-механикалық талдау мәліметтері негізінде күрделі
Қынграқ саз балшығымен байытылған суспензиядағы қосылған электролит-пептизаторлар
Оған саз балшықты суспензияларды суда еритін полиэлектролиттерді химиялық
2.5. Қынғрақ саз балшығымен байытылған
Гидрослюдалы-монтмориллонитті саз балшықты суспензиясы тұрақтылығының құрылым түзу процесін
Сополимер концентрациясын арттырған кезде деформациялық процестің даму анализі,
Сополимердің аз мөлшерін енгізген кезде саз балшықты суспензияның
Сополимер концентрациясын (0,1—0,5%) ары қарай арттырған кезде, коагуляциялық
Бұған беттік гидрофилизациясы және адсорбциялық-сольваттық қабаттың қалыңдауы нәтижесінде
Суда еритін полиэлектролиттер: 1-СТММАҚ , 2-Унифлок
пластикалық беріктігінің өзгеруі.

14-сурет.

15-суретт

Кесте 8.

Суда еритін полиэлектролиттермен тұрақтандырылған саз балшықты суспензиялардың коллоидтық-

химиялық қасиеттеріне температура мен электролиттердің

әсері.

Полимерлер,

% Тұздар, %

Т, К Құрылымдық-механикалық қасиеттері. Фильтрациялық қасиеттері.

NaCl CaCl2

η*10-5

пз θ,

с λ ,

г/см3 (Рkl/η)*10-6 с-1 Е-10-2 эрг/см3 Т200,

с В30,

см3 Тк ,

мм СНС, мг/см2 СО,

%

1мин. 10мин.

0 - - 273 50,3 2400 0,17 18,2
0,05 - - 273 100,0 2370 0,15 11,0
0,10 - - 273 92,5 2300 0,18 20,0
0,25 - - 273 80,0 2420 0,13 12,5
0,50 - - 273 87,0 2500 0,11 14,1
0,75 - - 273 108,0 2570 0,10 12,2
1,00 - - 273 131,0 2620 0,10 11,0
Унифлок

0,25 0,5 - - - 134,0 2640 0,09
0,50 0,5 20,0 - - 84,0 1760 0,14
0,75 0,5 - 20,0 - 26,0 490 0,23
1,00 0,5 - - - 137,0 2530 0,11
Қосылатын СТММАҚ сополимерінің концентрациясына байланысты түсірілген жылжу кернеуінен
Жылжу кернеуін ары қарай арттырған кезде ағудың басталуына
СТММАҚ сополимерінің түрлі қоспалары қосылған суспензия эффективті тұтқырлығының
Құрылымдық-механикалық анализ нәтижелері, реологиялық және фильтрациялық мәліметтер Қынғрақ
Зертттелетін саз балшықты бетіндегі Унифлок, ПМАК және СТММАҚ
Түрлі полиэлектролит қоспаларын қосқан кезде жылжу кернеуіне байланысты
1-0,1%; 2-0,25%; 3-0,5%; 4-0,75%; 5-1,0%;

16-сурет.

СТММАҚ полиэлектролиттінің концентрациясына байланысты саз балшықты суспензияның эффективті
(τ=100 дин/см2).

17-сурет.

Полиэлектролиттер адсорбциясының изотермасы:

1-СТММАҚ, 2-ПМАҚ, 3-Қынғрақ саз
18-сурет.

ПМАК сополимері концентрациясынан саз балшықты суспензияның пластикалық беріктігінің
Зерттелген ПЭ әсеріндегі айымашылық олардың саз балшық бөлшектерінің
Бұрын анықталғандай, ПМАҚ және СТММАҚ ерітінділерінде осы электролиттің
19-суретте суда еритін электролиттердін әсерімен Қынғрақ саз балшықты
Полиэлектролиттер қосқан кезде Қынғрақ саз балшықты суспензиясының фильтрациялық-технологиялық
ПМАҚ және Унифлок сополимерінің түрлі қоспалары (0,05%-тен 1,0%-ға
Олардың негізінде тұрғызылған жылжу кернеуі тұрақты болған кезде
Унифлок қосылған суспензия үшін бұл қисық біршама
СТММАҚ суспензиясымен салыстырғанда анық бейнеленбеген минимум, ондағы
СТММАҚ пен салыстырғанда саз балшықты суспензияларды тұрақтандыру
Осылайша, полиэлектролиттердің қатысында саз балшықты суспензиялардың қасиетін зерттеу
Суда еритін полиэлектролиттермен өңделген саз балшықты суспензияның салыстырмалы
1-0,05%; 2-0,1%; 3-0,25%;
19-сурет.

Кесте 9.

Суда еритін полиэлектролиттердің әсерімен гидрослюдалы-монтмориллонитті саз балшықты

суспензияларының фильтрациялық-технологиялық

қасиеттерінің өзгеруі.

Полимер

конц.,

% Т200,

с λ,

г/см3 В30,

см3 Тк ,

мм рН СНС, мг/см2 СО,

%

1 мин. 10 мин.

СТММАҚ

0 4,5 1,26 20,0 4,0 7,0 25,2 26,4
0,05 4,8 1,27 19,0 3,0 7,0 28,4 30,3
0,10 5,5 1,27 10,0 2,0 7,5 38,4 42,1
0,25 6,8 1,27 8,0 0,50 7,5 1,28 6,0 0,75 8,5 1,28 4,0 1,00 10,0 1,28 4,0 Унифлок

0,05 9,0 1,28 8,0 2,0 7,5 28,4 33,5
0,10 15,4 1,28 7,0 1,5 7,5 32,4 39,8
0,25 25,4 1,28 4,5 0,50 38,3 1,29 3,5 0,75 - 1,29 3,0 1,00 - 1,29 2,5 ПМАҚ

0,05 6,0 1,27 11,0 1,5 7,0 22,8 26,7
0,10 6,5 1,28 10,0 1,5 7,0 30,4 31,2
0,25 8,5 1,28 8,0 1,0 7,5 31,2 34,4
0,50 15,8 1,28 7,5 1,0 7,5 35,8 44,4
0,75 22,0 1,28 6,0 1,00 43,3 1,29 6,0 ПМАҚ полиэлектролитінің түрлі қоспаларын қосқан кезде жылжу
1-0,1%; 2-0,25%; 3-0,5%; 4-0,75%; 5-1,0%;

20-сурет.

ПМАҚ полиэлектролитінің (τ=130 дин/см2) концентрациясына байланысты саз
21-сурет.

Унифлоктың түрлі қоспаларын қосқан кезде жылжу кернеуінен саз
1-0,1%; 2-0,25%; 3-0,5%; 4-0,75%; 5-1,0%;

22-сурет.

Унифлок реагентінің (τ=150 дин/см2) концентрациясына байланысты саз балшықты
23-сурет.

24-сурет

Кесте 10.

0,5%-дық полиэлектролиттермен тұрақтандырылған саз балшықты суспензиядың

серпімді-созылмалы-тұтқырлық қасиеттеріне электролиттердің әсері.

Электролиттер, % Е1*10-3,

дн/см2 Е2*10-3,

дн/см2 Е*10-3,

дн/см2 Рκ1 η*10-5,

пз θ,

с λ,

г/см3 (Рkl/η1)*10-6, с-1 Еε*10-2 эрг/см2 Құрылымдық-механикалық типтер

NaCl CaCl2

- - 4,0 26,8 3,4 120 87 2500
5,0 - 4,2 22,4 3,6 135 60 1660
10,0 - 4,5 18,0 3,6 147 41 1100
20,0 - 3,3 15,2 2,9 70 28 960
- 1,0 3,5 24,6 3,0 84 32 1070
- 2,0 4,6 30,2 4,2 58 29 720
20,0 1,0 4,5 25,3 3,9 62 33 840
Толық сабынданбаған полиакрилнитрил-Унифлок

- - 5,3 51,1 5,0 100 134 2640
5,0 - 5,0 46,2 4,5 88 114 2530
10,0 - 5,2 38,0 4,6 76 95 2060
20,0 - 5,6 33,2 4,8 90 84 1760
- 1,0 6,2 28,0 5,0 72 35 710
- 2,0 6,8 23,1 5,3 78 26 490
20,0 1,0 6,0 35,2 5,1 74 31 600
79-бетті аударту

NaCl электролитінің әсері кезінде жылжу кернеуіне байланысты
1-қоспасыз; 2-1 %; 3-5
25-сурет.

NaCl (τ=100 дин/см2) концентрациясына байланысты 0,5 %-дық
26-сурет.

Кесте 11.

0,5%-дық суда еритін полиэлектролиттермен тұрақтандырылған, гидрослюдалы-монтмориллонитті Қынғрақ саз
балшығымен байытылған суспензияның фильтрациялық-технологиялық

қасиеттеріне электролит-коагуляторлардың

әсері.

Электролиттер, % Т,

сек γ, г/см3 В30, см3 Тк ,

мм pH СНС,

мг/см2 СО,

% С, г/см3

NaCl CaCl2

1/10 кейін

- - 7,5 1,28 6,0 10 - 7,0 1,33 13,0 3,0 7,5 34,
20 - 7,0 1,33 18,0 4,0 8,0 15,
- 1,0 6,8 1,32 23,0 4,5 8,0 16,
- 2,0 6,6 1,32 26,0 5,0 8,0 15,
20 1,0 6,5 1,33 19,0 4,0 8,0 17,
Унифлок

- - 38,3 1,29 3,0 10 - 25,8 1,31 12,0 2,0 8,0 42,
20 - 20,4 1,31 19,0 2,5 8,0 33,
- 1,0 15,4 1,31 28,0 4,0 8,0 15,
- 2,0 14,8 1,32 32,0 5,0 8,0 14,
20 1,0 19,7 1,32 29,0 5,0 8,0 14,
Кальций хлориді су беру және статикалық жылжу кернеуі
Бұл жағдайда СТММАҚ адсорбциялық-сольваттық қабатаның тұрақтандырғыштық қабілетін төмендетпейтін,
Натрий хлориді мен кальций хлориді бірлесіп әсер етуіде
Ары қарай, концентрациясы 0,5%-дық СТММАҚ сополимерімен тұрақтандырылған
СТММАҚ сополимерінің оптимальды концентрациясымен тұрақтандырылған, гидрослюдалы-монтмориллонитті саз балшықты
Бұл кезде қос электр қабатының біршама сығылуы және
Бірақ, жүйе беріктігінің артуы және оның тұрақтылығының біршама
Терең бұрғылаумен байланысты мәселелерді, забыт температурасы жоғары скважиналарда
0,5 %-дық СТММАҚ пен тұрақтандырылған саз балшықты суспензияның
27-сурет.

суспензиялардың құрылымдық-механикалық және фильтрациялық қасиеттеріне жоғары температураның
СТММАҚ және Унифлок суда еритін полиэлектролиттердің 0,5%-дың қоспасымен
473 К кезде тәуліктік тұну және саз балшықты
Осылайша, алынған эксперименттік мәліметтер жаңа ұнтақ тәрізді суда
Кесте 12.

0,5%-дық полиэлектролитпен тұрақтандырылған гидрослюдалы-монтмориллонитті саз

балшықты суспензиясының құрылымдық-механикалық және фильтрациялық

қасиеттеріне температураның әсері.

К Құрылымдық-механикалық қасиеттері Фильтрациялық қасиеттері.

Е*10-3 Рκ1 η1*10-5,

пз θ1,

с λ,

г/см3 (Рkl/η1)*10-6,

с-1 Т ,

сек В30,

см3 Тк ,

мм СНС,

мг/см2 СО,

%

дн/см2

СТТМАҚ

298 3,4 120 87 2500 0,10 14,1 7,0
373 3,5 110 90 2570 0,11 12,2 7,5
473 3,7 120 92 2480 0,12 14,0 7,8
Унифлок

298 5,0 100 134 2640 0,09 7,5 28,3
373 5,2 110 136 2610 0,10 8,1 30,0
473 5,4 110 137 2530 0,11 8,0 31,0
Қорытынды.

1) СПМАК полимерінің құрылым жасаушылық қабілеті, топырақ агрегатының
2) Суда еритін полиэлектролиттің саз балшық және топырақ
3) Жасанды құрылым жасаушы полиэлектролиттерді топыраққа енгізу арқылы,
4) СПМАК полиэлектролиттің жасанды құрылым жасаушылар ретінде топырақтың
5