Жылқы өнімдері диплом жұмысы
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
1 Кіріспе 6-7
2 Әдебиетке шолу
2.1 Жылқы өнімдері – сапалы тағам 8-9
2.2 Жылқы етінің биологиялық маңызы 10-14
2.3 Жылқыдан алынатын тағамдық өнімдер 15-17
2.4 Жылқыда кездесетін адамға қауіпті аурулар 18-20
2.5 Ветеринариялық санитариялық сараптаудың адам денсаулығын сақтаудағы ролі.
3 Өзіндік зерттеулер
3.1 Зерттеу материалы мен әдістемесі.
Жылқы ұшасы мен ағзаларын всс әдістері. 22-23
3.2 Шаруашылыққа сипаттама (Қармақшы ауданына жалпы сипаттама және ондағы жылқы шаруашылығының дамуы). 24-25
3.3 Үй жағдайында жылқы сою және қазы айналдыру 25-27
3.4 Өзіндік зерттеулердің нәтижелерін талдау. 27
3.4.1 Етті сезімдік зерттеу. 27-28
3.4.2 Жаңа сойылған етке микроскопиялық талдау жүргізу. 28
3.4.3 Қазыны физикалық- химиялық әдіспен зерттеу. 28-34
3.5 Зерттеу нәтижелерін талдау 35-36
4 Түйін
37
5 Практикалық ұсыныстар
37
6 Еңбекті қорғау
38-40
7 Пайдаланылған әдебиеттер.
41
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Ет, сүт, шарап өнімдері
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
1 Кіріспе 6-7
2 Әдебиетке шолу
2.1 Жылқы өнімдері – сапалы тағам 8-9
2.2 Жылқы етінің биологиялық маңызы 10-14
2.3 Жылқыдан алынатын тағамдық өнімдер 15-17
2.4 Жылқыда кездесетін адамға қауіпті аурулар 18-20
2.5 Ветеринариялық санитариялық сараптаудың адам денсаулығын сақтаудағы ролі.
3 Өзіндік зерттеулер
3.1 Зерттеу материалы мен әдістемесі.
Жылқы ұшасы мен ағзаларын всс әдістері. 22-23
3.2 Шаруашылыққа сипаттама (Қармақшы ауданына жалпы сипаттама және ондағы
3.3 Үй жағдайында жылқы сою және қазы айналдыру 25-27
3.4 Өзіндік зерттеулердің нәтижелерін талдау. 27
3.4.1 Етті сезімдік зерттеу. 27-28
3.4.2 Жаңа сойылған етке микроскопиялық талдау жүргізу. 28
3.4.3 Қазыны физикалық- химиялық әдіспен зерттеу. 28-34
3.5 Зерттеу нәтижелерін талдау 35-36
4 Түйін
37
5 Практикалық ұсыныстар
37
6 Еңбекті қорғау
38-40
7 Пайдаланылған әдебиеттер.
41
Кіріспе
Қазақ халқы жылқы жануарын ежелден-ақ қастерлеп, оны жеті қазынаның
Қазіргі кезде жылқы етінің емдік қасиеттері медицина, биология ғылымдары
Жылқы етінің майында линольді, линоленді, арахидонды көптеген май қышқылдары
Соңғы кезде жылқы еті пайдаланылатын диеталық рациондардың шипалық әсерін
Елімізде қазір 1300000-дай жылқы бар. Етінің сапасы жөнінен қазақтың
Жалпы, соңғы жылдары дүние жүзінде жылқы етіне деген сұраныс
Әрине, мұндай сапалы тағам тек сау малдан алынатыны белгілі.
2. Әдебиетке шолу
2.1. Жылқы өнімдері – сапалы тағам.
Адамның тамқтану рационында ет пен ет өнімдері алғашқы
Жылқы етін тамаққа тұтыну тарихи ғасырлар тереңіне кетіп жатыр.
Жылқы етінің , бие сүтінің, ірімшік пен сүзбенің аса
Көшпелі халықтарда ет пен қымыз бағытындағы жылқы шаруашылығының перспективті
Христиандарға жылқы етін жеуге рұқсат ететін арнаулы діни заң
Бір ғажабы, жылқы етін диеталық өнім ретінде пайдалану жөніндегі
Қазіргі кезде бұл өнімнің құнды да құнарлы тағам екенін
Еліміздің ірі ет комбинаттары республикамыздың өз ішінде, сондай-ақ халықаралық
Сонымен жылқы шаруашылығы мал шаруашылығының мол өнімді перспективалы саласы
2.2 Жылқы етінің биологиялық маңызы.
Жылқы еті көптеген қасиеттеріне байланысты ерекшеленеді. Оның құрамында адам
Атап айтсақ, жылқы еті- толыққанды ақзаттың қайнар көзі.
Ақзаттар- тек құрылыс материалы ғана емес, олардың ағзада атқаратын
Ағзада ақзаттар ферменттердің әсерімен аминдік қышқылдарға бөлінеді. Ақзаттардан бөлінетін
Жылқы етінің ақзаттары алмастырылмайтын аминдік қышқылдар жөнінен шектелмеген, сондықтан
Жылқы еті- калориясы аз өнім. Диеталық тұрғыдан алғанда жылқы
Тез еритін, сіңімді майлардың болуы . Жылқы етінің диеталық
Жылқы етінде қанықпаған майлы қышқылдардың едәуір дәрежесінде болуы
Өт шығарғыш қасиеті. Барлық тез еритін майлар сияқты жылқы
Заттар алмасуын реттеуші. Әрқилы қанықпаған майлы қышқылдар – тамақтық
Липотроптық әсер. Венгер ғалымы А.Фишер (1961) липотротық әсерлерді
Антиатерогендік қасиеттер. Жылқы етінің тағы бір тамаша қасиеті –
Витаминдер жиынтығы. Барлық ет өнідері сияқты жылқы еті
Жылқы етінде сиыр етіне қарағанда PP витамині көбірек
Ағзада болып жатқан көптеген заттық алмасуларда міндетті түрде қатысып
Жылқы етінде Е витамині де бар, ол ұлпаның тыныстануына
Минералдық заттармен жабдықтаушы. Ет өнімдері сияқты жылқы еті де
Барлық дерлік витаминдер мен минералдық заттар ет өнімдерінде
Алмасу процестеріне дем беруші. Жылқы етінде сиыр етіне
Сонымен, жылқының еті мен майы – аса бағалы диеталық
2.3 Жылқыдан алынатын тағамдық өнімдер.
Жылқының қазы-қарта, жал-жая, қымызы өздерінің тағамдық құндылығын әлі күнге
Қазы- жылқы етінің ең кәделі мүшеоерінің бірі. Ол жылқының
Қарта- жылқының тік ішегінің жуан бөлігі. Малды сойғанда ең
Жал. Мұнда жылқы етінің салқындатылған немесе ерітілген бірінші мойын
Жалды сүрлеп те, ыстап та сақтауға болады. Ол да
Жал пісірер алдында салқын сумен шайылады, қазандағы алдын-ала қыздырылған
Жалды ыстықтай да жейді. Бірақ, тым майлы болғандықтан
Жая- жылқының сауыр еті. Оны сүрлеуге , қақтап кептіруге
Жая да жалды ыстаған жолмен ысталады.
Оны пісіру үшін қазанға су құйылып, отқа қойылады. Су
Қымыз туралы әңгіме болғанда, биология ғылымының докторы, профессор З.С.Сейітов
Француз саяхатшысы В. Рубринас та 1253 жылы қазіргі Татарстан
С. Т.Ақсақовтың жазбаларына қарағанда ең алғаш қымыздың дәрілік қасиетін
Орыстың ұлы жазушылары Л.Н. Толстой Самара даласында, ал,
Қазақстанда қымызбен емдейтін алғашқы емхана 1910 жылы Бурабайда ашылды.
Қымыз- биенің ашыған сүті. Қымызды ашытып, баптау өте күрделі
Қымызды ашыту қорын сол қымыздың өзінен жасайды. Күзде сабадағы
Жаңа сауылған бір шелек бие сүтіне бір ожау сақталған
Қазақтар сабаға семіз сүр қазы да салып отырады. Қазы
Қымыздың сапасы ыдысына да байланысты. Сабаны 10-15 күнде босатып,
Қымыздың 40 шақты түрі бар.Солардың негізгі түрлері мыналар:
саумал- енді ғана аши бастаған немесе ащы қымызға биенің
уыз қымыз –жаңа құлындаған биенің уызынан ашытылған қою
бал қымыз- бал, қант сияқты тәтті қосып жуасытқан қымыз.
құнан қымыз- 3 тәулік ашытылған қымыз.
дөнен қымыз- 4 тәулік ашытылған қымыз.
бесті қымыз-5 тәулік ашытылған қымыз.
асау қымыз- бесті қымыздан да күшті қымыз.
түнемел қымыз- қоры мол ыдысқа бие сүтін құйып, пісуін
жуас қымыз- баяу ашыған немесе саумал қосқан қымыз.
қысырдың қымызы-тайы еміп жүрген қысыр биенің қымызы. Бұл өте
қорабалы қымыз- мол қордың үстіне күн сайын сүт құя
сары қымыз- шілде айында шөп әбден пісіп, биелер қоң
сірге жияр қымызы- бие суалар кезде бірнеше күн жиналған
2.4 Жылқыда кездесетін адамға қауіпті аурулар.
Жалпы жылқы ауыратын жұқпалы ауруларға – маңқа, індетті лимфангит,
Оның ішінде адамға қауіптісі – маңқа, індетті лимфангит (маңдам),
Маңқа- (Malleus, сап) созылмалы өтетін, өкпеде, танау қуысының кілегейлі
Ауру қоздырушысы- Pseudomonas malleі- түзу немесе екі ұшы дөңгеленген,
Өтуі мен симптомдары. Аурудың бастапқы кезінде патологиялық процесс тек
Жіті түріндеқызуы 41-42 0С –ге көтеріледі, қызынып-суынып, бұлшықеттері дірілдейді.
Маңқа кезінде өкпенің зақымдануы тұрақты болғанымен ол сырттай клиникалық
Маңқаның жіті түрі 8-30 күнге созылады. Ақыры мал өледі
Созылмалы түрі жиі кездееді, бірнеше айдан жылдарға созылады. Ауру
Балау. Клиникалық талдау, індеттанулық деректер негізінде іске асады. Негізінде
Емі жоқ, ауру малды жояды.
Ветеринариялық санитариялық сараптау. Барлық ұшаны ішкі ағзаларымен қоса жояды.
Індетті лимфангит немесе маңдам ( Lіmphangіtіs epіzootіca) – созылмалы
Қоздырушысы- бір торшалы саңырауқұлақ Hіstoslasma farcіmіnosum.
Өтуі мен симптомдары. Жасырын кезеңі тым ұзақ, 1-3 айға
Балау. Іріңді микроскоппен қарайды. Жарылмаған түйіндегі іріңді боямай-ақ
Емі жоқ, жояды.
Жұқпалы анемия. (Anemіa іnfectіosa equorum)- қан түзу мүшелерінің зақымдануы
Балау. Эритроциттерді санайды. Сау жылқыда 5-9 млн болса, анемия
Ветеринариялық санитариялық сараптау. Ұша мен сойыс өнімдерін өтелге жібереді.
Пироплазмидоз. Қан паразиттері- пироплазмидалардың тудыратын ауруы. Қоздырушысы- Pіroplasma caballі.
Ветеринариялық санитариялық сараптау. Егер ұшада сарғыш түс болмаса және
2.5 Ветеринариялық санитариялық сараптаудың адам денсаулығын сақтаудағы ролі.
Ветеринария ғылымдарының ішінде ветеринариялық санитариялық сараптау , ең негізгі
Ғылыми тұрғыдан алып қарасақ, ветеринариялық санитариялық сараптау мына міндеттерді
жануар және өсімдік өнімдерін, олардың биологиялық және азықтық бағасы
өнімдер мен шикізаттарды консервілеу, сақтау және тасымалдау әдістерін қарастырады;
аура малдан алынған өнімдер мен шикізаттарды залалсыздандыру әдістерін бекітеді;
қоршаған ортаны қорғау мақсатында жануар өнімдерін қайта өңдеу процестерінің
Өндірістік- тәжірибелік тұрғыдан алып қарасақ, ветеринариялық санитариялық сараптау мамандары
Осылайша, ветеринариялық санитариялық сараптаудың үлкен қоғамдық- экономикалық маңызы бар,
адам денсаулығын қорғауда;
жануарлар өнімдері мен шикізаттарын өндіру, консервілеу, сақтау, тасымалдау және
қоғамның жалпы экономикалық проблемаларын шешуде.
Көптеген мәселелерді шешуде ветеринариялық санитариялық сараптаудың арнайы органдары Мемлекеттік
Егемендік алғаннан бері импорттың саны, сапасы да өзгерді, бұл
Қазақстанда , негізінен, азық- түлікті халық базарлардан алады. Сондықтан,
Қорыта айтқанда , ветеринариялық санитариялық сараптау адамның денсаулығы үшін,
3.Өзіндік зерттеулер
3.1 Зерттеу материалы мен әдістемесі.
Жылқы ұшасы мен ағзаларын ветеринариялық санитариялық сараптау әдістері.
Малды сойғаннан кейін, оны міндетті түрде ветеринариялық санитариялық сараптаудан
Сараптама, ет комбинаттарында арнайы ветеринариялық санитариялық сараптау орындарында
Ветеринариялық бақылау жүргізілетін жерлер жарық, ыңғайлы, құралдарды зарарсыздандыратын стерилизаторлары
Ет комбинаттарында бір малдың ұшасы, ағзалары , т.б. бір
Ветеринариялық санитариялық сараптау процесінде ең бірінші бас, сосын талақ,
Жылқының басын ұшадан бөліп, тілін бөлек кесіп алғаннан кейін,
Талақты тексергенде оның көлеміне, түсіне, тығыздығына, жиектеріне мән бердім.
Өкпені тексергенде , кеңірдекті, ірі бронхтарды кесіп, кілегей қабықтарын
Жүрек. Жүректің қабын тіліп, эпикард, миокардты қарадым. Оны көлбеу
Бауыр. Сырттан қарап, қолмен ұстап көреміз. Өт жолдарын ашып
Бүйрек. Капсуласын алып, қарап, ұстап көрдім. Бүйрек сөл түйіндерін
Қарын.Сыртқы сірлі қабығына, ішкі кілегей қабығына және ондағы заттарға
Ішектер. Мұның да сірлі қабығын қарап, шажырқай сөл түйіндерін
Ұша. Айналдырып, аударып сыртқы бетін, сонан кейін ішкі бетін
Сөл түйіндері. Жылқы сөл түйіндерінің ерекшелігі- олар пакет құрайды,
Сезімдік зерттеулерден басқа жылқы етіне физико-химиялық тексерулер жүргізілді. Зертханалық
3.2 Шаруашылыққа сипаттама (Қармақшы ауданына жалпы сипаттама және ондағы
Қармақшы қасиетті туған жерім,
Қашан да таңы жақын думанды елім.
Мен-дағы перзентіңмін топырағыңнан,
Нәр алып төсіңде ойнап туған едім.
Ерекше топырағыңның сәні мүлде,
Жақпаған бұл өңірдің әні кімге?!
Тербетіп елін күймен Қорқыт ата,
Қобызын тартып жатыр әлі күнге.
Қармақшы ауданы Қызылорда облысында орналасқан. Аудандағы халық саны- 28000-дай
Қармақшыда негізгі дақыл күріш биылғы жылы 9106 гектар жерге
Қазіргі таңда ауданда барлығы 24923 гектар суармалы жерлер, оның
Ауданда мал шаруашылығы өндірісі жылма-жыл өрістеп келеді, соның арқасында
Мал суына су көздерінен ашық су көздері,яғни, Сырдария өзені
Ауданның жылқы шаруашылығы бұрыннан қалыптасқан табындық бағымға негізделген, яғни
Жылқылардың орташа өлшемдері, см : 158-159-184-20(шоқтығының биіктігі, кеудесінің
Айғырлардың орташа салмағы 360-420кг, биелердікі 330-400 кг.Жазғы жайылымнан кейін
Жылқылар жергілікті климатқа жақсы бейімделген, яғни, табында ұстағанға ыңғайлы.
Шаруашылықтар жылқыдан ет және қымыз өндіреді. Ауданда арнайы қымызханалар
Шаруашылық жылқыны қараша-желтоқсан айларында бордақылайды. Оның мерзімі шамамен 45-50
Мал шаруашылығын тұрақты түрдедамыту үшін қауіпті аурулардың алдын алу
3.3 Үй жағдайында жылқы сою және қазы айналдыру.
Қазіргі кезде жылқы малы негізінен тек соғымға әрі сирек
Малды сою оны арнайы дайындалған алаңда қозғалмайтын жағдайға келтіруден
Ет комбинаттары жағдайында есеңгірету токпен, қанжармен, арнайы балғамен жүргізілсе,
Жылқыны жығу үшін алдыңғы аяқтарын тұсап, артқы бір аяғынан
Асау жылқы болса қиынырақ болады, бірақ, жуас мал аса
Артқы аяқтан ілінген жіпті алдыңғы тұсалған екі аяғының арасынан
Жыққаннан кейін алдыңғы екі тұяғының арасына артқы бір
Бауыздау қанын бір жерге жинау үшін арнайы шұңқыр қазылады.
Бауыздау алдында жылқының кекілінен байлап, бауыздағанда мұрнынан іліп (тұмсығынан)
Сояр кезінде мұсылмандар дәстүр бойынша ниет етіп, алқымынан бауыздайды
Бауыздағаннан кейін тамақтың астынан тіле отырып, төс арқылы қарыннан
Одан соң алдыңғы сирақтары тізеден, артқы аяқтары тілерсектен кесіліп,
Тері сол жағынан бастап сыпырылады. Ірей отырып, қыр арқасына
Төстен бастап шапқа дейін тіле отырып ішін жарады. Өңеш
Семіртілген жылқының майы көбінесе қабырғаның етек жағына жиналады. Ол
Оның қалыңдығына байланысты өзіне тән түрлі атаулары болады. Мысалы:
Малдың арық-семізі осылай ажыратылады.
Жылқының 12 қабырғасынан қазы жасалып, аш ішекке тығылады. Ішекке
Қазы қабырғалар тұтас сөгіледі. Сосын мойын жағынан бастап омыртқалар
Сонымен, әр қабырға етімен, майымен бірге сылынады. Оны алдымен
Қазы сүрленген сайын, еті семіз болған жағдайда тәтті болады.
3.4 Өзіндік зерттеулердің нәтижелері.
3.4.1 Етті сезімдік зерттеу
Етті органолептикалық әдіспен сараптау кезінде еттің сыртқы түріне, түсіне,
Еттің сыртқы түрін зерттегенде еттің беткі жағының түсіне, сыртқы
Сіңірді зерттегенде қаттылығына, серпімділігіне және үстіңгі жағына көңіл
Жалпы мен тексерген бес бас жылқы ұшасының түсі
3.4.2 Жаңа сойылған етке микроскопиялық талдау.
Еттің үстіңгі бетін спиртке малынған тампонмен күйдіріп, екі жағынды
Ол үшін стерилденген қайшы арқылы көлемі 2,0х1,5х2,5 см ет
Грам әдісімен бояу.
Бекітілген жұғындыны сүзгі қағаз қойып карбол генцианвиолетті құямыз. 1-2
Жалпы біз тексерген еттегі микробтардың саны 0-5 шамасында болды.
3.4.3. Қазыны физикалық-химиялық әдіспен зерттеу.
Қазыны физикалық-химиялық әдіспен зерттеу үшін жылқы ұшасынан дайындалған қазыдан
Жылқы қазысын төмендегі әдістер арқылы зерттедік.
Қазының рН анықтау. РН көрсеткіші малды сойған кездегі
Жануарлардың тірі кезінде сутек иондары бұлшық еттерде қышқыл болып
Қазының рН анықтаған кезде біз потенциометрлік әдісті қолдандық.
Қазы ботқасын колбаға құйып, ет езген ыдысты қалған дистилденген
Езіндіні 3 қабат дәке, сонан соң қағаз сүзіндісінен өткіздік.
Пероксидазаны анықтау реакциясы. Қазыдағы пероксидаза ферменті сутек қос тотығын
Осы реакция кезінде пероксидаза маңызды роль атқарады. Сау мал
Пероксидаза реакциясын қойған кезде қазы фаршынан және 1:4 қатынаста
Жұмыс нәтижесі барлық тексерулерде оң реакция , яғни, фермент
Любанецкий бойынша күкірт қышқылды мыс реакциясы(ет сорпасындағы ақзат өнімдерінің
20г фаршты конус тәрізді колбаға салып үстіне 60мл дистилденген
Тексерілген қазыда ерітінді мөлдір күйінде қалды, яғни, ақзат ыдырау
Ұшпалы май қышқылдарының санын анықтау (ҰМҚ) Ұшпалы май қышқылдарын
Мұздатқышқа 250 мл сиымдылықтағы конус тәрізді колбаны қойып
100 г қазыдағы ұшпалы май қышқылын натрий гидрооксиді арқылы
(Y-Y0) x K x 5.61
X=------------------------- x 100
M
мұндағы , Y- 0.1 н натрий гидроксиді ерітіндісінің 200
Y0 – 0.1 н натрий гидроксиді ерітіндісінің 200 мл
К – 0.1 н натрий гидроксиді титрінің түзету саны;
5.61 – 1 мл 0.1 н/мг ерітіндідегі натрий
М – сынаманың салмағы, г
Тексеру барысында қазыдағы ұшпалы май қышқылдарының мөлшері 2.9-3.1 мг
Амино- аммиактық азотты анықтау әдісі (Сафронов бойынша). Қазыны амин
Қазы езіндісін 0.1 н күйдіргіш натриймен жай қызғылт түске
10 мл қазы езіндісінің амино- аммиактық азотты фенолфталеинмен титрленген
X= 1.4 x Y
мұндағы, Y – титрлегенге кеткен 0.1 н күйдіргіш
Аммино-аммиактық азоттың саны барлық тексеру барысында көп өзгеріске ұшарыған
Аммиак және аммоний тұздарын анықтау. Аммиак және аммоний тұзын
Бұл үшін қазы езіндісінен әр сынамаға бөлек- бөлек дайындадым.
Несслер реактивін дайындау үшін 10 г йод калийін
Пробиркаға пипетканың көмегімен 1 мл қазы езіндісін 10 тамшы
Тексерілген сынамаларда ерітінді түсі солғын сары түске боялып, қазыда
Қазы майының еру температурасын анықтау . Диаметрі 1.4-1.5 мм
Қазы майының сыну коэффициентін анықтау. Анықтауды арнайы әмбебап рефрактометр
Алғашқыда рефрактометрді дистилденген суға орнаттым. (n=1.333).
Майдың сыну коэффициентін еру температурасына жақындау температурада таптым.
Рефрактометрдің призма жағына зерттелетін майды тамыздым. Бір бөлек сәулені
Тексерілген қазы майының сыну коэффициенті 1.459 құрады.
Майдың қышқылдық санын анықтау. Қышқылдық саны күйдіргіш натрийдің миллиграмдық
Зерттеу жұмысын жүргізу үшін 5 г майды колбаға салып
Майдың қышқыл санын төмендегі формуламен есептейміз:
Y x K x 5.61
X=-------------------------------
M
мұндағы, Y – 0.1 н күйдіргіш натрийдің титрлеуге кеткен
К – 0.1 н сілті ерітіндісін түзеуге кеткен сан;
М - өлшенген және зерттелінетін майдың салмағы;
5.61- 1 мл 0.1 н күйдіргіш натрий ерітісіндегі күйдіргіш
Майдың қышқылдылық саны 0.9-1.0 бірлігі шамасында болды.
Зертханалық тексеру нәтижелері төмендегі кестелерде көрсетілген.
Қазыны физикалық - химиялық зерттеу нәтижесі
Рет саны PH көрсеткіші Пероксидаза сынамасы Күкірт қышқылды мыс
1 6.4 + - 2.9 0.87 -
2 6.0 + - 2.9 0.86 -
3 5.9 + - 3.0 0.88 -
4 5.5 + - 3.0 0.87 -
5 5.4 + - 3.9 0.86 -
Орташа 5.8 + - 3.1 0.87 -
Қазы майының физикалық- химиялық зерттеу нәтижелері
Күн реті Қазы майының еру температурасы Қазы майының сыну
1 31 1.459 0.9
2 32 1.459 0.9
3 31 1.458 0.9
4 32 1.458 1.0
5 32 1.459 1.0
Орташа көрсеткіші 31.6 1.459 0.9
3.5 Зерттеу нәтижелерін талдау.
Қазақ халқының аса қадірлі тағамдары негізінен жылқы етінен дайындалады.
Қазы дайындау үлкен ұқыптылықты қажет етеді. Қазы дайындауда жоғары
Әрине, қазының сапасы, дәмділігі оны дайындаудағы технологияның және ветеринариялық
Қазы дайындалған соң ондағы ферментативті процестің жүруін анықтау үшін
Қазыдағы сутек иондарының көрсеткіші онда қышқылды заттардың пайда болуна
Тексеру нәтижесі қазыда рН төмендеуі жылдам жүретін 5
Жылқы етінің бір ерекшелігі - оның майында қанықпаған май
Жылқы майындағы қанықпаған май қышқылдарының мол болуы, оның реакцияға
Қорыта айтқанда, үй жағдайында дайындалған қазы өзінің жоғары сезімдік
4. Түйін
Үй жағдайында қазы дайындау үшін жоғары қоңдылықты жылқы еті
Қармақшы ауданында қазы дайындауда дәмдеуіш заттар ретінде бұрыш,
Үй жағдайында дайындалған қазының сезімдік көрсеткіштері жоғары, май мен
Қазының рН көрсеткіші дайындаудан соң 5 күн ішінде 6.4-тен
Қазы майының еру температурасы 31-32 0С , яғни сиыр
Май қышқылдылығы саны 0.9- 1.0 бірлік шамасында.
5. Практикалық ұсыныс.
Қазы сапасына санитариялық жағдайдың үлкен әсер ететініне байланысты, зертханалық
6.Еңбекті қорғау
Базардағы еңбекті қорғау жұмыстары “Ауыл шаруашылығы
Негізінен бұл тапсырылған жұмыстарды ветеринариялық-санитариялық сараптау зертханасының меңгерушісі атқарады.
Зооантропоноздардың алдын алу мақсатымен өндірісте мал өнімдерін тексеретін, қабылдайтын
Кәмелетке толған азаматтар ғана мал шаруашылығында жұмыс істей
Жұмысшылармен мемлекеттік стандартқа лайықты нұсқаулық жұмыстар жүргізіледі: жұмысқа алу
Техника қауіпсіздігі мен өндірістік санитария базарда өте жоғары деңгейде
Халықты санитариялық ағарту мақсатымен үгіт- насихат кітапшалары мен қабырға
Өрт қауіпсіздігі.
Қатерлі жағдайлардың алдын алу мақсатымен, жұмысшалардың барлығы да өртке
Базардың әр бөлімдерінде өрт қауіпсіздігі туралы ережелер ілінген. Оған
Еңбекті қорғау мен техника қауіпсіздігін жақсарту үшін жүргізілетін шаралар.
Қызметкерлер мен жұмысшыларды өз денсаулығы мен көршілес азаматтардың денсаулығын
Жыл сайын еңбек қорғау мен техника қауіпсіздігін жолға қойып
Болған сәтсіздіктің себебін тауып талдау жүргізу және осындай сәтсіздік
Табиғатты қорғау.
Табиғатты қорғауда халықаралық, мемлекеттік және қоғамдық шараларды жоспарлы түрде
Қоршаған ортаны қорғаудың негізгі міндеті- жоспарлы түрде, табиғи ресурстарды
Таусылатын бөлігінің өзі қалпына келетін және келмейтін болып бөлінеді.
Қайтадан қалпына келетіндерге топырақ, өсімдікті жатқызамыз. Қайта қалпына келу
Жерді қорғау.
Әр шаруашылықта топырақтың картасы бар, жайылымдағы өсімдіктер құжаттандырылады. Жайылымды
Тыңайтқыштар арнайы полиэтилен қапшықтарда сақталады. Сүрлем арнайы шұңқырларға толтырылып
Су көздерін қорғау.
Құрал-жабдықтарды жуу, ішек-қарынды тазалап,жуу , т.с.с. жұмыстар арнайы орындарда
Ауаны қорғау.
Мал қоралары шаруашылықтың ық жағына салынып, желдеткіштер қойылуы керек.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Р.Х. Қадірова, Р.А. Шәкиева: “Жылқы еті- шипалы тағам”,Алматы, Қайнар,
К.Б. Свечин и другие : “Коневодство”, Москва, Колос,1984г.
Д. Керімбаев : “Қазақстанның жылқы шаруашылығы”, Алматы, Қайнар,1968ж.
Қ. Бозымов: “Жылқы және түйе шаруашылығы”,Алматы, Қайнар, 1993ж.
Қ.Дүйсембаев: “Жылқы шаруашылығы”,Алматы, Қайнар, 1983ж.
Н.В. Анапина : “Биологическая ценность конских жиров ”, Москва,
Ю.Х. Садыков: “Конина”,Алматы, Қайнар, 1981г.
А.К. Жалгабылов и другие: “Рецептура блюд диетического питания”, Алматы,
И.Н. Нечаев: “Мясное коневодство”, Алматы, Қайнар, 1975г.
Б.Садыков және басқалар: “Ақ дастархан”, Алматы, Қайнар, 1987ж.
Х.С.Горегляд и другие: “Ветеринарно-санитарная экспертиза с основами технологии переработки
Т.Телеуғали, С. Қырықбайұлы: “Мал дәрігерлік-санитарлық сараптау және мал шаруашылығы
В.А. Макаров и другие: “Практикум по ветеринарно-санитарной экспертизе с
П.В. Житенко, М.Ф. Боровков: “Ветеринарно-санитарная экспертиза продуктов животноводства”,Москва, Колос,2000г.
“Правила ветеринарно-санитарного осмотра убойных животных и ветеринарно-санитарной экспертизе мяса
А.А. Полякова: “Руководство по ветеринарной санитарии”,Москва, Агропромиздат,1986г.
Т.Сайдуллин: “Індеттану”,Алматы, 1991ж.
М.Сабаншиев, Т.Сүлейменов және басқалар: “Паразитология және жануарлардың инвазиялық аурулары”,
www.horses.kz
www.horsesport.іnfo
33
5
